Ұзартылған күн тобы оқушыларының субьектілігі дамыту жолдары

«Қаратөбе мектеп-гимназиясы»КММ

ҰЗАРТЫЛҒАН КҮН ТОБЫ ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛІГІН ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ.

Баяндама

Дайындаған: А.Б.Гиззатуллина

Ұзартылған күн тобы тәрбиешісі

2015-2016 оқу жылы

ҰЗАРТЫЛҒАН КҮН ТОБЫ ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛІГІН ДАМЫТУ

ЖОЛДАРЫ.

Қаратөбе мектеп – гимназиясында бастауыш сынып оқушыларының субъект ретінде қалыптастыруда оқу әрекетімен бірге ұзартылған күн тобы да айтарлықтай орын алады. Өйткені оқушының психикалық және тұлғалық қасиеттері сабақтан тыс уақытта да қалыптасады. Оқу әрекетінде және ұзартылған күн тобында оқушының өзіне, басқа адамдарға,қоғамға қарым-қатынасы қалыптасу арқылы оқу әрекетінің субъектісі бола алады. «Субъект» түсінігі адамды білу әрекетінің көзі ретіндегі категория. Бұл категория адамның өзіне, айнала қоршаған ортаға белсенді қарым-қатынасын білдіреді. Оқу әрекетіндегі субъект – осы әрекеттегі Адамның субъектілік қасиеті тұлғаның дамуымен, оның өнімді шығармашылық әрекетінен көрінеді. Субъект ұғымы ерте қалыптасып, зерттелінген ұғымдардың бірі. Ұзартылған күн тобының субъектісі төмендегі анықтаманың негізінде жұмыс істейді. Субъект – іс атқарушы, ойлап жасаушы, әрекет етуші:

• Міндетті түсіну және қабылдау;

• Өзбетімен жұмыс істеу;

• Рефлексияға қабілеттілік;

• Белсенділік;

• Прогностикалық қабілет: өзін-өзі дамыту, тәрбиелеу;

• Білімін көтеру;

• Көзқарастың тұрақтылығы;

• Өзін-өзі түзету;

Оқушы субъектілігін дамытудағы ұзартылған күн тобы қызметіне тоқталсам... Қазіргі заманда ата-аналар отбасыларының әл-ауқатын қамтамасыз етуді өздерінің негізгі міндеті ретінде қарастырып,уақыттарының айтарлықтай бөлігін істеріне жұмсаған кезінде ,балаларының өмірін ұйымдастырудың ең озық түрі ретінде олардың интеллектуалды дамуы мен рухани өсуі үшін ұзартылған күн топтарын таңдаулары күмәнсіз жайт.ҰКТ – сабақтан кейін мектепте арнайы тәрбиешінің бақылауы мен басқаруындағы балалар үшін ұйымдастырылған ұжымды білдіретін жиынтық ұғым. Ұзартылған күн тобында бала тұлға ретінде қалыптасады

• баланың денсаулығы мен қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі;

• бала үнемі педагогикалық қарауда болады;

ҰКТ – балаға деген мектептің тәрбиелік ықпалының өлшемсіз мүмкіндігі, бірақ ол тек ҰКТ жоғары деңгейде ұйымдастырылған және режиммен ұсынылған барлық мүмкіндіктер қолданылған жағдайда ғана жүзеге асады.ҰКТ-ның жұмыс істеу жағдайы мектебімізде дұрыс жолға қойылған.

Ұзартылған күн тобындағы оқушылардың жасына әр бір сыныпта оқуына байланысты құрылымы да әртүрлі болады. Мен жұмыс істеп отырған топ аралас топқа жатады Өйткені онда бір жастағы, бірақ әр сыныптың балалары қатысады. Өздігінен жұмыс-жүргізуге даярлану да көп уақыт алмауға тиісті. Балалардың оқу қызметін ұйымдастыруда жалпыға бірдей форманы қолданған оңтайлы. Мұнда тәрбиеші оқушыларды сабақ материалын өздері даярлап үйренуге баули алады. Жадынамаға сүйене отырып балалар сыныпта оқыған сабақ тақырыбын, ережені, схеманы немесе кестені естеріне түсіреді. Бұл жерде сабақпен байланыс орнайды. Тәрбиеші тапсырманың мазмұнын нақты жариялайды, оны орындаудың неғұрлым тиімді реттерін түсіндіреді, өздігінен жұмыс жүргізуде тұрақты бағдарлық құрал болып табылатын жаднаманың мазмұнына түсінік береді немесе мәтініне назар аудартады. («Мәселені қалай шешуге болады», «Орыс тілі бойынша үй тапсырмасын қалай орындау қажет», «Оқығанды қалай айтып беру керек» және т.б.). Өздігінен жұмыс жүргізуге әзірлік дифференцияланған түрде жүргізіледі. Балалар бұл істі жаңадан үйреніп жүрген кезде немесе жаңа тақырыпты игеру барысында егжей-тегжейлі нұсқау беріп, жөн сілтеу керек. Сондықтан оқушы даралығының қалыптасуына бағытталған төмендегі шараларды ұйымдастырамын. Оқушының дербестігін дамытудағы келесі сабақ «101 жұмбақ, 1001 мақал». Аталған сабағымыз сайыс түрінде ұйымдастырылып, оқушылардың белсенділігі, таңдау мүмкіндігі, өзіне жауапкершілігі, өзін дамыту сияқты тұлғалық қасиеттерін ашуға пайдасы зор. Аптасына 1 рет кітапханамен байланыста «Ертегілер әлемінде», «Жыр жазады жүрегім» т.б тақырыптарын да оқырмандар сабағын өткіземін. Бұл сабақта оқушылар әр халықтың ертегілерімен танысып ғана қоймай балалардың өз жүрегінен шыққан жырларын айтамыз. Мысалы: 4-сынып оқушылары Шугаева Айкөркемнің «Қайырымдылық-ізгі қасиет» және Садуақас Гүлфайруз «Жылы жүрек, жақсы тілек!» тақырыбындағы өлеңдерін айтуға болады. Оларды топта, жұппен талдап, ертегі мазмұны арқылы көзқарас қалыптасу сияқты субьектілік тұлғалық қасиеттері дамиды. Ал «Жануарлар әлемінде» атты үйірме сабағында олар өздерін қызықтырған жануарлар туралы мәлімет жинақтап, зерттеуге үйрене бастайды.Айта кететін болсақ 3-сынып оқушылары Хасанов Тұранның «Кітап-біздің досымыз», З.Талғатқызының «Қожанасырға хат» тақырыбындағы әңгімелерін айтуға болады. Оларды топта, жұппен талдап, ертегі мазмұны арқылы көзқарас қалыптасу сияқты субъектілігін дамытады. Сөйтіп жоғарыдағы аталған жұмыс түрлері балалардың жеке субъектілігін, тұлғалығының қалыптасып дамуына өз үлесін қосады. Оқушы субъектілігін дамытудағы ұзартылған күн тобы қызметінің маңызы зор дегім келеді.