Математика п?нін о?уда к?мекші мектеп о?ушылары ?абылдау м?мкіншіліктеріні? шектеуліктеріне байланысты ал?ан а?параттарын пайдаланып, са?тауда ж?не ??деуде к?птеген ?иыншылы?тар?а кездеседі. Б?л балаларды? таным ?ызметтеріні? б?зылуына байланысты. Ба?дарламаны? ма?ызды ма?саттарыны? бірі математика саба?тарында о?ушылар?а т?жірибеден ал?ан ал?ан мысалдарын ке?інен пайдаланып п?нді, затты іс ж?зінде о?ыту саба?тарымен байланыстыра отырып, на?ты ?мірлік материалдар?а с?йеніп, математика ??ымдарын ме?геру. К?мекші мектеп о?ушыларыны? ?ылыми д?ние танымдылы?ыны? жетік болуына, ?ажырлылы?,табандылы?, ма?сат?а талпынушылы? ?асиеттерді? т?рбиеленуіне математиканы? тигізер септігі мол. Математика саба?тарында к?птеген жа?а с?здермен о?ушыны? с?здік ?оры толы?тырылады.
А?ыл-ойы дамыма?ан балаларды? с?йлеу да?дыларын дамыту?а арнал?ан ж?мыстар да математика саба?тарында жо? емес. Б?л салада м??алімні? басты ма?саты о?ушыны ба?ылау, оныі с?йлеу м?мкіншіліктерін арттыру, сонымен ?атар м??алімге еліктеу ?дісі ар?ылы о?ушыларды? ?ателіктерін т?сіндіру. О?ыту ?дерісінде педагог о?ушыларды? ойлау,еске са?тау, зейін,?абылдау, с?йлеу ?абілеттерін дамыту?а ?мтылады. М??алім математика саба?тары ар?ылы, балалар бойында мектепті бітірген со? ?з м?мкіншілігіне ?арай ?мір с?ре білу ?асиеттерін ?алыптастыру. Сия?ты т?рбиелік міндетті шешуге м?мкіндік алады. О?ушылар к?мекші мектепте миллион?а дейін натурал сандармен, заттарды? к?лемін ?лшеу ар?ылы шы??ан сандармен; жай ж?не онды? б?лшектермен танысады. М??алім о?ушыларды? есту ар?ылы т?сіну ж?не есте са?тау ?абілеттеріні? ?р т?рлі де?гейде екенін ескеру ?ажет. Сонды?тан да, математика саба?тарында естіп-к?ру ?дістері ке?інен ?олданыл?ан.
С?здік есептерді шы?ару?а саба? уа?ытыны? жартысынан к?бі б?лінеді. Есептерді шы?ару барысында к?птеген математикалы? т?сініктер мен ?атынастар ?алыптасып, балалар ал?ан білімін барлы? жа?дайларда ?олдана білуге ?йренеді. О?ушыларды? ойлау ?абілетін дамыту?а м?мкіншілік туып, ??ыптылы??а, ?иынды?ты же?е білуге ж?не баста?ан істін ая?ына дейін жеткізу ?абілеті ?алыптасады. Дайын с?здік есептерді шы?арумен бірге, о?ушыларды есепті ?згертуге ж?не ??растыру?а ?йрету ма?ызды. Ж?мысты? б?л т?рлері есепті? ??рама б?ліктерін ж?не оларды шы?аруды? жалпы т?сілдерін ме?геруге к?мектеседі.
1-4 – сыныптарда математика саба?тарында к?рнекі геометрия б?ліктері о?ытылады. Геометриялы? материал ?рбір математика саба?тарына енгізіледі. М?мкіндігіне ?арай, ол арифметикамен байланыста берілуі ?ажет. О?ушылар геометриялы? фигуралар мен денелерді, оларды? ?асиеттерімен танысады ж?не ол ?лшеу ж?не сызу ??ралдарын пайдалану?а ?йренеді.
К?мекші мектепті? бірінші сыныбына жинал?ан о?ушыларды? ??рамы ?рт?рлі. Орта мектепте о?уды баста?ан балаларды? біразы б?рын, сауат ашу орнында болма?ан. Балаларды? к?пшілігі заттарды? т?сін, о? мен солды ажырата алмайды. Заттарды? ?асиеттері туралы т?сініктері ?те т?мен. Ойлау,салыстыру ?абілеттері жетілмеген, с?йлеу тіліні? кемістіктері бар. Бас кезінде о?ушылар м??алімні? тапсырмасын т?сінбейді, берілген заттарыды салыстыруды? орнына ойнап отырады. Математика саба?тары бас?а п?н саба?тарымен ты?ыз байланысты бол?аны ?ажет. Саба?тан тыс уа?ытта да о?ушыларды? білімін бекіткен, тере?деткен д?рыс. Мысалы, ойындар ?ткізген кезде балалар заттарды? т?сін, ?лшемін айтып ажыратуы керек. Кейбір т?сініктерге ба?дарлама бойынша б?лек са?ат берілмейді, біра? осы ?р саба?та ?айталанып, бекітіледі.
М??алім та?ырыптарды жоспарла?анда математика п?ні саба?тарыны? бас?а п?ндермен ты?ыз байланыста болуы керек екенін ескеруі ?ажет. Бірінші сыныпта саба?ты? ?за?ты?ы 35 минут. ?ал?ан уа?ытта м??алім о?ушылармен ойындар ?ткізеді, келесі саба??а дайындайды, таби?атта?ы ?згерістерге назар аударады. ?р саба?та екі сергіту с?ті ?теді, тапсырмалар ойын т?рінде ?ткізілсе, о?ушылар жалы?пайды. Саба?тарда м??алім ?р т?рлі ?дістер ?олданады. Практикалы? ж?не о?улы? бойынша ж?мыс ж?ргізілген со?, ж?мыс д?птері бойынша тапсырмалар орындалады.
О?ушылар?а математика біліміні? ?ыр-сырын жетік таныту, ?абілеттерін шы?дау, кез-келген ортада ?зін еркін ?стау?а, ?аза?стан Республикасыны? азаматы деген ата??а лайы? болатындай етіп т?рбиелеу – бізді? міндетіміз болма?. «Математика, о?ыту ?дісіне сан алуан жетілдірілулері болатынды?ына ?арамастан, ш?кірттер ?шін ?рдайым ?иын ж?мыс болып ?ала береді» - деген атат?ты ?алым Писарев Д.И. Сонды?тан, математиканы? ?иынды?ына, к?рделілігіне ?арамастан болаша? ?рпа?ты осы п?нге ?ызы?тыру, білім де?гейін к?теру біз ?шін орасан зор жауапкершілікті ?ажет ететін о?ыту-?дісі болуы тиіс. Б?л бастауыш сыныпты о?ытуда орындалады. ?азіргі заманымызда о?ушыны? білім де?гейін к?теру м?селесі е? басты м?селелрді? бірі болып отыр. О?ушыны? білім де?гейін к?терудегі басты т?л?а – ?стаз екені б?рімізге белгілі. О?ушыны? білім де?гейін к?теру дегеніміз – о?ушыны жан-жа?ты т?рбиелеп, ?ылым негіздерінен берік білім беру, болаша?, ?о?ам?а пайдалы ?ызмет ететін азамат етіп шы?ару, о?ушыны? бойында?ы біліміні? ары ?арай тере?детіп, жетілдіре т?су. К?рнекі ??ралдар ар?ылы балалар амалды? идеясын т?сінетін болады. Мысалы, т?релкедегі с?тті жалап кеткен 2 мысы??а ?шінші мысы? ж?гіріп келе жат?анын к?ргенде, бала барлы?ы неше мысы? деген с?ра??а жауап беру ?шін, 2+1 керек деген ой келеді. К?рнекі ??ралдарды ?рт?рлі т?сілмен пайдалануды? ма?ыздылы?ы оны жеткілікті ж?не ?ажетті пайдалануды к?рсету керек. Берекесіз пайдалан?ан к?рнекілік ?зіні? сапасын жо?алтады. М?нда о?у процесіні? білімділігі де кемиді. О?ушыларды? саба??а ынта, жігері ?ызы?ушылы?тары жо?алады. Сонды?тан, к?рнекіліктерді тиімді т?сілмен ?олдану керек. К?рнекілік математика саба?ында білім к?зі ретінде ?олданыл?ан, ол елеулі м?селеде берілетін білімдерді на?тылау ма?сатында к?рнекі ??ралдар ?рт?рлі т?сілмен ?олданылады. Оларды? ішінде е? ма?ыздыларыны? бірі - ?р сынып?а арналып, жеке-жеке басылатын «Дидактикалы? материалдар». онда орындалатын жатты?улар мен саба?тарда ?рт?рлі ж?мыстарды ?йымдастыруда м??алімге елеулі к?мек к?рсетеді. Сонымен бірге, саба? ?стінде топты? немес жеке дара ж?мыстар орында?анда, ?лгерімі т?мен немесе жа?сы о?итын о?ушылармен жеке ж?мыс ж?ргізгенде, ба?ылау ж?мысын ?йымдастыр?анда ке?інен пайдаланады. Математика саба?ында ауызша есептеу да?дыларын ?алыптастыру, ж?мыстарын ж?ргізуді? ма?ызы зор. Саба?та о?ушыларды? ойлау-?абілетін дамыту ?шін есеп шы?ар?анда орындайтын амалдарды ойша шешіп алуды да?дыландыр?ан ж?н. Бастауыш сыныпта математиканы о?ыту тек математикалы? білімді берумен шектелмейді. Б?л п?н о?ушыларды? логикалы? ойлауын дамытуда ма?ызы зор. О?ушыларды? ойлау-?абілетіні? на?тылы?ын, тере?дігін аны?тау ?шін оларды? белсенді іс-?рекетімен бірге ?з бетінше ж?мыстарын ?йымдастыру керек. Барлы? саба?ты? елеулі б?лігінде ?з бетімен ж?мыс істегенде о?ушы ж?мысты? ма?сатын ай?ын т?сіне білуі, оны? орындалуы, тексеруі ж?не ?ателіктерді т?зету сия?ты ?з бетімен істелетін ж?мысты? жалпы ?дістерін бірте-бірте игеріп алу тиіс.
?стазды? ?рбір ?ылы?ы о?ушы?а ?сер ?алдырып, оны? ?рі ?арай жетілуіне ы?пал ететіні б?рімізге белгілі. М??алім – о?ушы атаулы?а ?лгі болатын ?міріні? сан алуан жолынан адаспай ?туде о?ан ба?ыт беріп, ж?н сілтеуші, баланы адамгершілікке, е?бек с?йгіштікке, адалды??а ж?не бас?а да сол сия?ты ізгі ?асиеттерге баулитын жан.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Математика п?нін о?ыту ?дістері»
Математика пәнін оқыту әдістері
Математика пәнін оқуда көмекші мектеп оқушылары қабылдау мүмкіншіліктерінің шектеуліктеріне байланысты алған ақпараттарын пайдаланып, сақтауда және өңдеуде көптеген қиыншылықтарға кездеседі. Бұл балалардың таным қызметтерінің бұзылуына байланысты. Бағдарламаның маңызды мақсаттарының бірі математика сабақтарында оқушыларға тәжірибеден алған алған мысалдарын кеңінен пайдаланып пәнді, затты іс жүзінде оқыту сабақтарымен байланыстыра отырып, нақты өмірлік материалдарға сүйеніп, математика ұғымдарын меңгеру. Көмекші мектеп оқушыларының ғылыми дүние танымдылығының жетік болуына, қажырлылық,табандылық, мақсатқа талпынушылық қасиеттердің тәрбиеленуіне математиканың тигізер септігі мол. Математика сабақтарында көптеген жаңа сөздермен оқушының сөздік қоры толықтырылады.
Ақыл-ойы дамымаған балалардың сөйлеу дағдыларын дамытуға арналған жұмыстар да математика сабақтарында жоқ емес. Бұл салада мұғалімнің басты мақсаты оқушыны бақылау, оныі сөйлеу мүмкіншіліктерін арттыру, сонымен қатар мұғалімге еліктеу әдісі арқылы оқушылардың қателіктерін түсіндіру. Оқыту үдерісінде педагог оқушылардың ойлау,еске сақтау, зейін,қабылдау , сөйлеу қабілеттерін дамытуға ұмтылады. Мұғалім математика сабақтары арқылы, балалар бойында мектепті бітірген соң өз мүмкіншілігіне қарай өмір сүре білу қасиеттерін қалыптастыру. Сияқты тәрбиелік міндетті шешуге мүмкіндік алады. Оқушылар көмекші мектепте миллионға дейін натурал сандармен, заттардың көлемін өлшеу арқылы шыққан сандармен; жай және ондық бөлшектермен танысады. Мұғалім оқушылардың есту арқылы түсіну және есте сақтау қабілеттерінің әр түрлі деңгейде екенін ескеру қажет. Сондықтан да, математика сабақтарында естіп-көру әдістері кеңінен қолданылған.
Сөздік есептерді шығаруға сабақ уақытының жартысынан көбі бөлінеді. Есептерді шығару барысында көптеген математикалық түсініктер мен қатынастар қалыптасып, балалар алған білімін барлық жағдайларда қолдана білуге үйренеді. Оқушылардың ойлау қабілетін дамытуға мүмкіншілік туып, ұқыптылыққа, қиындықты жеңе білуге және бастаған істін аяғына дейін жеткізу қабілеті қалыптасады. Дайын сөздік есептерді шығарумен бірге, оқушыларды есепті өзгертуге және құрастыруға үйрету маңызды. Жұмыстың бұл түрлері есептің құрама бөліктерін және оларды шығарудың жалпы тәсілдерін меғгеруге көмектеседі.
1-4 – сыныптарда математика сабақтарында көрнекі геометрия бөліктері оқытылады. Геометриялық материал әрбір математика сабақтарына енгізіледі. Мүмкіндігіне қарай, ол арифметикамен байланыста берілуі қажет. Оқушылар геометриялық фигуралар мен денелерді, олардың қасиеттерімен танысады және ол өлшеу және сызу құралдарын пайдалануға үйренеді.
Көмекші мектептің бірінші сыныбына жиналған оқушылардың құрамы әртүрлі. Орта мектепте оқуды бастаған балалардың біразы бұрын, сауат ашу орнында болмаған. Балалардың көпшілігі заттардың түсін, оң мен солды ажырата алмайды. Заттардың қасиеттері туралы түсініктері өте төмен. Ойлау,салыстыру қабілеттері жетілмеген, сөйлеу тілінің кемістіктері бар. Бас кезінде оқушылар мұғалімнің тапсырмасын түсінбейді, берілген заттарыды салыстырудың орнына ойнап отырады. Математика сабақтары басқа пән сабақтарымен тығыз байланысты болғаны қажет. Сабақтан тыс уақытта да оқушылардың білімін бекіткен, тереңдеткен дұрыс. Мысалы, ойындар өткізген кезде балалар заттардың түсін, өлшемін айтып ажыратуы керек. Кейбір түсініктерге бағдарлама бойынша бөлек сағат берілмейді, бірақ осы әр сабақта қайталанып, бекітіледі.
Мұғалім тақырыптарды жоспарлағанда математика пәні сабақтарының басқа пәндермен тығыз байланыста болуы керек екенін ескеруі қажет. Бірінші сыныпта сабақтың ұзақтығы 35 минут. Қалған уақытта мұғалім оқушылармен ойындар өткізеді, келесі сабаққа дайындайды, табиғаттағы өзгерістерге назар аударады. Әр сабақта екі сергіту сәті өтеді, тапсырмалар ойын түрінде өткізілсе, оқушылар жалықпайды. Сабақтарда мұғалім әр түрлі әдістер қолданады. Практикалық және оқулық бойынша жұмыс жүргізілген соң, жұмыс дәптері бойынша тапсырмалар орындалады.
Оқушыларға математика білімінің қыр-сырын жетік таныту, қабілеттерін шыңдау, кез-келген ортада өзін еркін ұстауға, Қазақстан Республикасының азаматы деген атаққа лайық болатындай етіп тәрбиелеу – біздің міндетіміз болмақ. «Математика, оқыту әдісіне сан алуан жетілдірілулері болатындығына қарамастан, шәкірттер үшін әрдайым қиын жұмыс болып қала береді» - деген ататқты ғалым Писарев Д.И. Сондықтан, математиканың қиындығына, күрделілігіне қарамастан болашақ ұрпақты осы пәнге қызықтыру, білім деңгейін көтеру біз үшін орасан зор жауапкершілікті қажет ететін оқыту-әдісі болуы тиіс. Бұл бастауыш сыныпты оқытуда орындалады. Қазіргі заманымызда оқушының білім деңгейін көтеру мәселесі ең басты мәселелрдің бірі болып отыр. Оқушының білім деңгейін көтерудегі басты тұлға – ұстаз екені бәрімізге белгілі. Оқушының білім деңгейін көтеру дегеніміз – оқушыны жан-жақты тәрбиелеп, ғылым негіздерінен берік білім беру, болашақ, қоғамға пайдалы қызмет ететін азамат етіп шығару, оқушының бойындағы білімінің ары қарай тереңдетіп, жетілдіре түсу. Көрнекі құралдар арқылы балалар амалдың идеясын түсінетін болады. Мысалы, тәрелкедегі сүтті жалап кеткен 2 мысыққа үшінші мысық жүгіріп келе жатқанын көргенде, бала барлығы неше мысық деген сұраққа жауап беру үшін, 2+1 керек деген ой келеді. Көрнекі құралдарды әртүрлі тәсілмен пайдаланудың маңыздылығы оны жеткілікті және қажетті пайдалануды көрсету керек. Берекесіз пайдаланған көрнекілік өзінің сапасын жоғалтады. Мұнда оқу процесінің білімділігі де кемиді. Оқушылардың сабаққа ынта, жігері қызығушылықтары жоғалады. Сондықтан, көрнекіліктерді тиімді тәсілмен қолдану керек. Көрнекілік математика сабағында білім көзі ретінде қолданылған, ол елеулі мәселеде берілетін білімдерді нақтылау мақсатында көрнекі құралдар әртүрлі тәсілмен қолданылады. Олардың ішінде ең маңыздыларының бірі - әр сыныпқа арналып, жеке-жеке басылатын «Дидактикалық материалдар» . онда орындалатын жаттығулар мен сабақтарда әртүрлі жұмыстарды ұйымдастыруда мұғалімге елеулі көмек көрсетеді. Сонымен бірге, сабақ үстінде топтық немес жеке дара жұмыстар орындағанда, үлгерімі төмен немесе жақсы оқитын оқушылармен жеке жұмыс жүргізгенде, бақылау жұмысын ұйымдастырғанда кеңінен пайдаланады. Математика сабағында ауызша есептеу дағдыларын қалыптастыру, жұмыстарын жүргізудің маңызы зор. Сабақта оқушылардың ойлау-қабілетін дамыту үшін есеп шығарғанда орындайтын амалдарды ойша шешіп алуды дағдыландырған жөн. Бастауыш сыныпта математиканы оқыту тек математикалық білімді берумен шектелмейді. Бұл пән оқушылардың логикалық ойлауын дамытуда мағызы зор. Оқушылардың ойлау-қабілетінің нақтылығын, тереңдігін анықтау үшін олардың белсенді іс-әрекетімен бірге өз бетінше жұмыстарын ұйымдастыру керек. Барлық сабақтың елеулі бөлігінде өз бетімен жұмыс істегенде оқушы жұмыстың мақсатын айқын түсіне білуі, оның орындалуы, тексеруі және қателіктерді түзету сияқты өз бетімен істелетін жұмыстың жалпы әдістерін бірте-бірте игеріп алу тиіс.
Ұстаздың әрбір қылығы оқушыға әсер қалдырып, оның әрі қарай жетілуіне ықпал ететіні бәрімізге белгілі. Мұғалім – оқушы атаулыға үлгі болатын өмірінің сан алуан жолынан адаспай өтуде оған бағыт беріп, жөн сілтеуші, баланы адамгершілікке, еңбек сүйгіштікке, адалдыққа және басқа да сол сияқты ізгі қасиеттерге баулитын жан.
