О?ушыларды? шы?армашылы? жазба тілін дамыту

Жа?а ?асыр ?о?амды ?айта ??ру жа?дайында ?аза?стан Республикасыны? білім беру саласында?ы басты міндеттеріні? бірі- ?лтты? ерекшеліктерді еске салып, жастар?а білім мен т?рбие беру ісін дамыту ж?не жетілдіруді басты ма?сат етіп отыр. Білім мен т?рбие беруді? негізі жалпы білім беретін мектептерді? педагогикалы? процесін жа?сарту кезек к?ттірмейтін м?селе десек, бастауыш мектеп- соны? бастауы. Педагогика ?ылым ретінде ?те к?рделі. Оны? к?рделілігі-ж?з мы?да?ан компоненттерден бас ?атырарлы?тай шиеленісе байланысып жатуында. Ал, оны? жауапкершілік ?лшемі – Адам!

М?ны біз ?стазды? ?мірімізде к?н сайын, ?рбір минут сайын ?мытпайы?. ?стаз е?бегі- о?ушы білімімен ?лшенеді. ?стаз е?бегіні? к?рделілігі- ?рбір о?ушыны? ж?регіне жол табуында, ?рбір баланы? бойында?ы ?абілетті дамыту ар?ылы ?зін, ?мірді, ?лемді тану?а, ?о?ам алдында?ы жауапкершілікті, адамгершілік ?адір-?асиетін сезіндіру. Б?гінгі ?стаз, ескіні? к?зіндей, жа?аны? ?зіндей болып ?астерлейтін, оны ?згеге танытып, сыйлата алатын, рухани д?ниесі бай, интеллектуалды? де?гейі жо?ары, білімді, білікті болуы керек.

?стазды? о?у-т?рбие ісі о?ушыны? ж?регін тебірентіп, ой-сезіміне ?сер ету ?шін:

1) ?стаз сауатты, жан-жа?ты болуы;

2) ?з бойында?ы білімді о?ушы ж?регіне еркін, шеберлікпен жеткізе білетіндей ?діскерлік икемділігі;

3) о?ушыны? психологиялы? ой-?рісін ба?ылай алатын сезімтал психолог, ?з ісіне, ш?кіртіне деген с?йіспеншілігі ?ажет;

Міне, бойында осындай ?асиеттері бар ?стаз-кішкентай б?лдіршіндермен тіл табысып, сауатын ашып, оларды? о?у?а деген ынтасын, о?у шапша?ды?ын арттыра алады.

Бастауыш сыныптарда о?ушыларды? о?у шапша?ды?ын арттыруды? ма?ызы ?те зор. О?у да?дысын жетік ме?геруді? ал?аш?ы сатысы 1-сыныпта ?ліппе кезе?інен басталады. О?ушы 2 немесе 3 дыбысты ?йренгеннен кейін-а?, жеке-жеке ?ріптеп о?ытпай, не??рлым буындап о?у?а да?дыландыру ?ажет. Ол ?шін созып о?у т?сілін пайдалану тиімді болады.

1-сынып о?ушылары буындап о?уды ме?гергеннен кейін-а? шапша? о?уды? ал?аш?ы сатысы ?аланды деуге болады.

О?ушылар 1-сыныпты бітіргенде 35 с?з о?уы тиіс. ?аза?стан Республикасы бастауыш білімні? мемлекеттік стандартына с?йкес 2-сыныпта жыл ая?ында 55-60 с?з о?уы, 3 сыныпта жыл ая?ында минутына 75-80 с?з, 4 - сынып о?ушылары минутына 95-100 с?з о?уы ?ажет. Барлы? сынып о?ушыларыны? м?ндай д?режеге жетуі ?шін шапша? о?у?а да?дыландыру ?ажет. Шапша? о?у?а да?дылан?анда ?ана о?ушы т?мендегідей жетістіктерге жете алады:

1) М?нерлеп о?уды ме?гереді. С?йлем т?рлеріне ж?не м?тін мазм?нына ?арай о?у м?нерін са?тай отырып о?уды біледі.

2)О?ы?анда к?з алдына еслестете отырып о?у ?абілеті артады. ?рт?рлі сезімдерге беріледі. ?иялдау ?абілеті дамиды.

3) Та?ырып со?ында?ы тапсырмалармен емін-еркін ж?мыс істейді.

4) ?й тапсырмасын о?ып дайындал?анда уа?ыт ?немдейді.

Тез о?итындарды? к?ру к?кжиегі ке?. Шапша? о?ып, к?ру к?кжиегін ке?ейтуді? ??пиясын ме?герту бастауыш сыныпта-а? басталады. Оны? ?дістері т?мендегідей:

Бірінші: Артикуляциямен, я?ни дауыстап о?у. Б?л ?діс 1,2,3- сыныпта ?немі пайдаланылады. Мені? ?азіргі саба? беріп ж?рген сыныбымда орташа о?итын о?ушылар?а осы ?дісті пайдаланып ж?рмін.

Екінші: Артикуляциясыз, я?ни ?нсіз к?збен о?у. Б?л ?дісті 4-сыныпта пайдалан?ан тиімді. Дауыстап о?у?а т?селген о?ушылар 4-сынып?а к?шкенде ?нсіз о?уды ме?геріп кетеді.

?шінші: Алгоритм бойынша о?у. Алгоритм дегеніміз- та?ырыпты ж?йелі, рет-ретімен орындау ?рекеті ( машы?ы).

а) кітапты? немесе м?тінні? та?ырыбына назар аудару;

?) авторын есте са?тау;

б) оны ?мірде пайдалану м?мкіндігіне назар аудару.

Б?л ?діс 1-сыныптан бастап-а? ж?зеге асу н?тижесін береді. О?ушы ?зіні? о?ып отыр?ан немесе жатта?ан ?ле?іні? та?ырыбын білуі тиіс. Ж?не авторына назар аударуды ?детке айналдыр?ан ж?н. ?зі о?ы?ан м?тінні? мазм?нын ??ып, ?зіні? ?мірінде пайдалану?а бола ма, болмай ма соны білуге да?дыландыру.

Т?ртінші: Хормен о?ыту. Хормен о?ыту к?п жа?дайда ?ле? шума?тарын о?уда пайдаланамыз.

Бесінші: Б?рімізге белгілі байыр?ы Шульте таблицасын бастауыш сыныптарда пайдалану ?дісі. Б?л ?дісті 3,4-сыныпта пайдаланады. О?ушы алдымен сандарды рет-ретімен к?збен к?ріп жатты?ады. Таблицаны о?ып жатты?у?а ал?ашында к?п минут кеткенімен, ал ?йрене келе жатты?ады. Б?л к?ру к?кжиегін ке?ейтуді? бір ?дісі. Шульте таблицасын е?бек саба?ында ?р о?ушы ?зі жасап алуына болады.

Алтыншы: ?осымша газет, журнал о?у.Ертегі кітап о?у?а да болады. Немесе аптасына 1 рет 10 минутты? хабарлама о?у?а да?дыландыру тиімді. Б?л ?дісті м??алім о?ушы ?абілетіне ?арай ж?мыс т?рлерін т?рлендіруге болады:

1) хабарландыру

2) мінездеме жазу ( бір-біріне, кейіпкерге)

3) та?ырып?а сай жоспар ??ру

4) шы?арма, мазм?ндама, диктант жазу

5) монолог, диалог, тест ??ру ж?не т.б

6) Ойын т?рлерін ?йымдастыру

Осы ?дістерді? барлы?ына сыныпта к?п уа?ыт ж?мсамай-а?, 5-10 минут б?ліп, ?йге ?осымша тапсырмалар беріп жіберсе?, о?ушыны? о?у?а деген ?ызы??ушылы?ы мен бірге о?у шапша?ды?ы, ой-?рісі, танымы, ?иялы артады. Оны ?з сыныбымнан нашар о?ушылармен ж?мыс ж?ргізгенде ?з ж?мысыма риза бол?ан с?ттерімде кездестірдім.

1. Салтанат-?ндемейтін

2. ?азиза, М?лдір, Н?ржанат- ?з дегенін жасайтын

3. ?сел, Жанат, Г?л – а?ылды, айт?анды ??атын, (?зімен-?зі)

4. Г?лсина- білгенін айту?а жас?анатын

5. Дана- ауруша?, жарысып о?иды

6. А?бота, А?баян, Мадина-м??алімнен жа?сы ба?а алуды керек етеді, біра? жылауы?.

Бастауыш мектеп- о?ушы т?л?асы мен санасыны? дамуы ?уатты ж?ретін ерекше, ??нды, ?айталанбас кезе?. Сонды?тан, бастауыш білім ?здіксіз білім беруді? ал?аш?ы бас?ышы, ?иын ж?не жауапты ж?мыс. Бізді? ма?сатымыз- баланы о?ыта отырып жан-жа?ты т?рбиелеу. О?ушыларды? о?у шапша?ды?ын арттыру ?шін саба?та ж?не саба?тан тыс уа?ытта жо?арыда келтірілгендей ?рт?рлі ?діс-т?с?лдерді ?олдану?а болады. ?стаз ?рбір саба?ында ш?кіртін та? ?алдыруды ?мытпа?ан ж?н. ?орыта айт?анда, « Дарындылы??а ?мтылу та? ?алудан басталады» демекпін. Сонымен бірге, ?лы ??лама ?л-Фараби «Адам?а е? бірінші білім емес, рухани т?рбие берілуі керек, т?рбиесіз берілген білім адамзатты? ?ас жауы. Ол келешекте оны? ?міріне апат ?келеді» деген. Олай болса, білім беру, білім бере отырып т?рбие беруді ?рбір ?стаз жадында ?стауы ж?н!

Показать полностью

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«О?ушыларды? шы?армашылы? жазба тілін дамыту »

Жаңа ғасыр қоғамды қайта құру жағдайында Қазақстан Республикасының білім беру саласындағы басты міндеттерінің бірі- ұлттық ерекшеліктерді еске салып, жастарға білім мен тәрбие беру ісін дамыту және жетілдіруді басты мақсат етіп отыр. Білім мен тәрбие берудің негізі жалпы білім беретін мектептердің педагогикалық процесін жақсарту кезек күттірмейтін мәселе десек, бастауыш мектеп- соның бастауы. Педагогика ғылым ретінде өте күрделі. Оның күрделілігі-жүз мыңдаған компоненттерден бас қатырарлықтай шиеленісе байланысып жатуында. Ал, оның жауапкершілік өлшемі – Адам!

Мұны біз ұстаздық өмірімізде күн сайын, әрбір минут сайын ұмытпайық. Ұстаз еңбегі- оқушы білімімен өлшенеді. Ұстаз еңбегінің күрделілігі- әрбір оқушының жүрегіне жол табуында, әрбір баланың бойындағы қабілетті дамыту арқылы өзін, өмірді, әлемді тануға, қоғам алдындағы жауапкершілікті, адамгершілік қадір-қасиетін сезіндіру. Бүгінгі ұстаз, ескінің көзіндей, жаңаның өзіндей болып қастерлейтін, оны өзгеге танытып, сыйлата алатын, рухани дүниесі бай, интеллектуалдық деңгейі жоғары, білімді, білікті болуы керек.

Ұстаздық оқу-тәрбие ісі оқушының жүрегін тебірентіп, ой-сезіміне әсер ету үшін:

1) Ұстаз сауатты, жан-жақты болуы;

2) өз бойындағы білімді оқушы жүрегіне еркін, шеберлікпен жеткізе білетіндей әдіскерлік икемділігі;

3) оқушының психологиялық ой-өрісін бақылай алатын сезімтал психолог, өз ісіне, шәкіртіне деген сүйіспеншілігі қажет;

Міне, бойында осындай қасиеттері бар ұстаз-кішкентай бүлдіршіндермен тіл табысып, сауатын ашып, олардың оқуға деген ынтасын, оқу шапшаңдығын арттыра алады.

Бастауыш сыныптарда оқушылардың оқу шапшаңдығын арттырудың маңызы өте зор. Оқу дағдысын жетік меңгерудің алғашқы сатысы 1-сыныпта әліппе кезеңінен басталады. Оқушы 2 немесе 3 дыбысты үйренгеннен кейін-ақ, жеке-жеке әріптеп оқытпай, неғұрлым буындап оқуға дағдыландыру қажет. Ол үшін созып оқу тәсілін пайдалану тиімді болады.

1-сынып оқушылары буындап оқуды меңгергеннен кейін-ақ шапшаң оқудың алғашқы сатысы қаланды деуге болады.

Оқушылар 1-сыныпты бітіргенде 35 сөз оқуы тиіс. Қазақстан Республикасы бастауыш білімнің мемлекеттік стандартына сәйкес 2-сыныпта жыл аяғында 55-60 сөз оқуы, 3 сыныпта жыл аяғында минутына 75-80 сөз, 4 - сынып оқушылары минутына 95-100 сөз оқуы қажет. Барлық сынып оқушыларының мұндай дәрежеге жетуі үшін шапшаң оқуға дағдыландыру қажет. Шапшаң оқуға дағдыланғанда ғана оқушы төмендегідей жетістіктерге жете алады:

1) Мәнерлеп оқуды меңгереді. Сөйлем түрлеріне және мәтін мазмұнына қарай оқу мәнерін сақтай отырып оқуды біледі.

2)Оқығанда көз алдына еслестете отырып оқу қабілеті артады. Әртүрлі сезімдерге беріледі. Қиялдау қабілеті дамиды.

3) Тақырып соңындағы тапсырмалармен емін-еркін жұмыс істейді.

4) Үй тапсырмасын оқып дайындалғанда уақыт үнемдейді.

Тез оқитындардың көру көкжиегі кең. Шапшаң оқып, көру көкжиегін кеңейтудің құпиясын меңгерту бастауыш сыныпта-ақ басталады. Оның әдістері төмендегідей:

Бірінші: Артикуляциямен, яғни дауыстап оқу. Бұл әдіс 1,2,3- сыныпта үнемі пайдаланылады. Менің қазіргі сабақ беріп жүрген сыныбымда орташа оқитын оқушыларға осы әдісті пайдаланып жүрмін.

Екінші: Артикуляциясыз, яғни үнсіз көзбен оқу. Бұл әдісті 4-сыныпта пайдаланған тиімді. Дауыстап оқуға төселген оқушылар 4-сыныпқа көшкенде үнсіз оқуды меңгеріп кетеді.

Үшінші: Алгоритм бойынша оқу. Алгоритм дегеніміз- тақырыпты жүйелі, рет-ретімен орындау әрекеті ( машығы).

а) кітаптың немесе мәтіннің тақырыбына назар аудару;

ә) авторын есте сақтау;

б) оны өмірде пайдалану мүмкіндігіне назар аудару.

Бұл әдіс 1-сыныптан бастап-ақ жүзеге асу нәтижесін береді. Оқушы өзінің оқып отырған немесе жаттаған өлеңінің тақырыбын білуі тиіс. Және авторына назар аударуды әдетке айналдырған жөн. Өзі оқыған мәтіннің мазмұнын ұғып, өзінің өмірінде пайдалануға бола ма, болмай ма соны білуге дағдыландыру.

Төртінші: Хормен оқыту. Хормен оқыту көп жағдайда өлең шумақтарын оқуда пайдаланамыз.

Бесінші: Бәрімізге белгілі байырғы Шульте таблицасын бастауыш сыныптарда пайдалану әдісі. Бұл әдісті 3,4-сыныпта пайдаланады. Оқушы алдымен сандарды рет-ретімен көзбен көріп жаттығады. Таблицаны оқып жаттығуға алғашында көп минут кеткенімен, ал үйрене келе жаттығады. Бұл көру көкжиегін кеңейтудің бір әдісі. Шульте таблицасын еңбек сабағында әр оқушы өзі жасап алуына болады.

Алтыншы: қосымша газет, журнал оқу.Ертегі кітап оқуға да болады. Немесе аптасына 1 рет 10 минуттық хабарлама оқуға дағдыландыру тиімді. Бұл әдісті мұғалім оқушы қабілетіне қарай жұмыс түрлерін түрлендіруге болады:

1) хабарландыру

2) мінездеме жазу ( бір-біріне, кейіпкерге)

3) тақырыпқа сай жоспар құру

4) шығарма, мазмұндама, диктант жазу

5) монолог, диалог, тест құру және т.б

6) Ойын түрлерін ұйымдастыру

Осы әдістердің барлығына сыныпта көп уақыт жұмсамай-ақ, 5-10 минут бөліп, үйге қосымша тапсырмалар беріп жіберсең, оқушының оқуға деген қызықғушылығы мен бірге оқу шапшаңдығы, ой-өрісі, танымы, қиялы артады. Оны өз сыныбымнан нашар оқушылармен жұмыс жүргізгенде өз жұмысыма риза болған сәттерімде кездестірдім.

1. Салтанат-үндемейтін

2. Ғазиза, Мөлдір, Нұржанат- өз дегенін жасайтын

3. Әсел, Жанат, Гүл – ақылды, айтқанды ұғатын, (өзімен-өзі)

4. Гүлсина- білгенін айтуға жасқанатын

5. Дана- аурушаң, жарысып оқиды

6. Ақбота, Ақбаян, Мадина-мұғалімнен жақсы баға алуды керек етеді, бірақ жылауық.

Бастауыш мектеп- оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін ерекше, құнды, қайталанбас кезең. Сондықтан, бастауыш білім үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы, қиын және жауапты жұмыс. Біздің мақсатымыз- баланы оқыта отырып жан-жақты тәрбиелеу. Оқушылардың оқу шапшаңдығын арттыру үшін сабақта және сабақтан тыс уақытта жоғарыда келтірілгендей әртүрлі әдіс-тәсәлдерді қолдануға болады. Ұстаз әрбір сабағында шәкіртін таң қалдыруды ұмытпаған жөн. Қорыта айтқанда, « Дарындылыққа ұмтылу таң қалудан басталады» демекпін. Сонымен бірге, ұлы ғұлама Әл-Фараби «Адамға ең бірінші білім емес, рухани тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы. Ол келешекте оның өміріне апат әкеледі» деген. Олай болса, білім беру, білім бере отырып тәрбие беруді әрбір ұстаз жадында ұстауы жөн!