Функционалды? сауаттылы?ты к?сіби біліктілікті арттыруда пайдалану
Функционалды? сауаттылы?ты к?сіби біліктілікті арттыруда пайдалану
Функционалды? сауаттылы?ты к?сіби біліктілікті арттыруда пайдалану
Болаша?ты? б?гінгіден де н?рлы болуына ы?пал етіп адамзат ?о?амын ал?а апаратын к?ш тек білімде ?ана. ?ай елді? болмасын ?сіп- ?ркендеуі, ?ркениетті д?ниеде ?зіндік орын алуы оны? ?лтты? ж?йесіні? де?гейіне, дамыту ба?ытына байланысты.
Б?гінгі ?о?ам м?ддесіне лайы?ты, жан- жа?ты жетілген, бойында ?лтты? сана психология ?алыптас?ан парасатты азамат т?рбиелеп ?сіру – отбасыны?, мектепті?, барша халы?ты? міндеті. ?азіргі ?мірді? ?зінен туындап отыр?ан талаптарды орындау, жа?ашылды??а жаршы болу ?зіліссіз т?рбие негізіні? бастау б?ла?ы – бастауыш білім беру сатысынан басталады.
?аза?стан Республикасыны? Президенті Н.?. Назарбаевты? 2012 жылды? 27 ?а?тарында?ы «?леуметтік- экономикалы? жа??ырту – ?аза?стан дамуыны? басты ба?ыты» атты Жолдауында: «Білім ж?йесі тек білім ?ана емес, сонымен ?атар, оны ?леуметтік бейімделуде ?олдану білігін беруі тиіс», - деп атап к?рсетілген. Осы?ан орай мектеп о?ушыларыны? функционалды? сауаттылы?ын одан ?рі дамыту ?ажеттілігін атап ?тті. ?аза?стан Республикасыны? Білім ж?не ?ылым министрлігі «О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын дамыту» ж?ніндегі ?лтты? жоспар ?зірледі. Б?л ?лтты? жоспарды? ма?саты - ?аза?станда білім сапасын жетілдірудегі, о?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын дамыту ж?ніндегі ат?арылатын іс-шараларды? ж?йелілігі мен т?тасты?ын ?амтамасыз ету болып табылады. Функционалды? сауаттылы? дегеніміз – адамдарды? ?леуметтік, м?дени, саяси ж?не экономикалы? ?ызметтерге белсене араласуы, я?ни б?гінгі жа?андану д?уіріндегі заман а?ымына, жасына ?арамай ілесіп отыруы, адамны? маманды?ына, жасына ?арамай ?немі білімін жетілдіріп отыруы. Онда?ы басты ма?сат жалпы білім беретін мектептерде ?аза?стан Республикасыны? зияткерлік, дене ж?не рухани т?р?ысынан дамы?ан азаматын ?алыптастыру, оны? ?лемде ?леуметтік бейімделуі болып табылады. О?ушыларды? функционалды? сауаттылы?ын арттыруда о?ыту ?рдісінде жа?а ?діс- т?сілдерді, жа?а идеяларды ?олдана отырып, ?здіксіз ізденіспен о?ушыларды? білімін, таным- тал?амын, ой- ?рісі мен шы?армашылы? ?абілеттерін дамытуды ма?сат ете отырып, ?з білімімді жетілдіруде Кембридж ба?дарламасы бойынша білімімді толы?тырып, ?аза?стан Республикасыны? педагог ?ызметкерлеріні? біліктілігін арттыру курстарыны? сындарлы о?ыту теориясы бойынша ?шінші (негізгі) де?гей ба?дарламасын толы? о?ып ме?гердім. Ба?дарламаны? негізгі ма?саты – о?ушыларды? ?здігінен ізденуі, ойын шебер жеткізе алуы, білімге деген ??штарлы?ы, шы?армашылы? ?абілеттеріні? дамуы ж?не ал?ан білімдерін ?мірде пайдалана алу ?абілетіне ба?ыттал?ан. Б?л Ба?дарламаны о?ытуда тиімділігін бай?адым. Д?ст?рлі ?дісте жа?а та?ырыпты м??алім т?сіндірсе, б?л ?дісті? тиімділігі о?ушы ?зі ізденеді. Сонымен ?атар д?ст?рлі о?ытуда тек м??алім ба?аласа, б?л ?дісте о?ушыны? ?зін- ?зі ба?алауы, топты?, ж?пты? ба?алауы, критерий ар?ылы ба?алауды? тиімді жа?тары аны? бай?алады. Негізгі материал тиісті саба?тарда ?арастырылатын жеті модульге саралан?ан. Алайда, осы жеті модульде ?арастырыл?ан идеялар саба?та пайдаланылатын жекеленген стратегиялар мен т?сілдер сия?ты ?зара байланыста болады [Н?с?аулы?, 2012 жыл, 12 бет]. Жеті модульді ы?палдастырып ж?ргізілген саба?тар о?ушыларды? саба??а деген ?ызы?ушылы?ын арттырады. Себебі, саба?тар шатты? ше?бері ар?ылы сыныпта ынтыма?тасты? атмосферасын ?алыптастырудан басталып, саба? та?ырыптарына лайы?тал?ан топ?а б?лу ?дістері, ойындар, сергіту с?ттері, кері байланыстар ?йымдастырумен ж?зеге асады. ?з саба?тарымда сыни т?р?ыдан ойлауды? ?дістерін ?олдан?ан ?те тиімді болды. Біріншіден, жеке, ж?ппен, топпен ж?мыс барысында баланы? белсенділігін, саба??а ?атысуын ба?ылау?а болады. ?йткені бірін- бірі о?ыту ар?ылы ойлау ?абілеттері дамиды. ?р о?ушыны? жауабы ты?далуы ?ажет, ?р топ м?селе бойынша ?з ойларын орта?а салуы ма?ызды.
Осы орайда ?зімні? сыныбыммен ж?ргізген ана тілі п?ні бойынша
А. Байт?рсын?лыны? «А??у, Шортан ??м Шаян» та?ырыбында ?ткен саба?ымды ?сынамын. Саба?ты? ма?саты: А. Байт?рсын?лы туралы білу, м?нерлеп о?у, негізгі ойды аны?тау, адам ?мірімен байланыстыра отырып, жа?сы ?асиеттерге т?рбиелеу. Саба? ?рине шатты? ше?берінен басталды. «Екі шынды?, бір ?тірік» тренингі ар?ылы сыныпта ынтыма?тасты? атмосферасын ?алыптастырдым. Одан ?рі ?атарлы? сана? ж?ргізу ар?ылы о?ушылар бес топ?а б?лінді. ?й тапсырмасын тексеруде «Бес жолды ?ле?» ?дісін пайдалана отырып, о?ушыларды? ?ткен материалды ?алай ме?гергендігін аны?тадым. С?ра? ?оюды? «Бастама- жауап- кейінгі ?рекет» нысаны бойынша о?ушылар с?ра??а сыни т?р?ысынан жауап бере отырып, жа?а саба?ты? та?ырыбын ашты. «Джигсо» ?дісі бойынша мысал бес топ?а б?лініп, ?р топ?а тапсырма берілді. 1,2,3 топтар алды??ы ?ш шума? бойынша постер ж?мысын жасаса, 4- топ со??ы шума??а негізгі ойды аша отырып, ойтол?ау (эссе) жазу, ал 5- топты? еншісіне жалпы мысалды сахналау тапсырмасы берілді. Берілген тапсырманы о?ушылар топ ішінде о?ып, тал?ылап, негізгі ойын тауып, ж?мыла ж?мыс жасады. Топтар белгіленген уа?ытта тапсырмаларын орындап, бірлесіп жаса?ан таныстырылымдарын ?ор?ады, ойтол?ауларын о?ыды ж?не та?ырыпты сахналады. О?ушыларды? шарша?анды?тарын басып, к??іл- к?йлерін к?теру ма?сатында «К??ілді к?н» ?ніне экран?а ?арап бірге ?имыл жасау ар?ылы сергіту с?тін жасадым. Ба?даршам ар?ылы топты? ба?алау ж?ргіздім. Ал, енді балалар, б?гінгі саба? жалпы несімен ?нады? Са?ан ?алай ?сер етті? деген жетелеу с?ра?тарын ?оя отырып, кері байланыс ж?ргіздім. О?ушылар ?з ойларын, саба?тан ал?ан ?серлерін, ?сыныс- тілектерін стикерлерге жазып, смайлик т?старына ілді. ?лгерімі т?мен о?ушылар ж?мыс барысында аса бір белсенділік таныта ?ойма?анмен сурет салатын ?нерін к?рсете отырып, таныстырылым жасауда тобына жа?сы к?мектесті. Ал топты? белсенді м?шелерінен ?з ісіне деген жауапкершілікті бай?адым. Белсенді о?ушылар да ?з ?абілеттерін к?рсетуден аянып ?ал?ан жо?. «О?ыту сия?ты к?шбасшылы? та адамны? т?ра?ты даму?а жетелейтін негізгі ?абілеті болып табылады» [Н?с?аулы?, 87- бет]. Мінеки, осыны? д?лелі, ?р топта к?шбасшы о?ушылар суырылып ал?а шы?ып, топты? тапсырмаларды орындауда басшылы? жасап, ?з тобында?ы ?лсіз о?ушылар?а к?мегін тигізіп отырды. Саба?ты? с?тті ?туі де осында деп ойлаймын. Оларды? топта?ы тапсырмаларды тез орындау?а, бас?алардан ?алып ?оймау?а тырысып, ж?мысты? ал?а басуына к?п ы?палдары тиді. Олар: ?лішер, Шапа?ат, Назым, Арыстанбек, М?нш?к, Амина, А?баян, Темірлан. Б?л о?ушылар ?здеріні? белсенділіктерін та?ы бір к?рсетіп берді. Олар ?з тобында?ы сыныптастарын ал?а жетелей білді, тапсырмаларды жауапкершілікпен орындап к?зге т?сті. Осы саба?ты? н?тижесінде о?ушыларды? ?здеріне деген сенімділіктері мен ?ызы?ушылы?тарыны? арт?анын, ойлау ?абілеттеріні? дамып, белсенділіктеріні? жо?арыла?анын бай?адым. Саба?ымда м?мкіндігінше жеті модульді ы?палдастырдым. Себебі, олар бір- бірімен ты?ыз байланысты. Ынтыма?тасты? атмосферасын ??рудан бастап, топ?а б?ліп, тапсырмалар беру ар?ылы сыни т?р?ыдан ойлану?а да?дыланып, бір- біріні? о?уын ба?алап, талантты ж?не дарынды балалар аны?талып, к?шбасшылы? ?абілеттері де дами т?сті. Н?тижесінде м?тіндегі негізгі ойды аны?тай алды ж?не адам ?мірімен байланыстыра алды, тілдік, с?здік ?орлары дамыды, сыныпта ынтыма?тасты? атмосферасы ?алыптасты, о?ушылар сыни т?р?ыдан ойлау?а да?дыланды, ?з пікірін айта білуге ?йренді, топпен ж?мыс жасауды ?йренді, бірін- бірі ба?алай алды, о?ушыларды? таланты ж?не дарыны ашылды ж?не мектепішілік п?н олимпиадаларына ?атысып т?рт о?ушым ж?лделі орындар?а ие болды. Сонымен ?атар, халы?аралы? «шексіз математика» олимпиадасына ?атысып ?ш о?ушым сертификат иеленді. Болаша?та ?тетін саба?тарымды жан- жа?ты ізденіп, о?ушыларды? білімді ?здігінен алуына жа?дай жасау, ?здігінен о?ып ?йренуіне жетелеуді? жал?асын табуды ары ?арай жоспарлау, курста ?ткен теориялы? білімімді т?жірибеде н?тижелі ?олданамын, жеті модульді? элементтерін ж?йелі ?олдана отырып, саба?тарымды т?рлендіріп ?ткізу ар?ылы о?ушыларды? функционалды? сауаттылы?тарын арттыруда ?з ?лесімді ?осамын.
Болаша? жастарды? ?олында десек, сол жастарды білімні? биігінен к?рінуіне ?стаздар ?ауымыны? ?осар ?лесі к?п. Жалпы білім саласында болып жат?ан о? ?згерістерден кеш ?алмай, жа?сы жа?алы?тарды? жаршысы болып талмай талаптанса?, е?бектенсек н?р ?стіне н?р болары с?зсіз.
«М. Ма?атаев атында?ы №13 орта мектебі» МКМ
Та?ырыбы:
Функционалды? сауаттылы?ты к?сіби біліктілікті арттыруда пайдалану
(баяндама)
дайында?ан: А.М. Асылбекова
?теген батыр кенті
2014- 2015 о?у жылы
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Функционалды? сауаттылы?ты к?сіби біліктілікті арттыруда пайдалану»
Функционалдық сауаттылықты кәсіби біліктілікті арттыруда пайдалану
Болашақтың бүгінгіден де нұрлы болуына ықпал етіп адамзат қоғамын алға апаратын күш тек білімде ғана. Қай елдің болмасын өсіп- өркендеуі, өркениетті дүниеде өзіндік орын алуы оның ұлттық жүйесінің деңгейіне, дамыту бағытына байланысты.
Бүгінгі қоғам мүддесіне лайықты, жан- жақты жетілген, бойында ұлттық сана психология қалыптасқан парасатты азамат тәрбиелеп өсіру – отбасының, мектептің, барша халықтың міндеті. Қазіргі өмірдің өзінен туындап отырған талаптарды орындау, жаңашылдыққа жаршы болу үзіліссіз тәрбие негізінің бастау бұлағы – бастауыш білім беру сатысынан басталады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2012 жылдың 27 қаңтарындағы «Әлеуметтік- экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Жолдауында: «Білім жүйесі тек білім ғана емес, сонымен қатар, оны әлеуметтік бейімделуде қолдану білігін беруі тиіс», - деп атап көрсетілген. Осыған орай мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын одан әрі дамыту қажеттілігін атап өтті. Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі «Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту» жөніндегі ұлттық жоспар әзірледі. Бұл ұлттық жоспардың мақсаты - Қазақстанда білім сапасын жетілдірудегі, оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі атқарылатын іс-шаралардың жүйелілігі мен тұтастығын қамтамасыз ету болып табылады. Функционалдық сауаттылық дегеніміз – адамдардың әлеуметтік, мәдени, саяси және экономикалық қызметтерге белсене араласуы, яғни бүгінгі жаһандану дәуіріндегі заман ағымына, жасына қарамай ілесіп отыруы, адамның мамандығына , жасына қарамай үнемі білімін жетілдіріп отыруы. Ондағы басты мақсат жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан Республикасының зияткерлік, дене және рухани тұрғысынан дамыған азаматын қалыптастыру, оның әлемде әлеуметтік бейімделуі болып табылады. Оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттырудаоқыту үрдісінде жаңа әдіс- тәсілдерді, жаңа идеяларды қолдана отырып, үздіксіз ізденіспен оқушылардың білімін, таным- талғамын, ой- өрісі мен шығармашылық қабілеттерін дамытуды мақсат ете отырып, өз білімімді жетілдіруде Кембридж бағдарламасы бойынша білімімді толықтырып, Қазақстан Республикасының педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру курстарының сындарлы оқыту теориясы бойынша үшінші (негізгі) деңгей бағдарламасын толық оқып меңгердім. Бағдарламаның негізгі мақсаты – оқушылардың өздігінен ізденуі, ойын шебер жеткізе алуы, білімге деген құштарлығы, шығармашылық қабілеттерінің дамуы және алған білімдерін өмірде пайдалана алу қабілетіне бағытталған. Бұл Бағдарламаны оқытуда тиімділігін байқадым. Дәстүрлі әдісте жаңа тақырыпты мұғалім түсіндірсе, бұл әдістің тиімділігі оқушы өзі ізденеді. Сонымен қатар дәстүрлі оқытуда тек мұғалім бағаласа, бұл әдісте оқушының өзін- өзі бағалауы, топтық, жұптық бағалауы, критерий арқылы бағалаудың тиімді жақтары анық байқалады. Негізгі материал тиісті сабақтарда қарастырылатын жеті модульге сараланған. Алайда, осы жеті модульде қарастырылған идеялар сабақта пайдаланылатын жекеленген стратегиялар мен тәсілдер сияқты өзара байланыста болады [Нұсқаулық, 2012 жыл, 12 бет]. Жеті модульді ықпалдастырып жүргізілген сабақтар оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттырады. Себебі, сабақтар шаттық шеңбері арқылы сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастырудан басталып, сабақ тақырыптарына лайықталған топқа бөлу әдістері, ойындар, сергіту сәттері, кері байланыстар ұйымдастырумен жүзеге асады. Өз сабақтарымда сыни тұрғыдан ойлаудың әдістерін қолданған өте тиімді болды. Біріншіден, жеке, жұппен, топпен жұмыс барысында баланың белсенділігін, сабаққа қатысуын бақылауға болады. Өйткені бірін- бірі оқыту арқылы ойлау қабілеттері дамиды. Әр оқушының жауабы тыңдалуы қажет, әр топ мәселе бойынша өз ойларын ортаға салуы маңызды.
Осы орайда өзімнің сыныбыммен жүргізген ана тілі пәні бойынша
А. Байтұрсынұлының «Аққу, Шортан һәм Шаян» тақырыбында өткен сабағымды ұсынамын. Сабақтың мақсаты: А. Байтұрсынұлы туралы білу, мәнерлеп оқу, негізгі ойды анықтау, адам өмірімен байланыстыра отырып, жақсы қасиеттерге тәрбиелеу. Сабақ әрине шаттық шеңберінен басталды. «Екі шындық, бір өтірік» тренингі арқылы сыныпта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастырдым. Одан әрі қатарлық санақ жүргізу арқылы оқушылар бес топқа бөлінді. Үй тапсырмасын тексеруде «Бес жолды өлең» әдісін пайдалана отырып, оқушылардың өткен материалды қалай меңгергендігін анықтадым. Сұрақ қоюдың «Бастама- жауап- кейінгі әрекет» нысаны бойынша оқушылар сұраққа сыни тұрғысынан жауап бере отырып, жаңа сабақтың тақырыбын ашты. «Джигсо» әдісі бойынша мысал бес топқа бөлініп, әр топқа тапсырма берілді. 1,2,3 топтар алдыңғы үш шумақ бойынша постер жұмысын жасаса, 4- топ соңғы шумаққа негізгі ойды аша отырып, ойтолғау (эссе) жазу, ал 5- топтың еншісіне жалпы мысалды сахналау тапсырмасы берілді. Берілген тапсырманы оқушылар топ ішінде оқып, талқылап, негізгі ойын тауып, жұмыла жұмыс жасады. Топтар белгіленген уақытта тапсырмаларын орындап, бірлесіп жасаған таныстырылымдарын қорғады, ойтолғауларын оқыды және тақырыпты сахналады. Оқушылардың шаршағандықтарын басып, көңіл- күйлерін көтеру мақсатында «Көңілді күн» әніне экранға қарап бірге қимыл жасау арқылы сергіту сәтін жасадым. Бағдаршам арқылы топтық бағалау жүргіздім. Ал, енді балалар, бүгінгі сабақ жалпы несімен ұнады? Саған қалай әсер етті? деген жетелеу сұрақтарын қоя отырып, кері байланыс жүргіздім. Оқушылар өз ойларын, сабақтан алған әсерлерін, ұсыныс- тілектерін стикерлерге жазып, смайлик тұстарына ілді. Үлгерімі төмен оқушылар жұмыс барысында аса бір белсенділік таныта қоймағанмен сурет салатын өнерін көрсете отырып, таныстырылым жасауда тобына жақсы көмектесті. Ал топтың белсенді мүшелерінен өз ісіне деген жауапкершілікті байқадым. Белсенді оқушылар да өз қабілеттерін көрсетуден аянып қалған жоқ. «Оқыту сияқты көшбасшылық та адамның тұрақты дамуға жетелейтін негізгі қабілеті болып табылады» [Нұсқаулық, 87- бет]. Мінеки, осының дәлелі, әр топта көшбасшы оқушылар суырылып алға шығып, топтық тапсырмаларды орындауда басшылық жасап, өз тобындағы әлсіз оқушыларға көмегін тигізіп отырды. Сабақтың сәтті өтуі де осында деп ойлаймын. Олардың топтағы тапсырмаларды тез орындауға, басқалардан қалып қоймауға тырысып, жұмыстың алға басуына көп ықпалдары тиді. Олар: Әлішер, Шапағат, Назым, Арыстанбек, Мәншүк, Амина, Ақбаян, Темірлан. Бұл оқушылар өздерінің белсенділіктерін тағы бір көрсетіп берді. Олар өз тобындағы сыныптастарын алға жетелей білді, тапсырмаларды жауапкершілікпен орындап көзге түсті. Осы сабақтың нәтижесінде оқушылардың өздеріне деген сенімділіктері мен қызығушылықтарының артқанын, ойлау қабілеттерінің дамып, белсенділіктерінің жоғарылағанын байқадым. Сабағымда мүмкіндігінше жеті модульді ықпалдастырдым. Себебі, олар бір- бірімен тығыз байланысты. Ынтымақтастық атмосферасын құрудан бастап, топқа бөліп, тапсырмалар беру арқылы сыни тұрғыдан ойлануға дағдыланып, бір- бірінің оқуын бағалап, талантты және дарынды балалар анықталып, көшбасшылық қабілеттері де дами түсті. Нәтижесінде мәтіндегі негізгі ойды анықтай алды және адам өмірімен байланыстыра алды, тілдік, сөздік қорлары дамыды, сыныпта ынтымақтастық атмосферасы қалыптасты, оқушылар сыни тұрғыдан ойлауға дағдыланды, өз пікірін айта білуге үйренді, топпен жұмыс жасауды үйренді, бірін- бірі бағалай алды, оқушылардың таланты және дарыны ашылды және мектепішілік пән олимпиадаларына қатысып төрт оқушым жүлделі орындарға ие болды. Сонымен қатар, халықаралық «шексіз математика» олимпиадасына қатысып үш оқушым сертификат иеленді. Болашақта өтетін сабақтарымды жан- жақты ізденіп, оқушылардың білімді өздігінен алуына жағдай жасау, өздігінен оқып үйренуіне жетелеудің жалғасын табуды ары қарай жоспарлау, курста өткен теориялық білімімді тәжірибеде нәтижелі қолданамын, жеті модульдің элементтерін жүйелі қолдана отырып, сабақтарымды түрлендіріп өткізу арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын арттыруда өз үлесімді қосамын.
Болашақ жастардың қолында десек, сол жастарды білімнің биігінен көрінуіне ұстаздар қауымының қосар үлесі көп. Жалпы білім саласында болып жатқан оң өзгерістерден кеш қалмай, жақсы жаңалықтардың жаршысы болып талмай талаптансақ, еңбектенсек нұр үстіне нұр болары сөзсіз.
«М. Мақатаев атындағы №13 орта мектебі» МКМ
Тақырыбы:
Функционалдық сауаттылықты кәсіби біліктілікті арттыруда пайдалану
