?ант. Осы бір т?тті е? ал?аш ?ай елде белгілі болды екен? Ол ?алай пайда болды? ?ант жасауды адамдар ?алай ?йренді? Ол ?алай жасалады?
?рине, б?л с?ра?тар сені де ?ызы?тырмауы м?мкін емес. Сен б?л туралы білетін де боларсы?. Біра? ?зіміз к?нде жеп ж?рген ?антты? тарихын біреу білсе, біреу біле бермес. Сонды?тан, білетінімізді орта?а салып к?релік.
Араларды? бал жасайтынын, оларды ?олдан ?сіруді ертеден-а? білген к?птеген елдер ?антпен м?лде таныс емес еді. Біра? ежелгі гректер «?ндістанда бал арасыз-а? бал беретін ?амысты? бар екендігін» айтып ж?рді. Шынында да ?ндістанда есте ?алма?ан ?те ерте заманнан бергі ?ант ?амысы деп аталатын ?сімдіктен т?тті ш?рбат жасауды білген. Кейіннен оны ??деп ?атты ?ант жасауды да алдымен білген ?нділер болыпты. ?ндістанны? Бенгалия ауданын «?ант елі» деп те ата?ан екен.
Д?л осы ?нді жерінен ?ант ?амысы парсы, араб сия?ты ?зге де жылы айма?та?ы елдерге сапар шекті. ?ант парсы ж?не ?нді к?пестеріні? ар?асында Мысыр еліне жетіп, ол бірден емдік д?рі-д?рмек ретінде ?олданыла бастады. ?йгілі саяхатшы Христофор Колумб ?зіні? саяхаты кезінде ?ант ?амысын Куба аралына ?келді. К?птеген жерде тамырын жая ?ойма?ан ?амыс осы Куба аралыны? топыра?ында жа?сы ?се бастады. Ол кезде ?ант Еуропа елдері ?шін «жабайы та?ам» деп аталыпты.
1.?антты? д?ние ж?зінде пайда болуы
А?ыз
?нділер ал?ашында ?ант жасауды? ?дісін ??пияда ?стапты. Ол ?шін к?птеген а?ыздар да ойлап тап?ан екен. Соны? бірі былай дейді. ?ант ?нді жеріне разылы? ретінде аспаннан ?ар сия?ты ?лпа болып жауыпты. Сондай-а? оны си?ыршылар ай жа?адан ту?ан кезде оны? жерге ба?ыттал?ан м?йізінен алады екен. ?ант ?ызылшасын кімдер ?сіре бастады?
Тарихи деректерге с?йенсек, е? ал?аш?ыларды? бірі болып ?ант ?ызылшасын Мысып жерінде ?сіре баста?ан екен. Біра? оны ?ант алу ?шін емес, ??лдар?а та?ам ретінде ?ана ?олданыпты.
?ант ?ызылшасыны? ??рамында ?антты? к?птігін 1747 жылы Андреас Маргграф аш?ан екен. Ол ?ант ?амысыны? Еуропа жерінде ?спейтініне к?з жеткізген со?, оны? орнын басатын ?сімдіктікті іздей бастайды. Себебі, б?л уа?ытта ?ант Еуропа жеріне Куба, Мексика, Бразилия ж?не А?Ш жерінен жеткізілетін еді. Сонды?тан да оны? ба?асы тым ?ымбат болды.
Селекционерлер ?олда бар ?сімдіктерді? ??рамын тексерік шы?ты. Е? ?олайлысы ?рі ??рамынан ?ант алу?а болатын ?ант ?ызылшасы болып шы?ты. Маргграфты? ойлап тап?ан жетістігін оны? ш?кірті Франц Карл Ахард ?ана іске асыра алды. Ол ?міріні? барлы?ын ?ант ?ызылшасынан ?ант алу?а ж?мсап, 1801 жылы арнайы фабриканы жабды?тады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Қанттың дүние жүзінде пайда болуы ................................................4
Қанттың алғаш Қазақстанда өндірілуі…………………. ………….5
Қанттың түрлері……………………………………………………..6
Тағамдар пісіруде қанттың орны……………………………………9
Тәтті тағамдардың тарихы…………………………………………..9
Тәтті кәмпит пен түрлі – түсті кәмпиттер жасау жолдары……….10
ІІ. Қорытынды
ІІІ. Пайдаланған әдебиеттер
Мақсаты :
- Қантты пайдалану арқылы кондитерлік өнімдерді әрлендіру жолдарын үйрену.
Міндеттері:
- Қанттың пайда болу тарихымен танысу.
- Қанттың пайдалануын зерттеу.
- Кондитерлік өнімдерді жасау жолдарымен танысу.
- Өз қолымен кондитерлік тағамдарды дайындап үйрену.
Өзектілігі: Қант – кондитерлік өнімдер шығаруда ең керекті заттардың бірі. Тәтті тағамдар дайындау қызықты іс әрекеттердің бірі.
Кіріспе
Қант... Осы бір тәтті ең алғаш қай елде белгілі болды екен? Ол қалай пайда болды? Қант жасауды адамдар қалай үйренді? Ол қалай жасалады? Әрине, бұл сұрақтар сені де қызықтырмауы мүмкін емес. Сен бұл туралы білетін де боларсың... Бірақ өзіміз күнде жеп жүрген қанттың тарихын біреу білсе, біреу біле бермес. Сондықтан, білетінімізді ортаға салып көрелік. Аралардың бал жасайтынын, оларды қолдан өсіруді ертеден-ақ білген көптеген елдер қантпен мүлде таныс емес еді. Бірақ ежелгі гректер «Үндістанда бал арасыз-ақ бал беретін қамыстың бар екендігін» айтып жүрді. Шынында да Үндістанда есте қалмаған өте ерте заманнан бергі қант қамысы деп аталатын өсімдіктен тәтті шәрбат жасауды білген. Кейіннен оны өңдеп қатты қант жасауды да алдымен білген үнділер болыпты. Үндістанның Бенгалия ауданын «қант елі» деп те атаған екен. Дәл осы үнді жерінен қант қамысы парсы, араб сияқты өзге де жылы аймақтағы елдерге сапар шекті. Қант парсы және үнді көпестерінің арқасында Мысыр еліне жетіп, ол бірден емдік дәрі-дәрмек ретінде қолданыла бастады. Әйгілі саяхатшы Христофор Колумб өзінің саяхаты кезінде қант қамысын Куба аралына әкелді. Көптеген жерде тамырын жая қоймаған қамыс осы Куба аралының топырағында жақсы өсе бастады. Ол кезде қант Еуропа елдері үшін «жабайы тағам» деп аталыпты.
1.Қанттың дүние жүзінде пайда болуы
Аңыз Үнділер алғашында қант жасаудың әдісін құпияда ұстапты. Ол үшін көптеген аңыздар да ойлап тапқан екен. Соның бірі былай дейді. Қант үнді жеріне разылық ретінде аспаннан қар сияқты ұлпа болып жауыпты. Сондай-ақ оны сиқыршылар ай жаңадан туған кезде оның жерге бағытталған мүйізінен алады екен. Қант қызылшасын кімдер өсіре бастады? Тарихи деректерге сүйенсек, ең алғашқылардың бірі болып қант қызылшасын Мысып жерінде өсіре бастаған екен. Бірақ оны қант алу үшін емес, құлдарға тағам ретінде ғана қолданыпты. Қант қызылшасының құрамында қанттың көптігін 1747 жылы Андреас Маргграф ашқан екен. Ол қант қамысының Еуропа жерінде өспейтініне көз жеткізген соң, оның орнын басатын өсімдіктікті іздей бастайды. Себебі, бұл уақытта қант Еуропа жеріне Куба, Мексика, Бразилия және АҚШ жерінен жеткізілетін еді. Сондықтан да оның бағасы тым қымбат болды. Селекционерлер қолда бар өсімдіктердің құрамын тексерік шықты. Ең қолайлысы әрі құрамынан қант алуға болатын қант қызылшасы болып шықты. Маргграфтың ойлап тапқан жетістігін оның шәкірті Франц Карл Ахард қана іске асыра алды. Ол өмірінің барлығын қант қызылшасынан қант алуға жұмсап, 1801 жылы арнайы фабриканы жабдықтады. Шақпақ қантты кім ойлап тапты? Төртбұрышты үлгідегі шақпақ (рафинад) қантын ең бірінші болып чех оқымыстысы Рад Кристоф Яков ойлап тапқан. Ол өзінің ең бірінші Ол өзінің ең бірінші 350 түйірден тұратын бір қорап шақпақ қантын әйеліне тарту еткен. Бұл 1841 жылы болатын. Содан кейін бас көтермей жұмыс істеп тәжірибесін жалғастырды. Алғашқы шақпақ қанттар сатылымға 1843 жылы шыға бастады. Радтың саудаға шыққан алғашқы шақпақ қанттары бір қорапта 250 түйір болды және олар «Шай қанты» деп аталды. Қант қалай жасалады? Алдымен теріліп әкелінген қызылша үлкен астауға салынады. Содан кейін бірінен соң бірі кезекте тұрған машиналар жоғары көтеріп, жуын, оны майда тіліктерге кеседі. Тіліктерден шырын бөлінеді. Бірақ түсі ақ қызылша қара сөл бөледі. Осы сөлдер үлкен ыдыста жиналып түтікшелер арқылы өңдеуден өткенде, оның түсі мөлдір болады. Қызылшадан алынған сөл қою болуы үшін үлкен мұнарада оның құрамындағы артық суларды буландырып шығарып тастайды. Шыққан затты тағы да тазартудан өткізіп, оған қант ұлпаларын себеді. Ұлпалар қоймалжың шәрбатқа араласып түйіршік болып «өсе» бастайды. Осылай қант кристалдары пайда болады. Кристалдарды арнайы қондырғыда жуып кептірген соң шекер пайда болады. Ал шекерден шақпақ қант жасалады. Міне, бір түйір қант жасалу үшін үлкен жұмыстар істеліп, көп тер төгіледі. Сен білесің бе? •Қанттың орыс тіліндегі «сахар» сөзі арабтың «суккар» және санскриттегі «саркара» атауымен туыстас. •Тарих мамандарының айтуынша, Үндістанмен қатар Қытай да қанттың отаны саналады. •Саудаға түскен ең алғашқы қант сатып алған адамның байлығының қандай дәрежеде екеніндігін көрсететін болған. •Қант қамысын алдымен парсылар, содан кейін барып арабтар оны Мысыр жеріне апарып өсірген. •Мұнан 2000 жыл бұрын үндістандықтар қант кристалдарын жасай білген. Ескендір Зұлқарнайын (Александр Македонский) Үндістан жеріне жеткенде араларсыз «бал» алынып жатқандығын көріп таң қалыпты. •Қантты Еуропа жеріне таныстырғандардың бірі де осы Ескендір Зұлқарнайын мен оның жауынгерлері.
2. Қанттың алғаш Қазақстанда өндірілуі
1934 жылы айтарлықтай ірі Талдықорған және Мерке қант зауыттары іске қосылды. 1937 жылы айтарлықтай ірі Жамбыл қант зауыты жұмысын бастады. Еліміз қаншалықты кең байтақ болса да, қант қызылшасы ежелден Жетісу өңірінде егіліп, күтіп-бапталып өсіріліп келеді. Өйткені осы жақтың жұмсақ табиғаты бұл дақылды өсіруге өте қолайлы болып саналады. Бір кезде бұл өңірде 30 мың гектардан астам қант қызылшасы дақылы өсіріліп, әр гектарынан 360-400 центнерден тәтті түбір жиналып, миллион тоннадан астам өнім қант зауыттарына өткізілген уақыттар болған.
3. Қанттың түрлері:
Қоңыр қант
XXI ғасырдың басында арнайы сұраныс ерекше қоңыр қант болып табылады. Ол баға әлдеқайда жоғары сақталады, оған сәйкес тазартылған қызылша қанты, үстінен бірқатар артықшылықтары бар. Қоңыр қант, сондықтан, тиісті атауы болып табылады, қамысы жасалған. Қант бұл түрі зиян суретте түрінде кемшіліктерді қатар, кейбір артықшылықтары бар. Тең дәрежеде маңызды B витаминдер және түрлі микроэлементтер iрi мөлшерде қамтылған. Cane қант Еуропа елдерінде оның ерекше дәмі арқасында тану ие болды. Таза түрінде, ол жағымсыз иіс пен неприглядный бар, себебі азық-түлік, тек қоңыр, тазартылмаған қант пайдаланылады. Осы фактілер ескере отырып, өндірушілер қант тазалау үшін тоқтату туралы шешім қабылдады. Сіз бір жерде тазартылған қант қоңыр қараңыз Сондықтан, егер, ол, әрине, мен талғамына бояғыштар толы, өйткені оны сатып алуға асықпайды.
2.Қамыс қантынҮндістанда жасай бастаған. Еуропаға бұл қант орта ғасырларда жетіп, 11-12 ғасырларда әлемдік танымалдыққа ие болды.Қазірде әлемде өндірілетін қанттың 60%-ы қамыс қанты, ал қалған 40%-ы қызылша қанты. Сонда да қарапайым қызылша қанты көп қолданылады. Алайда қамыс қантының пайдалы қасиеттері әлдеқайда көп екен. Қоңыр қант клетчатка, микроэлементтер мен жүйке жүйесін реттейтін В дәруменіне бай.Қамыс қантындағы калий ағзадағы артық сұйықтықты шығаруға көмектеседі.
Осы қант түрінің құрамындағы кальций сүйектерді берік қылады. Айта кетсек, қызылша қантында бұл элемент 23 есе аз екен.
Қанттағы мырыш жалпы ағзаға пайдалы.
3.Қант қызылшасы (Beta vulgarіs) — қызылша туысына жататын екі жылдық бағалы техникалық дақыл. Бірінші жылы оның қоректік заттары бар тамыры мен жапырақ шоғы өседі. Осы жылғы өсу кезеңінің ұзақт. 150 – 170 күн. Екінші жылы топыраққа отырғызылған қант қызылшасының жемісінен гүл шашатын сабақ және тұқым пайда болады.
4. Үйеңкі қанты
Үйеңкі ағашы - Канадалықтар қант өндіру үшін олардың бірегей шикізат болып табылады. Канадалық қант өндірушілер өнімнің елеулі мөлшерін өндіреді.
5.Пальма қант
Азияның кейбір бөліктерінде және пальмалар өсетін елдерде, жергілікті тұрғындар ағаштардан қант өндіріп алады.
6.Құмай(өсімдік) - астық тұқымдасына жататын көп жылдық арамшөп. Құмайдан қант өнімін алады.
7.Жүзім қанты (Виноградный сахар, глюкоза) — моносахаридтер тобының көмірсуы. Суда жақсы ериді, тәтті дәмі бар. Сахароза, лактоза құрамына енеді
4.Тағамдар пісіруде қанттың орны.
Қант – бірегей өнім. Әр түрлі тағамдардың, сусындардың, нан және кондитерлік өнімдердің маңызды ингредиенті .
Қанттан тек тәтті балмұздақтар мен тосаптар ғана емес түрлі тәтті кәмпиттер жасауға болады. Жұмыс барысында мен түрлі – түсті кәмпит пен қатты кәмпит жасадым.
5.Тәтті тағамдардың тарихы.
Алғаш болып тәтті тағамдардың дәмін көрген көне грек халқы мен мысырлықтар. Ең бірінші тәтті тағамдарды әр түрлі жемістер мен балдан Көне Грецияда жасаған.
6.Тәтті кәмпит пен түрлі – түсті кәмпиттер жасау жолдары
Қарапайым қатты кәмпит бізге бала кезімізден таныс. Оны дайындау оңай. Ол үшін бізге қант, су, уксус керек.
Түрлі – түсті тәтті кәмпиттер жасау. Шайға дәм беретін, түрлі – түсті кәмпиттерді жасау өте оңай. Ол үшін бізге қант пен су және түрлі – түсті бояуыштар қажет.
Қорытынды
Зерттеу жұмысы кезінде біз қанттың пайда болу тарихымен толық таныстық. Көптеген салада пайдаланатынын білдік. Біздің негізгі мақсатымыз қантты пайдалана отырып кондитерлік өнімдерді үй жағдайында жасау болатын. Жұмыс жасау кезінде мен өз мақсатыма жеттім.
Қант – кондитерлік өнімдердің негізгі құрамы болып табылады. Сондықтан жасалған өнімдер бәрімізді таңқалдырды.
Мен өзім үшін бұл жұмыстан көп нәрсе үйрене білдім. Болашақта бұдан басқа қанттан жасалатын өнімдерді дайындағым келеді.
Пайдаланған әдебиеттер:
Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011
Цветы из королевской глазури авторы Кери Гриффис
Искусство создания сахарных цветов автор Алан Данн (SugarFlowerSkillsbyAlanDunn)
