Біріктірілген бастауыш сыныптарда сан есімді дамыта о?ыту

БІРІКТІРІЛГЕН БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА

САН ЕСІМДІ ДАМЫТА ОҚЫТУ

Кадиева Г.С.

№ 54 негізгі мектебі

Ауыл мектебі – ұлттық болмысымыздың қайнар көзі.Ауыл мектебі – ұлттық мәдениеттің ошағы.Адам баласының бойындағы үлгілі тәлім – тәрбие мектеп табалдырығынан басталады.Сондықтан да заманымыздың заңғар жазушысы М.О.Әуезов: «Ел боламын десең,бесігіңді түзе» - деп бекер айтпаса керек.

Бүгінгі ауыл мектебіне тән ерекшелік – олардың шағын жинақталған мектеп болғандығы болып отыр. Шағын жинақталған мектептің бастауыш сыныптарында оқу процесінің ұйымдасқан түрі – сабақ.Бұл мектептер жағдайында мұғалім барлық уақыт бірнеше сыныппен қатар жұмыс жасайды.Күніне сегіз немесе он екі сабаққа дайындалып,сол пәндердің әр қайсысына сабақ жоспарын жасауы керек.Сол сыныптармен сыныптан тыс жұмыстар жүргізеді, дәптерлерін тексереді. Оқу бөлмесін жабдықтайды. Оқушылардың білім деңгейі әртүрлі.Сондықтан сабаққа дайындалар кезінде мұғалім тек «үлкен сабақтың» мән – мақсатын ойлап қоймай әрбір «кіші сабақты» терең зерттеп, оны оқушының білімін, дамытушылық мақсаттарына негізделген логикалық жүйесі мен әдістемелік мақсаттылығын сақтайтын қызметтерін ойластыруы керек.Сабақтың сапалы болуы төмендегідей факторларға байланысты:

- Сабақ кестесінің дұрыс жасалуы (пір пәндік жүйе).

- Күнтізбелік жоспар құрастыру (бір тақырыптық жүйесі).

- Өз бетімен жұмысты тиімді ұйымдастыру.

- Бір тақырыптық сабақтар өткізу (бір танымдылық мақсат).

- Уақытты ұтымды пайдалану (үнемділігін арттыру).

Осы факторларға сүйене отырып, шағын жинақты бастауыш мектептегі сабақты ұйымдастырып, өткізудің ерекшеліктері:

Біріншіден: әр сыныпта өз бетімен орындайтын тапсырмалар беріліп және ол тексеріліп нәтижесі анықталады.

Екіншіден: сабақта мұғалім басшылығымен және өз бетімен орындалатын тапсырмалар әркез алмасып отырады.Бұл алмасу бір сабақта 2-3 реттен келіп отырады.Әр класта оқушылар сапалы білім алу мен тиянақты жұмыс істеуі үшін сыныптан – сыныпқа алмасу саны 2-3 артпауы қажетті және жеткілікті шарт.

Үшіншіден:оқу процесіндегі мұғаліммен оқушылардың өзара байланысына, ынтымақтастығына байланысты.Оқушылар танымдық қызметі мұғалімнің тақырыбын түсіндіре білуіне қарай дамып өрбиді. Бұл күрделі процесс бірнеше сыныппен қатар жұмыс жасайтын мұғалімнің шеберлігін, шығармашылық ізденісін талап етеді.Әр сыныптың өзінің танымдылық міндеттерінің болатындығы мұғалімнің бірнеше бағытта жұмыс жасауын талап етеді.Әр сыныптағы оқушыларға танымдық қабілетін дамытатын оқушыларға «тұтас сабақ» болатындай жағдай туғызу қажет.

Төртіншіден:сабақтың әрбір кезеңінде оқушылардың өз бетімен орындайтын жұмысы логикалық бір – бірімен байланысты болуы крек.Өз бетімен берілетін жұмыстың міндетті түрде нұсқауы болуы керек.Соңғы нәтижеге жүйелі бағытталған жұмыс,яғни нәтиженің әр элементі талданылуы міндетті. Өзіндік жұмыстарды әртүрлі формада ұйымдастыру жолдарын меңгере білуі шарт.

Шағын жинақты бастауыш мектептегі оқу процесінің ерекше формасы – сабақты жоспарлау мен ұйымдастыруда мұғалімнің кәсіби – педагогикалық шеберлігі ерекше роль атқарады.

Қазіргі заман талабына сай білім беру жүйесінің тиімділігінің басты көрсеткіші – білім сапасы.Мұғалім балаға білім,білік,дағдыларын беріп қана қоймай,әр оқушының сабақ кезінде өз білімін дамытып,жаңа тақырыпты өзі игеріп,талдап,өз ойын ортаға салып,сол тақырып көлеміндегі материалды біліп,әрі қарай дамуына жағдай жасауы керек.Дәстүрлі сабақта негізгі сөйлеуші,үйретуші мұғалім болса,жаңа технологиялық оқу үрдісінде мұғалімнің міндеті – оқушының пәнге қызығушылығын арттыру арқылы ,өз бетінше материалды игеруге сенім білдіру,өз білімін әрі қарай дамытуына жағдай тудыру,оқи алуға үйрету,шығармашылық деңгейге дейін көтерілуіне жағдай жасау. Психологиялық әдебиетте бұл «Дамыта оқыту» деп аталады. Осылай «Дамыта оқыту» технологиясы сабақта жиі қолданылады.

ШЖМ-дің бастауыш сыныптарында бірнеше сыныпқа қатарынан сабақты ұйымдастыруда дамыта оқыту технологиясын қолданудың тиімділігін тәжірибемізде дәлелдеудеміз.

Дамыта оқытудағы негізгі мақсат- білім мазмұнын жаттандылықпен үйрету болып табылмайды,білім мазмұнын оқушы өз бетімен жасалатын көптеген ақыл-ой әрекеттерін орындау арқылы меңгеру және оқушыларды теориялық топтастырылған ұғым жасауға үйрету,яғни бастауыш сынып оқушыларының теориялық ойлауы мен тілін дамыту.Ал ШЖМ-тердегі басты мақсат бастауыш сынып оқушыларын өз бетімен жұмыс жасауға үйрете отырып, дамыта оқыту.Осыған орай ШЖМ-дің бастауыш сынып оқушыларын дамыта оқыту мақсатында төмендегідей сабақтың құрылымын ұсынамын.

ШЖМ-дегі дамыта оқыту технологиясы бойынша сабақтың құрылымы

I.КІРІКТІРІЛГЕН БӨЛІМ Бағдарлау-мотивациялық кезең

II.САРАЛАНҒАН БӨЛІМ Операциялық-орындаушылық кезең

III.КІРІКТІРІЛГЕН БӨЛІМ Рефлекциялық - бағалау кезең

Осы сабақ құрылымын басшылыққа ала отырып,шағын жинақталған бастауыш сыныптарда қазақ тілі пәнінен бір тақырыптық жүйеде құрылған сабақ жоспары төмендегідей болмақ.

Сабақтың тақырыбы: Сан есім (2,4- сыныптар)

Сабақтың мақсаты: 1. Сан есім тақырыбын халықтық педагогикаға негіздей отырып,

оқушылар білімін кеңейту;

2. Сөз таптарын ажырата білуін , оқушылардың логикалық ойлау

қабілетін, тіл байлығын дамыту;

3. Оқушыларды кішіпейілділікке, адамгершіліке тәрбиелеу;

Сабақтың типі: жаңа материалды меңгерту

Сабақтың әдісі: көрнекілік ,сұрақ-жауап, ішінара іздену

Сабақтың барысы:

I. Кіріктірілген бөлім

Бағдарлау- мотивациялық кезең.

Қызығушылығын ояту:

- Балалар, бір жылда неше мезгіл болады?

- Қазір жылдың қай мезгілі?

- Бір жылда неше ай болады?

- Бір айда неше күн болады?

- Бір айда неше апта болады?

- Бір аптада неше күн болады?

- Енді тақтадағы тірек- сызбаға назар аударып,осы бойынша әңгіме құрастырайық.

-Енді ,апта күндерін топтастырып көрейікші.«Топтастыру» стратегиясы

- Балалар, апта парсының «жеті» деген сөзінен шыққан екен. Осы апта күндерінің өзінің қасиеттері барекен.

- Сонымен, біздің аптамызда неше күн бар екен?

- Балалар апта ішіндегі демалатын күніміз қай күн?

- Жексенбі

- Жесенбі күндері немесе бос уақыттарыңда ертегі , әдеби кітаптар оқисыңдар ма?

- Ішінде санға қатысты, 1-сыныпта «Әліппе» оқулығынан қандай ертегі оқыдыңдар?

- «7 лақ» ертегісін (тақтаға суретін ілу)

- Осы ертегінің ішіндегі лақтар саны нешеу?

- 7

- Дұрыс, ол ертегіде лақтарды не жеп қояды?

- Қасқыр жеп қояды

- Сол қасқыр тағы да 7 лақты ұстап алыпты. Біздерге қояр шарты бар екен. Егер де біз қасқырдың әкелген тапсырмаларын орындап шықсақ , онда ол лақтарды аман жібереді де , біз лақтарды енесіне қосамыз. Қане, көмектесеміз бе?

2- сынып 4- сынып

«Лақтарға көмектесу» ойыны

1- тапсырмасы: Көркем жазу

Ж ж

жеті

2- тапсырмасы:

2-сынып 4-сынып

50 метр есіктен, 9 дегенім -тоқтау

Еңкеюмен шақ кірдім. Елдің жоғын жоқтау.

100 қасқырды өшіккен, 10 дегенім - Отан

1 қозыға бақтырдым. Қорға оны ботам!

Берілген өтірік өлеңнің ішіндегі сандарды Берілген тапсырманың ішіндегі

ата.Оларға сұрақ қойып, сөзбен жаз. сандарды сөзбен жаз. Олардан сөйлем

құрастыр.

2-сынып 4- сынып

Ойын: «Сен білесің бе?»

Тапсырма: Ішінде сан кездесетін адамдар есімін жазу. Оларға сұрақ қой.

Мысалы: Мыңбай , Сексенбай, Жетпісбай, т.б.

II. Сараланған бөлім

Операциялық- орындаушылық кезең.

2-сынып 4-сынып

3-ші тапсырмасы:

1. Оқулықпен жұмыс

401 – жаттығу (ауызша) 457- жаттығу (жазбаша)

402- жаттығу (жазбаша) 456- жаттығу (ауызша)

403- жаттығу (ауызша) 458- жаттығу (жазбаша)

404- жаттығу (жазбаша) 459- жаттығу ( ауызша)

2.Сергіту сәті

4-ші тапсырмасы:

3. Өз бетінше орындайтын танымдық тапсырмалар.Сызбамен жұмыс

2-сынып 4-сынып

1. Сызба бойынша айтылған әңгімені тыңдап, ішіндегі сандарды сөзбен жаз.

Жыл. Бір жылда он екі ай, 365 күн бар. Қаңтар айында 31 күн, ақпан айында 28-29 күн, наурыз айында 31 күн, сәуір айында 30 күн, мамыр айында 31 күн, маусым айында 30 күн, шілде айында 31 күн, тамыз айында 31 күн, қыркүйек айында 30 күн, қазан айында 31 күн, қараша айында 30 күн, желтоқсан айында 31 күн бар.

5-ші тапсырмасы:

2. Ойын: «Кім көп біледі?»

2-сынып 4-сынып

7 саны туралы не білесіңдер? Ішінде сан есімі бар мақал құрастыр.

Осы сөздерді қатыстырып Мысалы: 100 теңгең болғанша,

сөйлем құра. 100 досың болсын.

Мысалы: 7 ата, 7 қазына, 7 керемет, т.б.

2-сынып 4-сынып

Төмендегі берілген сызбаға қарап, үш Өлеңнің ішіндегі сөзбен жазылған

сөйлем құрастырып жаз. сан есімдерді тауып, санмен

тәулікте 24 сағат жазыңдар.

1 сағатта 60 минут бар. Бір тәулікте жиырма төрт сағат бар,

минутта 60 секунд Жеті күннен құралады әр апта.

Бір,екі,үш,төрт,бес,алты,жеті,-деп,

Ойланбастан шыға аламын санап та!

2-сынып 4-сынып

6- шы тапсырмасы:

4. Ойын: «Дұрыс байланыстыр!» Сандарды дұрыс тауып қос.

10

29

53

77

90 35

14

100

42

82

66 22

4. Ой тұжырымдамасы:

Заттың санын,ретін білдіретін сөздерді сан есім дейміз. Сан есімдерге қанша? Неше? нешінші? деген сұрақтар қойылады.

III. Кіріктірілген бөлім

Рефлекциялық – бағалау кезеңі.

2-сынып 4-сынып

7-ші тапсырмасы:

1. Білімді бекітуге арналған тест сұрақтары.

1. Сан есімдердің қайсысы дұрыс 1. Сан есім дегеніміз не?

жазылған? а) Заттың атын білдіретін сөздер

а) онекі ә) Заттың санын білдіретін сөздер

ә) он алты б) Заттың қимылын білдіретін сөздер

б) онсегіз 2. Сан есім түрлерін анықта

2. Жұмбақтың шешімін тап. а) есептік,реттік,дара,күрделі

Он көзі бар өзінде, ә) қарсы мәндес, дара,күрделі

Он цифр бар көзінде. б) келер шақ , осы шақ , өткен шақ

Көзіне саусақ саласың, 3. Сан есім қатарын көрсет.

Жырақтан хабар аласың. а) бес,сана,ұйықта

а) хат ә) елу бес,жас,кәрі

ә) телефон б) қырық , елу,мың

б) радио

3. Түсті білдіретін сын есімді тап.

а) үлкен адам

ә) қалың ағаш

б) көк аспан

-Сонымен біздер,тапсырмаларды орындап лақтарды қасқырдан құтқарып енесіне қостық .

2. Тест тапсырмаларының жауаптары тексеріледі.

3. Сабақты қорытындылай келе сабақтың басында үлестірілген «Өзін-өзі бағалау» парағы бойынша оқушылар (өз білімдерін әрбір берілген тапсырмаға ұпай қою арқылы) өзін-өзі бағалайды.

2-сынып 4-сынып

Р/с	Тапсырмалар	Мұғалім берген ұпай саны	Оқушының жинаған ұпай саны	Баға	Тапсырмалар	Мұғалім берген ұпай саны	Оқушының жинаған ұпай саны	Баға
1	Қызығушылығын ояту «Ой қозғау» стратегиясы	3			Қызығушылығын ояту «Ой қозғау» стратегиясы	4
2	Топтастыру стратегиясы	3			Топтастыру стратегиясы	4
3	Сұрақ-жауап	5			Сұрақ-жауап	6
4	Тапсырмалар	2			Тапсырмалар	2
5	Ойын: «Сен білесің бе?»	1			Ойын: «Сен білесің бе?»	1
6	Оқулықпен жұмыс	4			Оқулықпен жұмыс	4
7	Танымдық тапсырмалар: а) сызбамен жұмыс ә) Ойын: «Кім көп біледі?» б) тапсырма в) Ойын: «Дұрыс байланыстыр!»	12 2 3 6			Танымдық тапсырмалар: а) сызбамен жұмыс ә) Ойын: «Кім көп біледі?» б) тапсырма в) Ойын: «Дұрыс байланыстыр!»	12 2 2 6
8	Тест сұрақтары	3			Тест сұрақтары	3
	Барлығы	44			Барлығы	46

Бағалау критерийі: Бағалау критерийі:

«5» - 40-44 ұпай. «5» - 42-46 ұпай

«4» - 32-36 ұпай «4» - 34-38 ұпай

«3» - 24-28 ұпай «3» - 26-30 ұпай

4.Үйге тапсырма:

2-сынып 4-сынып

1) 405-жаттығу 1) 460-жаттығу.

2) Ішінде сан есімдері 2) Ішінде сан есімдері бар жұмбақ құрастыр.

мақал құрастыр.