Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
Т?уелсіз ?аза?станны? Білім за?ына орай жа?а ?лтты? білім ?лгісі бойынша мектепке дейінгі баланы? жеке басын т?рбиелеуде педагогикалы? дамуды? б?рыннан ?алыптас?ан ?леуметтік ба?ыттарын т?бегейлі ?згеруге тура келеді.Б?л жаста?ы балаларды? бойында адам?а т?н ?асиеттерді? жа?сы, ?негелі ?лгілерін ойда?ыдай ?алыптастыру ар?ылы мектепке дайындау мектепке дейінгі мекемелерді? негізгі міндеті. Баланы? т???ыш рет мектеп табалдыры?ын аттап, білім алу?а ден ?оюы – оны? ?міріндегі дамуыны? негізгі кезе?і. Осы кезе?нен бастап баланы? мінезі ж?не жеке ерекшеліктері ?алыптаса бастайды.
Мектепалды тобыны? балаларыны? мінезі мен ерекшеліктерін мектепке дейінгі дайынды?ын, денсаулы?ы мен даярлы? сапасыны? ба?алау ?лшемін на?ты білетін мектепалды даярлы? тобыны? т?рбиешісі ?рі психолог, ?рі медицинадан хабары бар, ?рі ?ртістік шеберлігі ?те мы?ты дамы?ан т?рбиеші болу керек.Ол:
— Саба?ты жа?аша шы?армашылы?пен ж?ргізе білетін.
— ?стазды? ж?регіне жылылы? ?алыптас?ан.
— Балаларды? ойында?ы ?рт?рлі шы?армашылы? ?нерлерін танып жол?а т?сіре білетін.
— О?ушыларды? ?ызы?ушылы?ын оятып, о?у ?рекетіне белсенділігін арттыра білетін.
— Баланы? отбасы ж?не ?о?амды? ?арым-?атынасын тиімді ?йымдастыруда?ы ата-ана ?ызметіні? проблемаларын на?ты шешіп, жол к?рсете білетін ?стаз болуы ?ажет.
Балалар денсаулы?ына ?ам?орлы? – мектеп жа?дайында мектепалды даярлы? сапасын ба?алау ?шін біз баланы? жан – жа?ты жа?дайын мынандай кретрийлерге б?лдік.
Психологтар мен педагогтар осы кезе?дегі дайынды?ты жалпы ж?не арнаулы деп екіге б?леді, со?ан байланысты балаба?шада жалпы ж?не арнаулы дайынды?тар ж?ргізіледі.
Жалпы дайынды? – ол псхологиялы?, адамгершілік ж?не дене дайынды?ы. Адамгершілік дайынды? ж?не ерік дайынды?ы бір – бірімен ты?ыз байланысты. ?р баланы? бас?а баладан ерекшеленетін ?з мінезі бар, со?ан байланысты істеген ісін, ?ылы?ын бас?арып ?йренуге тиісті. Сонда ?ана мектепке бар?анда тез тіл табысып кетеді.
Психологиялы? дайынды? — ол таным процестеріні? дамуымен байланысты. Балалар ?з еркімен ж?мыс істеуге ?лі толы? дайын емес, зейіні т?ра?сыз, тез шаршайды. Мектепке бар?анда м??алім барлы? ерекшеліктерді ескеріп, дайынды? кезе?індегі ?діс – т?сілді жал?астыра отырып, осындай таным процесін дамытады.
Дене дайынды?ы – мы?ты денсаулы?, шыдамдылы? ?асиеттер балаларда болу ?шін дербестік, е?бекс?йгіштік, жина?тылы? сия?ты ?асиеттері де даму ?шін ата – аналарды? к?мегімен ж?мысты бекіту керек.
?леуметтік дайынды? – о?у?а, (дербес тапсырманы орындау) баста?ан ж?мысты ая?тау?а ?иыншылы?тардан ?туге, ?стамдылы??а ?йрету:
Жа?а орта?а ?йрену.
а) ??рдастарымен ?рыспау, ренжіспей тіл табысу
?) ?лкендермен тіл табысу
Баланы мектепке дайынды?ты балаба?ша мен мектептегі ?діс – т?сілдері ?штастыру ар?ылы ж?зеге асыру?а болады, біра? олар?а ?ойылатын міндеттілік, реттілік, ойын ?дістерін пайдалану, ?з кезегімен бір – бірден жауап беру сия?ты талаптар бірдей болу?а тиісті.
Арнаулы дайынды? – мектепке баратын балалар санауды, ?ріптерді танып, біліп ?ана ?оймай, ?орша?ан орта туралы да толы? т?сініктері болу керек. Сонымен бірге таным процестерін (ес, зейін, ой – ?иял, ?абылдау) де дамытып отыру ?ажет.
О?ушыны? мінез-??л?ын, м?дениетін ?алыптастыру ма?сатында баланы? мектеп табалдыры?ын аттамас б?рын?ы психологиялы? ахуалын зерттеу, т?рбие орнына я?ни мектепке дайынды?ын аны?тау болып табылады. Баланы? мектепке психологиялы? дайынды?ын зерттеу, тексеру ма?сатымен оларды? о?у?а дайынды? м?мкіндігін ж?не даму д?режесін аны?тау ?шін ж?ргізіледі. Зерттеу ж?мысын жеке балалармен немесе топпен ж?ргізуге болады.
Психологиялы? зерттеуді? мынадай шарттары бар:
Баланы? мектепке даярлы?ын мектепке дейінгі мекеме немесе балалар емханасында?ы д?рігерлер аны?тайды. Бала мектепке бармайтын болса онда оны жергілікті д?рігер аны?тайды ж?не баланы? мектепке даярлы? де?гейі медициналы? психо-физиологиялы? шарттар бойынша аны?тайды. Баланы? о?у?а даярлы?ын тере? зерттеу мектепке баратын жылды? алдында ?азан немесе ?араша айларында ?ткізіледі. Балаларды? ал?аш?ы ?р жа?ты медициналы? психо-физиологиялы? тексеру н?тижесінде оларды? зерттеу т?жірибесінде оларды? д?рігерлік даму ?атарына т?сіріледі. Денсаулы?ын нашар ?р т?рлі ауыт?у?а ?шыра?ан балалар?а ж?не емдеу шараларыны? комплексі белгіленеді. Мектептегі о?у?а ?ажет функциялары жете дамымай кемістігі бай?ал?ан балаларды? тілдегі ж?не ?олды? б?лшы? ет ?оз?алысын дамыту ?шін ?рт?рлі жатты?улармен шаралары ?сынылады. М?ндай емдеу сауы?тыру шараларын балалар емханасыны? маман д?рігері ж?зеге асырады. Баланы? дыбыстарды айтуда?ы кемістіктерді жою саба?тарын логопед ж?ргізеді. ?олды? б?лшы? ет ?оз?алысын дамыту?а арнал?ан саба?тармен жатты?уларды т?рбиешісі немесе ата – аналар ж?ргізе алады, атап айт?анда сурет салуды тапсыру. ??растыру конструкциялы? ойындар, ?р т?рлі жазу емлелерін жазып ?йретуге болады. Осы психологиялы? зерттеуді? барысында мынадай н?тиже к?рсетіледі.
Бала а?ыл – ойыны? дамуы тек белгілі бір білім к?лемін ?ана емес танымды? іс-?рекет амалдары мен т?сілдерін игеруімен есте са?тау, елестету танымды? шы?армашылы? ?абілеттеріні? дамуын т?тас ?амтиды. Баланы? дамуы ?шін есте са?тау мен ойлау ?абілетіні? м?ні ?те зор. Б?ларды? б?рі ?орша?ан орта ж?не ?зі туралы білімді ме?геруі, мінез – ??лы? нормаларын игеруі, білім, білік, да?дысыны? ?алыптасуы, есте са?тау ж?не ойлау ?абілеттерімен ты?ыз байланысты. С?з бен с?йлеу ?рекеті ойлау ??ралы болып табылады. ?йткені оларды? негізінде логикалы? ойлау, ??ым ?алыптасады. 5 жасында бала к?рнекі — ?рекеттік ойлаудан к?рнекі – бейнелі ойлау?а ауысады ж?не 6 жас?а ?арай ауызша – логикалы? ойлау?а ?йренуі керек. Баланы? к?рнекі ?рекеттік ойлауы заттармен на?ты ?рекеті ар?ылы ж?зеге асады. Ол т?рлі заттарды пайдалану, ?орша?ан ортамен, адамдармен ?арым-?атынас жасау барысында білім ж?не т?жірибе жина?тайды. К?рнекі – бейнелі ойлау мен о?ан ы?пал ететін к?рнекі – схемалы? ойлауды? м?ні одан туында?ан жа?дайларды шешу ?шін бала заттарды? ?зіне емес, оларды? бейнесіне с?йенуі ар?ылы бейнеленеді. Ол ??былыстар мен заттарды? тек ж?не ?асиеттерін ?ана емес не??рлым ма?ызды байланыстарды, оларды? арасында?ы ?атынастарды аны?тап, схема бойынша ж?мыс жасай біледі, заттарды ?рт?рлі ке?істікті елестете алады, оларды ойша орнынан ауыстыра алады. Б?л кітапта?ы тапсырмалар мазм?ны ?орша?ан орта ?о?амды? ?мірдегі ??былыстар, оларды? арасында?ы байланыстар мен ?атынастар, адамны? ?лемдегі орны, таби?ат пен оны? ??былыстары,?сімдіктер мен жануарлар туралы білімдерді ?амтиды. Оларды орындау барысында бала заттар мен ??былыстарды? м?нді белгілерін ай?ындауды, кейбір дерексіз ??ымдарды сипаттауды, уа?ыт ?атынасын, себеп- салдарды, ке?істік, к?лем, ?лшем туралы т?сініктерді игереді. Ол с?здерді еркін ?олдануды, ?з пікірін айтуды, оны негіздеуді, ?арапайым за?дылы?тарды аны?тауды, салыстыруды, талдауды, пайымдау логикасын, ойлануды ?йренеді. С?здік ?оры, тіл байлы?ы артады, сюжеттік ??гімелер ??ру ?абілеті дамиды.
Баланы? ойлау ж?не с?йлеу ?абілетіні? дамуы сауса?тарыны? ?са? б?лшы? еттерімен, ?олдарыны? ?имыл ?йлесімділігімен ты?ыз байланысты екенін ескерген ж?н. Суретті жа?сы салатын ж?не ?демі жазатын балаларды? байланыстырып с?йлеу ж?не ауызша- логикалы? даму де?гейлеріні? жо?ары болатыны белгілі. Бала сауса?тарыны? ?са? б?лшы? еттерін дамыту ?шін ?р т?рлі заттарды сауса?тармен теру,алуан т?рлі ж?не ?р т?рлі к?лемдегі ты?ындар мен б?рандаларды б?рау,илеу,жапсыру,сурет салу,?зік сызы? сызу сия?ты т?рлі жатты?уларды пайдалану?а болады.Аталма?ан жатты?улар ішінде ?арындашпен сурет салу мен ?зік сызы? сызуды? м?ні зор.Кітабымыз тапсырмаларды? осы т?рлерін ?сынады.Оларды орындай отырып б?бек ?олдарыны? ?имыл ?йлесімділігі мен сауса?тарыны? ?са? б?лшы? еттерін дамытып ?ана ?оймайды,сонымен бірге ерікті зейінін,есте са?тау,к?ру ж?не ойлау ?абілеттерін дамытады ж?не ?а?аз бетінде ба?дарлау мен ?з ?рекетін ба?ылауды ?йреніп,алдына ?ойыл?ан міндеттерді орындау барысында тапжылмай ж?мыс істеуге да?дыланады, ынтасы, талабы артады.?орша?ан орта ??былыстары,заттар туралы т?сінігі тере?деп,?з ?абілет м?мкіндігі сезінеді.
Графикалы? тапсырмаларды орындау барысында бала?а ?зік сызы? сызу мен сурет салу?а ?ойылатын талаптарды ?ата? са?тау ж?не ?зік сызы?ты к?рсетілген ба?ытта ?ана сызуды, оларды? арасында бірдей ?ашы?ты? са?тауды, сурет шегінен шы?ып кетпеуді ескерту керек.М?ндай тапсырмаларды орындау ?шін бала?а жа?сы ?штал?ан т?рлі-т?сті ?арындаштар ?ажет.
Бала суреттерді м??ият ?арап, тапсырманы орындау кезінде т?жірибесін пайдаланып, бейнені толы?тыра т?седі.Ол жа?даяттарды ?иыстырып, ?з ?лесіне икемдейді. Н?тижесінде оны? ?зіндік ішкі позициясы, негіздей алатын пікірі туады. М?ндайда ересектерді? міндеті баланы? с?зін б?лмей оны то?татпай, асы?пай ты?дау ?з ?рекетіне ?зіні? ба?а беруіне м?мкіндік жасау. Баланы? шы?армашыла? белсенділігіне ?олдау к?рсетіп, тіпті елеусіз деген табыстарын ескеріп отыры?ыз.
?р беттегі материал бір саба??а есептелген. ?р саба?тан со? бала?а пара? со?ында?ы жола?ты ?зі ?ала?ан т?ске тапсырылады. Та?да?ан т?сіне ?арап, сол с?ттегі эмоционалды? – психикалы? к?йін а??ару?а болады. Ол сізді? баламен ??гіме?ізге д?рыс ба?дар береді. Кітап – д?птер ба?ылау тапсырмаларына ??рыл?ан. Бала оларды ересектерді? к?мегінсіз орындап бол?ан со? ?з ж?мысына ?зі ба?а береді. Егер ж?мысын ?те жа?сы орындалды деп есептесе ?ызыл т?спен, егер жа?сы деп есептесе жасыл т?спен бояйды.
Саба? мерзімін естен шы?арма?ыз, ол 20 – 30 минут созылуы м?мкін. Б?л баланы? жасына, екеуі?ізді? к??іл к?йі?ізге байланысты. Ж?мысты баланы? к??іл к?йіне жа?ымды ы?пал ар?ылы баста?аны?ыз ж?н. ?йтпесе сізді? жайсыз к?йі?із бала?а кері ы?пал етеді. Сондай-а?, баланы жиі ма?та?ыз. Титтей жетістігіні? ?зіне шын ж?регі?ізден ?уантуы?ызды ?аблеттілігіне сенімі?ізді ашы? білдірі?із.
О?у, жазу, санауды? берік да?дыларын ?алыптастыру ма?сатында мектеп алды о?ушысын мектеп ?міріне енгізуді? ?зі та?даулы технология мен ас?ан шеберлікті талап етеді. Баланы? мектепке келгенге дейін «Мен б?рін де мектептен ?йренемін» — деген ?мітін аны?тау, б?кіл мектеп ?жымымен ата-анасыны?, ту?ан-туысыны? ?атысуымен ж?зеге асырады.
Б?л жауапты кезе?дегі е? басты шаруа – баланы? сауатын ашуы, тілін сындыруы. Я?ни, ?зіні? ойын толы? айтуы мен ?атар о?у?а, жазу?а ?йренуі.
Тіл дамытуда?ы саба? бір-бірімен пікір алысу, ?арым-?атынас ??ралы болып
?оймай, ?азіргі кезе?де – кез-келген адамны? м?дени ж?не рухани ?суіні? басты к?рсеткіштеріні? бірі саналады. Сонды?тан да жас ?рпа?ты? тіл дамыту ж?мысын отбасында баланы? кішкене к?нінен бастап ?ол?а алуды? ?о?амды? ?рі т?рбиелік м?ні зор. ?йткені мектепке дейінгі ша? баланы? тіл ??былыстарына аса сезімталды?ыны? бай?алатын кезі сондай – а? б?л ша?та баланы? ?зін ?орша?ан д?ниені танып білуі ??марлы?ы, ?ызы?ушылы?ы ерекше дамиды. Танымды? белсенділік баланы? с?йлеу, бір н?рсені с?рап білу ?з ойын хабарлап жеткізу ?ажеттіліктерін тудырады. Осы?ан байланысты т?рбиешілермен ата-аналар ?шін ?сынылып отыр б?л ??рал мектепке дейінгі балалардщы? тіл дамыту ма?сатын к?здейді.
Мектеп алды класс о?ушыларыны? осылайша шы?армашылы?ын дамыта отырып, ?азіргі заман?ы педагогикалы? теориямен практиканы басшылы??а алып, ж?мыс жасаудамын. Педагогикалы? озы? техналогияларды саба? барысында пайдаланып, балаларды? шы?армашыла?ын дамыту?а а?паратты? технологияларды пайдалану ар?ылы ж?зеге асырдым. ?ортындылай келе мектеп алды класс т?рбиешісі е? озы? педагог, психолог, ?алым ж?не аса дарын иесі болу керектігіне к?з жеткіземіз. Бес жаста?ы бала зейінін дамытып, жеке т?л?а?а айналдыру ?р т?рбиешіні? басты міндеті. Сонды?тан бала ж?регіне жылылы? ?ялатып, ?абілетімен дарынын ашу ?р т?рбиешіні? алдына ?ойыл?ан е? басты міндеті болуы тиіс.
?з баяндамамда мектеп алды т?рбиешісіні? о?у т?рбие процесіндегі бала шы?армашылы?ын арттыру?а арнал?ан ?азіргі заман?ы педагогикалы? теориямен практиканы к?рсеттім. Баяндама барысында зерттелген ж?мыстармен т?жірибелер ар?ылы баланы 5 жасынан даму зонасыны? ай?ын айма?ына ?ол жеткен айма??а дейінгі ?абілетке жеткізуі ?стаздарды? шы?армашылы? ж?мысыны? міндеті зор екендігіне к?з жеткіздім.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер:
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт