?ажетті материалдар мен ??ралдар: 50 мл су, 2 ас ?асы? ?н, ?а?аз немесе газет, ?зі?е ?на?ан кез келген ыдыс, ?айшы.
Барысы: I.?йымдастыру кезе?і.
Саба??а дайынды?.
II.Ма?сат ?ою кезе?і.
Саба?ты? та?ырыбымен, ма?сатымен таныстыру.
III.Жа?а материалды т?сіндіру кезе?і.
а) М??алімні? т?сіндірмесі.
?азір б?рын?ыдай емес ыдысты? т?рі к?п. Ж?не олар пластиктен, керамикадан, шыныдан бас?а да т?рлі заттардан жасалуда. Алайда ыдыс та?дауда абай бол?ан ж?н. ?йткені оларды? кейбірі адам а?засына аса зиян екендігі аны?талып отыр. М?селен ішкі б?лігі фарфор, сырт?ы к?рінісі пластмасса?а ??сайтын ыдыстарды бізді? елде кез келген ?йді? асханасынан кездестіруге болады. Ал еуропалы?тар м?ндай ыдыстардан ?лде?ашан бас тарт?ан. ?йткені меламин ыдыстарды? ??рамында?ы ?оспалар денсаулы??а ?те зиян. М?ндай ыдыстардан формальдегид те к?п б?лінеді екен. Ол аллергиялы? аурулар тудыратын ауыр металл. Сондай-а? б?гінде ж??а, же?іл, ?рі т?зімді жылтыр а? т?сті металдан жасал?ан ыдыстар да ?лкен с?раныста. Алайда мамандар м?ндай ыдыстарды? никель мен хром б?летінін аны?тап отыр. Осылайша ата-бабаларымыз «ая?ына ?арап асын іш» деп ыдысты? тазалы?ына м?н берсе, б?гінде ыдысты? тазалы?ына ?оса сапасына да ?ата? назар аудару ?ажеттілігі сезілуде. ?йткені республикалы? СЭС мамандары к?терме сауда орындарында?ы арзан?ол керамика ж?не фарфор ыдыс-ая?тарынан ?ор?асын, мырыш, кадмий сынды адам денсаулы?ына ?ауіп т?ндіретін химиялы? заттарды? м?лшері ?алыптан 20-30 есе арты? екенін аны?тап отыр.
Осындайда адам денсаулы?ына зиянды зат б?лмек т?гілі ішіндегісіні? д?мін арттырып, ?алыпты температурада са?талуына да жа?дай жасайтын ?лтты? ыдыс-ая?ты? т?р-т?рін ойлап тап?ан ата-бабамызды? даналы?ы мен к?регенділігіне еріксіз с?йсінесі?.
?аза? хал?ында ыдыстарды? металдан, ?ыштан, шыны, пластмассадан жасал?ан т?рлері бар. Металл ыдыстар шойыннан, алюминийден, жезден, т.б. жасалынады. Алюминий ыдыстар ысты??а ?те т?зімді ?рі онда пісірілген тама?ты? д?мі, т?сі, иісі б?зылмайды. Темір ыдыстар, жезден жасал?ан ыдыстар, шойын ыдыстар, фарфор ыдыстар, шыны ыдыстар, пластмасса ыдыстар болады. Папье-маше – ?а?аз массасынан желім, гипс араластырылып жасал?ан ?атты ны?ыз б?йым. Ол француз тілінен аудар?анда «жыртып немесе ?иып алын?ан ?а?аз» деген ма?ынаны білдіреді. Папье-машеден б?йым жасау аса ?иын емес, алайда ол ??ыптылы? пен шыдамдылы?ты талап етеді. Папье-машеден ?р т?рлі ?обдиша, маска, ойыншы?тар жасау?а болады. Ал біз ыдыс жасаймыз. 2 та?ырып: м??алімні? т?сіндірмесі:
Сусыннан боса?ан пластмасса б?телке мен ермексазды пайдаланып, ?арапайым т?сілмен к?мпит салатын ыдыс жасап к?рейік. Ол ?шін б?телкені? бас жа?ы мен т?п жа?ын ?айшымен ?иып немесе ке?се пыша?ымен абайлап кесеміз. Содан кейін б?телкені? т?бін ке?се пыша?ымен оямыз. Ойы? ар?ылы б?телкені? мойнын кіргізіп, оны? жан-жа?ын ермексазбен жапсырып, бекітеміз. Дайын ыдысты ?р т?рлі т?сілмен безендіруге болады.
Қажетті материалдар мен құралдар: 50 мл су, 2 ас қасық ұн, қағаз немесе газет, өзіңе ұнаған кез келген ыдыс, қайшы.
Барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі.
Сабаққа дайындық.
II.Мақсат қою кезеңі.
Сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.
III.Жаңа материалды түсіндіру кезеңі.
а) Мұғалімнің түсіндірмесі.
Қазір бұрынғыдай емес ыдыстың түрі көп. Және олар пластиктен, керамикадан, шыныдан басқа да түрлі заттардан жасалуда. Алайда ыдыс таңдауда абай болған жөн. Өйткені олардың кейбірі адам ағзасына аса зиян екендігі анықталып отыр. Мәселен ішкі бөлігі фарфор, сыртқы көрінісі пластмассаға ұқсайтын ыдыстарды біздің елде кез келген үйдің асханасынан кездестіруге болады. Ал еуропалықтар мұндай ыдыстардан әлдеқашан бас тартқан. Өйткені меламин ыдыстардың құрамындағы қоспалар денсаулыққа өте зиян. Мұндай ыдыстардан формальдегид те көп бөлінеді екен. Ол аллергиялық аурулар тудыратын ауыр металл. Сондай-ақ бүгінде жұқа, жеңіл, әрі төзімді жылтыр ақ түсті металдан жасалған ыдыстар да үлкен сұраныста. Алайда мамандар мұндай ыдыстардың никель мен хром бөлетінін анықтап отыр. Осылайша ата-бабаларымыз «аяғына қарап асын іш» деп ыдыстың тазалығына мән берсе, бүгінде ыдыстың тазалығына қоса сапасына да қатаң назар аудару қажеттілігі сезілуде. Өйткені республикалық СЭС мамандары көтерме сауда орындарындағы арзанқол керамика және фарфор ыдыс-аяқтарынан қорғасын, мырыш, кадмий сынды адам денсаулығына қауіп төндіретін химиялық заттардың мөлшері қалыптан 20-30 есе артық екенін анықтап отыр.
Осындайда адам денсаулығына зиянды зат бөлмек түгілі ішіндегісінің дәмін арттырып, қалыпты температурада сақталуына да жағдай жасайтын ұлттық ыдыс-аяқтың түр-түрін ойлап тапқан ата-бабамыздың даналығы мен көрегенділігіне еріксіз сүйсінесің.
Қазақ халқында ыдыстардың металдан, қыштан, шыны, пластмассадан жасалған түрлері бар. Металл ыдыстар шойыннан, алюминийден, жезден, т.б. жасалынады. Алюминий ыдыстар ыстыққа өте төзімді әрі онда пісірілген тамақтың дәмі, түсі, иісі бұзылмайды. Темір ыдыстар, жезден жасалған ыдыстар, шойын ыдыстар, фарфор ыдыстар, шыны ыдыстар, пластмасса ыдыстар болады. Папье-маше – қағаз массасынан желім, гипс араластырылып жасалған қатты нығыз бұйым. Ол француз тілінен аударғанда «жыртып немесе қиып алынған қағаз» деген мағынаны білдіреді. Папье-машеден бұйым жасау аса қиын емес, алайда ол ұқыптылық пен шыдамдылықты талап етеді. Папье-машеден әр түрлі қобдиша, маска, ойыншықтар жасауға болады. Ал біз ыдыс жасаймыз. 2 тақырып: мұғалімнің түсіндірмесі:
Сусыннан босаған пластмасса бөтелке мен ермексазды пайдаланып, қарапайым тәсілмен кәмпит салатын ыдыс жасап көрейік. Ол үшін бөтелкенің бас жағы мен түп жағын қайшымен қиып немесе кеңсе пышағымен абайлап кесеміз. Содан кейін бөтелкенің түбін кеңсе пышағымен оямыз. Ойық арқылы бөтелкенің мойнын кіргізіп, оның жан-жағын ермексазбен жапсырып, бекітеміз. Дайын ыдысты әр түрлі тәсілмен безендіруге болады.
1.Ыдыс жасауға қажет болатындай газет парағын қиып аламыз.
2.50 мл суға 2 ас қасық ұн салып, араластырып, желім дайындап аламыз.
3.Таңдаған ыдысымызды төңкеріп қойып, ыдысқа қажет газет қиындылары жабысып қалмауы үшін вазелин майын жағамыз.
4.Газет қиындыларын ұннан жасалған желімге малып, ыдысты айналдыра желімдейміз.
5.Осылайша 4-5 рет қабаттап, ыдысты бөлме температурасында кептіреміз.
6.Кепкеннен кейін қағаздан қабатталып жасалған қалыпты ыдыстан түсіріп аламыз.
7.Дайын кесеге ою-өрнекті түсті қағаздан қиып алып желімдейміз, немесе акварель бояуымен алуан түрлі гүлдердің суретін салып безендіреміз.
1.Оқулықпен жұмыс .Іштей, тізбектей оқыту. 2.Сұрақ-жауап
3.Практикалық жұмыс. Қауіпсіздік ережесін сақтау.
V.Бекіту кезеңі.
Қорытындылау. Металл ыдыстың қандай түрлерін білесің? Тамақтың дәмі, түсі, иісі бұзылмас үшін қандай ыдыстарды пайдаланған дұрыс? Папье-машеден тағы қандай бұйымдар жасалынады? Пластмасса ыдыстан тағы қандай бұйым жасауға болады? Ыдысты қандай тәсілдермен көркемдеп, әшекейледің?
