"Н. Әбдіров атындағы жалпы білім беретін орта мектебі" КММ

А.Ф.Ә.А. және жұмыс орны

Кенжина Ардак Мажитовна «Н. Әбдіров атындағы жалпы білім беретін мектеп» КММ

Пәні: Қазақ тілі

Сынып:3

Сабақ тақырыбы:

Түбір мен қосымшаның жасалуы

Мақсат:

- Түбір мен қосымша туралы түсінік алу;

- сөз құрамын талдау идеясын ашу;

- Түбір мен қосымшанын түрлерін ажырата отырып, жуан және жіңішке қосымшаларды сөзбен байланыстыру;

(А) оқушылар үшін оқыту нәтижесі

Оқушылар сын тұрғысынан ойлау арқылы мақсатты айқындайды.

(В) оқушылар үшін оқыту нәтижесі

Өз ойын өмірмен байланыстырады, белсенділіктері артады

(С) оқушылар үшін оқыту нәтижесі

Такырып түсінеді, ережені біледі, жұппен жұмыс жасайды

Табыс критерииі:

Түбір мен қосымшаның жасалуымен танысады;

Түбір мен қосымшаны біледі;

Түбір мен қосымшаны анықтайды;

Жуан және жіңішке қосымшаларды өмірмен байланыстырады;

«Түбір » мен «Қосымша» сөздерінің мағынасын ажыратады;

Түйінді идея:

Оқушылар сын тұрғысынан ойлау арқылы мақсатты айқындайды. Жаттығуларды орындай отырып, өз ойларын еркін жеткізеді. Айтылған пікірге сыни тұрғыдан өз көзқарасын білдіреді. Оқытуда АКТ-ны пайдаланады.Оқу үшін және оқуды бағалайды, оқытудағы жаңа тәсілдер, жас ерекшеліктеріне сай оқыту.

Оқулық:

Қазақ тілі. Жалпы білім беретін мектептің 3 – сыныбына арналған оқулық .

4 – басылымы, өңделген. Алматы: Атамұра 2014

Сабақ кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Кіріспе 3мин

Өткенді талдау 5мин

1.Ұйымдастыру.Сәлемдесу.

Шаттық шеңбері «Көтеріңкі көңіл» ынтымақтастық атмосферасын құру.

2.Өткенді бекіту

«Қарлы кесек» ойыны

Шарты: оқушыларға сұрақтар қойылады. Оқушылардың жауаптарын жұлдызшалармен бағалау

- Түбір дегеніміз не?

- Қосымшаның түрлерін ата.

- Жұрнақ дегеніміз не?

- Жалғау дегеніміз не?

- Білгіш сөзінің түбірі мен қосымшасын тап.

-Туынды сөз қай қосымша арқылы жасалады?

- -хана жұрнағына сөз қосып, туынды сөздер жаса.

- Сөздің түбірге жалғанған бөлігін не дейді?

Оқушылар «Шаттық шеңберін»құрып, «Көтеріңкі көңіл»бір-біріне жақсы көңіл-күй тілейді.

Геометриялық пішіндегі түрлі-түсті қағаздар арқылы топқа бөлінеді, қима қағаздарды құрастырып топ атын табады, топ жетекшілері сайланады.

Оқушылар сұрақтарға жауап береді, бағаланады

- Сөздің одаң әрі бөлінбейтін мағынасы бар бөлігін түбір дейміз: қала, орман.

- Сөздің түбіріне жалғанғанда, оның мағsнасын өзгертетін қосымшаларды жұрнақ дейміз.

- Сөздің мағнасың өзгертпей, түбірге жалғанатын қосымшаны жалғау дейміз

• түбірі –біл, қосымшасы –гіш

• Жұрнақ

• кітап-хана, ас-хана, ем-хана, наубай-хана

• қосымша

Жұлдызша

Жаңа материалдың тұсаукесері 7мин

ІІІ. Мағынаны тану

Қосымша қосылғанда түбір сөздер көбіне өзгеріссіз жазылады: күй+ші, күй+лер, күй+ге

59 – жаттығу

Күй, жыр сөздеріне төмендегі қосымшалардың тиістілерін қосып жаз.

• Әрбір қосымшаның жұрнақ пен жалғау екенін айт.

• Жалғау жалғанғанда түбір сөздің өзгермейтінін байқа.

• Ережеге назар аудару , түсіндіру

Қосымша қосылғанда түбір сөздер көбіне өзгеріссіз жазылады: күй+ші, күй+лер, күй+ге

Күй+ші, күй+ге, күй+лер.

Жыр+шы, жыр+дың, жыр+лар, жыр+ла.

Смайлк

Жаңа материалды тәжірибе жүзінде қолдану(25м)

Жаттығу жұмыстары

Сергіту сәті

Тақтамен жұмыс

Өздік жұмыс

Оқулықпен жұмыс

(құстардың суреті ілінеді.)

• Қарамен жазылған сөздерге қосымша жалғап жаз.

• Түбір сөзге жалғанған қосымшалардың жуан, жіңішке болып келу себебі неден деп ойлайсың? (Ережені пайдаланып айту.)

Түбір сөздің соңғы буыны жуан болса, оған жалғанатын қосымшалар да жуан болады: жұмыс + шы + да.

(Құстар туралы мәлімет беру)

Оқы өте қызық!

Сұңқар- жыртқыш құстар түрлеріне жатады. Олар Антрактикадан басқа жерлердің барлығында кездеседі. 58 түрі бар.Олар өздері ұя салмайды, кіші құстардың ұяларына жұмыртқа салады.

Пингвин- Антарктадада кездеседі, оның 17 түрі бар.Олар балықпен қоректенеді.Олар қыста жұмыртқалай. Суда өте жақсы жүзеді.

Қарлығаш-торғай тұқымдасына ұксас , 7 түрі кездеседі.аяғы қысқа болғандықтан көп жүре алмайды, сондықтан жерге тек ұяға керек заттар үшін қонады. Ұяларын адам жанына салады.

Бүркіт-жыртқыш құс, 9 түрі бар.ұяларын тасқа, жергеағаш басына салады. «Қызыл кітапқа енгізілген». Өзінен кіші жануарлармен қоректенеді. Ұшып келіп бас салады.

Түбір болып жасаймыз,
Қосымшасы мынадай.
Екі түрге бөлініп,
Шығып алды осылай,
Жұрнақ ,жалғау кәнекей,
Жасап көрші қайталай.

61-жаттығу.

• Қосымшалы сөздерді сөз құрамына талда.

• Жуан айтылатын жалғаулардың астын-бір, жіңішке айтылатын жалғаулардың астын екі рет сыз.

Семантикалық картаны толтыру

60-жаттығу. Сөйлемдерді түсініп оқы. 1. Құстың ең қырағысы-сұңқар. Ол бір шақырым қашықтықтан титімдей жәндікті көре алады. 2. Құстардың ішіндегі жүзгіші-пингвин. Ол сағатына отыз шақырымға дейін жүзе алады.

3. Дүниеде күн көзіне тура қарай алатын құс-тек бүркіт қана. 4. Қарлығаш  ұсақ жәндіктерді тек қана әуеде ұшып жүріп қана аулайды.

Орындалуы: Сұңқарлар, пингвиндер, бүркітші, қарлығаштар.

Түбір сөздің соңғы буыны жіңішке болса, оған жалғанатын қосымшалар да жіңішке болады:

сурет + ші + лер

Көп нүктенің орнына –лар, -лер,-тар,-тер, -дар, -дер жалғауларның тиістісін қойып, сөздерді көшіріп жаз.

Қуыршақ ... шағала... кітап .....

Өсімдік.... өрмекші.... жидек.....

Құлын.... қыз.... жүзім ....

Семантикалық карта таратылады. Дұрыс жауапқа мынандай белгімен белгілейді. «+»

Бағдаршам әдісі

Оқулық

АКТ

Құстардың суреттері

Семантикалық карта

Қорытынды

Бекіту сұрақтары:

Кері байланыс

Үйге тапсырма.

Бағалау

Ережелерді еске түсіріп, жалғастырып көр:

Қосымша жалғанғанда түбір    сөздер____________________.

Түбір сөздің соңғы буыны жуан болса,___________________ .

Түбір сөздің соңғы буыны жіңішке болса,______________

Бес саусақ әдісі

а) Ережелерді ереже дәптерге жазып, жаттау.

ә)62-жаттығу. 133-ші бет.

Бес саусақ әдісі