Мысалдар. А??у, Шортан ??м Шаян. Ахмет Байт?рсын?лы.

Та?ырыбы: Мысалдар. А??у, Шортан ??м Шаян. Ахмет Байт?рсын?лы.

Ма?саты: ?аза? хал?ыны? ?лы т?л?асы Ахмет Байт?рсын?лы шы?армасыны? мазм?нымен таныстыра отырып, Мысал жанры туралы т?сінік беру; о?ушыны? ауызша с?йлеуін, м?нерлеп, т?сініп о?уын,?з ойын ж?йелі айта білуін, шы?арманы талдай алу, шы?армашылы?пен ж?мыс істей білу ?абілетін дамыту; Ахмет Байт?рсын?лыны? т?л?асын ?лгі ете отырып, мысалды? мазм?нын ай?ындай келе, ынтыма?тасты??а, бірлікке т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі : жа?а саба?.

Саба?ты? типі: жа?а білім игеру.

К?рнекілігі: 1. А. Байт?рсын?лы мен И.А.Крылов портреті

2. Мысал бойынша салын?ан сурет.

?дісі: аквариум ?дісі(топты? ж?мыс), т?сіндіру ?дісі, іздендіру, ?здігінен білім алу ?дісі.

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і: Психологиялы? дайынды?.
?нер де, ой да, білім де,
?ркендер ана тілінде.
Ананы? тілін с?йгендер,
Саналы білім ?йренер.
О?ушылар хормен:
Алу ?шін сапа, білім,
Арда?таймыз ана тілін!

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.
« ?ауын мен ?арбыз»

мазм?нын айту,
ж?мба? жазу,
сурет салу.
Венн ж?йесі бойынша ?орытындылау.

ІІІ. Жа?а саба?.
- Балалар, б?гінгі саба?ымызда біз а??у, шортан, шаян жайлы ма?л?мат алатын боламыз. Ол ?шін олар жайлы шы?арма жаз?ан А.Байт?рсын?лыны? ?мірбаянымен ж?не «А??у, шортан, ??м шаян» атты мысалмен танысамыз.

ІV. Балалар топ?а б?лінеді. Топ?а б?лу шарты: Т?рт б?рыш ?а?аз?а салын?ан А??уды?, Шортанны?, Шаянны? суреттері таратылады. Сол сурет бойынша а??улар бір топ?а, шортандар бір топ?а, шаяндар бір топ?а бірігеді.

О?ушылар?а алдын ала ?р т?рлі ?й тапсырмалары берілген, олар ?р?айсысы ?з с?ра?тары ж?нінде ізденіп, оны тірек - сызбалары ар?ылы салып, со?ан жазып т?сіндіруі керек.
1 - топ. Ахмет Байт?рсын?лыны? ?мірі.
2 - топ. Ахмет Байт?рсын?лыны? мысалдары.
3 - топ. Ахмет Байт?рсын?лыны? ?ле?дері.
Топ о?ушылары бір - бірден шы?ып ?й тапсырмаларын ?ор?ап, Ахмет Байт?рсын?лы жайында ма?л?мат береді.(кластер ар?ылы)

           1873 жылы ?азіргі ?алым, а?ын «Тіл ??ралы», Тор?ай ??ірінде «?ыры? мысал» д?ниеге келген.
          1938 жыл?ы ?аралы Т???ыш ?ліппені кезе?ні? ??рбаны бол?ан. Аудармашы жаз?ан.
          А.Байт?рсын?лы орыс хал?ыны? ата?ты мысалшысы И.А.Крыловты? мысалдарын аудар?ан. Сол аудар?ан мысалдарын «?ыры? мысал» деген атпен кітап етіп шы?арады. Соны? бірі- б?гінгі «А??у, Шортан ??м Шаян» мысалы.
        Мысал деп адам бойында?ы кемшіліктерді сынап, адалды?, ?ділдік, ?айырымдылы? сия?ты жа?сы ?асиеттерді мада?тап жазатын шы?арманы атайды. М?ндай шы?армада ?сімдіктер, жануарлар ж?не ??стар кейіпкер етіп алынады.

V. «Ой ?оз?ау»

?р топ ?з тапсырмасын та?та?а шы?ып ?ор?айды.(постер)
1 - топ: А??у ?андай ??с?
- А??у – с?лу, н?зік, ?те сезімтал, са? ??с. Ол к?лде сыр?ып ж?зеді. А??у ?амысты? ішіне ?я салады. Оны? ?згеше с???ылда?ан дауысы бар. А??улар таби?атты? аса ?ажап, ?азір сирек кездесетін туындысы. Бізді? елімізде оларды аулау?а тиым салын?ан.
2 - топ: Шортан ?андай балы??
- Шортан - ірі жырт?ыш балы?. ?аза?станны? барлы? таби?и су айдындарында кездеседі. Дене пішіні жебе т?різді, басы жалпа?, т?сі тіршілік ететін ортасына байланысты ??былып отырады. ?орегін ш?п арасында жасырынып т?рып, атылып барып ?стайды. Д?мі, еті ?шін к?п ауланады.
3 - топ: Шаян жайлы не білесі?дер?
- Шаян - ?ыс?а ??йры?ты, басы кішкентай, м?рттары ?ыс?а. 4000 - нан астам т?рлері бар. Олар те?із, т?щы су ?оймаларында ж?не ??р?а?та ?мір с?реді. Олар ?лексе ж?не омырт?асыздармен ?оректенеді.

VI. О?улы?пен ж?мыс.
1. ?ле?ді м?нерлеп о?у.
2. О?ушылар?а о?ыту

3. «А??у, шортан, шаян суреттері салын?ан сюжет бойынша ??гімелеу.
С?ра?тар:
1 - топ?а: Б?л мысалда кейіпкерлер не істемекші болды?
2 - топ?а: Олар ж?кті неге орнынан ?оз?алта алмады?
3 - топ?а: Мысал бізді неге ша?ырады?

VII. С?здік ж?мысы.
?ибрат - ?лгі, т?рбие, ?неге.
??м - ж?не
Д?ркін - д?ркін - ?айта - ?айта
Маша?ат – ?урешілік

VIІ. Сергіту жатты?уы
Ал, балалар, т?райы?,
?ане ?анат жазайы?.
А??у болып ?шайы?,
К?лде ж?зген балы?тай,
Ж?зіп, ж?зіп алайы?.
Шаян?а ??сап, былпылдап,
?ане, айналып, ?арайы?.

VIІІ. Шы?армашылы? ж?мыс.
І топ. «А??улар»
- А. Байт?рсын?лыны? т?йінді ойы ?ай жерде жазыл?ан?
- Б?л мысал бізді неге ша?ырады?
(Мысалды? т?рбиелік м?ні балаларды бірлікке, ынтыма??а ша?ыру)

ІІ топ. «Шаяндар»

«Бірлік, ынтыма?» туралы білетін ма?алдар жазу.
ІІІ топ. «Шортандар»

Осы мысалды сахналы? ?ойылым ретінде дайындайды
Б?л тапсырмада балалар алдын ала мысалды диалогке айналдырады.

Мысалы, автор «Бір к?ні А??у, Шаян, Шортан ?шеуі кездесіп ?алады. Олар ?стіне ж?к тиелген арба тауып алып, ?атты ?уаныш?а кенеледі.
А??у айтады: - Достар, келі?дер мына арбаны ?уеге тартып шы?арайы?,
Шортан айтады:
- М?ны к?лге апарайы?,- дейді.
Шаян айтады:
- Жо? онан да м?ны ??м?а апарайы?.
Автор:
- С?йтіп ?шеуі ?ш жа??а тартып, арбаны орнынан ?оз?алта алмайды
Осылайша балаларды? ?р?айсысы ?з ойларын айтып, мысалды ?р ?рлі импровизация жасайды.

ІХ. ?орытынды:

- ?р топ ?зіні? атауына байланысты 5 жолды ?ле? ??райды. «А??у», «Шортан», «Шаян».

- Не ?йрендік? Не білдік?

Х. ?йге тапсырма:
Мысалды м?нерлеп о?ып, т?сініп келу.
Кейіпкерлерді? суреттерін салып, ?р?айсысына мінездеме жазу.
ХІ. Ба?алау:

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Мысалдар. А??у, Шортан ??м Шаян. Ахмет Байт?рсын?лы. »

Қарағанды облысы,

Сәтбаев қаласы,

Абай атындағы №4 лицей-мектебінің

бастауыш сынып мұғалімі

Маденова Эльмира Кайратовна

Тақырыбы: Мысалдар. Аққу, Шортан һәм Шаян. Ахмет Байтұрсынұлы.

Мақсаты: Қазақ халқының ұлы тұлғасы Ахмет Байтұрсынұлы шығармасының мазмұнымен таныстыра отырып, Мысал жанры туралы түсінік беру; оқушының ауызша сөйлеуін, мәнерлеп, түсініп оқуын,өз ойын жүйелі айта білуін, шығарманы талдай алу, шығармашылықпен жұмыс істей білу қабілетін дамыту; Ахмет Байтұрсынұлының тұлғасын үлгі ете отырып, мысалдың мазмұнын айқындай келе, ынтымақтастыққа, бірлікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : жаңа сабақ.

Сабақтың типі: жаңа білім игеру.

Көрнекілігі: 1. А. Байтұрсынұлы мен И.А.Крылов портреті

2. Мысал бойынша салынған сурет.

Әдісі: аквариум әдісі(топтық жұмыс), түсіндіру әдісі, іздендіру, өздігінен білім алу әдісі.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: Психологиялық дайындық.
Өнер де, ой да, білім де,
Өркендер ана тілінде.
Ананың тілін сүйгендер,
Саналы білім үйренер.
Оқушылар хормен:
Алу үшін сапа, білім,
Ардақтаймыз ана тілін!

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
« Қауын мен Қарбыз»

мазмұнын айту,
жұмбақ жазу,
сурет салу.
Венн жүйесі бойынша қорытындылау.

ІІІ. Жаңа сабақ.
- Балалар, бүгінгі сабағымызда біз аққу, шортан, шаян жайлы мағлұмат алатын боламыз. Ол үшін олар жайлы шығарма жазған А.Байтұрсынұлының өмірбаянымен және «Аққу, шортан, һәм шаян» атты мысалмен танысамыз.

ІV. Балалар топқа бөлінеді. Топқа бөлу шарты: Төрт бұрыш қағазға салынған Аққудың, Шортанның, Шаянның суреттері таратылады. Сол сурет бойынша аққулар бір топқа, шортандар бір топқа, шаяндар бір топқа бірігеді.

Оқушыларға алдын ала әр түрлі үй тапсырмалары берілген, олар әрқайсысы өз сұрақтары жөнінде ізденіп, оны тірек - сызбалары арқылы салып, соған жазып түсіндіруі керек.
1 - топ. Ахмет Байтұрсынұлының өмірі.
2 - топ. Ахмет Байтұрсынұлының мысалдары.
3 - топ. Ахмет Байтұрсынұлының өлеңдері.
Топ оқушылары бір - бірден шығып үй тапсырмаларын қорғап, Ахмет Байтұрсынұлы жайында мағлұмат береді.(кластер арқылы)

1873 жылы қазіргі ғалым, ақын «Тіл құралы», Торғай өңірінде «Қырық мысал» дүниеге келген.
1938 жылғы қаралы Тұңғыш әліппені кезеңнің құрбаны болған. Аудармашы жазған.
А.Байтұрсынұлы орыс халқының атақты мысалшысы И.А.Крыловтың мысалдарын аударған. Сол аударған мысалдарын «Қырық мысал» деген атпен кітап етіп шығарады. Соның бірі- бүгінгі «Аққу, Шортан һәм Шаян» мысалы.
Мысал деп адам бойындағы кемшіліктерді сынап, адалдық, әділдік, қайырымдылық сияқты жақсы қасиеттерді мадақтап жазатын шығарманы атайды. Мұндай шығармада өсімдіктер, жануарлар және құстар кейіпкер етіп алынады.

V. «Ой қозғау»

Әр топ өз тапсырмасын тақтаға шығып қорғайды.(постер)
1 - топ: Аққу қандай құс?
- Аққу – сұлу, нәзік, өте сезімтал, сақ құс. Ол көлде сырғып жүзеді. Аққу қамыстың ішіне ұя салады. Оның өзгеше сұңқылдаған дауысы бар. Аққулар табиғаттың аса ғажап, қазір сирек кездесетін туындысы. Біздің елімізде оларды аулауға тиым салынған.
2 - топ: Шортан қандай балық?
- Шортан - ірі жыртқыш балық. Қазақстанның барлық табиғи су айдындарында кездеседі. Дене пішіні жебе тәрізді, басы жалпақ, түсі тіршілік ететін ортасына байланысты құбылып отырады. Қорегін шөп арасында жасырынып тұрып, атылып барып ұстайды. Дәмі, еті үшін көп ауланады.
3 - топ: Шаян жайлы не білесіңдер?
- Шаян - қысқа құйрықты, басы кішкентай, мұрттары қысқа. 4000 - нан астам түрлері бар. Олар теңіз, тұщы су қоймаларында және құрғақта өмір сүреді. Олар өлексе және омыртқасыздармен қоректенеді.

VI. Оқулықпен жұмыс.
1. Өлеңді мәнерлеп оқу.
2. Оқушыларға оқыту

3. «Аққу, шортан, шаян суреттері салынған сюжет бойынша әңгімелеу.
Сұрақтар:
1 - топқа: Бұл мысалда кейіпкерлер не істемекші болды?
2 - топқа: Олар жүкті неге орнынан қозғалта алмады?
3 - топқа: Мысал бізді неге шақырады?

VII. Сөздік жұмысы.
Ғибрат - үлгі, тәрбие, өнеге.
Һәм - және
Дүркін - дүркін - қайта - қайта
Машақат – әурешілік

VIІ. Сергіту жаттығуы
Ал, балалар, тұрайық,
Қане қанат жазайық.
Аққу болып ұшайық,
Көлде жүзген балықтай,
Жүзіп, жүзіп алайық.
Шаянға ұқсап, былпылдап,
Қане, айналып, қарайық.

VIІІ. Шығармашылық жұмыс.
І топ. «Аққулар»
- А. Байтұрсынұлының түйінді ойы қай жерде жазылған?
- Бұл мысал бізді неге шақырады?
(Мысалдың тәрбиелік мәні балаларды бірлікке, ынтымаққа шақыру)

ІІ топ. «Шаяндар»

«Бірлік, ынтымақ» туралы білетін мақалдар жазу.
ІІІ топ. «Шортандар»

Осы мысалды сахналық қойылым ретінде дайындайды
Бұл тапсырмада балалар алдын ала мысалды диалогке айналдырады.

Мысалы, автор «Бір күні Аққу, Шаян, Шортан үшеуі кездесіп қалады. Олар үстіне жүк тиелген арба тауып алып, қатты қуанышқа кенеледі.
Аққу айтады: - Достар, келіңдер мына арбаны әуеге тартып шығарайық,
Шортан айтады:
- Мұны көлге апарайық,- дейді.
Шаян айтады:
- Жоқ онан да мұны құмға апарайық.
Автор:
- Сөйтіп үшеуі үш жаққа тартып, арбаны орнынан қозғалта алмайды
Осылайша балалардың әрқайсысы өз ойларын айтып, мысалды әр үрлі импровизация жасайды.

ІХ. Қорытынды:

- Әр топ өзінің атауына байланысты 5 жолды өлең құрайды. «Аққу», «Шортан», «Шаян».

- Не үйрендік? Не білдік?

Х. Үйге тапсырма:
Мысалды мәнерлеп оқып, түсініп келу.
Кейіпкерлердің суреттерін салып, әрқайсысына мінездеме жазу.
ХІ. Бағалау: