У дыбысыны? ?ай кезде дауыты, ?ай кезде дауыссыз болатынын, оларды? жуан не жі?ішке болып айтылуы неге байланысты екенін с?рау. У дыбысы бар с?здерді буын?а д?рыс б?лулеріне ерекше к??іл аудару
ІІІ. Жа?а саба?.
И ж?не й ?ріптеріні? жазылуына ?ш са?ат б?лінген. С?здерді? жазылуын салыстыру ар?ылы бірінші ба?анда?ы с?здерде и ?рпі, екінші ба?анда й ?рпіні? жазыл?анын бай?айды. Олар?а осыны? себебін аны?тау тапсырылады. И ж?не й ?ріптеріні? жазылуына ?ш са?ат б?лінген. С?здерді? жазылуын салыстыру ар?ылы бірінші ба?анда?ы с?здерде и ?рпі, екінші ба?анда й ?рпіні? жазыл?анын бай?айды. Олар?а осыны? себебін аны?тау тапсырылады. О?ушылар буын?а б?лу ар?ылы и дыбысыны? созылып айтылатынын ж?не дауыссыз дыбыстан кейін т?р?анын, ал й дыбысыны? созып айту?а келмейтінін ж?не дауысты дыбыстан кейін т?р?анын аны?таулары тиіс.
1-жатты?у. ?ле?ді к?шіріп жаз. И ?рпі бар с?зді? астын сыз.
Шие
Шиемін мен, шиемін,
Піскенше тон киемін.
Бала келсе піскенде,
Басымды мен иемін.
М. ?лімбаев.
2-жатты?у. Суреттегі зат атауларын буын?а б?ліп жаз.
Си-ыр, ит, те?-ге, ки-ік, ти-ін, к?й-лек.
И ?рпі ?ай буында жазыл?ан? И ?рпі ?ай дыбыстан кейін жазыл?ан?
Ереже!
И дыбысыны? алдында ы, і естілгенімен, олар жазылмайды: биыл (быйыл емес), киік (кійік емес).
3-жатты?у. ?ле?ді жат?а жаз.
Ие керек итке,
Ине керек жіпке.
Икем керек іске,
Иы? керек ж?кке.
И ?рпі бар с?здерді? айтылуы мен жазылуын салыстыр.
?ле?ді жал?астырып жаз.
Инабаттылы? керек адам?а,
Илану керек Алла?а.
5-жатты?у. Не істейді? Деген с?ра??а жауап жазу.
?йы- ?йиды
Байы- +и байиды
Кейі- кейиді
Жері- жериді
ІV. Саба?ты ?орыту.
М??алім ?зі бірнеше с?з беріп (мысалы, к?бей, икемді, м?хит, ай?ай, т.б.), онда и мен й ?ріптеріні? ?айсысын, не себепті жазу керектігін с?райды; и ді? с?зді? басында, ортасында, ая?ында жазылатынын, ал й ді? с?зді? басында жазылмайтынын, біра? с?зді? ортасында, ая?ында келе беретінін бай?атып, и мен й ді? ??састы? ?асиеттерін (екеуі де ый дыбысыны? та?басы, екеуі де с?зді? ортасында, ая?ында келеді) ж?не бір бірінен ерекшеліктерін ( и дауысты дыбыстардан кейін келмейді, й дауысты дыбыстардан кейін келеді, и буын ??райды, й буын ??рай алмайды, и дауысты дыбыс, й дауыссыз дыбыс, и с?зді? басында келеді, й с?зді? басында келмейді) к?рсетеді. С?йтіп, ?р ?ріпті? жеке ?асиеттерін аны?тау ар?ылы ?орытынды шы?арылады.
У дыбысының қай кезде дауыты, қай кезде дауыссыз болатынын, олардың жуан не жіңішке болып айтылуы неге байланысты екенін сұрау. У дыбысы бар сөздерді буынға дұрыс бөлулеріне ерекше көңіл аудару
ІІІ. Жаңа сабақ.
И және й әріптерінің жазылуына үш сағат бөлінген. Сөздердің жазылуын салыстыру арқылы бірінші бағандағы сөздерде и әрпі, екінші бағанда й әрпінің жазылғанын байқайды. Оларға осының себебін анықтау тапсырылады. И және й әріптерінің жазылуына үш сағат бөлінген. Сөздердің жазылуын салыстыру арқылы бірінші бағандағы сөздерде и әрпі, екінші бағанда й әрпінің жазылғанын байқайды. Оларға осының себебін анықтау тапсырылады. Оқушылар буынға бөлу арқылы и дыбысының созылып айтылатынын және дауыссыз дыбыстан кейін тұрғанын, ал й дыбысының созып айтуға келмейтінін және дауысты дыбыстан кейін тұрғанын анықтаулары тиіс.
1-жаттығу. Өлеңді көшіріп жаз. И әрпі бар сөздің астын сыз.
Шие
Шиемін мен, шиемін,
Піскенше тон киемін.
Бала келсе піскенде,
Басымды мен иемін.
М. Әлімбаев.
2-жаттығу. Суреттегі зат атауларын буынға бөліп жаз.
Си-ыр, ит, тең-ге, ки-ік, ти-ін, көй-лек.
И әрпі қай буында жазылған? И әрпі қай дыбыстан кейін жазылған?
Ереже!
И дыбысының алдында ы, і естілгенімен, олар жазылмайды: биыл (быйыл емес), киік (кійік емес).
3-жаттығу. Өлеңді жатқа жаз.
Ие керек итке,
Ине керек жіпке.
Икем керек іске,
Иық керек жүкке.
И әрпі бар сөздердің айтылуы мен жазылуын салыстыр.
Өлеңді жалғастырып жаз.
Инабаттылық керек адамға,
Илану керек Аллаға.
5-жаттығу. Не істейді? Деген сұраққа жауап жазу.
Ұйы- ұйиды
Байы- +и байиды
Кейі- кейиді
Жері- жериді
ІV. Сабақты қорыту.
Мұғалім өзі бірнеше сөз беріп (мысалы, көбей, икемді, мұхит, айқай, т.б.), онда и мен й әріптерінің қайсысын, не себепті жазу керектігін сұрайды; и дің сөздің басында, ортасында, аяғында жазылатынын, ал й дің сөздің басында жазылмайтынын, бірақ сөздің ортасында, аяғында келе беретінін байқатып, и мен й дің ұқсастық қасиеттерін (екеуі де ый дыбысының таңбасы, екеуі де сөздің ортасында, аяғында келеді) және бір бірінен ерекшеліктерін ( и дауысты дыбыстардан кейін келмейді, й дауысты дыбыстардан кейін келеді, и буын құрайды, й буын құрай алмайды, и дауысты дыбыс, й дауыссыз дыбыс, и сөздің басында келеді, й сөздің басында келмейді) көрсетеді. Сөйтіп, әр әріптің жеке қасиеттерін анықтау арқылы қорытынды шығарылады.
Ұйы- ұйиды
