Саба?ты? та?ырыбы: Т?рт мезгіл
Саба?ты? ма?саты: Балаларды? т?рт мезгіл ?ыс, к?ктем,жаз,к?з туралы
т?сініктерін ке?ейте отырып , ?р жыл мезгіліні? маусымды?
?згерістері жайлы ??гімелей айту?а,ма?ал-м?телдер, та?па?,
жа?ылтпаштар ар?ылы жеткізе білуге ?йрету.
С?йлемді д?рыс
толы? с?йлеммен айту?а т?рбиелеу. Дыбыстарды аны? д?рыс
айтуды, ?р жыл мезгіліні? ?зіндік ерекшеліктерін д?рыс
жеткізе айту?а, оны бейнелеп,бояу т?стерін д?рыс бере білуге
т?рбиелеу.
Саба?ты? к?рнекілігі: 4 мезгіл суреттері. Бас?а киетін маскалар, су бояу,
?ыл?алам , а??а?аз.
Саба?ты? барысы:
?йымдастыру б?лімі: Ерте ,ерте,ертеде ата?ты жыл патшалы?ы болыпты.
Оларды? 4 баласы болыпты.(?ыс,к?ктем,жаз,к?з).Осы т?рт баласыны? мінезі ?р т?рлі болыпты.Жыл а?са?алы мен жыл патшайымы осы 4жылды ба?ып-?а?ып ?сіріп. К?ндерді? к?нінде осы ?ыс, к?ктем, жаз, к?з мезгілдері бір к?ні айтысып ?алыпты. Олар былай деп айтысады.
К?ктем:Менен тіршілік к?зі басталады. Адамдар ?ыстан аман шы?ып, жадырап, ?айта т?леп, ?ызу е?бектерін бастайды. Таби?атты? е? тамаша кезе? ?рине менмін.
Жаз:Жарайды к?п ма?танбай-а? ?ой, менсіз адамдар не істеген болар еді? Егер мені? аптап ысты?ым болмаса егін, бау-ба?шалары? пісер ме еді? Ал сендер су?а шомыла алар ма еді?дер. Таби?атты? е? кереметі менмін.
Т?рбиеші:Одан кейін к?з былай дейді:
К?з:?те д?рыс айт?андары?, біра? адамзат?а мені?де ?ажетім бар. Барлы? е?бек атаулыны? ?ыз?ан ша?ы менде, егін бау-ба?шалар жиналып, ?ыбырла?ан жанны? б?рі ?ыс ?амына кіріседі, ал сендер жеміс-жидекке тойма?ан болар еді?дер. Таби?атты? е? бір жа?сы кезе?і менмін.
Т?рбиеші: Одан кейін ?ыс былай дейді:
?ыс:Пай-пай ма?тануларын. Таби?атты? е? керемет кезе?імін. Менен к?шті ешкім жо?, барлы? жерді а? бояу?а бояп, т?рлі ?рнектермен безендіріп, таби?ат?а с?лулы? беретін мен. Жа?а жылды менсіз ?арсы алмайсы?дар ?ой ? К?рді?дер ме? Таби?атты? е? к?щті кезе?і менмін.
-Осылай ай?айласып жат?ан ?стіне жыл а?са?алы мен жыл патшайымы келіп ?алып былай дейді:
Таби?ат патшайымы: Б?рекелді , б?рі? жиналып ?алыпсы?дар ?ой, б?л не жиын?
Б?рі:Таби?атты? керемет кезе?і кім екен деп таласып жатырмыз.
Таби?ат патшайымы : Орынсыз талас?андары?ыз д?рыс емес. Б?рі? де адамдар?а керексі?дер. Сендер к?ктем, жаз, к?з, ?ыс болып ?згеріп т?рмаса?дар, олар ?мір с?ре алма?ан болар еді. Барлы? кезе?ні? ?з кереметттері бар, сонды?тан таласпай адамдар?а ?алты?сыз ?ызмет жасау?а тырысы?дар. Олар таби?атты? кереметтерімен ?ана к?н кеше алады.
Б?рі: Д?рыс –д?рыс ,орынды айтылды. Бізден ?ателік болды. Т?сіндік.
Таби?ат патшайымы: Онанда мына отыр?ан балалар біз туралы не біледі екен? Соны білейікте.
Т?рбиеші: И?, жыл а?са?алымыз, жыл патшайымы к?ктем, жаз, к?з, ?ыс мезгілдеріне арна?ан бізді? балаларымызды? ?нерлері бар , та?па?, ма?ал, жа?ылтпаштары бар соны айтып берсін.
сергіту с?ті:
Т?рбиеші: Тыны? к?нде,бір мезет,
Жел т?рады гуілдеп.
??ла? салып ты?даса?,
Дыбыстайды у-у-у-деп.
К?згі орманда жапыра?,
Жел т?р?анда шуылдап.
Дыбыстайды ыш-ыш-ыш – деп.
Б?лт ?йірілсе аспанда,
Т?нереді атырап.
Жа?быр жауса бір мезет,
Дыбыстайды тырс-тырс –деп
К?ктем туралы ма?алды айтайы?.
Балаби: 1. С?уір болса.
К?н к?ркірер.
К?н к?ркіресе,
К?к д?ркірер.
2.?ысына ?арай к?ктемі,
Ди?анына ?арай кетпені.
3.Мезгіл жетсе,м?з ерір.
4.С?уір дегі жауын, сауып т?р?ан сауын.
?ыс туралы ма?алды кім айтады?
Бекн?р: 1 ?ыс азы?ын, жаз жина.
2.Арба?ды ?ыста сайла,
Шана?ды жазда сайла.
3.А? ?ар к?п болса,
А? нан к?п.
Т?рбиеші: Жыл а?са?алы мен жыл патшайымын к?рді?дер ме? Бізді? балалар ма?алдарды жа?сы біледі.
-Енді к?з туралы ма?алдарды кім біледі?
?нуар:
- Егіндікті к?з суар,
К?з суарса? , ж?з суар
- Жаз –береген,
К?з-ала?ан
- К?ктемде т?скен бір д?н,
К?зді? к?ні мы? д?н болады.
Т?рбиеші:Та?ы кім ма?ан жаз туралы ма?алдар айтады?
Жандос: 1.Жазды? ?амын, ?ыс ойла,
Бір ойлама, ?ш ойла.
2.Жаз келді,?йрек ?шып, ?аз келді.
3.Жазда ш?пті жинаса?,
?ыста мал азы?ы.
Т?рбиеші: Жылды? неше айы бар?
Адина:Жылды? 12 айы бар.
К?з айлары:?ырк?йік,?азан,?араша.
?ыс айлары:желто?сан,?а?тар,а?пан.
К?ктем айлары:наурыз,с?уір,мамыр.
Жаз айлары:маусым,шілде, тамыз.
Жыл а?са?алы: Ал сендер ?здері? не білесі?дер?
?ыс:?йгерім.Мен Абай атамызды? ?зіме арна?ан ?ле? шума?ын айтамын.
А? киімді, денелі,а? са?алды,
Со?ыр мыл?ау танымас тірі жанды.
?сті-басы-а? ?ырау,т?сі суы?,
Бас?ан жері сы?ырлап келіп ?алды.
Дем алысы- ?скірік,аяз бен ?ар,
К?рі ??ла? –?ыс келіп ,?лек салды.
?шпадай б?ркін киген о?шырайтып,
Аязбенен ?ызарып ажарланды.
К?ктем: Алуа. Мен туралы Абай ата былай депті.
Жаз?ыт?рым ?алмайды ?ысты? сызы,
Масатыдай ??лпырар жерді? ж?зі.
Жан-жануарлар адамзат анталаса,
Ата-анадай елжірер к?нні? к?зі.
Т?йе боздап,?ой ?оздап ?орада шу,
К?белек пен ??старда сайда ду-ду.
Г?л мен а?аш майысып ?ара?анда,
Сыбдыр ?а?ып, б?ра?дап а?ады –су.
К?з:Салтанат.Мені Абай ата былай деп жырлайды.
С?р б?лт т?сі суы? ?аптайды аспан,
К?з болып, дым?ыл т?ман жерді бас?ан.
Білмеймін той?аны ма, то??аны ма?
Жыл?ы ойнап,бие ?аш?ан тай жарыс?ан.
Жасыл к?п б?йшешек жо? б?рын?ыдай,
Жастар к?лмес ж?гірмес бала шулай.
?айыршы шал –кемпірдей т?сі кетіп,
Жапыра?ынан айырыл?ан а?аш шулай.
Жаз: ?анай. Абай ата мені мына ?ле? жырларымен былай депті.
Жаздыг?н шілде болганда,
К?горай шал?ын, б?йшешек.
?зарып, ?сіп тол?анда ;
К?ркіреп жат?ан ?зенге,
К?шіп ауыл ?он?анда;
Ш?р?ырап жат?ан жыл?ыны?,
Шал?ыннан жоны ?ылтылдап,
Ат,ай?ырлар,биелер,
Биірі шы?ып,ы??ылдап…
Арасында ??лын –тай,
Айнала шауып б?лтылдап,
Жо?ары – т?мен ?йрек, ?аз
?шып т?рса сымпылдап…
Жыл патшайымы:Рахмет жыл мезгілдері. ?те к?п та?па? біледі екенсі?дер.Енді жарысса? не ?ылады?
Ойын: «Суретшіге к?мектес»
Т?рбиеші:Балалар, мен осы т?рт жыл мезгілін суретшіге бейнелеп салып келуді тапсырып едім, ол асы?ыс ая?тамапты осыны ая?тау?а сендер к?мектесі?дерші.?ыс, к?ктем, к?з, жаз суреттерін ая?тап бейнелеу.
Жеке балалармен: «Мен таби?ат»
Жыл мезгіліне суретін ая?тап бейнелеу.
Ойын: «Белгі бойынша жыл мезгілдерін атап ??гімеле»
Дамытушы ойын: «Суретшіні? ?атесін тап»
Жыл а?са?алы: Балаларым сендер ?нерлі екенсі?дер менде ?нерімді к?рсетейін.
Ж?дігер Сырым: «Жыл ?айыру»
Тыш?ан жылы-ты??ылы?ты жыл басы,
Сиыр жылы- сапала?ты? жал?асы.
Барыс жылы-береке,ырыс тас?ыны,
?лу жылы-?йымшылы? ?лгісі
Жылан жылы- жа?ашылы? белгісі.
Жыл?ы жылы-жа?сылы?ты? же?ісі,
?ой жылы- ??т ?айырымды е?бек жемісі.
Мешін жылы-молшылы?ты? м?ресі,
Тауы? жылы-то?шылы?ты? т?ресі,
Ит жылы-игі,игерілге ж?мыстар,
До?ыз жылы –д?улет,с?улет ??рылыстар.
Т?рбиеші:Рахмет жыл мезгілдері ?ыс, к?ктем,жаз,к?з.
«Таби?атты аялайы?»балалар.
?йгерім:Таби?атты с?йі?дер,
С?ю ?шін к?йі?дер.
?ам?орлы? жасау жолында,
Жан – т?німен к?йі?дер.
?орытындылау:Балалар сіздерге рахмет, осымен саба? ая?талды.
Просмотр содержимого документа
«мезгілді»
Сабақтың тақырыбы: Төрт мезгіл
Сабақтың мақсаты: Балалардың төрт мезгіл қыс, көктем,жаз,күз туралы
түсініктерін кеңейте отырып , әр жыл мезгілінің маусымдық
өзгерістері жайлы әңгімелей айтуға,мақал-мәтелдер, тақпақ,
жаңылтпаштар арқылы жеткізе білуге үйрету.
Сөйлемді дұрыс
толық сөйлеммен айтуға тәрбиелеу. Дыбыстарды анық дұрыс
айтуды, әр жыл мезгілінің өзіндік ерекшеліктерін дұрыс
жеткізе айтуға, оны бейнелеп,бояу түстерін дұрыс бере білуге
тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: 4 мезгіл суреттері. Басқа киетін маскалар, су бояу,
қылқалам , аққағаз.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру бөлімі: Ерте ,ерте,ертеде атақты жыл патшалығы болыпты.
Олардың 4 баласы болыпты.(қыс,көктем,жаз,күз).Осы төрт баласының мінезі әр түрлі болыпты.Жыл ақсақалы мен жыл патшайымы осы 4жылды бағып-қағып өсіріп. Күндердің күнінде осы қыс, көктем, жаз, күз мезгілдері бір күні айтысып қалыпты. Олар былай деп айтысады.
Көктем:Менен тіршілік көзі басталады. Адамдар қыстан аман шығып, жадырап, қайта түлеп, қызу еңбектерін бастайды. Табиғаттың ең тамаша кезең әрине менмін.
Жаз:Жарайды көп мақтанбай-ақ қой, менсіз адамдар не істеген болар еді? Егер менің аптап ыстығым болмаса егін, бау-бақшаларың пісер ме еді? Ал сендер суға шомыла алар ма едіңдер. Табиғаттың ең кереметі менмін.
Тәрбиеші:Одан кейін күз былай дейді:
Күз:Өте дұрыс айтқандарың, бірақ адамзатқа меніңде қажетім бар. Барлық еңбек атаулының қызған шағы менде, егін бау-бақшалар жиналып, қыбырлаған жанның бәрі қыс қамына кіріседі, ал сендер жеміс-жидекке тоймаған болар едіңдер. Табиғаттың ең бір жақсы кезеңі менмін.
Тәрбиеші: Одан кейін қыс былай дейді:
Қыс:Пай-пай мақтануларын. Табиғаттың ең керемет кезеңімін. Менен күшті ешкім жоқ, барлық жерді ақ бояуға бояп, түрлі өрнектермен безендіріп, табиғатқа сұлулық беретін мен. Жаңа жылды менсіз қарсы алмайсыңдар ғой ? Көрдіңдер ме? Табиғаттың ең күщті кезеңі менмін.
-Осылай айқайласып жатқан үстіне жыл ақсақалы мен жыл патшайымы келіп қалып былай дейді:
Табиғат патшайымы: Бәрекелді , бәрің жиналып қалыпсыңдар ғой, бұл не жиын?
Бәрі:Табиғаттың керемет кезеңі кім екен деп таласып жатырмыз.
Табиғат патшайымы : Орынсыз таласқандарыңыз дұрыс емес. Бәрің де адамдарға керексіңдер. Сендер көктем, жаз, күз, қыс болып өзгеріп тұрмасаңдар, олар өмір сүре алмаған болар еді. Барлық кезеңнің өз кереметттері бар, сондықтан таласпай адамдарға қалтықсыз қызмет жасауға тырысыңдар. Олар табиғаттың кереметтерімен ғана күн кеше алады.
Бәрі: Дұрыс –дұрыс ,орынды айтылды. Бізден қателік болды. Түсіндік.
Табиғат патшайымы: Онанда мына отырған балалар біз туралы не біледі екен? Соны білейікте.
Тәрбиеші: Иә, жыл ақсақалымыз, жыл патшайымы көктем, жаз, күз, қыс мезгілдеріне арнаған біздің балаларымыздың өнерлері бар , тақпақ, мақал, жаңылтпаштары бар соны айтып берсін.
сергіту сәті:
Тәрбиеші: Тынық күнде,бір мезет,
Жел тұрады гуілдеп.
Құлақ салып тыңдасаң,
Дыбыстайды у-у-у-деп.
Күзгі орманда жапырақ,
Жел тұрғанда шуылдап.
Дыбыстайды ыш-ыш-ыш – деп.
Бұлт үйірілсе аспанда,
Түнереді атырап.
Жаңбыр жауса бір мезет,
Дыбыстайды тырс-тырс –деп
Көктем туралы мақалды айтайық.
Балаби: 1. Сәуір болса.
Күн күркірер.
Күн күркіресе,
Көк дүркірер.
2.Қысына қарай көктемі,
Диқанына қарай кетпені.
3.Мезгіл жетсе,мұз ерір.
4.Сәуір дегі жауын, сауып тұрған сауын.
Қыс туралы мақалды кім айтады?
Бекнұр: 1 Қыс азығын, жаз жина.
2.Арбаңды қыста сайла,
Шанаңды жазда сайла.
3.Ақ қар көп болса,
Ақ нан көп.
Тәрбиеші: Жыл ақсақалы мен жыл патшайымын көрдіңдер ме? Біздің балалар мақалдарды жақсы біледі.
-Енді күз туралы мақалдарды кім біледі?
Әнуар:
Егіндікті күз суар,
Күз суарсаң , жүз суар
Жаз –береген,
Күз-алаған
Көктемде түскен бір дән,
Күздің күні мың дән болады.
Тәрбиеші:Тағы кім маған жаз туралы мақалдар айтады?
Жандос: 1.Жаздың қамын, қыс ойла,
Бір ойлама, үш ойла.
2.Жаз келді,үйрек ұшып, қаз келді.
3.Жазда шөпті жинасаң,
Қыста мал азығы.
Тәрбиеші: Жылдың неше айы бар?
Адина:Жылдың 12 айы бар.
Күз айлары:қыркүйік,қазан,қараша.
Қыс айлары:желтоқсан,қаңтар,ақпан.
Көктем айлары:наурыз,сәуір,мамыр.
Жаз айлары:маусым,шілде, тамыз.
Жыл ақсақалы: Ал сендер өздерің не білесіңдер?
Қыс:Әйгерім.Мен Абай атамыздың өзіме арнаған өлең шумағын айтамын.
Ақ киімді, денелі,ақ сақалды,
Соқыр мылқау танымас тірі жанды.
Үсті-басы-ақ қырау,түсі суық,
Басқан жері сықырлап келіп қалды.
Дем алысы- үскірік,аяз бен қар,
Кәрі құлаң –қыс келіп ,әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Көктем: Алуа. Мен туралы Абай ата былай депті.
Жазғытұрым қалмайды қыстың сызы,
Масатыдай құлпырар жердің жүзі.
Жан-жануарлар адамзат анталаса,
Ата-анадай елжірер күннің көзі.
Түйе боздап,қой қоздап қорада шу,
Көбелек пен құстарда сайда ду-ду.
Гүл мен ағаш майысып қарағанда,
Сыбдыр қағып, бұраңдап ағады –су.
Күз:Салтанат.Мені Абай ата былай деп жырлайды.
Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан.
Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма?
Жылқы ойнап,бие қашқан тай жарысқан.
Жасыл көп бәйшешек жоқ бұрынғыдай,
Жастар күлмес жүгірмес бала шулай.
Қайыршы шал –кемпірдей түсі кетіп,
Жапырағынан айырылған ағаш шулай.
Жаз: Қанай. Абай ата мені мына өлең жырларымен былай депті.
Жаздыгүн шілде болганда,
Көгорай шалғын, бәйшешек.
Ұзарып, өсіп толғанда ;
Күркіреп жатқан өзенге,
Көшіп ауыл қонғанда;
Шұрқырап жатқан жылқының,
Шалғыннан жоны қылтылдап,
Ат,айғырлар,биелер,
Биірі шығып,ыңқылдап…
Арасында құлын –тай,
Айнала шауып бұлтылдап,
Жоғары – төмен үйрек, қаз
Ұшып тұрса сымпылдап…
Жыл патшайымы:Рахмет жыл мезгілдері. Өте көп тақпақ біледі екенсіңдер.Енді жарыссақ не қылады?
Ойын: «Суретшіге көмектес»
Тәрбиеші:Балалар, мен осы төрт жыл мезгілін суретшіге бейнелеп салып келуді тапсырып едім, ол асығыс аяқтамапты осыны аяқтауға сендер көмектесіңдерші.Қыс, көктем, күз, жаз суреттерін аяқтап бейнелеу.
Жеке балалармен: «Мен табиғат»
Жыл мезгіліне суретін аяқтап бейнелеу.
Ойын: «Белгі бойынша жыл мезгілдерін атап әңгімеле»
Дамытушы ойын: «Суретшінің қатесін тап»
Жыл ақсақалы: Балаларым сендер өнерлі екенсіңдер менде өнерімді көрсетейін.
Жәдігер Сырым: «Жыл қайыру»
Тышқан жылы-тыңғылықты жыл басы,
Сиыр жылы- сапалақтың жалғасы.
Барыс жылы-береке,ырыс тасқыны,
Ұлу жылы-ұйымшылық үлгісі
Жылан жылы- жаңашылық белгісі.
Жылқы жылы-жақсылықтың жеңісі,
Қой жылы- құт қайырымды еңбек жемісі.
Мешін жылы-молшылықтың мәресі,
Тауық жылы-тоқшылықтың төресі,
Ит жылы-игі,игерілге жұмыстар,
Доңыз жылы –дәулет,сәулет құрылыстар.
Тәрбиеші:Рахмет жыл мезгілдері қыс, көктем,жаз,күз.
«Табиғатты аялайық»балалар.
Әйгерім:Табиғатты сүйіңдер,
Сүю үшін күйіңдер.
Қамқорлық жасау жолында,
Жан – тәнімен күйіңдер.
Қорытындылау:Балалар сіздерге рахмет, осымен сабақ аяқталды.
