Баяндама "?аза? тілі мен ?дебиеті саба?ында о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту"
Баяндама "?аза? тілі мен ?дебиеті саба?ында о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту"
Елімізді? болаша?ы ?рпа? т?рбиесінде, о?у процесінде ?ркениетті ?о?ам мен ???ылы мемлекетті?, нары?ты экономика кезе?іні? ?алыптасуы ?скеле? ?рпа?ты? рухани байлы?ы мен м?дениеттілігін, еркін ойлау ?абілеті мен шы?армашылы?ын, к?сіби біліктілігі мен білімділігін керек ететіні белгілі.
?азіргі та?да біздерді?, ?аза? тілі м??алімдеріні?, мойындарында ауыр ж?к жатыр-?скеле? ?рпа?ты жо?арыда?ыдай талаптар?а с?йкестендіру. ?аза? тілі мен ?дебиет саба?тары бала?а белгілі бір білім беріп ?ана ?оймай, оны жалпы дамыту, я?ни с?йлеу, о?у, ?орша?ан орта ж?нінде д?рыс к?з?арас ?алыптастыру, жа?дайды обьективті т?рде ба?ылап, талдау жасау?а ?йрету, ойын д?рыс айту?а, салыстыра білуге, д?лелдеуге, с?йлеу м?дениетіне ?йретеді.
Осы орайда егеменді елімізді? білім беру ж?йесінде ?лемдік де?гейге жету ?шін жасалынып жат?ан талпыныстар о?ытуды? ?рт?рлі ?діс-т?сілдерін ?олдана отырып, тере? білімді, ізденімпаз, барлы? іс-?рекеттерінде шы?армашылы? ба?ыт ?станатын, сол т?р?ыда ?з болмысын таныта алатын жеке т?л?а т?рбиелеу ісіне ерекше м?н берілуде. Демек, мектептегі о?ыту ?рдісі о?ушыны? танымды? белсенділігін арттырып, шы?армашылы? ?рекеттерін дамытуына жол ашуы ?ажет.
«Танымды? ?ызы?ушылы?» ж?ніндегі ой-пікірлер ?азіргі кездегі педагогикалы? теориялар мен т?жірибелерді? аш?ан жа?алы?ы емес. Оны? негізі философиялы? ж?не педагогикалы? ілімдерінде жатыр.
Мен ?з ж?мысымда Сократ, Платон, ?л-Фараби е?бектерінен бастау алып, А.??нанбаев, Ы.Алтынсарин, Ш. ??дайбердиев, Л.В. Занков, Л.И. Божович т.б. психолог-?алымдарды? е?бектерін басшылы??а алдым. Соны? негізінде, танымды? ?ызы?ушылы?ты арттыру ма?сатында саба?тарды жа?а технологиямен ?йымдастыру м?мкіндіктері ?арастырылды.
О?ытушыны? ж?мысты шы?армашылы?пен ойлауы, оны ?йымдастыра білуі, танымды? іс-?рекет т?рлерін та?дап, оны жоспарлай білуі, ізденімпазды?ын арттыру ?азіргі кездегі к?кейкесті м?селелерді? бірі болып отыр. О?ытушы ?ызметіні? м?ні жас буынны? санаткерлік, адамгершілік ж?не дене к?штері мен ?абілеттеріні? ?йлесімді дамуыны? талаптарымен аны?талатын білім мазм?ны ше?беріндегі ш?кіртті? о?у-танымды? іс-?рекетін бас?ару болып табылады. О?ытушыны? бас?ару іс-?рекеті ?зіні? ж?не о?ушыны? іс-?рекеттерін жоспарлаудан, осы іс-?рекеттерді ?йымдастырудан, о?ыту сапасын талдаудан, о?ушыны? жеке т?л?алы? дамуын болжаудан т.б. т?рады. О?ытушы ?з ?ызметін шебер ?йымдастыра отырып, о?ушыны? да танымды? іс-?рекеттерін ?з бетімен жоспарлап, оны о?тайлы ?йымдастыруды? ?діс-т?сілдерін ?йретеді.
Тілге деген ?ызы?ушылы?тарын, саба?ты? тиімділігін дамыту керек болды.
Ал о?ытыл?ан материал?а деген танымды? ?ызы?ушылы?ты арттыру ?шін та?ырыпты о?ытуда?ы ?діс-т?сілдерді?, инновациялы? технологияларды? орны ерекше.
Сонды?тан мен ?рбір саба?ты? ма?сатын ?оюдан бастап та?ырыпты т?сіндіруді? ?діс-т?сілдерін жа?сылап ойластырамын. Саба?ты балалар?а со??рлым ?ызы?ты етіп беруге тырысамын. М?селен, та?ырыпты ?айтала не бекіту ма?сатында «Кірпіш» ойынын пайдаланам. Осы ойында отыр?ан балалар ?атысушы 3-4 о?ушы?а кезек-кезек с?ра?тар ?ояды, ал ?атысушылар сол с?ра?тар?а со??рлым тез жауап береді де бір кірпішті? ?лемінен ал?а жылжиды. М?реге бірінші келген о?ушы же?імпаз атанады. Б?л ойынны? жа?ымды жа?тары ?те к?п: о?ушыларды? барлы?ы ?атысады, ауызекі с?йлеу тілі, ойлау ?абілеттері дамиды, білім негіздерін жа??артады, танымды? ?ызы?ушылы?тары артады (ойнау).
Сондай-а? тіл дамыту уа?ытында ?рт?рлі ?ліпбилік ж?мба?тар жасыру ?те тиімді. О?ушыларды т?л дыбыстарды д?рыс айту?а, т?л дыбыстары бар с?здерді есте са?тап д?рыс жазу?а да?дыландырады.
О?ушыны? танымды? де?гейін дамытуды? ?ш факторы бар, б?л- мектеп, ?о?ам, отбасы. Баланы? о?ушы кезіндегі танымыны? дамуына, бізді?, мектеп ?кілдеріні? ?ызметі орасан зор. Сонды?тан саба? бергенде т?бінде о?ушыларымыз тере? білімді, ізденімпаз, барлы? іс-?рекеттерінде шы?армашылы? ба?ыт ?станатын, сол т?р?ыда ?з болмысын таныта алатын жеке т?л?а болып даму ?шін о?ушыларды? танымды? ?абілеттерін дамытуда мен ?з т?жірибемнен жа?ашыл м??алімдерге мынандай негізгі ?станымдарды ата?ым келеді:
Сонымен, м??алім білімді болса, білімге о?ыт?ан уа?ытта тиімді ?діс-т?сілдерді ?олданылса, білген білімін бас?а?а ?йрете білетін болса, ол мектептен балалар к?бірек білім біліп шы?па?шы. Солай бол?ан со?, е? ?уелі, ?азіргі заман?а б?секеге ?абілетті білім беретін жа?а мектепке керегі-білімді, жан-жа?ты, бас?а?а ?лгі болатын жа?ашыл ?стаз.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Баяндама "?аза? тілі мен ?дебиеті саба?ында о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілетін дамыту" »
№5 мектеп
БАЯНДАМА
Қазақ тілі мен әдебиеті сабағында
оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту
№5 орта мектебінің
қазақ тілі және әдебиет пәні
мұғалімі Қуанова С.К.
2014-2015 оқу жылы
Еліміздің болашағы ұрпақ тәрбиесінде, оқу процесінде өркениетті қоғам мен құқылы мемлекеттің, нарықты экономика кезеңінің қалыптасуы өскелең ұрпақтың рухани байлығы мен мәдениеттілігін, еркін ойлау қабілеті мен шығармашылығын, кәсіби біліктілігі мен білімділігін керек ететіні белгілі.
Қазіргі таңда біздердің, қазақ тілі мұғалімдерінің, мойындарында ауыр жүк жатыр-өскелең ұрпақты жоғарыдағыдай талаптарға сәйкестендіру. Қазақ тілі мен әдебиет сабақтары балаға белгілі бір білім беріп қана қоймай, оны жалпы дамыту, яғни сөйлеу, оқу, қоршаған орта жөнінде дұрыс көзқарас қалыптастыру, жағдайды обьективті түрде бақылап, талдау жасауға үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді.
Осы орайда егеменді еліміздің білім беру жүйесінде әлемдік деңгейге жету үшін жасалынып жатқан талпыныстар оқытудың әртүрлі әдіс-тәсілдерін қолдана отырып, терең білімді, ізденімпаз, барлық іс-әрекеттерінде шығармашылық бағыт ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта алатын жеке тұлға тәрбиелеу ісіне ерекше мән берілуде. Демек, мектептегі оқыту үрдісі оқушының танымдық белсенділігін арттырып, шығармашылық әрекеттерін дамытуына жол ашуы қажет.
«Танымдық қызығушылық» жөніндегі ой-пікірлер қазіргі кездегі педагогикалық теориялар мен тәжірибелердің ашқан жаңалығы емес. Оның негізі философиялық және педагогикалық ілімдерінде жатыр.
Мен өз жұмысымда Сократ, Платон, Әл-Фараби еңбектерінен бастау алып, А.Құнанбаев, Ы.Алтынсарин, Ш. Құдайбердиев, Л.В. Занков, Л.И. Божович т.б. психолог-ғалымдардың еңбектерін басшылыққа алдым. Соның негізінде, танымдық қызығушылықты арттыру мақсатында сабақтарды жаңа технологиямен ұйымдастыру мүмкіндіктері қарастырылды.
Оқытушының жұмысты шығармашылықпен ойлауы, оны ұйымдастыра білуі, танымдық іс-әрекет түрлерін таңдап, оны жоспарлай білуі, ізденімпаздығын арттыру қазіргі кездегі көкейкесті мәселелердің бірі болып отыр. Оқытушы қызметінің мәні жас буынның санаткерлік, адамгершілік және дене күштері мен қабілеттерінің үйлесімді дамуының талаптарымен анықталатын білім мазмұны шеңберіндегі шәкірттің оқу-танымдық іс-әрекетін басқару болып табылады. Оқытушының басқару іс-әрекеті өзінің және оқушының іс-әрекеттерін жоспарлаудан, осы іс-әрекеттерді ұйымдастырудан, оқыту сапасын талдаудан, оқушының жеке тұлғалық дамуын болжаудан т.б. тұрады. Оқытушы өз қызметін шебер ұйымдастыра отырып, оқушының да танымдық іс-әрекеттерін өз бетімен жоспарлап, оны оңтайлы ұйымдастырудың әдіс-тәсілдерін үйретеді.
Тілге деген қызығушылықтарын, сабақтың тиімділігін дамыту керек болды.
Ал оқытылған материалға деген танымдық қызығушылықты арттыру үшін тақырыпты оқытудағы әдіс-тәсілдердің, инновациялық технологиялардың орны ерекше.
Сондықтан мен әрбір сабақтың мақсатын қоюдан бастап тақырыпты түсіндірудің әдіс-тәсілдерін жақсылап ойластырамын. Сабақты балаларға соғұрлым қызықты етіп беруге тырысамын. Мәселен, тақырыпты қайтала не бекіту мақсатында «Кірпіш» ойынын пайдаланам. Осы ойында отырған балалар қатысушы 3-4 оқушыға кезек-кезек сұрақтар қояды, ал қатысушылар сол сұрақтарға соғұрлым тез жауап береді де бір кірпіштің өлемінен алға жылжиды. Мәреге бірінші келген оқушы жеңімпаз атанады. Бұл ойынның жағымды жақтары өте көп: оқушылардың барлығы қатысады, ауызекі сөйлеу тілі, ойлау қабілеттері дамиды, білім негіздерін жаңғартады, танымдық қызығушылықтары артады (ойнау).
Сондай-ақ тіл дамыту уақытында әртүрлі әліпбилік жұмбақтар жасыру өте тиімді. Оқушыларды төл дыбыстарды дұрыс айтуға, төл дыбыстары бар сөздерді есте сақтап дұрыс жазуға дағдыландырады.
Оқушының танымдық деңгейін дамытудың үш факторы бар, бұл- мектеп, қоғам, отбасы. Баланың оқушы кезіндегі танымының дамуына, біздің, мектеп өкілдерінің қызметі орасан зор. Сондықтан сабақ бергенде түбінде оқушыларымыз терең білімді, ізденімпаз, барлық іс-әрекеттерінде шығармашылық бағыт ұстанатын, сол тұрғыда өз болмысын таныта алатын жеке тұлға болып даму үшін оқушылардың танымдық қабілеттерін дамытуда мен өз тәжірибемнен жаңашыл мұғалімдерге мынандай негізгі ұстанымдарды атағым келеді:
Сонымен, мұғалім білімді болса, білімге оқытқан уақытта тиімді әдіс-тәсілдерді қолданылса, білген білімін басқаға үйрете білетін болса, ол мектептен балалар көбірек білім біліп шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі, қазіргі заманға бәсекеге қабілетті білім беретін жаңа мектепке керегі-білімді, жан-жақты, басқаға үлгі болатын жаңашыл ұстаз.
