??старды? к?беюі

Сабақтың тақырыбы: Құстардың көбеюі

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Құстар туралы мәлімет беру. Құстардың кобеюі туралы мәлімет беру

Дамытушылық: Балалардың ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: Туған өлке табиғатына, табиғат заттарына деген сүйіспеншіліктерін арттыру.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап.

Сабақтың көрнекілігі: оқу құралы, суреттер, плакаттар.

«Қазақстанның жануарлар әлемі» және «Құстарға қарайық» деген кітаптар.

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастырукезеңі

1.Сәлемдесу.

2.Оқушыларды сабаққа дайындау

3.Психологиялық көңіл күй.

Амансың ба,Алтын күн!

Амансың ба,Көк аспан!

Амансың ба,достарым!

Сендерді көрсем қуанам!

1. Қайталау

Сұрақтар арқылы үй жұмысын тексеру.

Оқулықтағы 87 -88 бет.

Құстардың алуан түрлілігі

1. Құстар туралы не білесіңдер?

2. Жыртқыш құстар жөнінде не білесіңдер?

3. Қандай құстар ұясын шалғынға салады?

4. Бұлбұл ұясын қайда салады?

5. Құстардың адамдарға қандай пайдасы бар?

Балалар сендер құстар туралы тақпақтар білесіңдерме?

• Мақал –мәтелдер білесіңдер ме?

Ән де айтып беріңдер. «Қараторғай»

III.Жаңа сабақ

1.Кіріспе.

— Қазір жылдың қай мезгілі? ( Көктем ).

— Көктемде табиғатта қандай өзгерістер болады? ( Көктемде күн жылиды,

қар ериді).

— Көктемде не бүршік жарады? ( Көктемде ағаш бүршік жарады).

— Көктемде нелер ұшып келеді? ( Көктемде құстар ұшып келеді ).

— Құстың қандай түрлерін білесіңдер? (Оқушылар білетін құстарды атайды).

-Коктемде құстар не істейді? Ұя жасайды.

Дұрыс балалар коктемде құстар дың жұмысы кобееді олар ұя жасайды. Демек біздің сабақтын тақырыбы Құстардын көбеюі.

2. Мағынаны тану

Жаңа тақырыпты түсіндіру

Коктемде күн жерді жылытып, топырақ жібіп,жәндіктер оянады. Өсімдіктер өсіп,гүл ашады.олар – жәндіктер үшін азық Сондықтан жәндіктер күн сайын көбее береді Жылы жақтанжыл құстары қайтып оралады,Олар қар астынан ашылған жәндіктер мен өсімдіктердің жемісі мен тұқымын тауып көректенеді.

Барлық құс жыл сайын жаңа ұя салады немесе ескілерін жөндейді Бұл үшін олар бұтақ, сабан, шөп, мамық және қауырсынды пайдаланады Ұя дайын болғанда құстар жұмыртқасын ұяға салады,одан балапандар шығып,үлкен құс болып өседі.

Бір қызығы кейбір құстардың,мәселен,қаздың,аққудың,үйректің, тауықтың, жаңадаң жұмыртқаны жарып шыққан балапандардың үсті мамық жүн боладыжәне олар бірнеше сағаттан кейін анасының соңынан жүгіре жөнеледі

.Көп құстардың көбінің балапандары алғашқы кезде мүлде қауқарсыз,қызылшақа, соқыр болады. Ата-аналары оларды қанаттанғанша қоректендіреді. Көп кешікпей, балапандарға қауырсын шыға бастайды. Ересек құстар күні бойы жем іздеп ұшып жүреді. Мұндай кезде олар сансыз көп зиянды жәндіктерді жояды.

Ал қарға, бүркіт, үкі сияқты жыртқыш құстардың балапаны әлсіз,жалаңаш болып шығады Оларды ата-аналары ұзақ уақыт коректендіреді,күтеді. Балапандар есейгенде ұяларынан ұшып шығады. Кейін олар да осындай ұя салады.

3. Ал, балалар оқулықтарыңды ашып қарлығаш пен көкек туралы оқимыз

90-ші бет

Қарлығашты ұзын қанаты мен айыр құйрығымен білуге болады. Ол ұясын сабан, саз және өзінің түкірігімен үй шатырының астына,сарайдың қабырғасында жапсыра салады. Кейбір қарлығаштар өзендердің биік беткейіне індерге салады. Қарлығаштар балапандарын ұсақ жәндіктермен көректендіреді.

Көкек өзі ұя салмайды, басқа құстардың ұясына жұмырткалап кетеді.Көкектің балапаны жұмыртқадан бірінші болып жарып шығады. Содан кейін бірден басқа жұмыртқалардың бәрін ұядан шығарып тастайды.Құстар көкектің тастанды балапанын асырайды.

Қалай дегенмен,көкек – пайдалықұс. Ол басқа құстар жемейтің зиянкес – түкті жұлдызқұртпен қоректенеді.

Егер сен кездейсоқ құстың ұясының үстінен түссең, оған тиіспе. Ол жерден кетіп қал. Әйтпесе балапанның ата-аналары ұяны мүлде тастап,жоламай кетуі мүмкін.

3.Сергіту сәті

4.Дәптермен жұмыс

Карточкадағы тапсырманы орындау

Бірінші сұрақ:

Қанаттары үшкір әрі ұзын, құйрықтары екі айыр құс. Бұл қандай құс?

(Қарлығаш)

Екінші сұрақ:

Бұл құс өзі ұя салмайды, басқа құстардың ұясына жұмыртқалап кетеді

Көкек

Үшінші сұрақ: Ән салатын қандай құс? (Бұлбұл)

Төртінші сұрақ:

Бұл құс Қазақстанның барлық жерінде кездеседі. Өздеріне ыңғайлы жерлердің бәрінде жүреді. Түсі қара ала болады. (Сауысқан)

Жауаптарын дәптерге жаз

Жұмбақтың шешуін тап

Шарлап келіп даланы,

Үйіме, үйін салады. (Қарлығаш)

Су бетін сүзіп,

Ақ құман жүр жүзіп. (Аққу)

Түнде жортады,

Жарықтан қорқады. (Жарқанат)

Тақылдатып, мазаны ап,

Ағаштарды тазалап,

Ормандарды емдейді, зиянкесті тазалар. (Тоқылдақ)

Қызыл бұжыр айдары бар,

Қоқиланған айбары бар.

Ауық-ауық азан салып,

Өңеш керген айқайы бар. (Қораз)

Қулығын асыратын,

Жұмыртқасын өзi баспай,

Басқа ұяға жасыратын,

Өзiн-өзi әйгiлейтiн,

Қандай құс,

Оңайға бас ұратын? (Көкек)

Ала шапан кигенi,

Сескенгiш болған соң.

Қыпылықтап жүргенi. (Сауысқан)

Бiрақ сөз бiледi,

Өз аты онысы.

Соны айтып жүредi.

Және жоқ қонысы. (Көкек)

Қара түстi қарқылдақ,

Ұшып-қонып жалпылдап.

Қоқыстарды шоқиды,

Жем iздейдi там-тұмдап. (Қарға)

Қорыту: Сұрақ — жауап арқылы сабақты қорыту

— Көктемде құстар немен айналысады?

— Қарлығаш ұясын қалай жасайды?

— Өз балапанын баспайтын қандай құс?

— Құстың ұясын көрсең,сен не істейсің?

Үйге: 89 – 90 бет

Оқушылардың білімін бағалау

Ең үлкен ұшпайтын құс ол түйеқұс Оның салмағы 130-160 кг болады екен

Ұзындығы 2,7 метр жылдамдығы 70 км сағ

Ең әдемі құс ол павлин сосын қызыл тотыұүс АРА

Ең үлкен ұшатын құс Кондора салмағы 15 кг размах 3метр

Ең кішкентай құс ол калибр салмагы 1,6 г ұзындығы 5см 7мм

Жұмыртқасы бұршақ сияқты Ұясы жанғақтын қабығы сияқты

Торғай, торғай, тоқылдақ жазира

Торғай, торғай, тоқылдақ,

Жерден тары шоқып-ап,

Бөтегесі бұлтиып

«Шиқ-шиқ» десіп отырмақ.

Көктем келді, құс келді жазира

Көктем келді, құс келді,

Ойнаймыз біз саз илеп.

Біздің көлге түсті енді,

Былтыр кеткен қаз-үйрек.

Көк көйлегін киді жер,

Шешіп ақ қар – ішігін.

Емірене сүйді жел,

Тал-теректің бүршігін.

Шарлап келіп даланы,

Үйіме, үйін салады. (Қарлығаш)

Су бетін сүзіп,

Ақ құман жүр жүзіп. (Аққу)

Аққулар қонды саңқылдап,

Қоңыр қаз жетті қаңқылдап.

Сырнай мен керней тартқанда

Ән мен күй кетті қарқындап – деп келесі әніміз сіздерге арналады. Қабыл алыңыздар.

Қарға, қарға, қарғалар,

Қар үстінде жорғалар.

Боран соқса қар болар,

Бұтаға қонар қарғалар.

Қос қанатын иіп ап,

Жарға келіп қонады.

Қара киім киіп ап,

Балшықтан үй соғады.

Үйге кірші торғайым

Мен аяздан қорғайын.

Жем шашамын, жегейсің

Үйшік жасап берейін.

Келіп көктем құстары,

Бау - бақшада ән салды.

Оларды жас достары

Ұя жасап қарсы алды.