1 ?атар?а: ??гімелесу м?тініне байланысты м?тін ??рап жазып келу.
2 ?атар?а: Сипаттау м?тініне байланысты м?тін ??рау.
3 ?атар?а: пайымдау м?тініне байланысты м?тін ??рап келу.
ІІІ. ?ткен саба?ты пысы?тау.
М?тін дегеніміз не?
М?тін неше б?ліктен т?рады?
М?тінні? ?андай т?рлерін білеміз?
ІV. Жа?а саба?: О?ушы ?ызы?ушылы?ын ояту.
Балалар, енді жа?а саба?ты бастамас б?рын мен сендерге ж?мба? айтамын. Сол ж?мба?ты шеші?дер, ?р?айсысыны? шешуіндегі бірінші ?ріптерінен с?з ??райсы?дар, сонда б?гінгі саба?ты? та?ырыбы шы?ады.
Ая?тал?аннан кейін с?рау, леп белгісі, н?кте ?ойылады.
С?йлемдегі с?здер бір-бірінен б?лек жазылады.
Тияна?ты ойды білдіреді.
1.Мейіржан жылыкиінді. 2. Айжаннешіншісыныпта о?иды? 3. Ала?ай, атам келе жатыр!
- балалар, осы с?йлемдерді? ?андай ??састы?ы бар?- ?шеуі де с?йлем.
- Ал, ?андай айырмашылы?ы бар?
Біреуінде жай хабарлап айтылып т?р, екінші с?йлемде с?раулы? ма?ынаны білдіріп т?р, ал ?шінші с?йлемде к??іл к?йді білдіріп т?р.
Хабарлы с?йлем болса., с?раулы с?йлем болса ?, лепті с?йлем болса ! белгілері ?ойылады екен. Балалар жа?а саба? т?сінікті ме? Олай болса ?рі ?арай о?улы?пен ж?мыс жасаймыз.
Ажар (кітапхана) барды. (Кітапхана) адам к?п. Ол (кітапхана) кітап алды.
5.Сергіту с?ті.
Орнымыздан т?рамыз,
?олымызды созамыз.
Бір отырып, бір т?рып,
Біз тыны?ып ?аламыз.
Ала?анды со?амыз.
Орнымыз?а ?онамыз.
Олай болса, ?рі ?арай та?та?а ?арайы?, ?азір сендер ребус шешесі?дер, ?ане ойлану?а екі минут уа?ыт беріледі.
Жауабы: Суретшілер.
Суретші деп кімді айтамыз?
?андай ата?ты суретшілерді білесі?дер?
О?ушылар: ?. ?астеев, ?анапия Телжанов.
?аза? ?йелдер арасынан шы??ан суретші Айша ?алымбаева. Суретші ж?не актриса Гулфайруг Исмайлова т.б.
?білхан ?астеев-?аза? хал?ыны? т???ыш к?сіби суретшісі, ?аза? сурет ?неріні? танымал классигі. Ол кісі ?зіні? ту?ан ?лкесін, таби?атты, тарихи т?л?аларды ас?ан шабытпен бейнелген. Мынау сол кісіні? сал?ан суреттері.
Бие сауу.
А.Иманов-?лт-азатты? к?терілісіні? басшысы (1916ж).
Енді балалар, кітаптары?да?ы 222-жатты?уда осы ?білхан ?астеев аталары? туралы с?йлемдер берілген, осы с?йлемдерді дауыс ыр?а?ына келтіріп о?у керек.
1.Мына сурет ?андай ?демі салын?ан!
2.Б?ны ?аза?ты? ата?ты суретшісі ?білхан ?астеев аталары? туралы с?йлемдер берілген, осы с?йлемдерді дауыс ыр?а?ына келтіріп о?у керек.
1 қатарға: Әңгімелесу мәтініне байланысты мәтін құрап жазып келу.
2 қатарға: Сипаттау мәтініне байланысты мәтін құрау.
3 қатарға: пайымдау мәтініне байланысты мәтін құрап келу.
ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.
Мәтін дегеніміз не?
Мәтін неше бөліктен тұрады?
Мәтіннің қандай түрлерін білеміз?
ІV. Жаңа сабақ: Оқушы қызығушылығын ояту.
Балалар, енді жаңа сабақты бастамас бұрын мен сендерге жұмбақ айтамын. Сол жұмбақты шешіңдер, әрқайсысының шешуіндегі бірінші әріптерінен сөз құрайсыңдар, сонда бүгінгі сабақтың тақырыбы шығады.
1.Жылт-жылт еткен, жылғадан өткен.
2.Өзі қатты, қаттының шиі тәтті.
3.Қанап еді иегі, жағады оған немене?
4.Ешкінің төлі қалай аталады.
5.Ти десем тимейді, тиме десем тиеді.
6.Отқа жанбас, суға батпас
Шешуі: Сөйлем.
Бүгінгі біздің өтетін тақырыбымыз: Сөйлем және сөйлемнің түрлері.
Бүгінгі сабақта сөйлем дегеніміз не?, есімізге түсіреміз және сөйлемнің түрлерімен танысамыз, жаттығулар орындаймыз. Бүгінгі сабағымыздың мақсаты осы.
Сөйлем дегеніміз не?
Сөйлемнің өзіне тән қандай белгілері болады?
Сөйлем сөздерден құралады.
Бас әріптен басталып жазылады.
Аяқталғаннан кейін сұрау, леп белгісі, нүкте қойылады.
Сөйлемдегі сөздер бір-бірінен бөлек жазылады.
Тиянақты ойды білдіреді.
нүкте
Сұрау белгісі
Леп белгісі
Сөйлем тиянақты бір ойды білдіреді.
Сөйлем
Бір-бірінен бөлек жазылатын сөздерден құралады
Бірінші сөзі бас әріптен басталып жазылады.
Аяқталғаннан кейін тыныс белгісі қойылады.
1.Мейіржан жылы киінді. 2. Айжан нешінші сыныпта оқиды? 3. Алақай, атам келе жатыр!
- балалар, осы сөйлемдердің қандай ұқсастығы бар?- үшеуі де сөйлем.
- Ал, қандай айырмашылығы бар?
Біреуінде жай хабарлап айтылып тұр, екінші сөйлемде сұраулық мағынаны білдіріп тұр, ал үшінші сөйлемде көңіл күйді білдіріп тұр.
Хабарлы сөйлем болса . , сұраулы сөйлем болса ?, лепті сөйлем болса ! белгілері қойылады екен. Балалар жаңа сабақ түсінікті ме? Олай болса әрі қарай оқулықпен жұмыс жасаймыз.
220-жаттығу. Жақшадағы сөздерді сөйлемнің мазмұнына қарай өзгертіп жаз.
Ажар (кітапхана) барды. (Кітапхана) адам көп. Ол (кітапхана) кітап алды.
5.Сергіту сәті.
Орнымыздан тұрамыз,
Қолымызды созамыз.
Бір отырып, бір тұрып,
Біз тынығып қаламыз.
Алақанды соғамыз.
Орнымызға қонамыз.
Олай болса, әрі қарай тақтаға қарайық, қазір сендер ребус шешесіңдер, қане ойлануға екі минут уақыт беріледі.
Жауабы: Суретшілер.
Суретші деп кімді айтамыз?
Қандай атақты суретшілерді білесіңдер?
Оқушылар: Ә. Қастеев, Қанапия Телжанов.
Қазақ әйелдер арасынан шыққан суретші Айша Ғалымбаева. Суретші және актриса Гулфайруг Исмайлова т.б.
Әбілхан Қастеев-қазақ халқының тұңғыш кәсіби суретшісі, қазақ сурет өнерінің танымал классигі. Ол кісі өзінің туған өлкесін, табиғатты, тарихи тұлғаларды асқан шабытпен бейнелген. Мынау сол кісінің салған суреттері.
Бие сауу.
А.Иманов-ұлт-азаттық көтерілісінің басшысы (1916ж).
Енді балалар, кітаптарыңдағы 222-жаттығуда осы Әбілхан қастеев аталарың туралы сөйлемдер берілген, осы сөйлемдерді дауыс ырғағына келтіріп оқу керек.
1.Мына сурет қандай әдемі салынған!
2.Бұны қазақтың атақты суретшісі Әбілхан Қастеев аталарың туралы сөйлемдер берілген, осы сөйлемдерді дауыс ырғағына келтіріп оқу керек.
1) Мына сурет қандай әдемі салынған!
2) Бұны қазақтың атақты суретшісі Әбілхан Қастеев салған.
3) Ә.қастеев атаңды білесің бе?
Сөйлемдер айтылу мақсатына қарай, хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдер болып келеді екен.
Ойын ойнату. «Кім жылдам?»
Берілген суреттерден айтылу мақсатына қарай сөйлемдер құрау, дауыс ырғағымен оқып беру.
1) Қыс келді.
2) Қар жауды.
3) Дала қандай аппақ!
4) Кеше боран соқты ма?
5) Алақай, бүгін апам келеді!
V. Қорытындылау: 1). Сұрақ-жауап.
- Біз бүгінгі сабақта не өттік, не үйрендік, не білдік?
- Біз бүгінгі сабақта сөйлем және оның айтылу мақсатына қарай түрлерін өттік.
Сұраулы сөйлем дегенімізге сен?
Хабарлы сөйлем дегеніміз не?
Енді балалар! (тақтадан) нүкте, сұрақ, леп белгісіне байланысты сөйлемдер құрап жіберіңдер .
VI. Үйге тапсырма.
221-жаттығу, ереже жаттау.
Берілген сөздерден сөйлем құрап жазып келу (түсіндіру).
Теміртау қаласы әкімдігінің «Теміртау қаласының Ғабиден Мұстафин атындағы №5 қазақ орта мектебі» коммнуалдық мемлекеттік мекемесі
Хабарлы сөйлем болса . , сұраулы сөйлем болса ?, лепті сөйлем болса ! белгілері қойылады екен. Балалар жаңа сабақ түсінікті ме? Олай болса әрі қарай оқулықпен жұмыс жасаймыз.
