ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ?ОЛДАНУ АР?ЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП О?УШЫЛАРЫНЫ? ТІЛІН, ?ЫЗЫ?УШЫЛЫ?ТАРЫН АРТТЫРУ
ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ?ОЛДАНУ АР?ЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП О?УШЫЛАРЫНЫ? ТІЛІН, ?ЫЗЫ?УШЫЛЫ?ТАРЫН АРТТЫРУ
ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ?ОЛДАНУ АР?ЫЛЫ БАСТАУЫШ
СЫНЫП О?УШЫЛАРЫНЫ? ТІЛІН, ?ЫЗЫ?УШЫЛЫ?ТАРЫН АРТТЫРУ
Ойынны? педагогикада,о?ыту ?рдісінде алатын орны Платон заманынан белгілі бол?ан XVIII ?асырды? ?зінеде-а? Ж.Ж. Руссо мен И.Г. Песталоцци ойын ар?ылы балаларды болаша? ?мірге бейімдеу керек деп т?сіндірген. [1]
Ойынны? саба? барысында басты ма?саты – білім беруді ойынмен ?штастыру. Баланы? ойын?а белсенді т?рде ?атысуы оны? ?жымда?ы бас?а да ?рекеттерін ай?ындайды. Ойын бір ?ара?анда ?арапайым ??былыс не ?рекет сия?ты бол?анымен, ол ?жымды? ?рекет. Ойын ар?ылы о?ушыны?:
Педагогикалы? ?рдісті жетілдіруде ойынны? алар орнын ?аза?станды? ?алым Н. ??лжанова да [2]зерттеген. Ойын бала ?шін еліктеу, инстинг, к?нделікті негізгі ?рекет ж?не оны? жеке ?мірі, - деп д?лелдеген. Н. ??лжанованы? айтуы бойынша ойынды ?дептілік, т?рбиелік ма?сатта пайдалану-баланы? болаша? ?міріне т?зу жол салу, ?лкендерге еліктеуі ж?не ?мірді? талаптарына сай бейімделуі басты педагогикалы? ма?саттар. ?алым «Бала ойында ?ана тыны?ып», «ж?мыс жасап», ?сіп жетіледі. Оны? ойлау ?абілеті жетіліп, ?арым-?атынас жасау м?мкіндігі артатынын атап к?рсеткен.
«Ойын – бала ?шін ?мірлік т?жірибе»,-деп М. Ж?мабаев атап к?рсетсе, «Ойын-баланы? рухани дамуыны? негізі»,-деп, Л.С. Выготский,Д.Б. Эльконин ?з е?бектерінде атап к?рсеткен.[3,4]
Ойын балалар ?шін к?делі ?рекет бола алады. Балалар білімді ойын ар?ылы ?абылдап, ?лкендерден ?йренеді. Сонды?тан саба?та?ы ойын о?ушы білімін ты?дап, ой-?рісі ке?ейте алады, білім алуда?ы ?ызы?ушылы?ы артады. Ойын ар?ылы бала к?птеген м?ліметтер алады, психологиялы? ерекшеліктерін ?алыптастырады. Баланы? жас ерекшелігіне, саба?ты? ма?сатына сай ?жымдастырыл?ан ойындарды? берері мол.
12 жылды? білім беру бойынша мемлекеттік стандарт жобасында о?ытуды? ойын технологиясына ?лкен м?н берілген. «П?ндік, п?наралы? сипатта?ы дидактикалы? ж?не сюжеттік, р?лдік ойындар білім алушы?а ?зін таныту?а, жолдастарыны? пікірімен санасу?а, к?пшілік алдында с?йлеу ?абілетін ?йренуге, жан-жа?ты білімін к?рсетуге м?мкіндік береді. Р?лдік, сюжеттік ойындарды? к?мегімен білім алушыларды? коммуникативтік ??зыреттілігін ?алыптастыратын о?у міндеттерін шешуге болады. Ойын ?арапайым тілдік жа?даяттарда білім алушыларды ?арым-?атынас м?дениетіне т?рбиелейді», деп атап к?рсетілген.[5]
Сондай-а? 12 жылды? білім беруде ?лтты? ойындар?а ж?не шынайы ?мірлік ?рекетпен ойналатын ойындар?а м?н беріледі.
Ойын ар?ылы о?ушыны? білімі мен бейімін, жеке т?л?алы? ?асиет-?абілеттерін арттыру м?мкіндіктері зерттелген. Ойындарды? ?ажеттілігін іріктеп ала білу-?стаз шеберлігіне байланысты. О?ушыны? тілін дамытуда с?здік ойындарын ?олдану тиімдірек. Сондай ойындарды? бірі – «Керекті с?зді тауып айт». Ойынны? ма?саты-?ажетті с?здерді д?рыс тауып айту?а жатты?тыру, о?ушы зейінін ?алыптастыру. М??алім сол саба??а ?атысты жалпылама с?зді атайды, о?ушылар ?ажетті с?здерді атайды немесе жазады. Б?л ойын о?ушыларды талдау жасау?а да ?йретеді. Мысалы: тіл дамыту саба?ында «Затты? атаулары» деген с?з аталса, о?ушылар, бірнеше с?здер айтады ж?не с?ра?тар ?ояды.
Жауаптарды жазады. Сондай-а? о?ушы зейінін ?алыптастыруда «Кім тез, шапша?» ойынын ?ткізуге болады. Б?л ойынды барлы? саба?тарда ?олдану?а болады.
Саба? барысында о?ушыларды? ?ызы?ушылы?ы, зейіні, тілін дамыту ?шін грамматикалы? ойындарды? орны ерекше. Саба?та тиімді ?олданыл?ан ойын о?ушыларды? грамматиканы толы? ме?геріп, сауатты жазу да?дысына мол м?мкіндік береді. О?ушыларды ?збеттерімен ж?мыс істеуге да?дыландырады, ізденімпазды??а баулиды. Грамматикалы? ойындарды? ерекшеліктері де бар. Б?л ойын ?р т?рлі жа?даяттар ар?ылы ж?зеге асады. Ойын саба?ты? ?р б?лігінде, ?р ма?сатта жекеленіп, дараланып ?олданылады. Жа?а та?ырыпты т?сіндіруде, ?ткенді ?айталауда, пысы?тау саба?тарында пайдаланылады. М??алім ойындарды ?олдану ?шін жете дайынды? жасап, ?ажетті жабды?тармен ?амтамасыз етеді. Олар: грамматикалы? лото, грамматикалы? тренинг, грамматикалы? гимнастика т.б.
Саба? барысында о?ушыны? тілін дамытатындай, коммуникативтік ??зыреттілігін ?алыптастыратындай ойындарды ?олданамын. Олар: «Кім тез», «?уаласпа?», «??сбегі», «Кедергіден ?ту», «Кім болам?», «Асауды ?стау», «Аударыспа?», «Вагондарды ??рау», «?ай ?ріп жо?алды», «Лоторея ?ту», «Жасырынба?», «Атын айт», «Т?сін таны» т.б. ойындар
?р ойын саба? ма?сатына сай ?олданыс табады.
«Синтаксистік касса» ойыны. Карточкада бірнеше суреттер к?рсетіледі (адам, ??с, т.б.) беріледі ж?не ?ойылатын с?ра?тар карточкасы жасалады. Суретті? ?стіне с?ра?тары айтылып ?ойылады.
«Кедергіден ?ту» ойыны. Интерактивті та?тадан «кедергілер» к?рсетіледі. ?р кедергіні? ?з тапсырамасы та?тадан к?рінеді. Тапсырмалар топ?а беріледі. Осылайша ойын со?ында кедергілерден ?тіп м?реге жеткен топ же?іске жетеді.
«Вагон ??рау» ойыны. ?р топ?а бірнеше вагондар беріледі. ?р бала?а 1 вагоннан. Вагонны? артында?ы тапсырманы орында?ан о?ушы вагонды ретімен та?та?а келіп іледі. ?ай топты? вагондары алдымен ??ралса, сол топ же?іске жетеді.
«Атын айт» ойыны. Интерактивті та?тадан бір-бірімен аралас?ан бірнеше суреттер т?рады. О?ушылар кезекпен шы?ып суреттерді «белгісі» ар?ылы топтан себебін т?сіндіреді.
Саба?тан тыс уа?ытта ?имыл-?рекет ойындарына к??іл б?лінеді. «Ту?ан к?ні», «А? терек, к?к терек», «А? то?аш», «Ай?а ?шу», «Кім болам?» сия?ты ойындар ойналады. ?имылдары дамуымен ?атар ойын барысында ?ле?, та?па? жаттайды, мысалы:
Б?гін Анарды? ту?ан к?ніне
А? то?аш пісірдік
?лкендігі мынадай
Кішкентайлы?ы осындай
А? то?аш-ау, а? то?аш
Біреуді сайлап, ?зі? ?аш.
Сонымен ?атар 12 жылды? білім беру ж?не о?ушы ??зыреттіліктерін дамытатындай рольдік, сюжеттік ойындар?а ?лкен м?н беремін. О?ушылар алдына т?рлі ?мірлік жа?даяттар беріліп, о?ушылар ойнай отырып, сол туында?ан проблеманы шешуге да?дыланады. Ойын ?стінде бала с?ранысы мен м??алім тапсырмасы ?зара ?штасады. Мысалы: «Бізді? ?йіміз» ойыны. Топ ?здері т?р?ысы келетін ?йді? с?лбасын сызады немесе суретін салады. Одан кейін осы ?йді салу ?шін материалдарды аны?тап алады. Осылайша ойын ?мірмен байланыста болып, о?ушы ??зыреттілігін дамыту?а септігін тигізеді.
Сонымен, ойын келесі ма?ызды міндеттер: баланы? ?о?амды? ?атынастар?а бейімделуі, жалпы адамзатты? м?дени ??ндылы?тар мен ?рт?рлі ?лт ?кілдеріні? м?дениеттерін ме?геруі: баланы? шынайы адамгершілік коммуникация?а енуіне м?мкіндік беретін коммуникативті іс-?рекеттерді? к?рініс табуы ж?зеге асырылады. Баланы? ?р ?ырынан к?рінуіне интеллектуалды?, шы?армашылы?, коммуникативтік жа?ынан ж?не ?рт?рлі ?иынды?тарды же?уге жа?дай жасайды.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ?ОЛДАНУ АР?ЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП О?УШЫЛАРЫНЫ? ТІЛІН, ?ЫЗЫ?УШЫЛЫ?ТАРЫН АРТТЫРУ »
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Теориялық іздену кезеңіндегі
әдістемелік әдебиеттерді оқып- үйренген ізденіс материалы
Тақырыбы:
Ізденген: Мажитова Л.М
Тараз қаласы – 2015 жыл
ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ
СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ТІЛІН, ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫН АРТТЫРУ
Ойынның педагогикада,оқыту үрдісінде алатын орны Платон заманынан белгілі болған XVIII ғасырдың өзінеде-ақ Ж.Ж. Руссо мен И.Г. Песталоцци ойын арқылы балаларды болашақ өмірге бейімдеу керек деп түсіндірген. [1]
Ойынның сабақ барысында басты мақсаты – білім беруді ойынмен ұштастыру. Баланың ойынға белсенді түрде қатысуы оның ұжымдағы басқа да әрекеттерін айқындайды. Ойын бір қарағанда қарапайым құбылыс не әрекет сияқты болғанымен, ол ұжымдық әрекет. Ойын арқылы оқушының:
Педагогикалық үрдісті жетілдіруде ойынның алар орнын қазақстандық ғалым Н. Құлжанова да [2]зерттеген. Ойын бала үшін еліктеу, инстинг, күнделікті негізгі әрекет және оның жеке өмірі, - деп дәлелдеген. Н. Құлжанованың айтуы бойынша ойынды әдептілік, тәрбиелік мақсатта пайдалану-баланың болашақ өміріне түзу жол салу, үлкендерге еліктеуі және өмірдің талаптарына сай бейімделуі басты педагогикалық мақсаттар. Ғалым «Бала ойында ғана тынығып», «жұмыс жасап», өсіп жетіледі. Оның ойлау қабілеті жетіліп, қарым-қатынас жасау мүмкіндігі артатынын атап көрсеткен.
«Ойын – бала үшін өмірлік тәжірибе»,-деп М. Жұмабаев атап көрсетсе, «Ойын-баланың рухани дамуының негізі»,-деп, Л.С. Выготский,Д.Б. Эльконин өз еңбектерінде атап көрсеткен.[3,4]
Ойын балалар үшін күделі әрекет бола алады. Балалар білімді ойын арқылы қабылдап, үлкендерден үйренеді. Сондықтан сабақтағы ойын оқушы білімін тыңдап, ой-өрісі кеңейте алады, білім алудағы қызығушылығы артады. Ойын арқылы бала көптеген мәліметтер алады, психологиялық ерекшеліктерін қалыптастырады. Баланың жас ерекшелігіне, сабақтың мақсатына сай ұжымдастырылған ойындардың берері мол.
12 жылдық білім беру бойынша мемлекеттік стандарт жобасында оқытудың ойын технологиясына үлкен мән берілген. «Пәндік, пәнаралық сипаттағы дидактикалық және сюжеттік, рөлдік ойындар білім алушыға өзін танытуға, жолдастарының пікірімен санасуға, көпшілік алдында сөйлеу қабілетін үйренуге, жан-жақты білімін көрсетуге мүмкіндік береді. Рөлдік, сюжеттік ойындардың көмегімен білім алушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыратын оқу міндеттерін шешуге болады. Ойын қарапайым тілдік жағдаяттарда білім алушыларды қарым-қатынас мәдениетіне тәрбиелейді», деп атап көрсетілген.[5]
Сондай-ақ 12 жылдың білім беруде ұлттық ойындарға және шынайы өмірлік әрекетпен ойналатын ойындарға мән беріледі.
Ойын арқылы оқушының білімі мен бейімін, жеке тұлғалық қасиет-қабілеттерін арттыру мүмкіндіктері зерттелген. Ойындардың қажеттілігін іріктеп ала білу-ұстаз шеберлігіне байланысты. Оқушының тілін дамытуда сөздік ойындарын қолдану тиімдірек. Сондай ойындардың бірі – «Керекті сөзді тауып айт». Ойынның мақсаты-қажетті сөздерді дұрыс тауып айтуға жаттықтыру, оқушы зейінін қалыптастыру. Мұғалім сол сабаққа қатысты жалпылама сөзді атайды, оқушылар қажетті сөздерді атайды немесе жазады. Бұл ойын оқушыларды талдау жасауға да үйретеді. Мысалы: тіл дамыту сабағында «Заттың атаулары» деген сөз аталса, оқушылар, бірнеше сөздер айтады және сұрақтар қояды.
Жауаптарды жазады. Сондай-ақ оқушы зейінін қалыптастыруда «Кім тез, шапшаң» ойынын өткізуге болады. Бұл ойынды барлық сабақтарда қолдануға болады.
Сабақ барысында оқушылардың қызығушылығы, зейіні, тілін дамыту үшін грамматикалық ойындардың орны ерекше. Сабақта тиімді қолданылған ойын оқушылардың грамматиканы толық меңгеріп, сауатты жазу дағдысына мол мүмкіндік береді. Оқушыларды өзбеттерімен жұмыс істеуге дағдыландырады, ізденімпаздыққа баулиды. Грамматикалық ойындардың ерекшеліктері де бар. Бұл ойын әр түрлі жағдаяттар арқылы жүзеге асады. Ойын сабақтың әр бөлігінде, әр мақсатта жекеленіп, дараланып қолданылады. Жаңа тақырыпты түсіндіруде, өткенді қайталауда, пысықтау сабақтарында пайдаланылады. Мұғалім ойындарды қолдану үшін жете дайындық жасап, қажетті жабдықтармен қамтамасыз етеді. Олар: грамматикалық лото, грамматикалық тренинг, грамматикалық гимнастика т.б.
Сабақ барысында оқушының тілін дамытатындай, коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыратындай ойындарды қолданамын. Олар: «Кім тез», «Қуаласпақ», «Құсбегі», «Кедергіден өту», «Кім болам?», «Асауды ұстау», «Аударыспақ», «Вагондарды құрау», «Қай әріп жоғалды», «Лоторея ұту», «Жасырынбақ», «Атын айт», «Түсін таны» т.б. ойындар
Әр ойын сабақ мақсатына сай қолданыс табады.
«Синтаксистік касса» ойыны. Карточкада бірнеше суреттер көрсетіледі (адам, құс, т.б.) беріледі және қойылатын сұрақтар карточкасы жасалады. Суреттің үстіне сұрақтары айтылып қойылады.
«Сөйлем қуаласпақ» ойыны. Интерактивті тақтадан мазмұнды суреттер көрсетіледі. Топта сөйлемдер арқылы мәтін түрлері немесе хат, эссе, ой-толғау, хабарландыру, жарнама құрастырылады (ауызша).
«Кедергіден өту» ойыны. Интерактивті тақтадан «кедергілер» көрсетіледі. Әр кедергінің өз тапсырамасы тақтадан көрінеді. Тапсырмалар топқа беріледі. Осылайша ойын соңында кедергілерден өтіп мәреге жеткен топ жеңіске жетеді.
«Вагон құрау» ойыны. Әр топқа бірнеше вагондар беріледі. Әр балаға 1 вагоннан. Вагонның артындағы тапсырманы орындаған оқушы вагонды ретімен тақтаға келіп іледі. Қай топтың вагондары алдымен құралса, сол топ жеңіске жетеді.
«Атын айт» ойыны. Интерактивті тақтадан бір-бірімен араласқан бірнеше суреттер тұрады. Оқушылар кезекпен шығып суреттерді «белгісі» арқылы топтан себебін түсіндіреді.
Сабақтан тыс уақытта қимыл-әрекет ойындарына көңіл бөлінеді. «Туған күні», «Ақ терек, көк терек», «Ақ тоқаш», «Айға ұшу», «Кім болам?» сияқты ойындар ойналады. Қимылдары дамуымен қатар ойын барысында өлең, тақпақ жаттайды, мысалы:
Бүгін Анардың туған күніне
Ақ тоқаш пісірдік
Үлкендігі мынадай
Кішкентайлығы осындай
Ақ тоқаш-ау, ақ тоқаш
Біреуді сайлап, өзің қаш.
Сонымен қатар 12 жылдық білім беру және оқушы құзыреттіліктерін дамытатындай рольдік, сюжеттік ойындарға үлкен мән беремін. Оқушылар алдына түрлі өмірлік жағдаяттар беріліп, оқушылар ойнай отырып, сол туындаған проблеманы шешуге дағдыланады. Ойын үстінде бала сұранысы мен мұғалім тапсырмасы өзара ұштасады. Мысалы: «Біздің үйіміз» ойыны. Топ өздері тұрғысы келетін үйдің сұлбасын сызады немесе суретін салады. Одан кейін осы үйді салу үшін материалдарды анықтап алады. Осылайша ойын өмірмен байланыста болып, оқушы құзыреттілігін дамытуға септігін тигізеді.
Сонымен, ойын келесі маңызды міндеттер: баланың қоғамдық қатынастарға бейімделуі, жалпы адамзаттық мәдени құндылықтар мен әртүрлі ұлт өкілдерінің мәдениеттерін меңгеруі: баланың шынайы адамгершілік коммуникацияға енуіне мүмкіндік беретін коммуникативті іс-әрекеттердің көрініс табуы жүзеге асырылады. Баланың әр қырынан көрінуіне интеллектуалдық, шығармашылық, коммуникативтік жағынан және әртүрлі қиындықтарды жеңуге жағдай жасайды.
