Та?ырып: Сан есімні? т?рлері. Есептік ж?не реттік сан есімдер.
Саба?ты? ма?саты:
А) Білімдік: С?з табыны? бір т?рі сан есім туралы білімдерін толы?тыру.
Есептік сан есімдермен таныстырып, оларды? ерекшелігін
ме?герту. Берілген с?ра?тар?а на?ты, толы? жауап беру.
О?ушылар?а білімді жетік ме?геру ?шін ?р т?рлі
тапсырмалар беру.
?) Т?рбиелік: ?лтжандылы??а, адамгершілік, ізгілікке т?рбиелеу. ?аза?
хал?ыны? асыл м?расы ма?ал-м?тел ?лгісінде т?рбиелеу.
Б) Дамытушылы?: Ойлау ?абілетін дамытып, белсенділігін арттыру. Ынта
?ойып ты?дау, жазу, талдау машы?тарын ?алыптастыру.
С?здік ?орын, тіл байлы?ын дамыту. Ана тілін жетік біліп,
оны ??рметтеуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?
?діс-т?сілі: С?ра?-жауап, топпен ж?мыс. Ой-тол?аныс,
?жымды? талдау, ой ?орыту, танымды? ойындар,
т?сіндіру.
Саба?ты? к?рнекілігі: та?та, сурет, таблица, сандар.
Саба?ты? барысы:
А) ?йымдастыру кезе?і. (о?ушылармен с?лемдесу),
?ткенді пысы?тау.
( о?ушыларды? назарын та?та?а аудару)
1. Сан есім деген не?
2. Сан есім зат есімні? ?андай ма?ыналы? белгілерін білдіреді?
3. К?рделі сан есімдер ?алай жасалады?
4. Сан есім ?атыс?ан ма?ал – м?телдерді айт (3 топ)
5. Сан есімдерді ?атыстырып с?йлем ??растыр
7. Сандар с?йлейді:
1.550 жыл нені білдіреді? Биыл ?аза? ханды?ына 550 жыл
2.1941-1945 жылдар? ?лы отан со?ысын ы? басталуы ж?не ая?талуы, биыл 70 жыл
Сан есімді ?атыстырып, ?зі? туралы айт (екі с?йлем)
мына ??пия сандарды? ма?ынасын ашу керек.
к+3 1+лікте, т?сіндіру
ЕРЕЖЕ:
1. Тынышты?ты са?тау.
2. Бірін-бірі ты?дау.
3. ?з ойын ашы? айту.
4. Уа?ытты ?немдеу.
Балалар, сонымен біз сан есім туралы ?ткенді есімізге т?сірдік. Ендеше ?рі ?арай саба?ымызды жал?астырамыз. Б?гін біз саба?ымызда Сан есімні? ма?ыналы? т?рлері соны? ішінде есептік сан есім ж?не реттік сан есім туралы ?теміз:
Ендеше д?птерімізді ашайы?, б?гінгі к?нді, та?ырыпты жазамыз.
Сурет бойынша ж?мыс (санау)
Есептік сан есім затты? на?тылы санын білдіріп, ?анша? Неше? деген с?ра?тар?а жауап береді. Мысалы: бес, он екі, ж?з, то?ыз ж?з бір. Есептік сан есімдер дара да, к?рделі де болып, сан есімні? бас?а т?рлерін жасау?а негіз болады.
Есептік сан есім
Дара к?рделі
Реттік сан есім
ншы ыншы
нші інші
алтыншы екінші то?ызыншы бесінші
(о?ушылар шы?ып жазады т?сіндіреді).
Жеті, то?сан бір, елу бесінші, елу, он екінші, алпыс алтыншы
(о?ушылар?а мысалдарды о?ыта отырып, ?здеріне ереже шы?арту)
Со?ында м??алім ?зі ережесін айтып береді.
Сан есім есептік ж?не реттік болып екіге б?лінеді. ?анша? Неше? С?ра?тарына жауап беретін сан есімдерді есептік сан есім деп атайды: екі, алты, жеті.
Нешінші? С?ра?ына жауап беретін сан есімдерді реттік сан есім деп атайды: екінші, алтыншы, жетінші.
Реттік сан есім есептік сан есімге –ыншы, інші, ншы, нші, ж?рна?тары жал?ану ар?ылы жасалады.
18-жатты?у к?п н?ктені? орнына есептік сан есімді реттік сан есімге айналдырып жаз.
Бір ?атар – бірінші ?атар, ?ш орын – ?шінші орын
*Реттік сан есімдерді? ??рамында?ы ж?рна?тарды тиісті белгімен белгілеу. *?р ?атарда?ы сан есімдерге с?ра? ?ой. Оларды? ма?ыналы? ?згешелігін айтып т?сіндір. 19-жатты?у Та?тада балалар орындайды, реттік сан есімдерді с?з ??рамына талда. Реттік сан есімдерге жал?ан?ан ?осымшаны? екі т?рлі –ншы, ыншы, болу себебін т?сіндіреді
Бірінші, екінші, бесінші, алтыншы, жетінші, то?ызыншы, оныншы,
отызыншы
(Жа?а та?ырыпты пысы?тау?а арнал?ан жатты?у.)
Есептік ж?не реттік сан есімдерді екі ?атар?а б?ліп жаз.
Бір, то?ызыншы, мы?, он бірінші, жиырма, бес, отыз бесінші, жетпіс то?ыз, сексен сегізінші.
Есептік сан есім: бір, мы?, жиырма бес, жетпіс то?ыз
Реттік сан есім: то?ызыншы, бірінші, отыз бесінші, сексен сегізінші.
Математика п?ні бойынша ой ?оз?ау:
1.Аспанда ?ш т?йе??с ?шып келе жатты. А?шы оларды? бірін атып алды. Аспанда ?анша т?йе??с ?алды? (т?йе??с ?шпайды)
2.Бір ж?з екі ??ла? неше адамны? ??ла?ы? (бір адамны?)
«Кім шапша??» ойыны. Сан есімді тез табу.
1. Жеті атасын білмеген жетесіз.
2. ?ыз?а ?ыры? ?йден тию.
3. Ер жігітті? екі с?йлегені – ?лгені.
4. Жеті рет ?лшеп, бір рет кес.
5. Білгені? бір то?ыз, білмегені? – то?сан то?ыз.
6. Бала жетіге келгенше, жерден тая? жейді.
Ма?ал –м?телдердегі т?сіп ?ал?ан с?здерді орнына ?ой.
/ Неше ?/ -- рет ?лше, /неше?/ -- рет екс.
Жігіт адам?а /неше?/ - ?нер де аз.
Ер /неше?/ - рет ?леді,
?ор?а? /неше?/ -- рет ?леді.
Киелі сандар с?йлейді мысал келтірі?дер
3, 5,7
?ш би, ?ш ж?з, ?ш ж?рт, ?ш ба?ыт;
Бес ?ару, бес д?шпан, бес асыл іс;
Жеті ата, жеті ?азына, жеті к?н.
«Цифрды тап» логикалы? ойын
Шекілдеуік- ш+2+лдеуік К?шік- к+3+ік Тікт?ртб?рыш- тік+4+б?рыш С?нбес- с?н+5 Малты- м+6 Жетісай- 7+сай Сегізк?з- 8+к?з То?ыз??мала?- 9+??мала? ?она?- ?+10+а? Желто?сан- жел+90 Т?бір т?+1 Бір?азан 1+?азан Алтынай 6+н+ай Алтынг?л 6+н+г?л Елубай 50+бай К?ш к+3
?зілді – логикалы? с?ра?тар.
1. 1) Бір сан ойла?ыз!
2) Б?л санды 4 - ке к?бейті?із!
3) О?ан 18 - ді ?осы?ыз!
4) Шы??ан санды 2 - ге б?лі?із!
5) Н?тижеден 7 - ні алы?ыз!
6) 3 - ке к?бейті?із!
7) 6 - ?а б?лі?із!
Баста ойла?ан санды алып таста?ыз!
Жауабы: Н?тиже ?немі 1 шы?ады. Осы 1 саны есептік пе ?лде реттік пе? есептік
Семантикалы? карта
С?здер -- есептік -- реттік
алпыс
сегізінші
он алтыншы
отыз
он то?ызыншы
?ыры?
?шінші
екі
?ш
бесінші
1. Есептік сан есім нені білдіретінін белгіле?із
А) Затты? санын топтап к?рсетеді
В) Затты? санын жина?тап к?рсетеді
С) Затты? санын білдіреді
Д) Затты? реттік санын білдіреді.
Е) Затты? т?рін білдіреді
2. Сан есімні? с?ра?ын табы?ыз
А) кім? Не? В) ?андай? ?ай? Д) неше? ?анша?
С) кімні?? Нені?? Е) кімге? Неге?
3. К?п н?ктені? орнына керекті сан есімді жазы?ыз.. ?ырлы,..сырлы
А) Т?рт, ?ш В) Сегіз, бір Д) То?ыз, алты С) Екі, бес Е) алты, жеті
4. Д?рыс жазыл?ан сан есімді к?рсеті?із
А) Жиырмабес С) 5 сынып Д) 7-?азан В) 25 ке толды Е) он алты
5. Тиісті сан есімді ?ой. Жеті рет ?лшеп.рет кес.
А) бір В) біреу С) жетінші Д) бірінші Е) жеті
6. Есептік сан есімді белгіле?із
А) алтау В) сегізінші Д) онда?ан С) бес-бестен Е) ?ш ж?з
7. К?рделі сан есімді к?рсеті?із
А) жеті В) жиырма бір Д) екі С) то?ыз Е) бес
8. Сан есім дегеніміз не?
А) Затты? т?сін білдіреді В) Затты? санын білдіреді
С) Затты? реттік санын білдіреді. Д) Затты? т?рін білдіреді
9. Реттік сан есім жасайтын ж?рна?тарды белгіле. А) -дай, -дей, - тай, - тей В)лы, -лі, - ды, -ді Д) ыншы, інші, ншы, нші
М??алім ?ортындылайды. Балалар жа?а та?ырып бойынша с?ра?тары? бар ма?
?й тапсырмасы.
