Саба?ты? та?ырыбы: «Балы?тар»
Саба?ты? ма?саты:
а) білімділігі: О?ушыларды? балы? т?рлерін білуге, саны азайып бара жат?ан балы?тар, балы? шаруашылы?ы, балы?ты ?ор?ау туралы т?сінік беру, білімдерін арттыру.
?) дамытушылы?ы: О?ушыларды? іскерлігі мен танымды? белсенділігін, зейінін, шы?армашылы?ын дамыту.
б) т?рбиелігі: О?ушыларды? экологиялы? т?рбие беру, ізденімпазды??а ж?не ?йымшылды??а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: Жа?а та?ырыпты таныстыру
Саба?ты? ж?ру барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і:
а) о?у – ??ралын тексеру
?) сынып тазалы?ын тексеру
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау:
- О?ушылар, ?йге ?андай тапсырма берілді?
О?ушылардан та?тада жасырын?ан ?яшы?тарды та?дау ар?ылы ?й тапсырмасын с?рап ?ту.
- ?яшы?. /?азіргі кезде д?ниеж?зінде инелікті? неше т?рі бар?/
- ?яшы? / Ж?ндіктерді? басым б?лігі немен ?оректенеді?/
- ?яшы?. /Е? ?ома?ай ж?ндік?/
- ?яшы?. /??стар немен ?оректенеді?/
- ?яшы?. / Жануарлар неше топ?а б?лінеді?/
ІІІ. Жа?а саба?ты таныстыру:
С?з ж?мба? шешу ?ызы?ушылы?тарын ояту:
1.?шып ж?рген г?л к?рдім,
?он?анда ?стап ?лгердім. /к?белек/
2. Е?бегі ?атты,
Елегені т?тті.
Тіршілік н?рін,
Г?лдерден тапты. /ара/
3. ?зі айлакер, ?зі ?у,
Ж?рген жері ай?ай да шу. /т?лкі/
4. Отырмайды, т?ра алмайды,
Т?зу жолда б?ра?дайды. /жылан/
5. ?ал?иып ?зын ??ла?ы,
Еле?деп ?ор?ып т?рады. /?оян/
6. Адам?а серік,
К?зетке берік. /ит/
- Орманнан, жалпа? даладан
Бал іздеп бір а? жортады.
Кіп-кішкене арадан
?п-?лкен боп ?ор?ады./аю/
- ?ш?аны ?ызы? жалпылдап,
?зі сондай ?ар?ылда?. /?ар?а/
- ?андай с?з шы?ты балалар?
- Балы?тар.
- Б?гін біз жануарлар ?леміні? бір т?рі – балы?тармен танысамыз.
Д?птерге к?н ретін жазып, саба?ты? та?ырыбын жазу.
- О?ушылар балы?тар ?айда тіршілік етеді?
- Суда.
- Балы? туралы не білесі?дер?
- Балы? ?айда ?мір с?реді?
- Бас?а жануарлардан ?андай ерекшеліктері бар?
- ?здері? білетін балы?ты? т?рлерін ата?дар./ сазан, бекіре, алаб??а, май шаба?, жалпа? балы?, т??ы, к?ксерке, жайын, шортан, табан балы? ж?не т.б./
О?улы?пен ж?мыс.
- М?тінді о?у.
- Т?сінік ж?мыстарын ж?ргізу.
- Суды? ?андай т?рі бар, есімізге т?сірейікші?
М?хит Те?із
?зен К?л
- Бізді? Ма??ыстау облысында ?андай те?із бар?
- Ал осы те?ізде ?андай балы?тар бар?
- Каспий те?ізінде – Шо?ыр, Каспий итбалы?ы, ??ртпа, Ішті балы?, Бекіре.
- М?хиттар,те?іздер ж?не бас?а да су ?оймалары Жерді? ¾ б?лігін алып жатыр.Б?л су ?оймалары к?птеген жануарларды? мекені болып табылады.Жер бетіндегі тіршілік судан бастау алды. Су- мы?да?ан т?рлі тірі организмдерді? мекені.
- Балы?тар осыдан к?п жыл б?рын м?хиттарда пайда бол?ан. Ол кезде балы?та ?анат, жа? с?йек, ?абырша?тары болмапты. Олар бірте- бірте пайда болыпты. Осы балы?тарды? ішіндегі е? ?лкен балы?- кит деп аталады. Оны? салма?ы ?те ауыр екен, ал аузын аш?анда аузыны? ?лкендігі осы біз отыр?ан б?лмені? ?лкендігіндей болады екен. Ал, е? кішкентай балы?- итбалы? деп аталады.
- Балы? барлы? ?мірін суда ?ткізеді. Су балы?ты? аузына еніп,оны? желбезегінен ?теді.Балы? суда еріген оттегіні ж?т?аннан кейін желбезек са?ылауларынан ?айта шы?арылады. Балы?тар уылдыры? шашады.Сол ар?ылы к?бейіп отырады. Оларды? ?аба?тары жо?. Балы?тарды? ?аба?тары болма?анды?тан, оларды? к?здері ?немі ашы? т?рады.
- Балы?тар – суда тіршілік ететін омырт?алы жануарлар. Олар желбезегімен дем алады. Жер ж?зіні? те?іздері мен т?щы су ?оймаларында балы?тарды? мы?да?ан т?рлері бар. Кей балы?тарды? денесі ?абырша?пен, ал енді біреулеріні? денесі жала?аш, ?абырша?сыз жылтыр терімен ?аптал?ан. Балы?тарды? басым б?лігі сал?ын?анды болып келеді.
- Д?ниеж?зі бойынша балы?тарды? 20 мы?нан астам т?рі белгілі. Оларды? 97-98 пайызы с?йекті балы?тар?а, ?ал?ан 2-3 пайызы шеміршекті балы?тар тобына жатады.
- Оларды? пішіндері ?ршы?, жебе т?різді, ?ысы??ы, жылан, таспа, шар т?різді, д??гелек, т.б. болады.
- Балы?ты? денесі ?ш б?ліктен (бас, кеуде, ??йры?) т?рады. Б?л су ж?ндіктері желбезекпен тыныс алады. Балы?тар туралы ?ылым «ихтиология» деп аталады.
Балалар, балы?тарды? дене бітімі ?андай пішінге ??сас екен?
- Сопа?ша.
- Балы?тарды? мынау несі?
- Басы.
- Басында желбезегі болады.
- Несі болады екен?
- Желбезегі.
- Олар осы желбезегі ар?ылы дем алады. Ал денесінде нелері бар екен?
- ?абырша?тары.
- Д?рыс айтасы?дар. Ал денесіне жал?ас?ан мынау не екен?
- ??йры?ы.
- Денесіні? ар?асында?ы, бауырында?ы ж?збе ?анаттары.
- Осы ж?збе ?анаттары ар?ылы суда еркін ж?зе алады.
О?ушылар?а бейнетаспа к?рсету.
- Балалар балы?тарды адамдар не ?шін пайдаланады?
- Та?ам ретінде. Т.б
- Балалар, та?ам ретінде пайдаланбайтын, ?семдікке ?йде асырайтын балы?тарды? т?рлері де болады екен. Сондай балы?тарды к?ргілері? келе ме? /аквариум/
- Балы?тар ?андай ыдысты? ішінде ж?зіп ж?р екен?
- Шыны ыдыста.
- Б?л шыны ыдыс «Аквариум» деп аталады.
- Аквариумда?ы балы?тар ба?ана ?зіміз аула?ан балы?тар?а ??сайды ма?
- ??сайды.
- Балалар, аквариумда?ы балы?тарды? т?рлері ?андай екен?
- ?р т?рлі.
- Балы?тар уылдыры? ар?ылы к?бейеді (уылдыры? к?рсету) Уылдыры?ты к?п шашатын балы?тар- сазан, шортан, к?ксерке. Осы уылдыры?ты біз біз «патшалар та?амы» дейміз. Мынау міне осы балы?тарды? уылдыры?тары.
- Балы?ты? пайдасы ?те к?п. Одан к?птеген тама? т?рлерін жасау?а болады. ?уырып жеуге, балы? сорпасын пісіруге, салаттар жасау?а болады. Кейбір балы?тарды консерві т?рінде де шы?арады. Б?л консервіленген балы?тар к?п уа?ыт са?талады.
Сергіту с?ті
О?ушылар?а балы?тарды? т?рлеріне байланысты бейнетаспа к?рсету.
«Балы? аулау» ойыны
?р балы?ты? артында с?ра?тар жазыл?ан, осы с?ра?тар?а жауап беру керек.
?орытындылау: ??растыру « Балы?».
Балы?ты? ?р б?лігіндегі с?ра?тар?а жауап беру ар?ылы, балы? ??растыру
1. Б?гін не білдік, не ?йрендік?
2. Балы?тарды? к?зі неге ?немі ашы? т?рады?
3. Саба? ?нады ма? Несімен ?нады?
?йге тапсырма беру: О?у, ??гімелеу. Мада?тау
