?ысты? ашы? к?нінде Ернар, Айдын, Тал?ат ?шеуі ауыл шетіндегі кішкентай к?лшікті? жанына ойын?а шы?ты. Олар ?ардан а??ала жасап, бір-бірімен ?ар ла?тырысып ойнады. Одан кейін ?шеуі ?атып жатыр?ан к?лшікке сыр?ана? тебе бастады. Кенеттен к?лді? м?зы жарылып, Айдын су?а к?мп ете т?сті. Ол ?оры??анынан ай?айлап жіберді. Осы кезде Ернар мен Тал?ат ж?гіріп келіп, о?ан ?олдарын созып , судан шы?арып алды. Б?л жа?дайды естіген Айдынны? анасы достарына рахмет айтып, « Міне, на?ыз досты? осындай болады!»- деді.
С?ра?тары:
Жылды? ?ай мезгілі ?
Балалар ?айда ойын?а шы?ты?
Олар ?андай ойындар ойнады?
Айдын ?андай жа?дай?а тап болды?
Достары о?ан ?андай к?мек к?рсетті?
Айдынны? анасы достарына ризашылы?ын ?алай білдірді?
?айырымдылы?
?ысты? аязды к?ні. Бірінші сынып о?ушылары, а?айынды Алдияр мен ?ли жылы киініп, ?йлерінен саба??а беттеді. Олар ??гімелесіп келе жатырды. Оларды? алдында ая?ын жайлап басып, ?олында тая?ы бар ?арт ?же келе жатыр?ан болатын. Кенет ?арт ?жейді? ая?ы тайып, , ??лап т?сті. М?ны к?рген Алдияр мен ?ли с?зге келместен ж?гіріп келіп, ?жейді екеулеп т?р?ызып, ?олына тая?ын ?статты. ?арт ?жей екеуіне риза болып, « Рахмет, айналайындар. ?айырымды екенсі?дер, » -деп бастарынан сипады.
Т?сіндірілетін с?здер мен с?з тіркестері: кенеттен, с?зге келместен
С?ра?тары:
Алдияр мен ?ли ?айда келе жатырды?
Оларды? алдында кім келе жатырды?
?жейге не болды?
Алдияр мен ?ли не істеді?
?жей олар?а ?алай ал?ыс білдірді?
Ту?ан к?н
Б?гін Аяулым ?шін ерекше к?н. Себебі, б?гін оны? ту?ан к?ні. Анасы Аяулымны? ту?ан к?ніне арнап ?лкен торт пісірді. Торт?а ?демілеп «7» деген жазу жазды. ?кесі о?ан сыйлы??а ертегілер кітабын тарту етті. Ту?ан к?нге Аяулымны? дос ?ыздары келді. Олар дастар?ан басында Аяулым?а тілектерін айтып, ?келген сыйлы?тарын тарту етті. Ту?ан к?н к??ілді ?тті.
С?ра?тары:
Аяулым неге ?уанышты?
Анасы Аяулымны? ту?ан к?ніне арнап не пісірді?
О?ан ?андай жазу жазды?
?кесі Аяулым?а ?андай сыйлы? жасады?
Ту?ан к?ніне та?ы кімдер келді?
Ту?ан к?н ?алай ?тті?
?ам?орлы?
К?з мезгілі болатын. К?н б?лтты, жа?быр жауып т?р.Т?с мезгілінде о?итын Ажар мен А?жол мектептен шы?ып, ?йлеріне келе жатты. Олар біраз ж?ргеннен кейін жол бойында б?рісіп т?р?ан кіщкентай к?шікті к?здері шалып ?алды.Екеуі к?шікті аяп, ?йлеріне алып кетпек болып келісті. Олар к?шікті ?йлеріне алып келіп, алдына с?т, тама? ?ойды. Кішкентай к?шік жылы жерде тама??а тойып алып, б?йы?ып, ?й?ы?а кетті. Екі бала ?з істеріне риза болып, бір-біріне жымы?дай ?арады.
Т?сіндірілетін с?здер: б?рісіп, б?йы?ып, жымы?дап
С?ра?тары:
Ауа райы ?андай?
Ажар мен А?жол ?айдан келе жатырды?
Олар жолда нені к?ріп ?алды?
Олар к?шікке ?андай ?ам?орлы? к?рсетті?
К?з
К?з келді. К?н б?лттанып, ?лсін –?лі а? жауын б?ркіп жауады. К?згі ?атты жел со?ып т?р. Желмен бірге ?ызыл- сары жапыра?тар жерге т?сіп жатыр. Енді к?н ?зарып, т?н ?ыс?арады. ??старды? со??ы легі жылы жа??а ?шып барады. Ауыл адамдары еккен егіндерін жинап алып жатыр.
Су- таби?атта е? к?п тарал?ан, негізгі тіршілік к?зі. Су барлы? тірі а?заны? ??рамында болады. Су болмаса адамдар ?мір с?ріп, ?сімдіктер ?сіп, жан-жануарлар тіршілік ете алмас еді. Таза суды к?п ішетін адамны? ??і жасарып, к?ш- ?уаты артып отырады. Су адамны? к?нделікті тірлігі ?шін де ма?ызы ?те зор. Сонды?тан суды ?немдеп ж?мсау керек.
Т?сіндірілетін с?здер мен с?з тіркестері: тіршілік к?зі
С?ра?тары:
Су таби?атта ?алай тарал?ан?
Су нелерді? ??рамында болады?
Суды? адамдар тіршілігі ?шін ма?ызы ?андай?
Тор?ай
?ысты? к?ні болатын. ?йді? сырт?ы терезесіні? алдына бір тор?ай ?шып келді. Б?ны сыртта ойнап ж?рген Бауыржан мен Алмас к?рді. Олар аяушылы? танытып, терезені ашып, тор?айды ?йге кіргізді. Тор?ай жылы жерге ?шып кірді. Бауыржан оны? алдына нанны? ?и?ымдарын тастады. Аш тор?ай нанны? ?и?ымдарын жылдам –жылдам шо?ып жей бастады. Балалар келесі к?ні а?ашты? басына ?я жасап ілді. О?ан к?нде жем салып т?рды. Балалар енді тор?айды к?нде к?ретін болды.
С?ра?тары:
Жылды? ?ай мезгілі?
?йді? терезесіні? алдына не ?шып келді?
Тор?айды кімдер к?ріп ?алды?
Бауыржан мен Алмас тор?ай?а ?андай ?ам?орлы? жасады?
Аш тор?ай не істеді?
Балалар тор?ай?а арнап не жасады?
А?т?с
?анатты? А?т?с атты иті бар еді. Ол ?немі ?анатты? ?асынан ?алмайтын. ?анатта иті к?рінбей ?алса іздей бастайды. Бір к?ні ?анат к?лге шомылу?а барды. К?лді? айналасы тыныш, ешкім жо?. ?анат су?а ж?гіріп т?сіп кетті. Кенет ?анат дем ала алмай су?а батып бара жатырды. Осы кезде ?айдан келгені белгісіз,А?т?сж?гіріп келіп, ?анатты іш киімінен с?йреп жа?а?а шы?арды. Есін жина?ан ?анат итіне рахмет айт?андай мойнынан ??ша?тады.Осыдан кейін ?анат итін б?рын?ыдан да жа?сы к?ретін болды.
?анатты? итіні? аты не?
?анат итімен екеуі ?андай дос еді?
?анат ?айда барды?
?анат ?андай жа?дай?а тап болды?
Иті ?андай к?мек к?рсетті?
?анат итіне ал?ысын ?алай білдірді?
Танысты?
Жал?ас мектептен келе жатыр. Б?гін саба?та апайлары ерте? сынып?а жа?адан о?ушы келетінін айтты. Кенет олб?рылыс?а жа?ындай бергенде бір кішкентай ?ызды? ай?айла?ан даусын естіді. Жал?ас жалма-жан дауыс шы??ан жерге ж?гіріп жетті. ?зімен жасты ?ыз бала?а ?лкен ит ша??ылдап ?ріп, атыл?алы т?р екен. Жал?ас ?оры?пастан ?олына тас алып, итке ла?тырды. Ит шегіншектеп кетіп ?алды. ?ыз бала « рахмет» деп ж?гіріп кетті..
Келесі к?ні Жал?ас саба?ына барды. Апайы жа?адан келген о?ушыны сынып?а ?келіп таныстырды. Жал?ас кеше ?зі ?аба?аниттен ??т?ар?ан ?ызды бірден таныды. ?ызды? аты ?сел екен. Саба?тан со? Жал?ас пен ?сел ?йлеріне бірге ?айтты.
Просмотр содержимого документа
«Мазм?ндамалар жина?ы 2-3 сынып »
Омарова Клара
Атырау облысы Мақат ауданы
№ 2 бастауыш мектептің бастауыш сынып мұғалімі
Мазмұндамалар жинағы
2- 3 сыныптарға арналған
Көмек
Қыстың ашық күнінде Ернар, Айдын, Талғат үшеуі ауыл шетіндегі кішкентай көлшіктің жанына ойынға шықты. Олар қардан аққала жасап, бір-бірімен қар лақтырысып ойнады. Одан кейін үшеуі қатып жатырған көлшікке сырғанақ тебе бастады. Кенеттен көлдің мұзы жарылып, Айдын суға күмп ете түсті. Ол қорыққанынан айқайлап жіберді. Осы кезде Ернар мен Талғат жүгіріп келіп, оған қолдарын созып , судан шығарып алды. Бұл жағдайды естіген Айдынның анасы достарына рахмет айтып, « Міне, нағыз достық осындай болады!»- деді.
Сұрақтары:
Жылдың қай мезгілі ?
Балалар қайда ойынға шықты?
Олар қандай ойындар ойнады?
Айдын қандай жағдайға тап болды?
Достары оған қандай көмек көрсетті?
Айдынның анасы достарына ризашылығын қалай білдірді?
Қайырымдылық
Қыстың аязды күні. Бірінші сынып оқушылары, ағайынды Алдияр мен Әли жылы киініп, үйлерінен сабаққа беттеді. Олар әңгімелесіп келе жатырды. Олардың алдында аяғын жайлап басып, қолында таяғы бар қарт әже келе жатырған болатын. Кенет қарт әжейдің аяғы тайып, , құлап түсті. Мұны көрген Алдияр мен Әли сөзге келместен жүгіріп келіп, әжейді екеулеп тұрғызып, қолына таяғын ұстатты. Қарт әжей екеуіне риза болып, « Рахмет, айналайындар. Қайырымды екенсіңдер, » -деп бастарынан сипады.
Түсіндірілетін сөздер мен сөз тіркестері: кенеттен, сөзге келместен
Сұрақтары:
Алдияр мен Әли қайда келе жатырды?
Олардың алдында кім келе жатырды?
Әжейге не болды?
Алдияр мен Әли не істеді?
Әжей оларға қалай алғыс білдірді?
Туған күн
Бүгін Аяулым үшін ерекше күн. Себебі, бүгін оның туған күні. Анасы Аяулымның туған күніне арнап үлкен торт пісірді. Тортқа әдемілеп «7» деген жазу жазды. Әкесі оған сыйлыққа ертегілер кітабын тарту етті. Туған күнге Аяулымның дос қыздары келді. Олар дастарқан басында Аяулымға тілектерін айтып, әкелген сыйлықтарын тарту етті. Туған күн көңілді өтті.
Сұрақтары:
Аяулым неге қуанышты?
Анасы Аяулымның туған күніне арнап не пісірді?
Оған қандай жазу жазды?
Әкесі Аяулымға қандай сыйлық жасады?
Туған күніне тағы кімдер келді?
Туған күн қалай өтті?
Қамқорлық
Күз мезгілі болатын. Күн бұлтты, жаңбыр жауып тұр.Түс мезгілінде оқитын Ажар мен Ақжол мектептен шығып, үйлеріне келе жатты. Олар біраз жүргеннен кейін жол бойында бүрісіп тұрған кіщкентай күшікті көздері шалып қалды.Екеуі күшікті аяп, үйлеріне алып кетпек болып келісті. Олар күшікті үйлеріне алып келіп, алдына сүт, тамақ қойды. Кішкентай күшік жылы жерде тамаққа тойып алып, бұйығып, ұйқыға кетті. Екі бала өз істеріне риза болып, бір-біріне жымыңдай қарады.
Түсіндірілетін сөздер: бүрісіп, бұйығып, жымыңдап
Сұрақтары:
Ауа райы қандай?
Ажар мен Ақжол қайдан келе жатырды?
Олар жолда нені көріп қалды?
Олар күшікке қандай қамқорлық көрсетті?
Күз
Күз келді. Күн бұлттанып, әлсін –әлі ақ жауын бүркіп жауады. Күзгі қатты жел соғып тұр. Желмен бірге қызыл- сары жапырақтар жерге түсіп жатыр. Енді күн ұзарып, түн қысқарады. Құстардың соңғы легі жылы жаққа ұшып барады. Ауыл адамдары еккен егіндерін жинап алып жатыр.
Түсіндірілетін сөздер мен сөз тіркестері: бүркіп , күн ұзарып, түн қысқарады,соңғы легі
Сұрақтары:
Жылдың қай мезгілі басталды?
Ауа райы қандай?
Күзде жапырақтарда қандай өзгеріс болады?
Күзде күн мен түн қалай ауысады?
Күзде ауыл адамдары қандай еңбекпен айналысады?
Су.
Су- табиғатта ең көп таралған, негізгі тіршілік көзі. Су барлық тірі ағзаның құрамында болады. Су болмаса адамдар өмір сүріп, өсімдіктер өсіп, жан-жануарлар тіршілік ете алмас еді. Таза суды көп ішетін адамның өңі жасарып, күш- қуаты артып отырады. Су адамның күнделікті тірлігі үшін де маңызы өте зор. Сондықтан суды үнемдеп жұмсау керек.
Түсіндірілетін сөздер мен сөз тіркестері: тіршілік көзі
Сұрақтары:
Су табиғатта қалай таралған?
Су нелердің құрамында болады?
Судың адамдар тіршілігі үшін маңызы қандай?
Торғай
Қыстың күні болатын. Үйдің сыртқы терезесінің алдына бір торғай ұшып келді. Бұны сыртта ойнап жүрген Бауыржан мен Алмас көрді. Олар аяушылық танытып, терезені ашып, торғайды үйге кіргізді. Торғай жылы жерге ұшып кірді. Бауыржан оның алдына нанның қиқымдарын тастады. Аш торғай нанның қиқымдарын жылдам –жылдам шоқып жей бастады. Балалар келесі күні ағаштың басына ұя жасап ілді. Оған күнде жем салып тұрды. Балалар енді торғайды күнде көретін болды.
Сұрақтары:
Жылдың қай мезгілі?
Үйдің терезесінің алдына не ұшып келді?
Торғайды кімдер көріп қалды?
Бауыржан мен Алмас торғайға қандай қамқорлық жасады?
Аш торғай не істеді?
Балалар торғайға арнап не жасады?
Ақтөс
Қанаттың Ақтөс атты иті бар еді. Ол үнемі Қанаттың қасынан қалмайтын. Қанатта иті көрінбей қалса іздей бастайды. Бір күні Қанат көлге шомылуға барды. Көлдің айналасы тыныш, ешкім жоқ. Қанат суға жүгіріп түсіп кетті. Кенет Қанат дем ала алмай суға батып бара жатырды. Осы кезде қайдан келгені белгісіз, Ақтөс жүгіріп келіп, Қанатты іш киімінен сүйреп жағаға шығарды. Есін жинаған Қанат итіне рахмет айтқандай мойнынан құшақтады. Осыдан кейін Қанат итін бұрынғыдан да жақсы көретін болды.
Сұрақтары
Қанаттың итінің аты не?
Қанат итімен екеуі қандай дос еді?
Қанат қайда барды?
Қанат қандай жағдайға тап болды?
Иті қандай көмек көрсетті?
Қанат итіне алғысын қалай білдірді?
Таныстық
Жалғас мектептен келе жатыр. Бүгін сабақта апайлары ертең сыныпқа жаңадан оқушы келетінін айтты. Кенет ол бұрылысқа жақындай бергенде бір кішкентай қыздың айқайлаған даусын естіді. Жалғас жалма-жан дауыс шыққан жерге жүгіріп жетті. Өзімен жасты қыз балаға үлкен ит шаңқылдап үріп, атылғалы тұр екен. Жалғас қорықпастан қолына тас алып, итке лақтырды. Ит шегіншектеп кетіп қалды. Қыз бала « рахмет» деп жүгіріп кетті..
Келесі күні Жалғас сабағына барды. Апайы жаңадан келген оқушыны сыныпқа әкеліп таныстырды. Жалғас кеше өзі қабаған иттен құтқарған қызды бірден таныды. Қыздың аты Әсел екен. Сабақтан соң Жалғас пен Әсел үйлеріне бірге қайтты.
Аққу –киелі құс. Аққулар алыс Африкадан көктемде келіп, күзде үшып кетеді. Қазақ халқы аққуларды атпаған. Оны атқан адамды аққудың киесі ұрады деп есептейді. Аққуды нәзіктіктің , сұлулықтың , адалдықтың белгісі деп санайды. Әдемі, сұлу қыздарын аққуға теңейді. Аққулар екеу болып өмір сүреді және жұптарын жазбайды. Біздің Қазақстанда аққудың екі түрі кездеседі.Аққу табиғаттың қайталанбас, сұлу көрінісі.
Түсіндірілетін сөздер мен сөз тіркестері: киелі, киесі ұрады
