А?ындар айтысы

П?нні? аты

Уа?ыты:

Кабинет:

М??алім

Саба?ты? атауы

А?ындар айтысы.

Ма?саты

К?тілетін н?тиже

Саба?ты? жабыды?ы

Т?рі

1. О?ушылар?а айтыс ?нері туралы толы? ма?л?мат беріп, оны? т?рлерімен таныстыру. халы? - а?ынды? жанр мен ?ншілік, а?ындар, аспапты? орындаушылы? арасында?ы ?зара байланысты ояту.
2. Т?рбиелік. ?аза? халы? а?ындарын о?ушылар?а таныстыру. Айтыс ?нерін ?адірлей білуге ?йрету. О?ушыны? ой - ?рісі мен д?ниетанымын жетілдіріп, ?аза?ты? атадан бала?а мирас болып ?ал?ан айтыс ?нерін ба?алай білуге т?рбиелеу.
3. Дамытушылы?. О?ушыларды? білімдерін жан - жа?ты дамыту. Ата – бабаларымызды? салт - д?ст?рінен к?п ма?л?мат беру.
Саба? т?рі: Аралас саба?
К?рнекіліктер: Нота сауатына арнал?ан кестелер, плакат, буклет. А?ындар суреті, карточкалар ?нтаспа, музыка аспаптары суреттері, слайдтар.

Психологиялы? ахуал

Психологиялы? дайынды?

Біз балдыр?ан баламыз,

??стай ?анат ?а?амыз.

Д?ниені аралап,

О?ып білім аламыз.

О?ушылар ше?берде жиналып,м??аліммен бірге б?гінгі саба??а с?ттілік тілейді.

?ызы?ушылы?ты ояту

Ш?же ?аржаубай?лы (1808, ?азіргі А?мола облысы ?ызылту ауданы –1895, сонда) – халы? а?ыны. ?азіргі Н?ра ауданыны? жерінде кедей шаруа отбасында ту?ан. ?ле? шы?ару дарыны жас кезінен-а? бай?ал?ан, бала кезінде аурудын салдарынан за?ип болып ?ал?ан. Айтыстар?а ?атыс?анда ?алыптас?ан ?леуметтік-философиялы? к?з?арастары болды. Адамгершілікке жат кеселді кемшіліктерді ?шкерелейді (Кемпірбай, Тезекбай, Ж?мшібай, Келдібай, Балта, Орынбай, Сер?лі, Шортанбай ж?не бас?аларымен айтыс?ан). ?лкен айтыстарда 17 рет же?іп шы??ан. ?зіні? ас?ан шешендігімен, суырып-салма т?кпелігімен, к?кейкесті м?селелерді ?оз?ауымен ж?не ауылда?ы ат т?беліндей бай-шонжарларды? екіж?зді з?лымды?ы мен пара?орлы?ын ж?рт алдында батыл аяусыз ?шкерелеуімен ке?інен танымал бол?ан. Ас?а? жыршы, лирикалы?, эпикалы? дастандарды шебер орындаушы бол?ан. Абаймен кездесіп, халы? эпостарын, ?ндері мен а?ыздарын білетіндігімен о?ан зор ы?пал жаса?ан.Ш. У?лиханов 1864 ж. 5 наурызда ?зіні? Омбыда?ы п?терінде Ш?же орында?ан «?озы К?рпеш — Баян с?лу» дастаныны? е? тандаулы н?с?аларыны? бірін жазып алып, Ш?жені? а?ынды? шеберлігіне жо?ары ба?а берген.

Орынбай Берта?ы?лы (1813, ?азіргі Солт?стік ?аза?стан облысы Айыртау ауданы К?лдей елі, Дау?ара ауылы – 1891, Аяг?з) – айтыскер а?ын, жырау, ?нші, сазгер. ?кесі Бай?ожа, ар?ы атасы Берта?ы а?ын, жыршы бол?ан. Ол. ел ішінде ?арауыл Орынбай а?ын деген атпен м?лім. 13-14 жасынан ?ле? шы?ар?ан. Шы?армаларында ?з д?уіріндегі ?леум. м?селелерге ?н ?осып, болыс, а?а с?лтансайлауында?ы ?ділетсіздікті ?шкереледі. Жырларында билік басына ?алталыларды? келіп жат?анын ашы? айтты (“Бір жан жо? болысты??а талас емес”), ба?-д?улетті? ?ткіншілігін жырлады (“Т?лпар бар ма т?я?ы майрылма?ан”, “?лген со? бай мен жарлы мал демейді”, т.б.). Сондай-а? “Адамны? жаратылуы туралы”, “?ыры? парыз”, “Б?л д?урен т?рар ма екен сіздерге ?дай”, “Ж?з ж?лдыз” атты тол?аулары діни танымда жырлан?ан. О-ды? “Жазы биге”, “Шо? биге айт?аны”, “Алсай ??ра?бай?а айт?аны” секілді арнаулары бар. Ол Ш.У?лиханов ?мірден ?айт?анда к??іл айтып, ?ле? шы?ар?ан (“Уа, Шы??ыс, Зейнеп ханым к?тер басты”). Ол. ?з т?сында Жана?, Балта, Ш?же, То?жан, Сер?лі?ожа, Арыстанбай, Шортанбай, Са?ау, ?ожабек, Кемпірбай, Тезекбай, ?теулі, Дана, Байк?кше, Н?ркей, А?ан Сері, ??лтума, т.б. а?ындармен айтыс?ан.

Жа?а саба?

О?ушылар, сендер а?ынны? кім екенін білесі?дер ме? А?ын ?з жанынан ?ле? шы?аратын ?нер иесі. Ал енді сол а?ындар ?зіні? суырып салма ?ле?ге ?аншалы?ты шешен екендігін к?рсету ?шін арнайы с?з сайысына, я?ни айтыс?а ?атыс?ан. Ал, айтыс дегеніміз не, балалар?
Айтыс «айтысу» деген с?зден шы??ан. Айтысу ?ара с?збен де, к?й тарту ар?ылы да, суырып салма ?ле?мен де болады.
Айтысты? ?андай т?рлерін білеміз?
1. Б?дік айтысы Ата бабаларымыз с?збен ауруды аластап, малды емдемек бол?ан.
2. Жар - жар айтысы. Ерте заманда ?ызды ?затар алдында айтылатын айтыс т?рі. ?ле? ??рлысы 7 - 8 буынды.
Жар - жар ?нін айт?ызу
?ле?де «?аранасар» деген не ма?ынаны білдіреді?
?ара жібек кездеме, мата деген ма?ынаны білдіреді.
3. ?ыз бен жігіт айтысы. Ойын - сауы?та айтылады. 11 буынды. Басы ?айталанып, негізгі ой ?шінші, т?ртінші жолдарында айтылады. ?р ?уенге салынып айтыла беріледі.
4. Ма?ал - м?тел айтысы, ж?мба? айтысы, к?й тартысу айтысы, о?ушылар айтысы бар.
Ал енді біз а?ындар айтысына то?талайы?. А?ындар айтысына с?з ?нерін шебер ме?герген суырыпсалма, тез арада жауап бере білетін а?ындар ?атысады. А?ындар айтысында жаттама ?ле?дер аз болады. Айтыскер ел тарихы, жер жайын білуі керек. ?серлі болуы ?шін домбыра, гармон, ?обызды? с?йемелдеуімен орында?ан.
Слайдтардан т?рлі аспаптарды? суреттерін к?рсету. А?ындармен таныстыру.

О?улы?та?ы тапсырмаларды орындау.

Ой тол?аныс

-Балалар біз б?гін ?андай та?ырыпта ж?мыс ж?ргіздік?

Орта? тапсырма:

Айтыс ?йымдастыру.

?йге тапсырма

А?ындар айтысы туралы м?ліметтер жина?тау

К?нделіктеріне жазып беремін

Ба?алау

О?ыту ?шін ба?алау ж?не о?уды ба?алау

Ба?алау пара?шасын толтырады.

Кері байланыс