Павлодар облысы, Май ауданы, Малайсары жалпы орта білім беретін мектебіні?
бастауыш сынып м??алімі Аушахманова Гульмира Ахметсапар?ызыны?
Д?ниетану п?нінен ?ыс?а мерзімді жоспар «Атам?ра» баспасы
2-саба?
П?ні:
Д?ниетану
Сыныбы: 3 «А» сынып
Саба?ты? та?ырыбы:
Асты? ?орытылу жолы ж?не асты? ?орытылып сі?уі.
Жалпы ма?сат:
Адам а?засы ж?не к?ту жолдарын білуге ?йрету.Ас ?орыту м?шелеріні? ??рылысы ж?не ?ызметімен танысу, адам а?засы ?шін ма?ызына ж?не зат алмасуда алатын орнына то?талу.
Асты? адам ?міріндегі ма?ызы, адам а?засында?ы асты ?орытып, сі?іруге ?атысатын м?шелер, оларды? ?йлесімді ?ызметі туралы т?сінік ??ым беру.
Сілтеме:
Д?ниетану 28-бет. М??алімдерге арнал?ан н?с?аулы?, 41, 78, 104 беттер.
Электронды о?улы?, интернеттен «Ас ?орыту» видео.
О?у н?тижелері:
О?ушылар идеясын табуды, м?тінді талдауды, тапсырмалар ар?ылы ?здігінен ой ?осуды ?йренді.
А?парат к?здері, ?олданатын материалдар:
О?улы?, интер белсенді та?та, флипчарт, электронды о?улы?тар, та?ырып?а байланысты суреттер, слайд. А форматта?ы ?а?аздар, маркер,стикер, к?легештер.
Негізгі идеясы:
Тама?тану ережесін д?рыс са?тай білу т?ртібіні? т?рбие к?зі.
?діс т?сілдер:
Топпен ж?мыс: ж?ппен ж?мыс топта тал?ылау. АКТ ?олдану: электронды о?улы?. СТО: «Блум таксономиясы»
О?Б: (Табыс критерийлері бойынша)
Дерекк?здері:
О?улы?тан алын?ан тапсырмалар, материалдар, ?аламтордан алын?ан видео.
Тапсырмалар
Саба? кезе?дері мен уа?ыты
Ж?мыс т?рлері
М??алімні? іс ?рекеті
О?ушыны? ?рекеті
1 минут
І. ?йымдастыру кезе?і. Сыныпты 2 топ?а б?лу. Сюжетті суреттер ар?ылы топ?а б?лу. Топ басшыны та?айындау. Саба?ты? та?ырыбы мен ма?сатын таныстыру.
Білу
2 минут
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.
Тыныс алу м?шелері та?ырыбын-
«Шынжыр» ойыны ар?ылы ?й тапсырмасын с?рау.
?йге берілген тапсырманы тест ар?ылы орындап, ?ателерін аны?тайды.
ІІІ. Жа?а та?ырып?а ба?ытталу.
Топпен ж?мыс, тізбек жасау.
Та?ырыпты ж?не ма?сатын аны?тау.
«Ой ?оз?ау»
Ас ?орыту а?заларын тал?ылап, орналасу реттілігін т?сіндіру.
Реттілігін аны?тап, арасын байланыстыр.
бауыр
ішек
Ауыз ?уысы
?арын
Тік ішек
??еш
-Алды??ы саба?ымызда ?ан ?оректік заттарды та?амнан алатынын білдік. Енді ?ан оларды ?андай к?йде, ?алай алатынын талдайы?. (с?ра?-жауап, ой ?оз?ау)
- Ас ?орыту жолы ?андай м?шелерден басталады?
-Ас ауыз ?уысында ?андай ?згеріске ?шырайды?
Та?ырып жа?а бол?анды?тан ас ?орыту а?заларыны? орналасу реттілігін о?ушылар толы? білмеуі м?мкін. ?алай ретке келтірсе, сол к?йінде ?абылдау керек.
(О?ушылар ?здері ма?сатын ?оятын болады)
Сурет бойынша т?сіндіру.
-Ас ?орыту м?шелері: ауыз, ??еш, ж?т?ынша?, ас?азан, ішек, бауыр, ?й?ы безінен б?лінетін с?л ар?ылы ?орытылып, с?йы?, ерімтал к?йде ащы ішек ?абыр?аларынан ?ан?а ?теді. Ол ?ан тамырларымен денені? барлы? м?шелері ?оректендіреді. ?орытылма?ан ас тік ішек ар?ылы сырт?а шы?арылады.
2) Т?сіну.
5 минут
Видео «Тама?тану пирамидасы.(к?рсету)
О?улы?пен ж?мыс.
О?улы?та берілген м?тінді т?сініп о?у.
«Тама?тану пирамидасы» видеоны т?сіну.
Балалар тізбектей о?иды.
Слайд ар?ылы ?осымша м?ліметтер беру.
?осымша м?лімет беру.
А?за?а ?орек болып, оны? тіршілігін ?амтамасыз ететін, я?ни о?ан «??рылыс материалын» да, энергияны да беретін-ас. «Ас-адамны? ар?ауы» дейді атамыз ?аза?. Адамны? денсаулы?ы, дене ?имылы, ой е?бегі, іс- ?рекеттері асты? ??рамына байланысты.Ас ?орыту-?те к?рделі процесс. Ол ас ?орыту жолынан ж?не ас ?орыту бездерінен т?рады. Ас ?орыту м?шелеріне ауыз ?уысы, ж?т?ынша?, ??еш, ас?азан (?арын), аш ішек, то? ішек жатады. Ауыз ?уысы жі?ішкеріп, ж?т?ынша??а ауысады. Ж?т?ынша?тан со? ??еш, ас?азан,то? ішек жатады. Ішекті? аш, то?, тік б?лімдері бар. Аш ішек 12 елі ішек (?лтабар), жі?ішке ішек, сербек ішек бар. То? ішек со?ыр ішекке, жиек ішек, тік ішекке б?лінеді.
Адам деніні? сау болып ?алыптасуы ?шін салауатты ?мір с?ру ?ажет. Адам организіміні? ?алыпты ?сіп, дамуы мен тіршілік ?рекеті ?шін е? негізгі жа?дай – д?рыс тама?тану. Олай болса, б?гінгі саба?ымызда ас ?орыту м?шелеріні? ??рылысына то?таламыз. Тама? ?німдерін ыдырататын да, ?орытатын да универсал аппарат – ас ?орыту ж?йесі.
- С?здік ж?мыс.
- 1.Белгілі бір та?амды ?ажетсіну сезімін-т?бет дейді.
- 2.Тама?ты д?рыс пайдалану ?ылымы-диетология
- 3.Ас?орыту м?шелеріні? ішкі б?лігін зерттейтін ??рал-эндоскопия
Т?сінгендерін айту. С?ра?тар?а жауап алу.
- Ас ?орыту м?шелерін ата. ?р м?шені? ?ызметін ??гімеле.
- Тісті не ?шін, ?алай к?теді?
- Отбасында тама?тану ережесін ?алай са?тайсы?дар?
Сергіту жатты?уы.
3) ?олдану
Постер ??ру.
Тама? сапасыны? адам денсаулы?ына ж?не жалпы а?за?а ?серін ??гімелеу.
- Танерте?гі ас-міндетті т?рде ысты? болу керек, мысалы ?ара ??мы? не с?лы бот?асы,с?т,?ара нан,к?к?ністер салат.
- Т?скі ас-к?к?ністер мен жемістер салаты еттен не балы?тан дайындал?ан бірінші ж?не екінші ысты? та?амдар,компот
- С?скелік ас-жеміс не к?к?ніс шырыны,с?т сусындары мен жемістер.(банан,алма,алм?рт,апельсин т б)
- Кешкі ас-же?іл бол?аны д?рыс.С?т не айран к?к?ніс, жарма та?амдары, жемістер.
2.Постер ж?не кластер ??растыру ж?не оны ?ор?ау.
Топпен ж?мыс. Зерделей отырып ?з ойларын кластер ж?не постерге т?сіреді.
Біріні? білімін бір толы?тырады.
Адамны? бір к?ндік тама?тану м?лшерін толтыр.
Та?ерте?гі ас
Т?скі ас
С?скелік ас
Кешкі ас
25%
40%
15%
20%
4) Талдау.
Д?лелдеу
(Сурет)
«Блум т?ймеда?ы»
Д?лелдеу.
Суретте берілген м?шелерді аны?тап жазы?дар.
Т?сінгендерін «Блум т?ймеда?ы» с?ра?тары ар?ылы жауап береді.
Жай с?ра?тар- Ас ?орыту м?шелеріне не жатады?
Практикалы? –Тама? аз немесе арты? жеу ?андай жа?дай?а ?келеді?
Практикалы?-Неліктен нанды ?за? шайна?анда т?тті д?м сезіледі?
Аны?тамалы?-Тама?сыз адам ?анша уа?ыт?а шыдай алар еді, есі?е т?сір.
Тісі т?скен адамдарды? асты ?орытуы нашарлайды. Оны? себебі неде?
Интерпретация- А?за тізбегіні? біреуі ж?мысын то?татса ?андай жа?дай болар еді?
Интерпретация-Тісті? ауру?а шалды?ып, ерте т?суі неден басталады?
Шы?армашылы?-Тек ?ана лимонад ж?не к?мпитті к?нделікті т?тынатын болса?, а?за?а пайдасы тие ме? ?алай ойлайсы?? Д?лелде, не ?шін?
Ба?алаушы - Д?рыс тама?тана білмеген адам т?рлі аурулар?а шалды??ыш келеді дегенді ?алай т?сінесі?дер?
3.Топ арасында о?ушыны? 1 к?ндік ас м?зірін д?рыс та?дап жазу.
Жай с?ра?тар-
Практикалы? –
Аны?тамалы?-
Интерпретация-
Шы?армашылы?-
Ба?алаушылы?—
Топ арасында о?ушылар 1 к?ндік ас м?зірін топпен а?ылдаса отырып жазады.
5) Жина?тау.
Кесте
1.«Ас ?орыту ж?йесі» кестесін толтыр.
Ал?ан білімдерін толы?тырып отырады.
?зара талдайды.
Ас ?орыту ж?йесі
Ауыз
ж?т?ынша?
??еш
ас?азан
Аш ішек
То? ішек
бауыр
?ызметі
Асты ?са?тау
Ас ?орыту ж?йесіне ?ткізу
Ж?ту, жылжыту
жылжыту
Ас ?орытылады
ас сі?іріледі
Аш ішекті? жал?асы,ашытатын микро организмдер болады
?т б?леді, улы заттарды зиянсыздандырады
2. «Даналы? а?ашы» ойынында бір-бірлеріне с?ра?тар ?ою.
2. «Даналы? а?ашы» ойыны.
О?ушылар о?ы?ан м?тін бойынша с?ра?тар-ды ?а?аз?а жазып, санды?ша?а салады. Одан со? с?ра?тары бір-бірден алып жауап береді.
3.Екі адамны? бейнесіне зерттеу ж?ргізу.
С?ра?тары мен жауаптары:
1.Адам бір т?улікте 4 мезгіл тама?тануы ?ажет. Неге? (Себебі, бізді? ас ?орыту ж?йемізді? жа?сы ж?мыс істеуі ?шін, организмде ?р уа?ытта ?оректік заттар болу керек.)
2.?оректік заттар дегеніміз не?(К?мірсулар, майлар, минералдар, т?здар, су мен витаминдер)
3.Ас та?амдары ?р т?рлі болу керек? Себебін айт. (?немі бір т?рлі та?амдар ішкенде оны? сі?імділігі т?мендейді ж?не адамны? тама??а деген т?беті тартпайды.)
4.Кешкілік тама?ты ?йы?таудан 2 са?ат б?рын ішу керек. Неге? (б?л уа?ыт ішінде ?арында?ы ас ?орытылып ?лгереді.)
5.Суды д?рыс пайдалана білу керек. Организм ?шін су тапшылы?ы да ж?не суды арты? пайдалану зиян. Не себепті? (суды шектен тыс к?п пайдалану б?йрек ?ызметіне к?ш т?сіріп, зиян тигізеді. Ал су тапшылы?ы адам организмімін ?лтіруге дейін барады.
6.Тама? ішіп отыр?анда кітап, газет о?ып, радио ты?дап, теледидар к?ріп, с?йлеуге болмайды. Не себепті? (кейде адам тама?тан шашалып, т?ншы?ып, ?ліп кетуі м?мкін)
7.Т?скі тама?ты? м?лшері ?андай ж?не ?андай та?амдардан болу керек?
8.Та??ы асты тастама, кешкі ас?а ?арама деп неге айтады?
9. Ас туралы ?андай ма?ал-м?телдер білесі??
ІІІ. О?ушылар суретке ?арап екі адамны? бейнесіне зерттеу ж?мыстарын ж?ргізеді.?з ойларын орта?а салып, пікірлерімен б?ліседі.
6) Ба?алау.
(Кері байланыс орнату.)
-Сонымен, к?ндік ас м?зірі ?андай болу керек?
-?андай та?амдар мен сусындар бізді? ?мірімізге зиян екен?
-К?ніне неше рет тама?танамыз?
-?р уа?ытты? тама?тану м?лшері ?андай болу керек?
О?Б. Табыс критерийлері бойынша алдын ала ??рыл?ан ба?алау шкаласымен ба?аланады.
Аты
ж?ні
Балл
Ба?а
?й тапсырмасы:
«Тама?тану ережесін» ??ру.
Пайдалы та?амдарды? суреттерін салу.
Рефлексиялы? кезе?.
Саба?тан ал?ан ?серлерін та?та?а ?о?ырау кезінде жазып кетеді. «Борт журналын» толтыру.
