Кіші ?ылым Академиясы, Жоба та?ырыбы "?а?аз ?айдан пайда болады?", Жоба жетекшісі: Аппасова Е Ж

Алматы облысы

Талдықорған қаласы

№ 14 орта мектеп-гимназиясы

КҒА

МАН ASY

Тақырыбы: Қағаз қайдан пайда болады?

Ғылыми зерттеу жұмысты орындаған:Чамаева Айназ Тұрсынқызы

3 «Г» сынып оқушысы

Жоба жетекшісі:Аппасова Еркежан Жиенбайқызы

бастауыш сынып мұғалімі

2016 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ............................................................................1

І. НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1.1. Қағаздың шығу тарихы .............................................2

1.2. Қағаз жасау технологиясы..........................................3

1.3. Қағаздың түрлері........................................................4

1.4. Қағаздың экологияға әсері..........................................5

1.5. Қызықтыдеректер....................................................6-7

ІІ. ҚОРЫТЫНДЫ.............................................................8

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.......................................................9

Аннотация:

Зерттеу мақсаты: Қағаз туралы мәліметтер жинақтап, қайдан пайда болғанын түсіндіру және зерттеу жүргізу.

Мақсаты: Қағаздың қайдан, қалай пайда болатындығы туралы мағлұмат

беру.

Міндеттері:

1.Қағаздың шығу тарихына тоқталу.

2.Қағаз жасау технологиясы туралы айту.

3.Қағаздың түрлері және қағаз жайлы қызықты деректермен бөлісу.

4. . Қағаздың экологияға әсері туралы ақпарат беру

Кіріспе:

Қағаз туралы біз не білеміз? Ол-кітап, журнал, газет шығаруға арналган материал. Біз күнделікті өмірде қағазбен және олардан жасалган бұйымдармен кездесеміз. Бұдан біз қағазды пайдалану балалық күннен басталатындығын білеміз. Бала кезімізде әдемі суреттер салынған кітапшаларға қызығамыз.

Мысалы туу туралы куәлік, төлқұжат, анықтама, дипломдарды қолымызға алғанда қағазды еске аламыз.

Қағаз іскерлік хат жазу үшін, творчестволық жұмыс жасауға және

тұрмыстық қажеттілік үшін керек .

Қағаз адам өмірінде ерекше орын алады.

Алғашқы қағазтұңғыш рет ІІ ғасырда Қытай жерінде пайда болды. Бұл шамамен 1000-шы жылдар еді. Олар кәдімгі шөптерді өңдеп, осы өнерді меңгерген.

Кейінірек ХІ-ХІІ ғасырларда бұл технология Еуропа жеріне жетіп, сол жақта тарала бастады. Қағаз өндіру кітап басу мүмкіндігі ашылғаннан кейін қауірт дамыды. Дегенмен бұл технологияның кемшілігі сол - қағазды жасап шығару өте күрделі жұмысты талап ететін. Ақыры, ғалымдар қағазды тек шөптерден ғана емес, сонымен қатар, ағаштардан да жасауға болатындығын тапты.

Қағаз – ағаш діңдерінен   жасалады. Қағаз өндіру үшін қолданылатын  ағаштар кесіліп, бөрене халіне келтіріледі. 

Осылайша қазіргі кезге дейін пайдаланылып келе жатқан жаңа технология пайда болды.

 

Қазіргі заманда қағазды қарағай немесе емен ағаштарынан жасау көп белең алған.

Фабрикаға осы ағаштарды кесіп әкелген соң, оларды сыртқы қабықтарынан тазартып, қырады, кейін майда-майда бөлшектерге бөлінеді. Бұл бөлшектер жуылып, ұнтағыш машинадан өтеді. Машинаның ішінде әртүрлі химиялық заттармен араластырылып, талшықтарға бөлінеді және қамыр халіне келтіріледі.

  Кейінқамырмиксерге  (араластырғышқа) салынады. Қамырдыңішінеқағаздыңсапасын, суғатөзімділігінарттыратын, немесереңберетінтүрлі-түстіхимиялықзаттарқосылады. Миксерденшыққанқамырбіртектіхалгекеледі. 

Содан соң, арнайы үгіткіш машина арқылы өңделген діңдерді үгітіп, ұсақтайды. Діңдер керекті деңгейде үгітілген соң, оны електен өткізіп, көлеміне қарай үгінділерді бөледі. Осылайша өңделген шикізатты арнайы қазанға салып, қайнатады.

Қамыр жылжымалы лентаның  үстіне төселеді.  Суы сүзілетін және тығыз цилиндрлердің арасынан өтеді. Осылайша қағаз беттері пайда болады. Соңында ыстық цилиндрлердің арасынан өтіп, құрғатылады. Фабрикадан шыққан қағаздар үлкен рулон түрінде шығады. Осылайша бірнеше рет өңделіп пайда болған лента таспаларға оралып, оларды қиып, дәптер күйіне түсіру үшін типографияға жібереді.  

Қағаздар типографияда арнайы қайшылар арқылы қиылып, бізге жол тартады. 

Оны өңдеушілер қалаған көлемде қырқып сатады.

Қағаздың 600-ден астамтүрі бар. Мысалы:

- баспалық қағаз (баспаханалық, офсеттік, иллюстрациялық, картографиялық, т.б.) – тегістігімен, түсінің ақтығымен ерекшеленеді, баспа бояуы жақсы жұғылады. Тұсқағаздар мен газеттікқағаздар да осы топқакіреді.

-жазбалыққағаз (жазуға, конверттік, карточкалық, т.б. поштағаарналғанқағаздар) – бетініңжылтырлығымен, жақсыжелімделгіштігіменжәне сия сормайтындығыменерекшеленеді.

-сызба және сурет салу қағазы (сурет салу, сызбасызуқағаздары, сызбалықмөлдіржәнекалькалық), әдеттетолтырғышсыз (немесеаздапқосылған) массаданжасалады.

-сіңіргіш қағаз (сүзгілік, сорғыштық, т.б.) фибра, жарғақ, санитарлық-гигиеналық бұйымдар, т.б. өндіру үшін қолданылады.

-аппараттық қағаз -жарықсезгішқағазфотографиялықжәнежарықпенкөшіругеқажетті, т.б. қағазжасауғапайдаланылады.

-көшірмелікқағаз арнайыөңделіпдайындалады.

-орамдық қағаз тағамдық және өнеркәсіптік бұйымдарды орауға, бууға, т.б. пайдаланылады. Бұлар берік талшықты материалдардан және өндіріс қалдықтарынан жасалады

-өнеркәсіптік-техникалық қағаз патрон, зімпара, диффузор жасауға, жіпке қосуға, дыбыс жазуға қолданылады. Қағаз массасын дайындау бірнеше сатыдан өтеді: талшықты материалдарды ұнтақтау, талшық түріне орай құрам дайындау, массаны бояу, желімдік ерітінді және үстемелер даярлау, т.б.

Экологияға әсері:

Қазір әлемде АҚШ, Канада, Жапония, Швеция елдері әлемдегі қағаз өндірісінің басым бөлігін шығарады. Индустриялық мемлекеттерде тұратын халықтың 20 пайызы әлемдегі қағаз өндірісі көлемінің 85 пайызын пайдаланып отыр. Бүгінде жер бетіндегі қоқыстың төрттен бірі қағаз өнімдерінен қалған қалдық болып отыр. Қағаз өндірісі кезінде пайда болатын улы газдар климаттың глобалды жылуына әкеліп соқтырады

Бір ғана дерек, америкалықтар жыл сайын пошта арқылы 4 миллион тоннаға жуық хат-хабар, бандероль алады екен. Бұл әрбір америкалыққа шаққанда, ондаған келіге тұратын зат болып табылады. Ең қызығы, осының барлығы электрондық байланыс арқылы келсе, жыл сайын 150 мың ағашты сақтап қалуға мүмкіндік бар екен. Егер бір тоннадан астам қағаз қалдықтарын қайта өңдеуден өткізетін болса, 17 ағашты аман алып қалады екенбіз.

Жалпы қағазды тиімді пайдалану жағына келсек, әр елдің тұтынуы әртүрлі. Мысалы, Қытай мен Үндістанда оны көп пайдаланады. Орташа есеппен алғанда, әрбір еуропалық жыл сайын 4 тонна қағаз тұтынады, ал австралиялыққа қажеттілігі-130 келі ғана екен. Ал британдық отбасы жыл сайын кесілетін 6 ағаштан жасалатын қағаз қалдықтарын далаға тастайтын көрінеді.

Сонымен қағаз өндірісі әртүрлі 7-8 технологиялық операциядан тұратын процесс. Аз уақытты алмайды. Егер бір тоннадай қағазды қайта өңдеуден өткізетін болса, 17 ағашты, 26 мың литр суды, 3 текшеметр топырақты, 240 литр жанар-жағар май мен 4000 киловатт - сағат электр энергиясын үнемделеді екен. Ал қайта өңдеуден өткізілген өндіріс барысында электр қуатын екі есе аз үнемдеуге болады. Осының арқасында ауаны былғайтын зиянды қалдықтар 70 пайыз төмендейді.

Соңғы 20 жыл ішінде әлемде қағаз бұйымдарын тұтыну 92 миллионнан 208 миллионға артып, оның көрсеткіші 128 пайызға артты. Қазіргі заманғы технологияның жанданып, электрондық құжаттың өмірге келуі мен компьютерлік байланыстың артуы бәрібір қағаз өндірісіне кері әсерін тигізіп отырған жоқ. Сұраныс та, қажеттілік те бар. Мысалы, миллион тонна қағаздың 14 мың теміржол вагонына сиятынын ескерсек, бұл саладағы өнімнің азаймай, қайта жыл сайын артып келе жатқанын түсінуге болады.

Қызықты деректер:

• Негізі бір парақ қағазды өз заңдылығы бойынша жеті рет қана бүктеуге болады дейді сарапшылар, одан ары бүктеу өте күрделі. Алайда жуырда бұл қисынды америкалық бір оқушы бұзды. Ақ қағазды 12 рет бүктеп, ол рекорд жасаған көрінеді. Бұлнәтижені осы уақытқадейінешкімтүзейалғанжоқ.

• Жақындабіржазушыжаңашылбастамакөтеріп, оны өзіжүзегеасырды. Оләжетханалыққағазарқылыөзініңкөркемтуындысынжазып, кітапетіпшығарған. Франкфурттегімұражайдакітапкөрмесін өткізген. Жазушыныңойынша, «әжетхана-нағызкітапқұмарлардыңорны».

• Атақты «Титаник» кемесінің 3 кластықонақтарытамақтанатынмейманханасынанбіржолаушының «менюі» табылған. Белгісізқонақішкенбұлдастарқанмәзірікемеапатқаұшырағанмаңда су бетіндеқалқыпжүрген. Бұлдастарқанмәзіріаукционда 45 мыңдолларғасатылды.

• Калифорния штатындаіс-қағаздарықолданыстағызаңдылыққасәйкес, жиналғанмакулатураданқайтаөңделіп, яғниқалдықтаншыққанқағазданжүргізіледіекен. Американыңтәуелсіздікдекларациясыныңеңалғашқыжобасыконопляданжасалғанқағазғажазылғанкөрінеді.

• 2010 жылы бұрынхайуандықорлағаныүшін АҚШ-тыңбіразаматыекіжылғасотталды. Ол хамелеонды түрлі-түстісуреттіқағаздыңүстінеотырғызыпқойып, тыныштықбермейәбігергетүсірген. Ақырында хамелеон 19 реттүсінөзгертіп, қорлыққашыдамайөліпкеткен.

• Жалпыәлемде әжетханақағазына сұранысыөте жоғары ел - Испания. Әсіресе, футбол ойындарыбасталғаншақтаиспандықжанкүйерлердомалақәдеміетіпоралғантүрлі-түстіәжетханақағаздарынсатыпалып, лента ретіндеалаңортасынақарайатады. Футбол алаңындаотшашуларболып, лентағаоралыпжатқанжанкүйерлербұлсәттіжеңісүшін, өзклубынқолдауүшінұйымдастырады.

• АҚШүкіметі Kimberly-Clark компаниясынпатриоттыққызметіүшінмемлекеттікмарапатқаұсынған. Өйткенікомпанияныңәжетханақызметінеарнапшығарғантүрлі-түстіжұмсаққағаздарыекіншідүниежүзіліксоғыскезіндесарбаздардыңқажетінежараған. Сондай-ақ 1991 жылы АҚШармиясы «Шөлдаладағыдауыл» операциясыкезінде танк пен әскеримашиналардыңүстінжасырын жабу үшінтүрлі-түстіқағаздардыпайдаланған.

. Қағаз өндіруші ірі мемлекеттердің қатарына: АҚШ, Канада, Финляндия,

Жапония, Швеция жатады. Бұның логикалық түсіндірмесі бар. Өйткені,

индустриалды дамыған мемлекеттерде өмір сүретін халықтың  жиырма

пайызы әлемдік қағаз өнімдер көлемінің 85%-ын қажетсінеді (пресса,

ораушы қағаз).

. Қағазды екінші ретті  өңдеу процесі оны ағаштан жасауға кеткен электр

энергия қорымен салыстырғанда 50 пайызға төмен. Сондай-ақ, бір тонна

қағазды екінші ретті өңдеуден өткізсе, 240 литр жағар-жанармайды, 4000

киловатт-сағат электр энергиясын, 26 мың литр суды үнемдеуге болады.

. Соңғы 20 жыл ішінде қағазға деген сұраныс  92-ден 208 миллион тоннаға

дейін өскен. Жыл сайын өсу көрсеткіші 126%-ды құрайды. Есептеуіш

машиналар мен электронды жүйелердің пайда болуы, сондай-ақ

электронды құжат айналым технологиялардың енгізілуі бұл жағдайды

айтарлықтай төмендетпеді.

Қорытынды:

Жүргізілген зерттеу жұмыстарының қорытындысы бойыншақағаз (парсыша: كاغد‎ — «кағоз») — өсімдік талшықтарын белгілі бір тәсілмен өңдеу және бір-бірімен ұйыстыра байланыстыру арқылы жұқа парақ түрінде жасалатын материал екенін білдік. Италиянша bambagіa, яғни мақта деген ұғымды білдіреді; кейін осыдан барып қағаз сөзі өмірге келді.

Сонымен, қағаздан біз пайдаланып жүрген әдемі-әдемі журналдар, күнделіктер, дәптерлер жасалатынын білдік. Келесі жолы сіздер таза парақтарымен дәптерлерді тастардың алдында оның қандай жолмен жасалатынын, оған қаншама еңбек керек екендігін ескеріңіздер. Одан да ол қағаз парақтарына есеп шығарайық.

Қағаз бетіне күнделікті қажетті мағлұматты түртіп жүреміз. Қағазсыз адам баласының өмірін көз алдымызға елестету мүмкін емес.

Әдебиеттер тізімі:

1. «Балалар Энциклопедиясы”, V-том

2. Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдыктары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.

3. Ғаламтордан алынған қосымша материалдар.