Д?ниетану. Жауын-шашын. Суды ?ор?ау.

Д?ниетану п?нінен 4 сынып?а арнал?ан саба? жоспары. Жа?а саба?. Саба? барысында о?ушылар т?жірибелік ж?мыс жасап, суды? булануын тамашалайды.Тесттік тапсырмалар орындайды. Тест тапсырмаларын орындау ар?ылы ?з-?здерін ба?алайды. Ж?мба?тар шешеді. 4 сурет 1 с?з ойынын ойнайды.

Саба?ты? та?ырыбы: Жауын-шашын. Суды ?ор?ау.

Саба?ты? ма?саты: Жауын-шашынны? пайда болуын т?сіндіру, т?рлерімен таныстыру.

Міндетттері: а) білімділік: Жауын-шашын ж?не оны? т?рлері туралы т?сініктерін ?алыптастыру; жауын-шашынны? пайда болуы туралы т?сіндіру.

?) дамытушылы?: ?осымша тапсырмалар,с?зж?мба? орындату

ар?ылы ойлау ?абілеттерін дамыту, с?здік ?орларын

молайту.

б) білімділігі: О?ушыларды? д?ниетанымын ке?ейтіп,

таби?ат?а деген ?ызы?ушылы?ын ту?ызу ж?не оны

?ор?ау?а т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: жа?а саба?.

Саба?ты? ?дісі: с?ра?-жауап, тесттік тапсырмалар.

К?рнекілігі: Слайд, суреттер. (т?жірибе ??ралдары)

Саба?ы? барысы:

І. ?йымдастыру.

Келген ?она?тармен амандасу.

- Балалар, б?гін бізді? сыныбымыз?а ?она?тар келіп отыр. ?аза? хал?ымыз ежелден ?она?жайлылы?ымен таныл?ан, бізде ?з ?она?жайлылы?ымызды к?рсетіп, ?она?тарымызды жа?сы ?арсы алып, тамаша к??іл-к?й сыйлайы?.

ІІ. Жа?а саба?. Ой?а шабуыл.

-О?ушылар, ?ткен саба?та ?андай та?ырып ?ттік?

"Таби?атта?ы су. Б?лт ж?не т?ман".

Си?ырлы санды? с?ра?тары:

1.Таби?атта су ?ай жерлерде, ?андай к?йде кездеседі? (Жер шарыны? т?рттен ?ш б?лігі, адам денесіні? жартысынан к?бі су ??райды. ?зен к?лдер, м?хиттар, жауын-шашын.)

2.Жел дегеніміз не? (Жербетіндегі ауаны? бір жерден екінші жерге ауысуы)

3.К?н с?улесі нені ?ыздырады? (ауа т?ссіз, м?лдір бол?анды?тан жер бетін ?ыздырады.)

4. Б?лт ?алай ??ралады? (Жер бетінен жо?ары к?терілгенде ауа сал?ындайды. Оны? ??рамында?ы бу ?са? су тамшыларына немесе м?з т?йіршіктеріне айналады. Олар шо?ырланып б?лт т?зеді.)

5. Б?лтты? т?рлері? (Шарбы, буда?, ?абат).

6. Таби?атта су ?те к?п м?лшерде ?айда кездеседі? (?зен, к?л, м?хит).

Т?жірибе к?рсету. ?айна?ан суды шыны ыдыс?а ??йып, ?стіне сал?ын т?релкемен жауып ?оямыз. Сонда, су буланып, т?релке бетіне су тамшылары т?зіледі.

Жер бетінен к?терілген бу сал?ындап, су тамшыларына айналады. Су тамшылары бірігіп ауырлайды да, жерге жа?быр болып жауады.

??рлы? беті ?атты ?ыз?анда жерден к?терілген су буы ауаны? сал?ын ?абаттарында бірітіндеп су тамшыларына, одан да сал?ын ?абаттарына жеткенде ?ар-м?з ?иыршы?тарына айналады. Осыны? н?тижесінде б?рша? жауады.

?ыста ?лкен биікиікте су тамшалары ?атып, ?уелі ине сия?ты м?з т?йіршіктерін т?зеді. Олар бір-біріне жабысып, ?ар ?лпасына айналады. ?ар кристалдары ?р т?рлі, ?айталанбайтын болып келеді.

Жа?быр, ?ар, б?йрша? - жауын-шашынны? т?рлері.

ІІІ. Сергіту с?ті.

Ж?мба? шешу:

Етек же?і жиналмай,

Дауыл т?рса дым ?алмай,

Т?йдектеліп к?шеді,

Тоз- тоз болып ?шеді

(Б?лт)

Жар?-ж?р? етіп ?анжары

К?к те?ізді осады.

Жалт-ж?лт етіп жон жалы

Арыстан даусын ?осады.

(Найза?ай)

Дауыл а? д?н ?шырып,

Шашып ?тті аспаннан.

Шекемізді ісіріп,

?ашты? ?йге сас?аннан

(Б?рша?)

К?ктен жетеді,

Ш?пке с??гіп кетеді.

(Жа?быр)

К?зге ілінбейді,
Ж?тса? білінбейді. (Ауа)

?ыста ?ана болады,

?стасан ?олын то?ады. (?ар)

??рлы? бетіне т?скен жа?бырды? біразы сі?іп, жер асты суларын ??райды. жинал?ан су енді е?іс жа??а ?арай жылжып, ?зен жа?асында, сай табанында б?ла? т?рінде а?ып шы?ады. Б?ла? ылди?а ?арай бір ізбен а?ады. Оны жыл?а дейді. Жыл?алар ?зенге айналады. ?зенні? а?ып шы?атын жерін бастау дейді. ?зен ойысты бойлап а?ады. Оны арна дейді. Жолда келіп ?осыл?ан ?са? ?зендерді саласы дейді. К?лге, те?ізге ?осылатын жерін са?асы дейді.

Жер бетіндегі су?а тол?ан таби?и ойыстарды к?л деп атайды.

Суды? ластануы туралы айтып ?ту.

?р топ "суды? ластануы" туралы сурет салу.

?з ойларын орта?а салу: "?скенде суды ?ор?ау ?шін ?андай шаралар ат?арар еді??"

ІV. Бекіту.

Тест тапсырмаларын орындау.

С?ра?тары:

1. Суды? 3 к?йі.

а) м?лдір, с?йы?, т?ссіз

?) с?йы?, ?атты, газ т?різді

б) ерігіш, ?атты, жылы

в) газдал?ан, м?лдір, с?йы?.

2. Жа?быр, ?ар, б?рша? - б?л.

а) жер асты сулары

?) б?лт т?рлері

б)т?ман т?рлері

в) жауын-шашын т?рлері

3. ?зенні? к?лге, те?ізге барып ??ятын жерін не деп атайды?

а) са?асы

?) б?ла?

б) бастау

в) арна

4. ?за??а созыл?ан а? жауын жауатын б?лт т?рі:

а) буда? б?лт

?) ?абат б?лт

б) шарбы б?лт

в) т?ман

5. Жер шарыны? ?анша б?лігін су алып жатыр?

а) б?лігін

?) б?лігін

б) б?лігін
в) б?лігін

6. Жер бетіндегі ауаны? бір жерден екінші жерге ауысуын не деп атайды?

а) ауа райы

?) су

б) жел

в) ауа

7. Ауаны? ?асиеті:

а) ауыр

?) м?лдір ж?не т?ссіз

б) с?йы?

в) ?атты

4 сурет, 1 с?з ойынын ойнату. Балалар ??растыр?ан с?здері бойынша ?ыс?аша сипаттама береді.

V.Ба?алау.

Саба??а жа?сы аралас?ан о?ушыларды ба?алау.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Д?ниетану. Жауын-шашын. Суды ?ор?ау.»

Сабақтың тақырыбы: Жауын-шашын. Суды қорғау.

Сабақтың мақсаты: Жауын-шашынның пайда болуын түсіндіру, түрлерімен таныстыру.

Міндетттері: а) білімділік: Жауын-шашын және оның түрлері туралы түсініктерін қалыптастыру; жауын-шашынның пайда болуы туралы түсіндіру.

ә) дамытушылық: Қосымша тапсырмалар,сөзжұмбақ орындату

арқылы ойлау қабілеттерін дамыту, сөздік қорларын

молайту.

б) білімділігі: Оқушылардың дүниетанымын кеңейтіп,

табиғатқа деген қызығушылығын туғызу және оны

қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, тесттік тапсырмалар.

Көрнекілігі: Слайд, суреттер. (тәжірибе құралдары)

Сабақың барысы:

І. Ұйымдастыру.

Келген қонақтармен амандасу.

- Балалар, бүгін біздің сыныбымызға қонақтар келіп отыр. Қазақ халқымыз ежелден қонақжайлылығымен танылған, бізде өз қонақжайлылығымызды көрсетіп, қонақтарымызды жақсы қарсы алып, тамаша көңіл-күй сыйлайық.

ІІ. Жаңа сабақ. Ойға шабуыл.

-Оқушылар, өткен сабақта қандай тақырып өттік?

"Табиғаттағы су. Бұлт және тұман".

Сиқырлы сандық сұрақтары:

1.Табиғатта су қай жерлерде, қандай күйде кездеседі? (Жер шарының төрттен үш бөлігі, адам денесінің жартысынан көбі су құрайды. Өзен көлдер, мұхиттар, жауын-шашын.)

2.Жел дегеніміз не? (Жербетіндегі ауаның бір жерден екінші жерге ауысуы)

3.Күн сәулесі нені қыздырады? (ауа түссіз, мөлдір болғандықтан жер бетін қыздырады.)

4. Бұлт қалай құралады? (Жер бетінен жоғары көтерілгенде ауа салқындайды. Оның құрамындағы бу ұсақ су тамшыларына немесе мұз түйіршіктеріне айналады. Олар шоғырланып бұлт түзеді.)

5. Бұлттың түрлері? (Шарбы, будақ, қабат).

6. Табиғатта су өте көп мөлшерде қайда кездеседі? (өзен, көл, мұхит).

Тәжірибе көрсету. Қайнаған суды шыны ыдысқа құйып, үстіне салқын тәрелкемен жауып қоямыз. Сонда, су буланып, тәрелке бетіне су тамшылары түзіледі.

Жер бетінен көтерілген бу салқындап, су тамшыларына айналады. Су тамшылары бірігіп ауырлайды да, жерге жаңбыр болып жауады.

Құрлық беті қатты қызғанда жерден көтерілген су буы ауаның салқын қабаттарында бірітіндеп су тамшыларына, одан да салқын қабаттарына жеткенде қар-мұз қиыршықтарына айналады. Осының нәтижесінде бұршақ жауады.

Қыста үлкен биікиікте су тамшалары қатып, әуелі ине сияқты мұз түйіршіктерін түзеді. Олар бір-біріне жабысып, қар ұлпасына айналады. Қар кристалдары әр түрлі, қайталанбайтын болып келеді.

Жаңбыр, қар, бұйршақ - жауын-шашынның түрлері.

Сергіту сәті.

Жұмбақ шешу:

Етек жеңі жиналмай,

Дауыл тұрса дым қалмай,

Түйдектеліп көшеді,

Тоз- тоз болып өшеді

(Бұлт)

Жарқ-жұрқ етіп қанжары

Көк теңізді осады.

Жалт-жұлт етіп жон жалы

Арыстан даусын қосады.

(Найзағай)

Дауыл ақ дән ұшырып,

Шашып өтті аспаннан.

Шекемізді ісіріп,

Қаштық үйге сасқаннан

(Бұршақ)

Көктен жетеді,

Шөпке сүңгіп кетеді.

(Жаңбыр)

Көзге ілінбейді,
Жұтсаң білінбейді. (Ауа)

Қыста ғана болады,

Ұстасан қолын тоңады. (Қар)

Құрлық бетіне түскен жаңбырдың біразы сіңіп, жер асты суларын құрайды. жиналған су енді еңіс жаққа қарай жылжып, өзен жағасында, сай табанында бұлақ түрінде ағып шығады. Бұлақ ылдиға қарай бір ізбен ағады. Оны жылға дейді. Жылғалар өзенге айналады. Өзеннің ағып шығатын жерін бастау дейді. Өзен ойысты бойлап ағады. Оны арна дейді. Жолда келіп қосылған ұсақ өзендерді саласы дейді. Көлге, теңізге қосылатын жерін сағасы дейді.

Жер бетіндегі суға толған табиғи ойыстарды көл деп атайды.

Судың ластануы туралы айтып өту.

Әр топ "судың ластануы" туралы сурет салу.

Өз ойларын ортаға салу: "Өскенде суды қорғау үшін қандай шаралар атқарар едің?"

Бекіту.

Тест тапсырмаларын орындау.

Сұрақтары:

1. Судың 3 күйі...

а) мөлдір, сұйық, түссіз

ә) сұйық, қатты, газ тәрізді

б) ерігіш, қатты, жылы

в) газдалған, мөлдір, сұйық.