kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

Кітапхана – о?ырман мен кітап арасында?ы негізгі алтын к?пір

Нажмите, чтобы узнать подробности

Кітапхана менеджер ?шін оны? ?орша?ан адамдар?а білдіретін ?сері ?те ма?ызды, сонды?тан ол ?зіні? жеке имиджін ?алыптастыру ?шін этикет ережелерін білуі ?ажет ж?не ?зін-?зі осы ережелерге с?йкес ?стауы тиіс.

Этикет — б?л адам ?ылы?тарын реттеуді? нысандарыны? біреуі болып табылады, біра?, этикет ережелері формалды бол?анды?тан, олар адам?а еркін та?дау м?мкіндігін бермейді. Б?л ережелерді біліп, орындап отыру ?ажет. Этикетті? тілі негізінде жалпы адамдар арасында?ы ?дептілік талаптарын білдіреді, сонымен ?атар, ол адамдар арасында?ы жас?а, ?ызметке байланысты ж?не бас?а да айырмашылы?тар иерархиясын реттейді. Этикет тілінде на?ты ?алыптас?ан жа?дай?а с?йкес ж?зеге асырылатын ?рекеттерді? дайын ?лгісі ?сынылады.

?азіргі танда іскерлік этикет демократиялы? принциптер негізінде жа?артылады, біра?, сонымен ?атар этикетті? негізінде ?асырлар бойы ?олданылып келе жат?ан ережелер салын?ан, мысалы: сыпайылы?, т?рбиелік, ?дептілік, жа?сы мі?ез ж?не бас?алары. Т?рбие к?рген адам ?шін б?л ережелерді орындау ?дет, оларды са?тап ж?ру ?иын?а со?пайды.

Этикетті? ерекшелігі диалогиялы? болып табылады, бас?аша айт?анда, этикет ережелеріне с?йкес бір-бірімен ?атынасатын адамдар осы ережелерді біліп, «бір с?тте с?йлесуі» тиіс. Мысалы, егер адамдар міндетті т?рде бір-бірімен амандасу?а ?деттенбеген болса, сізді? амандас?аныныз?а олар тан ?алып ?арауы м?мкін. Сонды?тан, м?дениетті ортада этикетті? жалпы ережелерін білім са?тау ?ажет. Адамны? жалпы м?дениеті к?птеген белгілерден ??ралады, солардын ішіндегі біреуі-т?рбиеліктін сырт?ы к?рінісі. Іскер адам киім стилін танда?анда ?о?амда?ы ?зіні? жа?дайын, толы?ты?ын, жасын ж?не ?айда баратынын ескеруі тиіс.

Кітапхана – о?ырман мен кітап арасында?ы негізгі алтын к?пір. Бір ?ажабы, осы заман?ы а?парат тасымалдаушы технология ж?йесінде де кітапхана ма?ызды буын болып саналады.

?азіргі кезде адамдарды? ?скеле? талабын ?ана?аттандыру, рухани байлы?ы мен жалпы ?абілетін дамыту ж?не жо?ары эстетикалы? тал?амын ?алыптастыру міндеттерін іске асыруда кітапханаларды? алатын орны ерекше.

Кітапхана м?дениет саласы ретінде а?паратты?, білім беру ж?не м?дени-а?арту ?ызметіні? негізгі болып табылады. Кітапханаларда о?у феноменін тиімді пайдалану мен дамытуды? сан ?асырлар бойы ?алыптас?ан бай т?жірибесі са?тал?ан. Олар кітаптарда жина?тал?ан адамзат жадыны?, ?лт жадыны? алтын ?оры, ал кітапханашылар – сол те?десіз ?азынаны? шыра?шылары іспеттес.

Кітапхана ?асырлар бойы келе жат?ан шыра?ы бтік парасатталы? пен білімділікті? киелі ордасы. Заманымызды? ?р кезе?інде кітапханашы ?ызметі туралы ??ым жо?ары болуы тиіс. Кітапханашы кітапханада тек кітап береді деген тар ??ым орнына, ?о?амда кітапханашы маманды?ыны? ?ажеттілігін мойындайтын о? пікірлер мен к?з?арастар ?алыптастыру керек. Кітапханашы маманы туралы т?сінік тере? м?нді, ?ажеттілігі жо?ары болуына к??іл б?лінуі тиіс.

Б?гінгі кітапхана ?жымдары ?здеріні? д?ст?рлі болмысына табан тірей т?рып, осы заман?ы а?паратты? жа?а технологиялар ?о?амны? тірек элементтеріне айналу?а ?мтыл?ан ?леуетті, ?леуметтік топ?а жатады. Кітапхана ?ызметін автоматтандыру мен компьютерлендіру де?гейі, б?л процестерді электронды? ?кімет ж?йесінде пайдалану м?мкіндіктері осы?ан ме?зейді. ?азір жекелеген электронды кітапханалар ?ана емес, мемлекеттік де?гейде орталы?тандырылы?ан электронды? кітапханалар ж?йесін ??ру м?сілесі де к?н т?ртібіне ?ойылып отыр. М?ндай ірі жобалар мемлекеттік бюджетті? ?олдауымен белсенді т?рді ж?зеге асырыла бастады.

Кітапханашы ?ызметі – ол танымал кітапхана оперциясын кітапханада  ж?не осы?ан ??сас а?паратты? мекемлерде орындайтын кітапханалы? білім бар маман. ?рбір а?паратты? ж?йе – б?л ??жаттарды? ж?йелі ?йымдасына ж?не а?паратты? технологиямен электронды? техниканы ?олданады, іске асырады. А?паратты? процесс б?л жина?тау, ??деу, іздестіру, са?тау ж?не тарату, а?парат бол?анымен кітапхананы осы процестер ж?ретін ?леуметтік институт деп атайды.

Кітапханашыны? басты ма?саты – елді? ?рпа?ын білім дариясына ба?ыттау ?шін ?ызмет ету. Сонымен ?атар о?ырмандарды? кітап о?уына жеткешілік ету ж?мыстарыны? арасынан ?дебиеттерді насихаттауда?ы к?пшілік  ж?мыстарыны? алатын орны ерекше. Жас ?рпа??а т?рбие беруде оларды? жан-жа?ты дамуына, е?бекті с?юіне, ?лкен ?негеге т?рбимелеуде кітап?а ?атысты т?рбие ж?мысыны? ?рт?рлі ?дістерін ке?інен ?олданады ж?не сол ?дістерді жетілдіруге тырысады.

Кітапхана ?мірі – сырт к?зге біліне, бай?ала бермейтін а?ысы, баяу, тула?ан тол?ындар ішінде жататын ?мір. Сол ?мірге бойлап, дендеп енген адам ?ана б?л ша?ыра?ты? ?асиеттілігін, кітапханашы маманды?ыны? ?ыры мен сырын а??ара алма?.

Кітапхана — м?дениетті? жо?ары де?гейі ж?не а?парат пен білім ?лемі ретінде онда ж?мыс істеген адамнан еріксіз жо?ары стильді талап етеді. Жа?сы с?зді дайындау ?з алдына, оны? мазм?ны? ты?даушыларды? жаны мен ж?регіне д?рыс жеткізе білу бас?а шаруа. Осыны? барлы?ына д?рыс жол?а  ?ойыл?ан с?йлеу м?нері ар?ылы  ?ол жеткізуге болады Журналист, м??алім маманды?тары т?різді кітапханашы маманына да с?йлеу м?дениетін, с?з ?нерін ме?геру ?те ?ажет. Жо?ары к?сіби де?гейде белгілі бір кітапты насихаттау, болмаса, ?зіні? к?з?арасын білдіріп, адамдармен ?арым-?атынас?а т?су ?шін білім ?ана жеткіліксіз, кітапханашы?а с?йлеу м?дениетіні? негізі аса  ?ажет.

«С?йлеу м?дениеті» ??ымына адамны? сезімі мен ж?регіне ?оз?ау салып, оларды белгілі бір ма?сат?а ж?мылдыра білу ?нерін жат?ызу?а болады. Д?рыс с?йлей білу — ?мірдегі жетістіктерді? бастауы, к?сіптік де?гейді? жо?арылы?ын к?рсетеді. 1893 жылы орысты? жазушысы А.П.Чехов Москва университетіне риторика п?ніні? енгізілетінін естіп ?олдау к?рсетеді. А.П.Чехов зиялы адамны? д?рыс с?йлей алмауы, д?рыс жаза ж?не о?и алмауымен бірдей деген.

С?йлеу м?дениетін ме?герген адам, ?зіні? ойын д?рыс жеткізе алады, ты?даушыны? ойын бас?а арна?а б?рып ?кететіндей арты? с?з айтпайды. ?з уа?ытында ж?не орнымен айтыл?ан с?з ?андай жа?дайлардан да жол тауып кетуге к?мектесетіні с?зсіз.

К?птеген ата?ты жазушылар, кітапханатанушылар с?з — д?рыс пайдаланушыны? ?олында болса, мы?ты ?ару болып есептеледі, еш?андай кітап, плакат адамны? с?зін алмастыра алмайды деп есептейді. Гете кітап к?п н?рсеге ?йретеді, біра? ?стаз бен уа?ыздаушыны? к?шіне жетпейді деген. Орыс жазушысы А.Гончаров болса, ?андай да бір керемет кітаптар ?зіні? д?рыс насихаттаушысын таппаса, ол сол беті ?лі д?ние болып  ?алады дейді.

С?йлей білу кітапханашы маман?а аса ?ажет, себебі ол о?ырмандармен, ?ріптестермен, ?о?амды? мекемелермен ?немі ?арым-?атынаста  болады.

Осы жа?дайды? барлы?ы болаша?та?ы ?лы шешенді то?татпайды. Ол жерді? астынан ?зіне орын жасап алып шешендік ?нерге ?йрене бастайды. Сырт?а шы?пау ?шін шашын жартылай алып тастайды. Алдын ала датайды. Сырт?а шы?пау ?шін шо т? йындап ал?ан с?здерді ол са?аттап с?йлейді, тілін ??рмет с?йлейтін кемшілігін жою ?шін, дем алмастан тау?а к?ніне неше рет шы?ады, те?із жа?асына келіп, тілі мен тіс еттеріні? ?ана?анына ?арамай аузына ?са? тастарды толтырып алып те?із шуынан да ?атты ай?айлап тіліні? кемшілігін жою?а тырысады. Ал иы?ы ?з ?алпынан т?мен т?сіп кетсе, алдын ала дайындап ?ой?ан ?ткір семсер ар?асына ?адалатын. Міне, осындай жан?иярлы? е?бекті? ар?асында Демосфен ?зіні? алдына ?ой?ан ма?сатына жетіп ?зіне тиесілі ?кесінен ?ол?ан м?раны даулап алады. Ол кереметтей шешен болып шы?ады, мында?ан ты?даушыларды? ??рметіне ие болып, с?з ??діретіні? ар?асында ?аншама мелллекеттерді? та?дырына ы?пал етеді. Б?л мысалдан ?андай ?орытынды шы?ару?а болады, ?зінді ?зі? т?рбиелесе?, е?бектенсе? с?з с?йлеу ?нерін де ме?геруге болатынын  к?рсетеді.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«Кітапхана – о?ырман мен кітап арасында?ы негізгі алтын к?пір»

Ақжайық ауданы

Тоған ауылдық кітапханашысы

Турешова Алия

Кітапхана – оқырман мен кітап арасындағы негізгі алтын көпір.

Кітапхана менеджер үшін оның қоршаған адамдарға білдіретін әсері өте маңызды, сондықтан ол өзінің жеке имиджін қалыптастыру үшін этикет ережелерін білуі қажет және өзін-өзі осы ережелерге сәйкес ұстауы тиіс.

Этикет — бұл адам қылықтарын реттеудің нысандарының біреуі болып табылады, бірақ, этикет ережелері формалды болғандықтан, олар адамға еркін таңдау мүмкіндігін бермейді. Бұл ережелерді біліп, орындап отыру қажет. Этикеттің тілі негізінде жалпы адамдар арасындағы әдептілік талаптарын білдіреді, сонымен қатар, ол адамдар арасындағы жасқа, қызметке байланысты және басқа да айырмашылықтар иерархиясын реттейді. Этикет тілінде нақты қалыптасқан жағдайға сәйкес жүзеге асырылатын әрекеттердің дайын үлгісі ұсынылады.

Қазіргі танда іскерлік этикет демократиялық принциптер негізінде жаңартылады, бірақ, сонымен қатар этикеттің негізінде ғасырлар бойы қолданылып келе жатқан ережелер салынған, мысалы: сыпайылық, тәрбиелік, әдептілік, жақсы міңез және басқалары. Тәрбие көрген адам үшін бұл ережелерді орындау әдет, оларды сақтап жүру қиынға соқпайды.

Этикеттің ерекшелігі диалогиялық болып табылады, басқаша айтқанда, этикет ережелеріне сәйкес бір-бірімен қатынасатын адамдар осы ережелерді біліп, «бір сәтте сөйлесуі» тиіс. Мысалы, егер адамдар міндетті түрде бір-бірімен амандасуға әдеттенбеген болса, сіздің амандасқанынызға олар тан қалып қарауы мүмкін. Сондықтан, мәдениетті ортада этикеттің жалпы ережелерін білім сақтау қажет. Адамның жалпы мәдениеті көптеген белгілерден құралады, солардын ішіндегі біреуі-тәрбиеліктін сыртқы көрінісі. Іскер адам киім стилін тандағанда қоғамдағы өзінің жағдайын, толықтығын, жасын және қайда баратынын ескеруі тиіс.

Кітапхана – оқырман мен кітап арасындағы негізгі алтын көпір. Бір ғажабы, осы заманғы ақпарат тасымалдаушы технология жүйесінде де кітапхана маңызды буын болып саналады.

Қазіргі кезде адамдардың өскелең талабын қанағаттандыру, рухани байлығы мен жалпы қабілетін дамыту және жоғары эстетикалық талғамын қалыптастыру міндеттерін іске асыруда кітапханалардың алатын орны ерекше.

Кітапхана мәдениет саласы ретінде ақпараттық, білім беру және мәдени-ағарту қызметінің негізгі болып табылады. Кітапханаларда оқу феноменін тиімді пайдалану мен дамытудың сан ғасырлар бойы қалыптасқан бай тәжірибесі сақталған. Олар кітаптарда жинақталған адамзат жадының, ұлт жадының алтын қоры, ал кітапханашылар – сол теңдесіз қазынаның шырақшылары іспеттес.

Кітапхана ғасырлар бойы келе жатқан шырағы бтік парасатталық пен білімділіктің киелі ордасы. Заманымыздың әр кезеңінде кітапханашы қызметі туралы ұғым жоғары болуы тиіс. Кітапханашы кітапханада тек кітап береді деген тар ұғым орнына, қоғамда кітапханашы мамандығының қажеттілігін мойындайтын оң пікірлер мен көзқарастар қалыптастыру керек. Кітапханашы маманы туралы түсінік терең мәнді, қажеттілігі жоғары болуына көңіл бөлінуі тиіс.

Бүгінгі кітапхана ұжымдары өздерінің дәстүрлі болмысына табан тірей тұрып, осы заманғы ақпараттық жаңа технологиялар қоғамның тірек элементтеріне айналуға ұмтылған әлеуетті, әлеуметтік топқа жатады. Кітапхана қызметін автоматтандыру мен компьютерлендіру деңгейі, бұл процестерді электрондық үкімет жүйесінде пайдалану мүмкіндіктері осыған меңзейді. Қазір жекелеген электронды кітапханалар ғана емес, мемлекеттік деңгейде орталықтандырылыған электрондық кітапханалар жүйесін құру мәсілесі де күн тәртібіне қойылып отыр. Мұндай ірі жобалар мемлекеттік бюджеттің қолдауымен белсенді түрді жүзеге асырыла бастады.

Кітапханашы қызметі – ол танымал кітапхана оперциясын кітапханада  және осыған ұқсас ақпараттық мекемлерде орындайтын кітапханалық білім бар маман. Әрбір ақпараттық жүйе – бұл құжаттардың жүйелі ұйымдасына және ақпараттық технологиямен электрондық техниканы қолданады, іске асырады. Ақпараттық процесс бұл жинақтау, өңдеу, іздестіру, сақтау және тарату, ақпарат болғанымен кітапхананы осы процестер жүретін әлеуметтік институт деп атайды.

Кітапханашының басты мақсаты – елдің ұрпағын білім дариясына бағыттау үшін қызмет ету. Сонымен қатар оқырмандардың кітап оқуына жеткешілік ету жұмыстарының арасынан әдебиеттерді насихаттаудағы көпшілік  жұмыстарының алатын орны ерекше. Жас ұрпаққа тәрбие беруде олардың жан-жақты дамуына, еңбекті сүюіне, үлкен өнегеге тәрбимелеуде кітапқа қатысты тәрбие жұмысының әртүрлі әдістерін кеңінен қолданады және сол әдістерді жетілдіруге тырысады.

Кітапхана өмірі – сырт көзге біліне, байқала бермейтін ағысы, баяу, тулаған толқындар ішінде жататын өмір. Сол өмірге бойлап, дендеп енген адам ғана бұл шаңырақтың қасиеттілігін, кітапханашы мамандығының қыры мен сырын аңғара алмақ.

Кітапхана — мәдениеттің жоғары деңгейі және ақпарат пен білім әлемі ретінде онда жұмыс істеген адамнан еріксіз жоғары стильді талап етеді. Жақсы сөзді дайындау өз алдына, оның мазмұның тыңдаушылардың жаны мен жүрегіне дұрыс жеткізе білу басқа шаруа. Осының барлығына дұрыс жолға  қойылған сөйлеу мәнері арқылы  қол жеткізуге болады Журналист, мұғалім мамандықтары тәрізді кітапханашы маманына да сөйлеу мәдениетін, сөз өнерін меңгеру өте қажет. Жоғары кәсіби деңгейде белгілі бір кітапты насихаттау, болмаса, өзінің көзқарасын білдіріп, адамдармен қарым-қатынасқа түсу үшін білім ғана жеткіліксіз, кітапханашыға сөйлеу мәдениетінің негізі аса  қажет.

«Сөйлеу мәдениеті» ұғымына адамның сезімі мен жүрегіне қозғау салып, оларды белгілі бір мақсатқа жұмылдыра білу өнерін жатқызуға болады. Дұрыс сөйлей білу — өмірдегі жетістіктердің бастауы, кәсіптік деңгейдің жоғарылығын көрсетеді. 1893 жылы орыстың жазушысы А.П.Чехов Москва университетіне риторика пәнінің енгізілетінін естіп қолдау көрсетеді. А.П.Чехов зиялы адамның дұрыс сөйлей алмауы, дұрыс жаза және оқи алмауымен бірдей деген.

Сөйлеу мәдениетін меңгерген адам, өзінің ойын дұрыс жеткізе алады, тыңдаушының ойын басқа арнаға бұрып әкететіндей артық сөз айтпайды. Өз уақытында және орнымен айтылған сөз қандай жағдайлардан да жол тауып кетуге көмектесетіні сөзсіз.

Көптеген атақты жазушылар, кітапханатанушылар сөз — дұрыс пайдаланушының қолында болса, мықты қару болып есептеледі, ешқандай кітап, плакат адамның сөзін алмастыра алмайды деп есептейді. Гете кітап көп нәрсеге үйретеді, бірақ ұстаз бен уағыздаушының күшіне жетпейді деген. Орыс жазушысы А.Гончаров болса, қандай да бір керемет кітаптар өзінің дұрыс насихаттаушысын таппаса, ол сол беті әлі дүние болып  қалады дейді.

Сөйлей білу кітапханашы маманға аса қажет, себебі ол оқырмандармен, әріптестермен, қоғамдық мекемелермен үнемі қарым-қатынаста  болады.

Осы жағдайдың барлығы болашақтағы ұлы шешенді тоқтатпайды. Ол жердің астынан өзіне орын жасап алып шешендік өнерге үйрене бастайды. Сыртқа шықпау үшін шашын жартылай алып тастайды. Алдын ала датайды. Сыртқа шықпау үшін шо тү йындап алған сөздерді ол сағаттап сөйлейді, тілін құрмет сөйлейтін кемшілігін жою үшін, дем алмастан тауға күніне неше рет шығады, теңіз жағасына келіп, тілі мен тіс еттерінің қанағанына қарамай аузына ұсақ тастарды толтырып алып теңіз шуынан да қатты айғайлап тілінің кемшілігін жоюға тырысады. Ал иығы өз қалпынан төмен түсіп кетсе, алдын ала дайындап қойған өткір семсер арқасына қадалатын. Міне, осындай жанқиярлық еңбектің арқасында Демосфен өзінің алдына қойған мақсатына жетіп өзіне тиесілі әкесінен қолған мұраны даулап алады. Ол кереметтей шешен болып шығады, мындаған тыңдаушылардың құрметіне ие болып, сөз құдіретінің арқасында қаншама мелллекеттердің тағдырына ықпал етеді. Бұл мысалдан қандай қорытынды шығаруға болады, өзінді өзің тәрбиелесең, еңбектенсең сөз сөйлеу өнерін де меңгеруге болатынын  көрсетеді.

Қазақ халқы да сөз өнеріне үлкен мән берген қандай да бір даулы мәселелерде Төбе бидің сөзіне тоқтап мәмлеге келген, әсіресе өздерінің шешендігімен, даналықтарымен қазақ халқының тарихында есімдері өшпес із қалдырған үш жүздің шешендері Төле би, Қаз дауысты Қазыбек би, Әйтеке  билер.

Кітапханадағы қарым-қатынас сөйлеу мәдениетінің негізі.

Кітапханадағы қарым-қатынастың өзіне тән маңызы  бар, олар:

— коммуникативтік — бұл кітапханалық қарым-қатынастың түрі;

— кітапханалар  ортасындағы   қарым-қатынастық қызметтің құралы болып есептеледі;

— ақпараттық — кітапхана оқырманға ақпарат беріп отырады. Ақпарат    пайдаланушыға беріледі,  пайдаланушы   мен   ақпараттың  арасында   байланыс   болмаса ақпарат өзінің    маңыздылығын жоғалтады. Сонымен бірге кітапханашы өзінің білімін үнемі көтеріп отыруы қажет. Осы   мақсатпен   кітапханашылар   әр түрлі   әдістемелік   ғылыми   семинарларға,   өндірістік кеңестерге, іс-тәжірибе  алмасу шараларына, кітапхана ассоциациясының отырыстарына қатысып,  баспасөз   беттері   арқылы   өз   іс-тәжірибелерін   бөлісіп отыруы  керек;

—   реттеушілік  қызмет  —   кітапханашыға   кітапхана ортасында қарым-қатынасын  реттеп,  кәсіби ұжымда өз орнын табуға, пайдаланушымен қызметтік қарым-қатынас   шекарасын      орнатып,   этикалық   тұрғыдан дұрыс жолға  қоюға  көмектеседі;

—  тәрбиелік қызмет — кітапханадағы  орнықты  әрі лайықты  қарым-қатынас оған  қатысушыларға  жақсы әсер етеді, кітапханашы оқырманмен қарым-қатынас кезінде қызмет көрсетуді жақсартуға ақпарат алады, оқырманның білімі  мен  мәдениетінен   өзіне  қажетті жақтарын   пайдалана   олады,   сол   сияқты   оқырман да  кітапханашыдан тәрбиелік әсер алады:  ақпарат беруде,   оны  іздестіруде,   кітапхана   қабырғасында өзін қалай    ұстау  қажеттігі және қарым-қатынас нәтижесінде екеуінің істері бір мақсатқа тоғысады.

Кітапханашының дұрыс сөйлеуі — сөйлеу мәденнетінің негізі. Сөйлеудің грамматикалық ережесін сақтамай, қателіктер жіберіп, сөзді дұрыс пайдаланбай және айта алмай тұрған кітапханашының сөзін оқырман дұрыс түсінбесе, оқырманның алдында  кітапханашының беделі төмендейді.

Кітапхана жұмысында кітапханашы өзінің сөйлейтін сөзін берілген уақыт шеңберіне сыйғызып, сөзін қысқа да түсінікті етіп жеткізуі қажет. Бір сөзді бірнеше  рет қайталамау керек.

Кітапханашы ақырын, ұғынықсыз, бір сарында сөйлеп, сөйлеген сөзіне м-м-м, сонымен, т.б. керексіз сөздерді қосып, қайталап, тілін шұбарлауға мүлде болмайды.

Кітапханашының тілі дауыс ырғағына байланысты құрылады. Кітапханашының дауыс ырғағы, сөйлеуі қарым-қатынасының негізі болғандықтан, кәсіби шеберліктің маңызды сипаттамасы болып табылады.

Кітапханашының аудитория алдында сөйлегенде қатты, ашық дауысты игеруімен қатар, көпшілікті өзіне баурап алатын дұрыс дауыс мәнері болуы да керек. Дауыс мәнері — кітапханашының сөйлеу мәдениетінің негізгі қасиеті. Жақсы сөзді дайындау өз алдына, оның мазмұнын тындаушылардың жаны мен   жүрегіне   дұрыс   жеткізе   білу   басқа   шаруа. Осының барлығына дұрыс жолға қойылған сөйлеу мәнері арқылы қол жеткізуге болады. Анық дауыс мәнеріне жету үшін тілді, ерінді, беттің төменгі жағын үнемі жаттықтыру қажет. Кітапханашыға кітапханашы жазуы (библиотечный почерк) қандай қажет болса, дауыс мәнері де сондай қажет. Жақсы дауыс мәнеріне жету үшін әріптер мен дауыстарды қатты айтып, жаңылтпаштар, өлеңдер, көркем қара сөздерді оқып, арнайы жаттығулар жасау арқылы үнемі еңбектену шарт.

Сөз — кітапханашының көпшіліктің алдында сөйлеуінің көрінісі: ол әр түрлі өндірістік жиналыстарда, оқырмандармен жеке және көпшілік жұмыстар өткізген  кездерде сөйлейді.

Сендіру тілі — мұндай тіл үш мақсатты алға қояды: тыңдаушыларды белгілі мақсатқа жігерлендіреді, өзінің айтып тұрған ұсынысының маңыздылығына көзін жеткізеді, тыңдаушылардың сезімдіне түрткі жасап, оларды  белгілі бір мақсатқа  қарай  итермелейді.

Сендіру тілі арқылы кітапханашы кітапхананың жұмысының ерекшеліктеріне тоқталады, оның қазіргі мүмкіншіліктері жайлы хабар береді, Интернет қызметі, анықтамалық-библиографиялық қызмет жайлы мәлімдейді. Кітапханашының сендіре айтқан сөзінен кейін оқырман мен кітапхана пайдаланушылары кітапханаға жоғарыда айтқан қызмет түрлерін пайдалану үшін  үнемі  келіп  тұрады.

Ең маңызды кезең — кітапханашының көпшіліктің алдында сөз сөйлеуге дайындығы болып табылады. Дайындық кезінде сөйлейтін сөзді қалай құрастыру керек, тындаушылармен кездесуге қалай дайындалу керек, аудиторияны меңгерудің қандай амалдары екенін жақсы білу  қажет.

Дайындық сөйлейтін тақырыпқа, сөйлеудің мақсаты мен міндеттеріне, аудиторияның құрамына, сол тақырыптың өзіндік ерекшеліктеріне, т.б. тікелей байланысты.

Ол белгілі бір тақырыпты тандау. Тақырып таңдауда ең қажеттісі — өзіңе де, тыңдарманға да қызықты әрі өзекті болуы керек. Тақырып қысқа, нақты, айқын болуы қажет, ол тындаушылардың көңілін аударатындай болуы тиіс. Тақырып жалпылама әрі түсініксіз болса, тындаушыларды қызықтырмайды, кері әсерін туғызады. «Тақырып өнер туындысының іргетасы», — деп З.Қабдолов айтқандай, өткізілетін шараның бәрі тақырыптан басталады. Сөйлеуге дайындық үстінде сөйлеудің мақсатын айқындау қажет. Сөйлеуші қандай мақсатпен сөйлеп тұрғанын анық көрсетуі керек. Егер сөйлеуші сөзінде «не үшін істеу керек» дегенді ойламаса, онда ол сөйлегенде табысқа жетпейді. Көпшілік алдында сәтті сөйлеп шығу үшін, материал жинау жеткіліксіз, ол материалдарды қалай орналастыруды ойлау керек: неден бастау керек, қалай жалғастырған дұүрыс, немен аяқтау қажет, аудиторияны жалықтырмай, сөзді аяғына дейін тыңдатудың қандай амалы бар дегенді ойластыру үшін, сөйленетін сөздің құрылымын түзу, сөздің жүйесін анықтау маңызды. Сөйлеген кезде конспект жасап, сөз сөйлеу құрылысының әдістерін ойластыру қажет. Тәжірибелі мамандар сөйлеген кезде естеріне түсіріп отыру үшін кейбір сөздерді ғана түртіп алады да,  көбінесе қағазға қарамай еркін сөйлейді.

Кітапхана маманы көп жағдайда сөзін қалай құрастыруды ойлайды, не нәрсеге ерік беру керек — еркін сөйлеп кетуге ме, жоқ әлде жазылған мәтіннен  ауытқымау керек  пе?

Сөз сөйлеу әр адамның жеке мүмкіншілігіне, тақырыпты білуіне, аудиторияға  байланысты.

Оқырманға кітапханашының сырт бейнесі үлкен әсер етеді. Оның киімі, шаш үлгісі барлығы кітапханашыға тән болуы керек. Үлкен мәдени шаралар өткізген кезде мейрамға сәйкес киініп, көңіл-күйді жоғары ұстаса өткізілетін шараның маңыздылығы арта түседі.

Кітапханашы сөз сөйлер алдында жазып алған қағазын қопарып жатса, ол да кітапханашы жайлы ұнамсыз әсерде қалдырады. Сонымен бірге, кітапханашы халық алдына шыға салып сөйлеп кетпей, аудиториямен біраз үнсіздік арқылы контакт орнатып алуы керек. Сөз сөйлеген кезде басқа жаққа қарамай, халыққа тура қарап  сөйлеу керек.

Кітапханашы мамандары кәсіптік өнегемен бірге сөз этикасына да көп көңіл бөледі. Маманның жұмыстарындағы жетістіктері оның өзін қоғамда, ұжымда қалай ұстауына, кәсіби этикетті, сөз сөйлеу мәдениетін, телефонмен сөйлесуді меңгергеніне байланысты болады. Этиканы білу кәсіби дәрежеде өсуге, ұжымда қалыпты ахуалды қалыптастыруға, оқырманды кітапханаға тартуға көп ықпал етеді. Этикет — адамдармен қарым-қатынас жасаудың белгілі бір ережесі. Кітапханашыларға этиканың негізгі принциптері белгілі, олар: кішіпейілділік, әдептілік, сыпайылық, дәлдік, жауапкершілік, ұқыптылық. Олар кітапханадағы жұмыс жетістіктерінің жиынтығы болып табылады.




Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Начальные классы

Категория: Прочее

Целевая аудитория: 4 класс

Скачать
Кітапхана – о?ырман мен кітап арасында?ы негізгі алтын к?пір

Автор: Турешова Алия

Дата: 12.08.2016

Номер свидетельства: 339173


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства