2.Кіріспе
?азіргі та?да адамзат пайдаланатын сусындар.
Б?рын ?аза?тарды? ?мір с?ру ортасы, м?дениеті м?лде б?лек болган. Ол кезде сусын ретінде ш?бат,?ымыз, шалап сия?ты сусындар т?тынган. Ал, б?гінгі к?нде д?кен сорелерінде самсап т?р?ан газды сусындар ?лкен с?раныс?а ие. “Е?бектеген баладан, е?кейген к?ріні?” а?сары арбап. К?зжауын ал?ан си?ырлы сусын иісі к?пшішікті? ш?л басарына айнал?ан.
Еліміз нары?ында “Кока-кола” газды сусыны ашы?тан-ашы? сатылуда.Жастар да, мектеп о?ушылары да осы бір си?ырлы сусын?а ?уестеніп ал?ан. Себебі, оны? жарнамасы керемет. ?й?ыны ашып, к?ш беріп тама?ты ?орытып, сергек ж?руге к?мектесетін сусын ?сіресе балаларды? а?засына ?те зиян.Олай болса Кока-кола сусыныны? ??рамы, жасау жолдары мен адам а?засына ?сері, турмыста ?олданылуына то?талып кетем.
Мен оз зерттеуіме ж?не т?жірибем ар?ылы, осы сусынны? пайдасы мен зиянын аны?таймын да, пікірімді жазып, н?тиже шы?арамын деген ойдамын.
3.1. Кока-коланы? шы?у тарихы.
“ Кока - кола ” сусынын 1886 жылды? 8 мамыр айында (Джоржия штаты, А?Ш) Атлантада ойлап тап?ан. Авторы Америка ?скери конфедерациясыны? офицері бол?ан, фармацевт Джон Стит Пембертон. Сусынны? атауын к?ркем жазуды мінгерген Пембертон есепшісі Фр?нк Робисон, осы уа?ыт?а дейін сусынны? логотипі болып табылатын “Кока-кола” деген созді ?демі бейнелі ?ріптермен жазып, ойлап тап?ан. Кока-коланы? негізгі ингериенттері: к?к жапыра?ынын ?ш б?лігі ж?не кола тропикалы? а?ашыны? бір б?лігі. Бастап?ыда сусынды к?нделікті орташа есеппен то?ыз адам сатып алатын бол?ан. Алайда Кока-коланы? кірісі ?се бастады. 1890 жылдарды? со?ына ?арай кокаинге деген ?о?амны? пікірі теріс айналып, 1903 жылы газеттерде кока-коланы ішкен ?аланы? лас шеткері т?пкірлеріндегі негрлер а? н?сілдерге ?арсы шабуыл жаса?анды?ын айтып кока-кола?а кін? та?ады. Ал?аш?ыда банка т?рінде сатыл?ан ш?лмектерде,ал 1955 жылдан бастап ?албыр ыдыста сатылатын болды.
3.2. “Кока-коланы?” адам а?засына зиянды ?сері. Д?рігерлерді? пайымдауы бойынша Кока-кола ?сіресе балаларды? бас с?йегіне, ойлау ?абілеттеріне орасан зор зиян келтіреді. Кока-коланы м?лшерден тыс пайдалану адам а?засына кальцый, темір секілді е? ма?ызды элементтерді жойып есесіне ??рамында?ы есірткі зат адам ?мірін екі есеге ?ыс?артады. Кока-кола ??рамында ?антты? м?лшерден к?п екені аны?тал?ан. Д?рігер мен мамандар сараптамасы назар аударса?, ішекті? созылмалы ауруына, ?т ж?не ас?азан ж?не нсеп жолдары ауыратындар?а т?тынбау?а ке?ес береді. ?ан ?ысымын к?теріп, ж?йке ж?йесіні? ауыт?ушылы?ын ж?не ойлау ?абілеттерін отыр?ызып тастайтын ?асиеті бар екені? аны?талды. Сусынны? ??рамында ?ан айналым баяулатып, а??ан ауруына ?келіп со?атын жасамды боя?ыштар бар.
3. 4 Кока – коланы? ( пайдалы ) бас?а да ?асиеттері. Кока – коланы тек сусын т?рінде емес т?рмысты? жа?дай ларда да пайдалану?а болады. Кока – коланы ауруды уа?ытша то?татын ?асиеті бар. Оны шыбын – шіркей ша??анда сол ша??ан орын?а ??йып жіберсе, бірден ?сер етеді. Кока – кола терезені жа?сы жуады. Кока – кола ?йдегі жа?ымсыз иісті кетіреді. Су?а кішкене сусынды ??йып еденді с?ртіп шы?са? ?йден аромат иіс шы?ады. Кока – коланы к?бінесе адамдар тама?ты сі?іру ?шін ?олданады. Егер тырна?та?ы лакты с?ртсек ол тезде кетіп калады.
3.5. Т?жірибе ж?мысы 1. Кока-кола?а 1 тілім ет салдым ертесіне ?арасам ет ылжирап кока-коланы? т?сі ?згеріп кетіпті. Кока-кола кальцийге кері ?сер етеді. 2. Кока-коланы ыдыс?а ??йып 1 ж?мырт?а салдым ертесіне ж?мырт?а ?абы?ы ж?мсарып, ?нта? болып ?алды. Бело??а кері ?сер бар. 3. Сыныпта?ы шелеті? краскамен 4 “?” деген жазу болды, ш?беректі кока-кола?а батырып жазуды ыс?ылып с?ртіп едім, краска кете бастады. Келесі т?жірибем сыныптастарымды та? ?алдырды. 1 стакан?а жарты етіп с?т ??йып ?стіне кока-коламен толтырдым с?лден кейін с?тім іріп астына ?о?ым жинала бастады. Б?ны к?рген сыныптастарым сусын денсаулы??а зиян екен десіп, оз ойларымен б?лісіп жатты.
4. ?ортынды
Мен кока-коланы? сырын ??ып, біраз ма?л?мат алдым. Оны? адам денсаулы?ына ?келетін ?серін де білдім. Мені ?уантатын жайт бізді? мектебіміз асханасында б?л сусынды сату?а тыйым салын?ан. Біра? д?кен сорелерінде емін-еркін сатып т?р?ан газды сусындарды сат?ызбауды а?атайларымыз ?ол?а алса екен деп тілеймін. ?аза?станны? басты байлы?ы балалар болса, байлы?тары?ызды? денсаулы?ына зиянын тигізіп отыр?анын ашы? айт?ым келеді.
- інгер