Саба?ты? та?ырыбы: М. ?уезов. «?білманс?р»
Саба?ты? ма?саты:
1) білімділік: та?ырыпты? м?нін ашу, халы?ты? ?ткен ?мірімен таныстыру, тарихи т?л?алармен таныстыру, о?ушылар?а Абылай хан туралы т?сінік беру ж?не білімдерін толы?тыру.
2) дамытушылы?: м?тінні? идеялы? мазм?нын ашып, о?ушыларды? салыстыра, байланыстыра с?йлеу ?абілеттерін дамыту. Сараманды? ж?мысты шы?армашылы? де?гейде орындау?а машы?тандыру.
3) т?рбиелік: о?ушыларды адалды??а, адамгершілікке, ?лы адамдарды? іс - ?рекетін ба?алау?а, ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: жа?а білімді ме?герту
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
К?рнекілігі: ?лы т?л?аларды? портреттері, ??гіме желісіне байланысты алын?ан суреттер, ?аза?стан картасы, де?гейлік тапсырмалар
ТСО: теледидар, DVD, интерактивті та?та
П?наралы? байланыс: тарих, география
Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру кезе?і
Саба?ты? эпиграфын о?у.
Біз – ?аза? деген мал ба??ан елміз,
Ешкімге со?ты?пай жай жат?ан елміз.
Елімізден ??т-береке ?ашпасын деп,
Жерімізді? шетін жау баспасын деп
Найзасына жыл?ыны? ?ылын та??ан елміз.
Д?шпан басынба?ан елміз,
Басымыздан с?з асырма?ан елміз.
Досымызды са?тай білген елміз,
Д?м-т?зын а?тай білген елміз.
ІІ. Жа?а саба??а кіріспе
- Б?л кімні? с?зі?
- Хал?ымыз туралы не білдік?
- ?аза? хал?ыны? билері туралы не білесі?дер?
- Осы кісілерді? с?здерінен нені ?йренуге болады?
- Ендеше, б?гінгі саба?ымызда «Бабалар ?мірі – ?рпа??а ?лгі» тарауын баста?алы отырмыз.
- О?улы?та берілген ма?алды о?ып, ма?ынасын талдайы?.
Жа?сы – ай мен к?ндей
?лемге бірдей.
- Жа?сы адам деп кімді айтамыз?
- Оны ?лемге бірдей деу себебі неде?
Жа?сыны? аты ?лмейді,
?алымны? хаты ?лмейді.
- Хаты са?талып ?ал?ан ?андай ?алымдарды білесі?дер?
(Ыбырай, Абай, Ахмет, Міржа?ып т.б.)
- Олай болса, осындай есімін ел ?мытпайтын ?лы т?л?аларымызды? есімі жасырыл?ан с?зж?мба?ты шешейік.
С?зж?мба?ты шешіп, Ортада?ы торк?зден Абылай есімін о?имыз.
ІІІ. Жа?а саба?ты т?сіндіру
- ?азір М. ?уезовті? «?білманс?р» ??гімесімен танысамыз. Д?птерімізді ашып, та?ырыпты жазайы?.
М?тар ?уезов туралы не білеміз? (хронологиялы? кестені толтыру)
«Абылай хан - ?аза?ты? ?лы ханы» атты бейнежазбаны к?рсетемін.
Абылай (?білманс?р) хан — (1733—1737) билік ??р?ан. Абылай хан ?аза? Ордасыны? ханы, ?аза? мемлекетіні? тарихында?ы аса к?рнекті мемлекет ?айраткері, ар?ы тегі Жошы хан, бергі бабалары ?аза? ордасыны? негізін сал?ан ?з-Ж?нібек, одан со? е?сегей бойлы ер Есім хан, Сал?ам Ж??гір хан. Абылай – Ж??гір ханны? бесінші ?рпа?ы. Ж??гір ханны? У?либа?ы, Т?уке деген екі ?лы болады. Ж??гір ?айтыс болып, та??а Т?уке отыр?анда У?либа?ы ханды??а ?кпелеп, ?ргенішті билеген на?ашы атасы ?айып ханны? ?олына барады. У?либа?ыны? баласы Абылай жекпе-жекке шы??анда жауы ша? келмейтін батыр болып, ?анішер Абылай атаныпты. Осы Абылайдан к?ркем У?ли туады. Оны? баласы ?білманс?р (кейін ?аза??а хан болып Абылай атан?ан) «а?табан ш?бырынды» жылдарында жетім ?алады.
Абылайды? ?кесі У?ли деген с?лтан, ал атасы Абылай Т?ркістан ?аласыны? билеушісі бол?ан. Абылай хан жас кезінде ?зіні? батырлы?ымен, ерж?ректілігімен к?зге т?сіп, халы? оны хан к?тереді. Абылайды? алдына ?ой?ан ?ш ма?саты болды. Ол:
1) К?шпелі елді отыры?шы ?мірге ?йрету
2) ?ш ж?зді? басын ?осып біріктіру
3) Хал?ына т?уелсіздік алып беру.
Ханны? жанында ?немі а?ылшы, ке?есшілері Т?ле би, ?йтеке би, ?азыбек би, ?абанбай, Б?генбай, Наурызбай сынды батырлар ж?не Б??ар жырау болды.
Биыл?ы жылы ?аза? ханды?ыны? ??рыл?анына 550 жыл толады.
М?тінді ?зім о?ып беремін, т?сініксіз с?здерді белгілеп отыруды тапсырамын.
4. С?здік ж?мыс.
Се?се? тыма? - мар?а ?озыны? терісінен тігілген бас киім
?алма? – ?лт
?ас?а атты – ма?дайында да?ы бар ат
С?ра?тармен ж?мыс
1. Т?ле би Абылайды? ел билейтінін ?айдан біледі?
2. ?алма?тар неліктен, неге ?аша бастайды?
3. Сабала? неліктен Абылай атанып кеткен?
4. Абылай кімдерден бата алды?
?р топтан бір о?ушы мазм?нын айтып шы?ады ж?не ?зара а?ылдасып, б?лімге ат ?ояды.
1. Бала Сабала?
2. Сабала?ты? со?ыс?а аттануы
3. Абылайды? батырлы?ы
5. Сергіту с?ті.
Ерді? к?ші – ж?ректе
Батырлы? бар білекте
Ту ап ?ол?а сам?аймыз
Ту?ан елді ?ор?аймыз.
Ер боламыз а?адай
?иынды??а ?арамай
?лгі батыр бабамыз
?жет, батыр боламыз.
ІV. Жа?а саба?ты бекіту.
6. Суретпен ж?мыс.
О?улы?та?ы суретке назарларын аудартамын.
1-топ. Жо?арыда?ы суретке ?андай ат ?ою?а болады? М?тіннен осы суретті? мазм?нына сай келетін т?сты тауып о?у.
2-топ. Суретте кімдерді? арасында?ы шай?ас бейнеленген деп ойлайсы?дар?
Батырларды? киімдері туралы не білесі?дер? Киімдеріні? атаулары, ?аруларыны? аттарын атап жазы?дар.
3-топ. «Т?л?аны танып біл!» танымды? ойыны
Балалар?а суреттер таратылады, онда?ы т?л?аларды танып, аты-ж?нін, кім бол?анын оны? атына байланысты о?и?аларды, ол жаз?ан шы?армаларды ж?не т.б. естеріне т?сіру тиіс. Топ ішінде талдау 5 минуттан аспайды. ?з командасын топты? бір адамы ?ор?айды.
9-тапсырма. М?тінде та?ы кімдерді? аттары аталады? (ауызша)
V. Саба?ты ?орытындылау.
2. Картамен ж?мыс.
10-тапсырма. Ж?мба?ты? шешуін тап?ызамын.
- Мемлекетімізді? картасына ?арайы?шы. Мынау Каспийден Алтай?а дейін Алатау, ?аратаудан Батыс Сібірге дейін созылып жат?ан жер ата - бабаларымызды? жаудан ?ор?ап бізге м?ра етіп ?алдырып кеткен жері. Осы ?лан байта? жер ?шін ?аза? хал?ы ?аншама ?иын кезе?дерден ?тті.
- Еліміз т?уелсіздік ал?алы ?андай жетістіктерге жетті?
?азір ?лкен ?алалар салынып халы? орны?ты.
?ш ж?зді? басы бірікті.
?з т?уелсіздігімізді алды?.
?аза?станны? бас ?аласы, ел ордамыз – Астана болды.
?зімізді? туымыз, ?н?ранымыз, т?л те?геміз бар.
- Абылай ханны? армандары орындалды ма?
Балалар жауабын ты?дау.
Абылай хан?а мінездеме бергіземін.
VI. Ба?алау. О?ушылар е?бегін, дайынды?ын, білімдерін мада?тай отырып ба?алау.
VIІ. ?йге тапсырма.
1. М?тінді о?у.
2. №8 тапсырма бойынша дайындалу
Т?рбие орг сайтынан ?білманс?р 2-сыны