?аза? тілінен "негізгі ж?не туынды сын есім"

Саба?ты? та?ырыбы: Негізгі ж?не туынды сын есімді ?айталау.

Ма?саты:

Білімділік: сын есімні? негізгі ж?не туынды т?рлерін пысы?тап, о?ушыларды? білімдерін толы?тыру;

Дамытушылы?: ой-?рістерін, танымды? ?абілеттерін, с?здік ?орларын дамыту;

Т?рбиелік: О?ушыларды инабаттылы??а, м?нерлі с?йлеуге т?рбиелеу.

Саба?ты? типі: ?айталау, жина?тау саба?ы.    

?дістері:     с?ра?-жауап, талдау, жина?тау, салыстыру-ажырату.

К?рнекілігі: суреттер, тапсырмалар?а ?ажетті к?рнекіліктер, слайд, дидактикалы? материалдар

Саба?ты? барысы:

I. ?йымдастыру кезе?і.

«Мен ?андаймын?»

Ойынны? шарты: Сыныпта?ы ?р о?ушы ?зіні? аты ?андай ?ріптен басталса, о?ан сол ?ріптен басталатын сын есім с?зін ?осып айтады. Мысалы: Д?урен – Дарынды Д?урен т.б.

            Саба?ты? ма?сатын хабарлау. Негізгі ж?не туынды сын есім туралы ал?ан білімдерімізді орта?а салып, ж?мыс ж?зінде ?олдану.

II. ?тілген материалды ?айталау, пысы?тау.

1. «Б?йге» ойыны бойынша ауызша с?ра?тар?а жауап алу

1. Сол жа?та?ы 20. Сын есім дегеніміз не?
2. Ортада?ы 50. Сын есім нешеге б?лінеді?
3. О? жа?та?ы 10. Жа?ылтпашты тез айтып, сын есімдерді тап:

Ала ?ар?а ?ар?а ?онды,

?ара ?ар?а жар?а ?онды.

1. Сол жа?та?ы 30. Негізгі сын есім дегеніміз не? Мысал келтір.
2.  О? жа?та?ы 30. Туынды сын есім дегеніміз не? Мысал келтір.
3.  Сол жа?та?ы 10. С?здерден негізгі сын есім жаса  −ж?з, біл, тау, т?ртіп, ?нер.
4. Ортада?ы 40. Берілген етістіктерге –?ыш, −гіш, −?ыш, −кіш ж?рна?тарын жал?ап, туынды сын есім жаса. Біл, ж?з, тап, сез, бай?а, с?йле, айт.
5. О? жа?та?ы 20. Сын есімдерді? ?айсысы негізгі, ?айсысы туынды екенін айт.

Жа?а кітап, к?к ту, ?депті о?ушы, с?тті сиыр, ата?ты шопан, ж?йрік ат, к?ктемгі мезгіл.

1. Ортада?ы 40. Туынды сын есімдерді ?атыстырып с?йлем ??ра. Сулы, ?негелі, м?здай.

−Балалар, біз «Б?йге» ойыны ар?ылы сын есімні? т?рлерін, оны? с?з таптарыны? бас?а м?шелерімен байланысуын ?айталады?.

Ендеше Бб ?рпін к?ркем жазу?а кірісейік.

1. К?ркем жазу

Бб. Бейбітшілік. Ба?ыт. Бірлестік.

1. Ой ?оз?ау. Д?птермен ж?мыс

Сурет ар?ылы к?ктем келбетін бейнелеу. ?ле?нен сын есімді тауып, ?ай с?з табымен байланысып т?р?анын айту.

К?ктем ?андай к??ілді,

К?міс жа?быр т?гілді.

М?лдір аспан ашылып,

К?нні?  к?зі к?рінді.

К??ілді с?зіне дыбысты? талдау жасау.

3 буынды с?з, 7 дыбыс, 7 ?ріп;

К- ?ата? дауыссыз дыбыс

? –жі?ішке дауысты дыбыс

?- ?нді дауыссыз дыбыс

і- жі?ішке дауысты дыбыс

л- ?нді дауыссыз дыбыс

д-?я? дауыссыз дыбыс

і- жі?ішке дауысты дыбыс

1. Ма?ынаны тану, т?сіну

Та?тада?ы с?йлемдерге назар аударту.

Тапсырма: С?йлемдерді о?ып сын есімдерді табу, с?з ??рамына талдау.

• ?андай ??састы? бар?
• Айырмашылы?ы бар ма?
• Осы мысалдар?а ?арап сын есім туралы не айту?а болады?

Ол ?жет адам еді.

Балаларды? талабы таудай.

Айг?л жасыл к?йлек киді.

Данияр т?ртіпті о?ушы.

 (О?ушылар?а ой т?жырымдамасын жасату).

1. О?улы?пен ж?мыс. 2-жатты?у (?ле?ді талдап, жазбаша орындау).

?ле?ді м?нерлеп о?у. Негізгі сын есімді 1 топ, туынды сын есімді 2 топ теріп жазады.

??ла?ы п?ліштей,

Т?я?ы к?містей,

К?зі ж?лдыздай,

Ж?ні ??ндыздай.

А? емес, ш?бар ла?,

Ойын?а ??мар ла?.

Ша?ырса? келеді,

Би билеп береді.

1. Сергіту с?ті.

   Допты о?ушы?а ла?тырып, «алма» деген с?зді атаймын, о?ушы оны ?а?ып алып «?ызыл»

деген с?зді айтып допты ?айтарады. Ойын осылайша бас?а с?здермен жал?астырыла береді.

1.  Танымды? тапсырма.

   С?йкестікті табу

   Білгіш                        адам

   ?о?ыр                                   а?аш

   Сенгіш                       бала

   Тере?                         ауыл

   ?сем                          ?озы

   Жуан                          ??ды?

   К?ршілес                   ?ала

2. О?улы?тан тыс тапсырма.

   Терме  диктант.                                          

   Д?рігер, аласа, к?н, тере?, жазды, ?ою, бесінші, ?нерлі, айтты, с?йы?          

   (Осы с?здерді? ішінен сын есімдерді теріп жазып, талдау). 

3. «Кім тап?ыр?» ойыны

С?здерді негізгі немесе туынды сын есім ?атарына орналастыру.

Таза, ?лкен, ?ызыл, ?нерлі, сезгіш, арзан, жуас, т?ртіпті, айнадай, ж?згіш, білгіш, ба?ытты, таудай, жасыл, а?ылды, инабатты, с?улетті, ?сем, ж?йрік, до?ал, суы?, к?ндей.

(талдау)

III. Ой тол?ау

1. «Тамшыларды к?лшікке т?сіру» ойыны

   Б?лттан жау?ан тамшыларда сын есімдер жазыл?ан, негізгі сын есім тамшыларын,

    негізгі сын есім атауы жазыл?ан к?лшікке т?сіру, туынды сын есім тамшыларын, туынды сын есім атауы жазыл?ан к?лшікке т?сіру. (ойын барысында талдап отыру, саба?ты ?орыту)

- Ал, балалар, міне,б?лт ыдырап, к?лімдеп к?нні? к?зі шы?ты.

Даламдай ке? пейілім

 Ж?регім мол мейірім,

 Мен ?шін жо? уа?ы?,

Б?ріне орта? шуа?ым

 Осы жар?ыра?ан к?ндей мейірімді жан шуа?ты, к??ілі а?, адам?а тек жа?сылы? жасай білетін азамат болы?дар!

Ба?алау: (саба? барысында т?сіндіріп кеткен болатынмын. ?рбір о?ушы?а жауап беру санына сай            жетондар таратылады, соны? санына ?арай ба?аланады.

 ?йге тапсырма. 5-жатты?у, 65 бет

Ал, балалар, б?гінгі саба?ымызды а?ын Дихан ?білев а?амызды? мына ?ле? жолдарымен ая?тайы?.    (барлы?ы бірге)

Ту?ан тілім – бабам тілі - ?з тілім!

Ту?ан тілім – анам тілі - ?з тілім!

Ту?ан тілім – далам тілі - ?з тілім!

Ту?ан тілім – адам – тілі - ?з тілім! – деп, ?зімізді? ту?ан тіліміз ?аза? тілін ?астерлей, ?адірлей білейік.