Б.Со?па?баев шы?армаларын бастауыш сыныптарда о?ыту
Б.Со?па?баев шы?армаларын бастауыш сыныптарда о?ыту
Б.Со?па?баев шы?армаларын бастауыш сыныптарда о?ыту
?мірде адам?а не ?ымбат десек, ?рине «бала»-деген жауап алатынымыз с?зсіз. Ендеше ?дебиетті? е? ??рметтісі балалар ?дебиеті.
Ал Б. С??па?баев балалар ?дебиетіні? классигі.
Б.Со?па?баев 1924 жылы 15 ?азанда Алматы облысыны? Нарын?ол селосында ту?ан. Ата-анасынан ерте айырыл?ан. Отан со?ысы жылдарында ФЗО мектебінде о?ып, Совет армиясы ?атарында ?ызмет етіп, содан кейін ауылда м??алім бол?ан. Кейіннен баспас?з орындарына ауысып, «?аза? ?дебиеті» газетінде,»Балдыр?ан» журналында, Ш.Айманов атында?ы ?аза?фильм» студиясында істеген.Б. Со?па?баевты? 20 астам ??гіме, повесть, роман кітаптары бар. 1952 жылдан Б.Со?па?баев ?аза?стан жазушылар ода?ыны? бас?армасына м?ше болып, 1992 жылы д?ниеден озды.
Балалар ?дебиетімен ш??ылдан?анбарлы? жазушыларды? ?олынан келе бермейтінін де Б.Со?па?баев шы?армаларынан ай?ын к?реміз. Б?л ?дебиетпен ш??ылдану ?рі ?иын,?рі ?ызы?, ?рі жауапты міндет. Ол ?шін ?мір т?жірибесі мол, балалар арасында к?бірек ?ызмет еткен, балаларды? психологиясын жа?сы білетін, педагогикалы? ?ылымнан м?ліметі бар ірі талант иесі екендігіне де шы?армалары д?лел бола біледі. Ке?естік д?уірде жазылып, ?аза? ?ара домала?тарыны? болмысы, іс ?рекеті, мінез ерекшелігі, ?иял арманын барынша к?рсете ал?ан Б.Со?па?баев шы?армаларын мектеп о?ушыларына о?ытуда б?гінгі талап де?гейдегі ?діс-амалдары, жа?а инновациялы? технологиямен о?ытуды? элементтерін ?олдандым.
Со?па?баев шы?армалары ар?ылы бастауыш буын о?ушыларына ша?ын шы?арма жаздыру?а м?мкіндігі ?те мол. Т?ртінші сыныпты? Ана тілі о?улы?ында?ы «А?аштар неге ашуланады?» ??гімесі бойынша талдау ж?мыстарынан со? е? бірінші осы шы?арма ар?ылы о?ушыларды? ішкі жан д?ниесін аша отырып, Алмабек бейнесі ар?ылы о?ушы?а ?зін-?зі тану?а ?йреттім, я?ни д?л осы ??гімедегідей мен Алмабекті? орнында болсам не істер едім, мен ?андай боламын?- деп о?ушыларды? ?з ойларын ты?дау ар?ылы м??алім ш?кіртін б?рын?ыдан да жа?сы танып біле алады. Осы ар?ылы м??алім ш?кіртін б?рын?ыдан да жа?сы танып біле алады. Осы ар?ылы о?ушыны? ??гімені ?алай т?сінгені, та?ырып?а ?ызы?ушылы?ы, шы?арма идеясын аны?тауы, я?ни шы?армада?ы е? негізгі роль Алмабекті? іс ?рекеті екенін о?ушыны? к?зі жетеді. Шы?арма?а жоспар жасату, я?ни шы?арма ж?мысын орындауда?ы е? к?рделі да?дыларды? бірі болып табылады ж?не ойланып жазыл?ан жоспар о?ушы ойыны? танымыны? ба?дары т?різді ба?ыт сілтеп т?рады ж?не шы?арманы жазу ?стінде о?ушы бейне бір жас сыншы ретінде к?рінеді, ендеше жас сыншы жаз?ан шы?арма ?ылыми ж?не к?ркем т?рде болады.
О?ушыларды? ??р?ан жоспары:
Жоспар
Кіріспе:
А)Келді к?ктем дала?а.
?)Мектеп тынысы
Негізгі б?лім
А)Алмабекті? ал?аш?ы ойы, іс ?рекеті
?)Алмабек еккен а?аштар.
Б)Таби?атты? реніші.
В)Алмабекті? ?з ?атесін т?сінуі.
?орытынды б?лім
Саялы орманны? ?уанышы.
Міне осындай ойлана отырып жазыл?ан жоспар ар?ылы о?ушылар ?ш т?рт
беттік ша?ын шы?арманы еркін жаза біледі ж?не шы?арманы ая?та?ан со? мынадай талаптар ?ойдым.
Шы?арманы? мазм?ны Б.Со?па?баев к?ксеген ой?а с?йкес келе ме ?
Б?л ??гіме ар?ылы автор нені к?ксеген, расында да е? бастысы адами ?асиет ?алыптастыру, адам бойында болатын ?секшілдікті ?ай жолдардан к?реміз десек, о?ушылар бірден мына жолдарды ойланбастан тауып, о?ып береді. «Осындайда, осындай, Алмабек дейтін бала алып барып отыр?ыз?ан сіщдерді? туыс?ан шыбы?тары?ызды? халі м?шкіл екен» деп б?таларды? бір бірріне сыбырлай айтуы. Ауыздарына с?з т?рмайтын б?талар сыбдыр ?а?ып, оны талдар?а, талдар ?айы?дар?а, ?айы?дар дереу теректерге жеткізеді.Осы орман а?аштарыны? мысалы ар?ылы адам бойында?ы Абай атамызды? атап к?рсетіп кеткен ?секшілдік ?асиеттерінен о?ушыларды арылту ма?саты т?р. Б.Со?па?баевты? б?л ??гімесі адамны? е? ?ас жауы еріншектік, жал?аулы? екенін бірден адамгершілікті? т?ресі екеніне ??гімені? т?йінінде к?з жеткізеді.Я?ниА?аштар т?зеліп,бойларын жазып Алмабекке жол ашты» деген жолдар ар?ылы «Е?бексіз жал?ауеріншек, к?рінгеннен тілемсек» деген ма?алды т?п т?ркінін д?лелдеп т?р.
Ендеше орта мектепті? бастауыш сыныптарында?ы ана тіілі п?ндеріндегі «Мені? атым ?ожа»,Космос», «А?аштар неге шулайды?», «Бурыл ат»,Шыны?сын денеміз» та?ырыптары ш?кірттерді тек жан-жа?ты даму?а ?деп жазыл?ан шы?армалар. О?ан ?р ?стаз ?з ш?кіртіне ж?йелі талдау мен баяндау ар?ылы к?з жеткізері с?зсіз.
Ш?кірттерді? сезімдерін, санасын ж?не мінез ??л?ын бірлі, ынтыма?та ?алыптастыруда балалар ?дебиетіні? классигі Б.Сл?па?баев шы?армалары ?те ?ажет, ?те ма?ызды да м?нді. Б?ндай ?аламгер ?р ш?кіртті? ж?регінен орын адатыны да с?зсіз.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Б.Со?па?баев шы?армаларын бастауыш сыныптарда о?ыту»
Б.Соқпақбаев шығармаларын бастауыш сыныптарда оқыту
Өмірде адамға не қымбат десек, әрине «бала»-деген жауап алатынымыз сөзсіз. Ендеше әдебиеттің ең құрметтісі балалар әдебиеті .
Ал Б. Сққпақбаев балалар әдебиетінің классигі.
Б.Соқпақбаев 1924 жылы 15 қазанда Алматы облысының Нарынқол селосында туған. Ата-анасынан ерте айырылған. Отан соғысы жылдарында ФЗО мектебінде оқып, Совет армиясы қатарында қызмет етіп, содан кейін ауылда мұғалім болған. Кейіннен баспасөз орындарына ауысып, «Қазақ әдебиеті» газетінде,»Балдырған» журналында , Ш.Айманов атындағы Қазақфильм» студиясында істеген.Б. Соқпақбаевтың 20 астам әңгіме , повесть, роман кітаптары бар. 1952 жылдан Б.Соқпақбаев Қазақстан жазушылар одағының басқармасына мүше болып, 1992 жылы дүниеден озды.
Балалар әдебиетімен шұғылданғанбарлық жазушылардың қолынан келе бермейтінін де Б.Соқпақбаев шығармаларынан айқын көреміз. Бұл әдебиетпен шұғылдану әрі қиын,әрі қызық, әрі жауапты міндет. Ол үшін өмір тәжірибесі мол, балалар арасында көбірек қызмет еткен, балалардың психологиясын жақсы білетін, педагогикалық ғылымнан мәліметі бар ірі талант иесі екендігіне де шығармалары дәлел бола біледі. Кеңестік дәуірде жазылып, қазақ қара домалақтарының болмысы, іс әрекеті, мінез ерекшелігі, қиял арманын барынша көрсете алған Б.Соқпақбаев шығармаларын мектеп оқушыларына оқытуда бүгінгі талап деңгейдегі әдіс-амалдары, жаңа инновациялық технологиямен оқытудың элементтерін қолдандым.
Соқпақбаев шығармалары арқылы бастауыш буын оқушыларына шағын шығарма жаздыруға мүмкіндігі өте мол. Төртінші сыныптың Ана тілі оқулығындағы «Ағаштар неге ашуланады?» әңгімесі бойынша талдау жұмыстарынан соң ең бірінші осы шығарма арқылы оқушылардың ішкі жан дүниесін аша отырып , Алмабек бейнесі арқылы оқушыға өзін-өзі тануға үйреттім , яғни дәл осы әңгімедегідей мен Алмабектің орнында болсам не істер едім, мен қандай боламын?- деп оқушылардың өз ойларын тыңдау арқылы мұғалім шәкіртін бұрынғыдан да жақсы танып біле алады. Осы арқылы мұғалім шәкіртін бұрынғыдан да жақсы танып біле алады . Осы арқылы оқушының әңгімені қалай түсінгені , тақырыпқа қызығушылығы, шығарма идеясын анықтауы, яғни шығармадағы ең негізгі роль Алмабектің іс әрекеті екенін оқушының көзі жетеді. Шығармаға жоспар жасату, яғни шығарма жұмысын орындаудағы ең күрделі дағдылардың бірі болып табылады және ойланып жазылған жоспар оқушы ойының танымының бағдары тәрізді бағыт сілтеп тұрады және шығарманы жазу үстінде оқушы бейне бір жас сыншы ретінде көрінеді , ендеше жас сыншы жазған шығарма ғылыми және көркем түрде болады.
Оқушылардың құрған жоспары:
Жоспар
Кіріспе:
А)Келді көктем далаға.
Ә)Мектеп тынысы
Негізгі бөлім
А)Алмабектің алғашқы ойы, іс әрекеті
Ә)Алмабек еккен ағаштар.
Б)Табиғаттың реніші.
В)Алмабектің өз қатесін түсінуі.
Қорытынды бөлім
Саялы орманның қуанышы.
Міне осындай ойлана отырып жазылған жоспар арқылы оқушылар үш төрт
беттік шағын шығарманы еркін жаза біледі және шығарманы аяқтаған соң мынадай талаптар қойдым .
Шығарманың мазмұны Б.Соқпақбаев көксеген ойға сәйкес келе ме ?
Идеясы қандай , шығарманың барлық бөлімі оның идеясына бағындырылып жазылған ба ?
Шығарма сауатты, көркем жазылған ба ?
Бұл әңгіме арқылы автор нені көксеген, расында да ең бастысы адами қасиет қалыптастыру , адам бойында болатын өсекшілдікті қай жолдардан көреміз десек, оқушылар бірден мына жолдарды ойланбастан тауып, оқып береді. «Осындайда, осындай, Алмабек дейтін бала алып барып отырғызған сіщдердің туысқан шыбықтарыңыздың халі мүшкіл екен» деп бұталардың бір бірріне сыбырлай айтуы. Ауыздарына сөз тұрмайтын бұталар сыбдыр қағып, оны талдарға, талдар қайыңдарға, қайыңдар дереу теректерге жеткізеді.Осы орман ағаштарының мысалы арқылы адам бойындағы Абай атамыздың атап көрсетіп кеткен өсекшілдік қасиеттерінен оқушыларды арылту мақсаты тұр. Б.Соқпақбаевтың бұл әңгімесі адамның ең қас жауы еріншектік, жалқаулық екенін бірден адамгершіліктің төресі екеніне әңгіменің түйінінде көз жеткізеді .ЯғниАғаштар түзеліп,бойларын жазып Алмабекке жол ашты» деген жолдар арқылы «Еңбексіз жалқауеріншек, көрінгеннен тілемсек» деген мақалды түп төркінін дәлелдеп тұр.
Ендеше орта мектептің бастауыш сыныптарындағы ана тіілі пәндеріндегі «Менің атым Қожа»,Космос», «Ағаштар неге шулайды?», «Бурыл ат»,Шынықсын денеміз» тақырыптары шәкірттерді тек жан-жақты дамуға үдеп жазылған шығармалар. Оған әр ұстаз өз шәкіртіне жүйелі талдау мен баяндау арқылы көз жеткізері сөзсіз.
Шәкірттердің сезімдерін, санасын және мінез құлқын бірлі, ынтымақта қалыптастыруда балалар әдебиетінің классигі Б.Слқпақбаев шығармалары өте қажет, өте маңызды да мәнді. Бұндай қаламгер әр шәкірттің жүрегінен орын адатыны да сөзсіз.
