?о?амымызды? ерте?гі болаша?ы б?гінгі жас?рпа?. ?р халы? ?зіні? тарихын жал?астыратын жас ?рпа?ын адалды??а, е?бекс?йгіштікке, шыншылды??а ?йретіп отыр?ан. Жан?ан отын с?ндірмей, т?тінін т?тетіп артына ?рпа? ?алдыруды к?здеген.
Толеранттылы? м?селесін елбасымыз Н.?.Назарбаев халы??а жолдауында ерекше атап ?тті: «Біз ?ркімні? ар-?жданы, абыройы мен беделі ?адірленетін, м?ртебелі мораль, этикалы? негіздер мен рухани ??ндылы?тар ірге тепкен ?о?ам ??рамыз»,-деді.
Толеранттылы? латын тілінен аудар?анда tolerantia - шыдамдылы?, ?зге к?з?арастар?а, мінез-??лы?тар?а, ?деттерге т?зімділік таныту, ?олайсыз ?серлерді? ы?палын бастан ?ткізе алушылы? деген ма?ынаны білдіреді.
Толеранттылы??а ?арама-?арсы ?айшылы?тарды? (интолеранттылы?) адамзат тарихыны? барлы? кезе?інде де бол?аны рас. Интолеранттылы? шыдамсыз, ?рейлі адам, кін?ні ?зінен емес бас?а адамнан іздейді. Сондай адамдарды? ?мірде жиі кездесуі ?о?амда т?рлі проблемаларды тудыру?а ы?пал етеді. Сонды?тан толеранттылы??а т?рбиелеу ?рбір отбасында ?з бастауын алуы б?гінде басты м?селеге айналуы тиіс.
Бала ?шін отбасы бір жа?ынан - тіршілік ?оршауы болса, екінші жа?ынан - т?рбиелік орта.Отбасында?ы ?арым-?атынасты? д?рыс болып ?алыптаспауы м??алімдерді де, ата-аналарды да ойландыратын орта? м?селе.?алымдарды? пікіріне с?йенетін болса? олар отбасында ата-аналар мен балалар арасында?ы ?атынас т?рлерін 4 т?рге б?леді: диктат, опека, «араласпау» ж?не ынтыма?тасты?.
-Диктат деген ?атынас ата-аналарды? талабын, б?йры?ын зорлы? к?рсетуін бірінші орын?а ?ояды. Талап ?оюды ??рмет к?рсетумен ?штастырма?ан жа?дайда бала т?рбиесіне зиян келтіретінін ескерткен А.С. Макаренко.
-Опека диктат?а ?арама ?арсы-?атынас т?рі, бала?а шектен тыс ?ам?орлы? к?рсетіп еркіндік бермеу, ?иынды?тарды ?з бетімен же?уге ?йретпеу, ол да бала т?рбиесіне зиянды.
-«Араласпау» - б?л ?атынас т?рі балалармен ата-аналар арасында эмоционалды жылылы? тудырмайды, себебі талап, т?ртіп нормалары іске аспайды.
-Ынтыма?тасты? – идеалды ?атынас т?рі, бала?а деген с?йіспеншілік, баланы т?сіну, ??рмет к?рсету талап бірлігімен ?штасады. М?нда?ы диктат, опека, «араласпау» интолеранттылы?ты? к?рінісін бай?ататын ата-аналар мен балалар арасында?ы ?атынас т?рлері болса, ынтыма?тасты? керісінше толеранттылы??а т?рбиелеуді? е? ?олайлы ?атынас т?рі болып саналады.
Отбасы бала?а адамдармен ?зара ?рекеттесуге ?атысты ма?ызды т?жірибе береді, м?нда ол ?арым-?атынас жасау?а, бас?аларды ты?дау?а ж?не оларды? к?з?арастарын сыйлау?а, ту?ан туыс?андарына шыдамдылы?пен ?арау?а ?йренеді. Ата-ана – толеранттылы?ты? ?лгісі бола білу керек. Толерантты мінез-??лы?ты? т?жірибесін ме?геру кезінде ата-анамен туыстарды? берген ?лгілері ?лкен м?нге ие. Е? негізгісі б?л бала бойында толеранттылы?ты? ?алыптасуына отбасында?ы ?арым-?атынас, ата-аналар мен туыс?андар арасында?ы ?рекет жасау стилі жатады.
Педагог ата-ананы ?айта т?рбиелей алмайды, біра? ата-анамен бала арасында?ы ?зара ?атынас?а ?сер ете алады ж?не де арнайы ж?мыс негізінде баланы? ?згелерге деген ?атынасын т?зетуге болады.
Мектепте ата-аналар арасында толеранттылы? де?гейін аны?тау ма?сатында :«Сіз ?андай ата-анасыз?» атты сауалнама ж?ргізілді.Б?л сауалнама ма?саты ар?ылы ата-аналарды? ?з баласыны? т?лім-т?рбиесіне ?аншалы?ты лайы?ты ?лес ?осып жат?анын білдік.Б?л сауалнама н?тижесінде ата-аналарды?толеранттылы? де?гейі жа?сы де?гейде екені бай?алды. Жалпы б?л сауалнама?а 38 ата-ана ?атысты. Б?л тесті? н?тижесінде ата-аналарды? 80%-ы бала ???ы?ын мойындаушы, жеке т?жірибеге, тіпті ?ателерін т?сініп, оны? ?зі істеген ?рекеттері ?шін жауап беруге ?йретуші ата-ана екендері аны?талды.
Біра? та,шын м?нінде бала т?рбиесін с?з еткенде ?лкендер тарапынан к?птеген жауапсызды? салдарынан т?рбиеге м?н бермейтіндері де,к??іл аудармайтындары да б?л ?мірде жо? емес.
Б?л тренингті? ма?саты: ?азіргі кездегі баланы? дамуына, жеке т?л?а болып ?алыптасуына, толеранттылы??а т?рбиелеуде ата-ана т?рбиесіні? ?діс-т?сілдерін жетілдіре отырып, ?арым-?атынас орнату.
Сонымен ?атар, ата-аналармен д??гелек ?стелде жа?даяттарды тал?ылап, пікір алысты?.
Егер баланы т?ра?ты сынап т?рса, ол жекк?руге ?йренеді.
Егер бала д?шпанды?та ?мір с?рсе, ол бас?ыншылы??а ?йренеді.
Егер баланы келекелесе, ол т?йы? болып ?седі.
Егер баланы жиі кін?ласа, ол ?мір бойы кін? сезімімен ?мір с?реді.
Егер бала шыдамдылы?та ?ссе, ол бас?аларды т?сінуге ?йренеді.
Егербала?адем берсе, ол?зінесенуге?йренеді.
Егербаланыма?таса, олмейірбанболу?атырысады.
Егер бала адалды?та?ссе, ол?рдайым?ділболу?атырысады.
Егер де бала оны т?сініп, оны ??рметтейтін ортада ?мір с?рсе, ол ?мірде жа?сылы?ты к?ріп, таба біледі.
Осындай іс-шаралар ?з кезегінде жал?асын тауып отырса, онда ?лемде, мемлекетте, ?лттар, адамдар арасында т?сінушілік, мейірімділік, досты?, т?зімділік ?асиеттері жетіліп, ал шиеленістер бол?ан жа?дайда д?рыс шешімі табылып, сыйласты? ?арым-?атынас орнары с?зсіз.
Адам к?лмесе жайнап ?спейді дейді. Сонды?танда мына жайттарды есімізге ?стайы? «Отбасында берілген т?рбие жігері?ді ??м ?ылып, жерге ?аратпасын десе? бала?а кішкентайынан т?зу т?рбие бер» -деп ата-бабамыз айт?андай бала т?рбиесіне уа?ытында к??іл б?ліп, елімізді? инабатты адамгершілігі мол, білімді, саналы ?рпа?ын т?рбиелейік. Егер ата-ана мен мектеп ?зара ты?ыз байланыста болса, балалар?а бірдей талап ?ойып отырса т?уелсіз елімізді? ?л-?ыздары жан-жа?ты дамы?ан азамат болып шы?ары с?зсіз.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Отбасы мен мектепті? ?арым-?атынасы»
Отбасы мен мектептің қарым-қатынасы Қоғамымыздың ертеңгі болашағы бүгінгі жасұрпақ. Әр халық өзінің тарихын жалғастыратын жас ұрпағын адалдыққа, еңбексүйгіштікке, шыншылдыққа үйретіп отырған. Жанған отын сөндірмей, түтінін түтетіп артына ұрпақ қалдыруды көздеген. Толеранттылық мәселесін елбасымыз Н.Ә.Назарбаев халыққа жолдауында ерекше атап өтті: «Біз әркімнің ар-ұжданы, абыройы мен беделі қадірленетін, мәртебелі мораль, этикалық негіздер мен рухани құндылықтар ірге тепкен қоғам құрамыз»,-деді.
Толеранттылық латын тілінен аударғанда tolerantia - шыдамдылық, өзге көзқарастарға, мінез-құлықтарға, әдеттерге төзімділік таныту, қолайсыз әсерлердің ықпалын бастан өткізе алушылық деген мағынаны білдіреді.
Толеранттылыққа қарама-қарсы қайшылықтардың (интолеранттылық) адамзат тарихының барлық кезеңінде де болғаны рас. Интолеранттылық шыдамсыз, үрейлі адам, кінәні өзінен емес басқа адамнан іздейді. Сондай адамдардың өмірде жиі кездесуі қоғамда түрлі проблемаларды тудыруға ықпал етеді. Сондықтан толеранттылыққа тәрбиелеу әрбір отбасында өз бастауын алуы бүгінде басты мәселеге айналуы тиіс.
Бала үшін отбасы бір жағынан - тіршілік қоршауы болса, екінші жағынан - тәрбиелік орта.Отбасындағы қарым-қатынастың дұрыс болып қалыптаспауы мұғалімдерді де, ата-аналарды да ойландыратын ортақ мәселе.Ғалымдардың пікіріне сүйенетін болсақ олар отбасында ата-аналар мен балалар арасындағы қатынас түрлерін 4 түрге бөледі: диктат, опека, «араласпау» және ынтымақтастық.
-Диктат деген қатынас ата-аналардың талабын, бұйрығын зорлық көрсетуін бірінші орынға қояды. Талап қоюды құрмет көрсетумен ұштастырмаған жағдайда бала тәрбиесіне зиян келтіретінін ескерткен А.С. Макаренко.
-Опека диктатқа қарама қарсы-қатынас түрі, балаға шектен тыс қамқорлық көрсетіп еркіндік бермеу, қиындықтарды өз бетімен жеңуге үйретпеу, ол да бала тәрбиесіне зиянды.
-«Араласпау» - бұл қатынас түрі балалармен ата-аналар арасында эмоционалды жылылық тудырмайды, себебі талап, тәртіп нормалары іске аспайды.
-Ынтымақтастық – идеалды қатынас түрі, балаға деген сүйіспеншілік, баланы түсіну, құрмет көрсету талап бірлігімен ұштасады. Мұндағы диктат, опека, «араласпау» интолеранттылықтың көрінісін байқататын ата-аналар мен балалар арасындағы қатынас түрлері болса, ынтымақтастық керісінше толеранттылыққа тәрбиелеудің ең қолайлы қатынас түрі болып саналады.
Отбасы балаға адамдармен өзара әрекеттесуге қатысты маңызды тәжірибе береді, мұнда ол қарым-қатынас жасауға, басқаларды тыңдауға және олардың көзқарастарын сыйлауға, туған туысқандарына шыдамдылықпен қарауға үйренеді. Ата-ана – толеранттылықтың үлгісі бола білу керек. Толерантты мінез-құлықтың тәжірибесін меңгеру кезінде ата-анамен туыстардың берген үлгілері үлкен мәнге ие. Ең негізгісі бұл бала бойында толеранттылықтың қалыптасуына отбасындағы қарым-қатынас, ата-аналар мен туысқандар арасындағы әрекет жасау стилі жатады.
Педагог ата-ананы қайта тәрбиелей алмайды, бірақ ата-анамен бала арасындағы өзара қатынасқа әсер ете алады және де арнайы жұмыс негізінде баланың өзгелерге деген қатынасын түзетуге болады.
Мектепте ата-аналар арасында толеранттылық деңгейін анықтау мақсатында :«Сіз қандай ата-анасыз?» атты сауалнама жүргізілді.Бұл сауалнама мақсаты арқылы ата-аналардың өз баласының тәлім-тәрбиесіне қаншалықты лайықты үлес қосып жатқанын білдік.Бұл сауалнама нәтижесінде ата-аналардыңтолеранттылық деңгейі жақсы деңгейде екені байқалды. Жалпы бұл сауалнамаға 38 ата-ана қатысты. Бұл тестің нәтижесінде ата-аналардың 80%-ы бала құқығын мойындаушы, жеке тәжірибеге, тіпті қателерін түсініп, оның өзі істеген әрекеттері үшін жауап беруге үйретуші ата-ана екендері анықталды.
Бірақ та,шын мәнінде бала тәрбиесін сөз еткенде үлкендер тарапынан көптеген жауапсыздық салдарынан тәрбиеге мән бермейтіндері де,көңіл аудармайтындары да бұл өмірде жоқ емес...
Сондай-ақ , ата-аналарға арналған «Ой жинақтау» тренингі өткізілді.
Бұл тренингтің мақсаты: қазіргі кездегі баланың дамуына, жеке тұлға болып қалыптасуына, толеранттылыққа тәрбиелеуде ата-ана тәрбиесінің әдіс-тәсілдерін жетілдіре отырып, қарым-қатынас орнату.
Сонымен қатар, ата-аналармен дөңгелек үстелде жағдаяттарды талқылап, пікір алыстық.
Соңыңда ата-аналарға біздің тарапымыздан төмендегідей кеңестер ұсынылды:
Егер баланы тұрақты сынап тұрса, ол жеккөруге үйренеді.
Егер бала дұшпандықта өмір сүрсе, ол басқыншылыққа үйренеді.
Егер баланы келекелесе, ол тұйық болып өседі.
Егер баланы жиі кінәласа, ол өмір бойы кінә сезімімен өмір сүреді.
Егер бала шыдамдылықта өссе, ол басқаларды түсінуге үйренеді.
Егербалағадем берсе, олөзінесенугеүйренеді.
Егербаланымақтаса, олмейірбанболуғатырысады.
Егер бала адалдықтаөссе, оләрдайымәділболуғатырысады.
Егер де бала оны түсініп, оны құрметтейтін ортада өмір сүрсе, ол өмірде жақсылықты көріп, таба біледі.
Осындай іс-шаралар өз кезегінде жалғасын тауып отырса, онда әлемде, мемлекетте, ұлттар, адамдар арасында түсінушілік, мейірімділік, достық, төзімділік қасиеттері жетіліп, ал шиеленістер болған жағдайда дұрыс шешімі табылып, сыйластық қарым-қатынас орнары сөзсіз.
Адам күлмесе жайнап өспейді дейді. Сондықтанда мына жайттарды есімізге ұстайық «Отбасында берілген тәрбие жігеріңді құм қылып, жерге қаратпасын десең балаға кішкентайынан түзу тәрбие бер» -деп ата-бабамыз айтқандай бала тәрбиесіне уақытында көңіл бөліп, еліміздің инабатты адамгершілігі мол, білімді, саналы ұрпағын тәрбиелейік. Егер ата-ана мен мектеп өзара тығыз байланыста болса, балаларға бірдей талап қойып отырса тәуелсіз еліміздің ұл-қыздары жан-жақты дамыған азамат болып шығары сөзсіз.
