«Теміртау ?аласы №24 жалпы білім беретін орта мектебі»
коммуналды? мемлекеттік мекемесі
?ылыми жоба
Тікенді достар
Жетекшісі: А.Нурлановна.
Орында?ан: Д.Тажикова.
Теміртау – 2016ж.
Мазм?ны
Кіріспе................
Негізгі б?лім...............
1.1.Кірпі ?айда тіршілік етеді?..........
1.2.Кірпіге алма не ?шін ?ажет?...........
1.3.Кірпіні? пайдасы бар ма?...........
1.4.Кірпілер ?ыста не жейді?...........
1.5.Суда тіршілік ететін кірпіні білесі? бе?........
1.6.Кірпіні? досттары бар ма?............
1.7. ??ла?ты кірпіні к?ргенсіз бе?..........
?орытынды................
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер тізімі..........
Аннотация
Кірпі жануарыны? к?птеген пайдасын, ?зіне т?н ерекшеліктерін біле бермейміз. Жобада осы м?селе жайлы айтылады. Іздену н?тижесінде ?ымызды? денсаулы??а пайдалы екенін, ?рт?рлі аурулар?а емдік ?асиеті бар екенін білеміз. Осы ж?мысым ар?ылы оны д?лелдегім келеді
Зерттеуді? ма?саты: Жабайы а?дар, оларды? таби?атта?ы р?лі мен ма?ызы туралы балалар?а т?сінік беру. Кірпіні? тіршілігімен таныстыру, таби?и материалмен ж?мыс істеу іскерлігін дамыту.
Зерттеуді? практикалы? м?нділігі: Зерттеуді? та?ырыбына байланысты ?дебиеттерге шолу жасау. Сыныптастарымны? білімдерін білу ?шін сауалнама ж?ргіземін. Адамны? ?мірінде кірпіні? р?лі;
Гипотеза:
Халы?ты? медицина?а с?йенсек кірпі ?тіні? к?п ауру?а ем к?рінеді, аны?тай отырып, ?андай емдермен адам денсаулы?ы ?шін ма?ыздылы?ы мен пайдасын асыру?а м?мкіндік тудыру. Ол сондай –а? ?кпе ауруларына ем.
Ж?мысты? орындалу ?дістері:
Тарихи деректермен танысу, оларды жина?тау, ?орыту, салыстырмалы талдау жасау, т?жырымдау.
Кіріспе
Мен б?л жобамды ?аза? хал?ыны? т?рлі емдік ?асиетін зерттеуге арнадым.Таби?атта?ы кейбір тіршілік иелеріні? ?здеріне т?н «?аруы» болады. Сондай жануарлар ?атарында с?п-с?йкімді КІРПІ де бар. Оны? беті, ая?тары мен?арын т?сынан б?лек барлы? жері инемен ?аптал?ан. Егер ?ауіп-?атер т?не ?алса кірпі жиырыла ?алады да, тікенектерімен ?зін ?ор?айды. Сол себептен де о?ан еш?андай жырт?ыш жолай алмайды. Кірпі денесі инелі т?ктермен ?аптал?ан, ?ауіп т?нгенде жиырылып, домаланып ?алатын ?зіндік ерекшеліктері бар жануарлар. Олар орманды, далалы ж?не ш?лді зоналар?а тара?ан. Бас?а насеком жемділерден ерекшелігі — кірпілер ?ыс?а ?арай ?за? ?й?ыра кетеді. Негізі-нен насекомдармен, моллюскалармен, рептилилермен, кейде ??старды? ж?мырт?аларымен Ж?не балапандарымен ?оректенеді. Жалпы кірпілер пайдалы жануарлар болып есептеледі. кірпіні? басы, к?здері, ?шкір т?мсы?ы, денесі, инелері, ая?тары бар. Ая?тары ?ыс?а болады. Біра? ?те тез ж?гіреді. Ол ж?ндіктермен, са?ырау??ла?тармен, жеміс-жидектермен ?оректенеді. Кірпі ?ыс?ы ?й?ы?а дайындалады. Ол ??р?а? жапыра?тарды о?аша жерге тасиды. Сол жапыра?тарды? ішіне жасырынады. К?ктемде кірпілер балалайды. ?ыс?ы ?й?ыдан оянады. Тікеніндегі ?о?ымдарын сілкіп т?сіріп, ?орек іздеуге кетеді. Жапыра? астынан аналы? кірпі шы?ады. Кішкентай кірпілер інде ?алады.
Негізгі б?лім
Кірпі ?айда тіршілік етеді?
Кірпілер – д?ние ж?зінде ке? тарал?ан жануарлар. Б?гінде оларды? 17-ден астам т?рі жер бетінде жайыл?ан. Осыдан 15 миллион жыл б?рын пайда бол?ан тікенекті жануарды? жойылып кетпеуіні? сыры – тіршілікке тез бейімделуінде екен. ?йткені олар жер шарыны? кез – келген айма?ында тіршілік ете береді. Кірпілер ну ормандар мен батпа?тарда, тіпті, сусыз ш?лге де шыдамды келеді. К?бінесе жал?ыз ж?ріп тіршілік еткенді ?натады. Сырт?ы кейпі кішкентай болса да, шапша? ?имылдап, тез ж?гіреді. Суда жа?сы ж?зеді ж?не жа?сы секіреді. Оларды? на?ыз акробаттар десе де болады. Т?нгі серуенді ?нататын кірпілер ?ара??ы т?скен со? ?ана азы? іздеуге шы?ады. ??рт – ??мырс?а теріп, ??с ж?мырт?асы мен жеміс – жидектерді ??марта жейді. Тіршілігін т?нде бастайтын бас?а да жануарлар сия?ты кірпіні? де к?зі нашар к?реді. ?йтсе де, оны? иіс сезу м?шесі мен есту ?абілеті жа?сы дамы?ан.
Кірпіге алма не ?шін ?ажет?
Кірпіні? кітаптан немесе мультфильмнен ар?асына алманы шаншып алып, тасып ж?ргенін талай рет к?рген боларсындар. Кірпіні? ар?а т?сы мен б?йірі т?гел инелі сауытпен ?аптал?ан. Ал оны? тікенектері жиырылатын б?лшы?еттерді? ?стінде орналас?ан. Кірпі жиырыл?ан кезде ол д??геленіп шы?а келеді. Біра?, жауды? б?рінен ??тылу м?мкін емес. ?сіресе, тікенектерді? арасында ?мір с?ретін кене мен б?ргеден арылу ?иын. Олардан ??тылу ?шін кірпі ащы алманы ?стіне ?ойып, ?з-?зін тазартады екен.
Оны? тікенектеріні? ?зынды?ы3 см. Денесіндегі тікенектерді? саны7000-нан 10000-?а дейін жетеді. Тікенектер ?рдайым жа?арып отырады. Бір жыл бойында оны? тікенектері3 рет т?седі. Ал, т?скен тікенектер орнына жа?алары ?сіп шы?ады.
Кейбір кірпілерді? тікенектері улы келеді. Біра?, б?л у кірпіні? денесінен таралмайды. Ол ??рба?адан б?лінетін уды ?з тікенектеріне жа?ады.
Кірпілерді тіпті улы с?р жыланны? уы да ?лтіре алмайды. К?ш?нерітіндісі, сулема, к?геретін ?ыш?ыл да оны? ?міріне ?ауіп т?ндірмейді. Жабайы таби?атта олар 3 жыл, ал ?олда ?стайтындары 10 жыл?а дейін ?мір с?реді.
Кірпіні? пайдасы бар ма?
Адамдар ?рдайым кірпілерді «жа?сы к?рші» деп есептеп, оларды ?лтірмеген. Кірпілер ?здеріне тиесілі жерге иелік етіп, жал?ыз тіршілік етеді. Сонды?тан да ?з айма?ына ешкімді жолатпайды. Оны? тек тікенектері ?ана ?ауіпті емес, ?ткір тістері де ?ор?ыныш тудырады. ?сіресе, жыландар кірпі бар жерге жолай алмайды екен. Ол айналаны кеміргіштерден тазалап, жыландарды ?уады. Осындай ерлігі ар?ылы шаруа адамдар?а к?п пайдасын тигізеді.
Кірпілер ?ыста не жейді?
Кірпілер ?ыс?а азы? жинап ?лек болмайды. ?йткені, олар ?ыста ?алы? ?й?ы?а кетеді. Жаз бойы кірпілер к?бірек май жинау?а тырысады. Егер керекті м?лшерде май жинау?а тырысады. Егер керекті м?лшерде май жинамаса, ?ыста ашты??а шыдай алмай, ?ліп кетуі де м?мкін. К?н ?ыза т?скенде сырт?а шы?ып, бал араларыны? ?ясымен ?оректенеді. ?ызы?ы, араларды? уы да кірпіге ?сер етпейді екен.
Суда тіршілік ететін кірпіні білесі? бе?
Суда да тікенекті жануарлар тіршілік етеді. Т?зды те?іздер мен м?хиттарда «те?із кірпісі» ?мір с?реді. Суды? е? тере? жерінде ?мір с?ретін оларды? 900-дей т?рі бар. ?алымдар те?із кірпілерін100 жыл?а дейін ?мір с?реді деп есептейді. К?зді? жауын алатын те?із кірпілері?ызыл, а?, к?лгін, ?ара т?стерге боял?ан. Тіпті, оларды? ?з т?стерін ?згерте алатын да ?абілеттері бар.
Те?із кірпілеріні? тікенектері улы келеді. Улы те?із кірпілері негізінен м?хиттарда кездеседі. Улы инелері ар?ылы олар ?ауіптен ?ор?анады.
Кірпіні? досттары бар ма?
Кірпілерит ж?не мысы?пен тез достаса алады. Олар к?бінесе адамдармен ?атар ?мір с?ргенді ?натады. ?сіресе, с?т фермасы жанынан жиі кездестіруге болады. Кірпілер с?т сауылып біткен уа?ытта келіп, т?гілген с?ттен ?рттан кетеді екен.
??ла?ты кірпіні к?ргенсіз бе?
Кірпілерді? баршасы д??геленуді ?детке айналдырма?ан. Мысалы, ??ла?ты кірпі Д?шпандарын сезе ?алса ?ашып ??тылады екен. ?йткені ол ?згелеріне ?ара?анда жылдамыра? ж?гіреді.
?орытынды
Ана кірпі баласын7 аптада ?мірге ?келеді. Бір жылда 3-6 кірпішелер д?ниеге келеді. Кірпі балалары туыл?анда со?ыр ?рі тікенексіз туылады екен. Тікенектер туыл?ан со? бірнеше са?аттан со? ?сіп, ал к?зі 16 к?ннен кейін к?ре бастайды.
?ыс?ы ?й?ы уа?ытында кірпілер к?п азы? жо?алтады. Сонды?тан да олар к?ктемде тынымсыз азы?танады.
Кірпілерді? тістеріні? саны – 36. ?артая бастаса адамдар сия?ты оларды? да тістері т?се бастайды.
Кірпілер ?здерінен т?шкіру, шырыл, ша??ыл, пырылдау, пыс?ыру сынды т?рлі дыбыстарды шы?арады. Ал, бір-бірімен ыс?ыры? ар?ылы с?йлеседі екен.
Кірпілерді ?йде к?тіп-баптау?а ?бден болады. Олар тыныш ?рі таза жануарлар.
2. К. Ж?нісова, К.Айма?анбетова «Д?ниетану» 2000 3-сынып
3. Интернет материалдары: www.google.kz
www.yandex.kz
«Теміртау ?аласы №24 жалпы білім
беретін орта мектепті?» 3 «Г» сынып
о?ушысы Тажикова Дилияны?
«Тікенді достар» атты та?ырыпта?ы жоба
ж?мысына
ПІКІР
Кірпі жануарларыны? ?азіргі та?да азайып бара жат?аны м?лім. Олар сирек кездеседі ж?не де адамдар кірпі т?рлерін к?п біле бермейді. 3-сынып о?ушысы Тажикова Дилия «Тікенді достар» атты та?ырыпта ?ылыми зерттеу ж?мысын жасады. Зерттеу ж?мысыны? барысында оларды? адам денсаулы?ына келтірер емдік шипасы мол екендігін зерттеп, ?з ойымен ?штастыра білді. Ежелден халы?та емдік адам?а пайдалы жа?ын зерттеу ?те ма?ызды. ?аламды? жа?андану ?дерісінде 3-сыныпта о?и т?ра, ?ымызды? пайдасы туралы ?зіндік ой-?рісін ?а?аз бетіне т?сіріп, оны? емдік ?асиеті жайлы д?лелді мысалдар негізінде жеткізе білуі Дилияны? ізденімпаздылы?ын к?рсетеді. ?зіні? осы жобаны жазу барысында бірнеше ?ылыми е?бектерді о?ып, ?ымыз туралы білімін жетілдіруі жас ізденушіні? ал?ырлы?ын к?рсетеді.
Жалпы ал?анда, Тажикова Дилия ?ылыми ж?мысы ?з д?режесінде жазыл?ан, мысалдар келтірілген, та?ырып аясы толы? ашыл?ан деген пікірге то?таламыз.
Болаша?та осы та?ырып т??ірегінде к?птеген ма?л?маттар ала отырып, зерттеу ж?мыстарын ж?ргізіп, к?збенен к?ріп, д?лелдегісі келеді. Б?л ж?мыс ?зіне ?атты ?найтыны бай?алды. Осы ж?мысты келешекте ары ?арай жал?астыру жоспарында бар.
Жетекші: Искакова Аяулым Нурлановна
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.......................................................
Аннотация
Кірпі жануарының көптеген пайдасын, өзіне тән ерекшеліктерін біле бермейміз. Жобада осы мәселе жайлы айтылады. Іздену нәтижесінде қымыздың денсаулыққа пайдалы екенін, әртүрлі ауруларға емдік қасиеті бар екенін білеміз. Осы жұмысым арқылы оны дәлелдегім келеді
Зерттеудің мақсаты: Жабайы аңдар, олардың табиғаттағы рөлі мен маңызы туралы балаларға түсінік беру. Кірпінің тіршілігімен таныстыру, табиғи материалмен жұмыс істеу іскерлігін дамыту.
Зерттеудің теориялық мәнділігі:Қызықты ақпараттарды жинақтау және сыныптастарыма жеткізу. міндеттерім: - зерттеудің тақырыбына байланысты әдебиеттерге шолу жасау; - сыныптастарымның білімдерін білу үшін сауалнама жүргізу; адамның өмірінде кірпінің рөлі;
Зерттеудің практикалық мәнділігі: Зерттеудің тақырыбына байланысты әдебиеттерге шолу жасау. Сыныптастарымның білімдерін білу үшін сауалнама жүргіземін. Адамның өмірінде кірпінің рөлі;
Гипотеза:
Халықтық медицинаға сүйенсек кірпі өтінің көп ауруға ем көрінеді, анықтай отырып, қандай емдермен адам денсаулығы үшін маңыздылығы мен пайдасын асыруға мүмкіндік тудыру. Ол сондай –ақ өкпе ауруларына ем.
Жұмыстың орындалу әдістері:
Тарихи деректермен танысу, оларды жинақтау, қорыту, салыстырмалы талдау жасау, тұжырымдау.
Кіріспе
Мен бұл жобамды қазақ халқының түрлі емдік қасиетін зерттеуге арнадым.Табиғаттағы кейбір тіршілік иелерінің өздеріне тән «қаруы» болады. Сондай жануарлар қатарында сүп-сүйкімді КІРПІ де бар. Оның беті, аяқтары менқарын тұсынан бөлек барлық жері инемен қапталған. Егер қауіп-қатер төне қалса кірпі жиырыла қалады да, тікенектерімен өзін қорғайды. Сол себептен де оған ешқандай жыртқыш жолай алмайды. Кірпі денесі инелі түктермен қапталған, қауіп төнгенде жиырылып, домаланып қалатын өзіндік ерекшеліктері бар жануарлар. Олар орманды, далалы және шөлді зоналарға тараған. Басқа насеком жемділерден ерекшелігі — кірпілер қысқа қарай ұзақ ұйқыра кетеді. Негізі-нен насекомдармен, моллюскалармен, рептилилермен, кейде құстардың жұмыртқаларымен Және балапандарымен қоректенеді. Жалпы кірпілер пайдалы жануарлар болып есептеледі. кірпінің басы, көздері, үшкір тұмсығы, денесі, инелері, аяқтары бар. Аяқтары қысқа болады. Бірақ өте тез жүгіреді. Ол жәндіктермен, саңырауқұлақтармен, жеміс-жидектермен қоректенеді. Кірпі қысқы ұйқыға дайындалады. Ол құрғақ жапырақтарды оңаша жерге тасиды. Сол жапырақтардың ішіне жасырынады. Көктемде кірпілер балалайды. Қысқы ұйқыдан оянады. Тікеніндегі қоқымдарын сілкіп түсіріп, қорек іздеуге кетеді. Жапырақ астынан аналық кірпі шығады. Кішкентай кірпілер інде қалады.
Негізгі бөлім
Кірпі қайда тіршілік етеді?
Кірпілер – дүние жүзінде кең таралған жануарлар. Бүгінде олардың 17-ден астам түрі жер бетінде жайылған. Осыдан 15 миллион жыл бұрын пайда болған тікенекті жануардың жойылып кетпеуінің сыры – тіршілікке тез бейімделуінде екен. Өйткені олар жер шарының кез – келген аймағында тіршілік ете береді. Кірпілер ну ормандар мен батпақтарда, тіпті, сусыз шөлге де шыдамды келеді. Көбінесе жалғыз жүріп тіршілік еткенді ұнатады. Сыртқы кейпі кішкентай болса да, шапшаң қимылдап, тез жүгіреді. Суда жақсы жүзеді және жақсы секіреді. Олардың нағыз акробаттар десе де болады. Түнгі серуенді ұнататын кірпілер қараңғы түскен соң ғана азық іздеуге шығады. Құрт – құмырсқа теріп, құс жұмыртқасы мен жеміс – жидектерді құмарта жейді. Тіршілігін түнде бастайтын басқа да жануарлар сияқты кірпінің де көзі нашар көреді. Әйтсе де, оның иіс сезу мүшесі мен есту қабілеті жақсы дамыған.
Кірпіге алма не үшін қажет?
Кірпінің кітаптан немесе мультфильмнен арқасына алманы шаншып алып, тасып жүргенін талай рет көрген боларсындар. Кірпінің арқа тұсы мен бүйірі түгел инелі сауытпен қапталған. Ал оның тікенектері жиырылатын бұлшықеттердің үстінде орналасқан. Кірпі жиырылған кезде ол дөңгеленіп шыға келеді. Бірақ, жаудың бәрінен құтылу мүмкін емес. Әсіресе, тікенектердің арасында өмір сүретін кене мен бүргеден арылу қиын. Олардан құтылу үшін кірпі ащы алманы үстіне қойып, өз-өзін тазартады екен.
Оның тікенектерінің ұзындығы3 см. Денесіндегі тікенектердің саны7000-нан 10000-ға дейін жетеді. Тікенектер әрдайым жаңарып отырады. Бір жыл бойында оның тікенектері3 рет түседі. Ал, түскен тікенектер орнына жаңалары өсіп шығады.
Кейбір кірпілердің тікенектері улы келеді. Бірақ, бұл у кірпінің денесінен таралмайды. Ол құрбақадан бөлінетін уды өз тікенектеріне жағады.
Кірпілерді тіпті улы сұр жыланның уы да өлтіре алмайды. Күшәнерітіндісі, сулема, көгеретін қышқыл да оның өміріне қауіп төндірмейді. Жабайы табиғатта олар 3 жыл, ал қолда ұстайтындары 10 жылға дейін өмір сүреді.
Кірпінің пайдасы бар ма?
Адамдар әрдайым кірпілерді «жақсы көрші» деп есептеп, оларды өлтірмеген. Кірпілер өздеріне тиесілі жерге иелік етіп, жалғыз тіршілік етеді. Сондықтан да өз аймағына ешкімді жолатпайды. Оның тек тікенектері ғана қауіпті емес, өткір тістері де қорқыныш тудырады. Әсіресе, жыландар кірпі бар жерге жолай алмайды екен. Ол айналаны кеміргіштерден тазалап, жыландарды қуады. Осындай ерлігі арқылы шаруа адамдарға көп пайдасын тигізеді.
Кірпілер қыста не жейді?
Кірпілер қысқа азық жинап әлек болмайды. Өйткені, олар қыста қалың ұйқыға кетеді. Жаз бойы кірпілер көбірек май жинауға тырысады. Егер керекті мөлшерде май жинауға тырысады. Егер керекті мөлшерде май жинамаса, қыста аштыққа шыдай алмай, өліп кетуі де мүмкін. Күн қыза түскенде сыртқа шығып, бал араларының ұясымен қоректенеді. Қызығы, аралардың уы да кірпіге әсер етпейді екен.
Суда тіршілік ететін кірпіні білесің бе?
Суда да тікенекті жануарлар тіршілік етеді. Тұзды теңіздер мен мұхиттарда «теңіз кірпісі» өмір сүреді. Судың ең терең жерінде өмір сүретін олардың 900-дей түрі бар. Ғалымдар теңіз кірпілерін100 жылға дейін өмір сүреді деп есептейді. Көздің жауын алатын теңіз кірпілеріқызыл, ақ, күлгін, қара түстерге боялған. Тіпті, олардың өз түстерін өзгерте алатын да қабілеттері бар.
Теңіз кірпілерінің тікенектері улы келеді. Улы теңіз кірпілері негізінен мұхиттарда кездеседі. Улы инелері арқылы олар қауіптен қорғанады.
Кірпінің досттары бар ма?
Кірпілерит және мысықпен тез достаса алады. Олар көбінесе адамдармен қатар өмір сүргенді ұнатады. Әсіресе, сүт фермасы жанынан жиі кездестіруге болады. Кірпілер сүт сауылып біткен уақытта келіп, төгілген сүттен ұрттан кетеді екен.
Құлақты кірпіні көргенсіз бе?
Кірпілердің баршасыдөңгеленуді әдеткеайналдырмаған.Мысалы, құлақты кірпіДұшпандарынсезе қалса қашып құтыладыекен. Өйткені ол өзгелерінеқарағанда жылдамырақ жүгіреді.
Қорытынды
Ана кірпі баласын7 аптада өмірге әкеледі. Бір жылда 3-6 кірпішелер дүниеге келеді. Кірпі балалары туылғанда соқыр әрі тікенексіз туылады екен. Тікенектер туылған соң бірнеше сағаттан соң өсіп, ал көзі 16 күннен кейін көре бастайды.
Қысқы ұйқы уақытында кірпілер көп азық жоғалтады. Сондықтан да олар көктемде тынымсыз азықтанады.
Кірпілердің тістерінің саны – 36. Қартая бастаса адамдар сияқты олардың да тістері түсе бастайды.
Кірпілер өздерінен түшкіру, шырыл, шаңқыл, пырылдау, пысқыру сынды түрлі дыбыстарды шығарады. Ал, бір-бірімен ысқырық арқылы сөйлеседі екен.
Кірпілерді үйде күтіп-баптауға әбден болады. Олар тыныш әрі таза жануарлар.
Жауларынан құтылу үшін тікенектерін жиырып алған кірпіні қу түлкі суға түсіріп, жейді екен.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. «Алтын сандық» газетасы
2. К. Жүнісова, К.Аймағанбетова «Дүниетану» 2000 3-сынып
3. Интернет материалдары: www.google.kz
www.yandex.kz
«Теміртау қаласы №24 жалпы білім
беретін орта мектептің» 3 «Г» сынып
оқушысы Тажикова Дилияның
«Тікенді достар» атты тақырыптағы жоба
жұмысына
ПІКІР
Кірпі жануарларының қазіргі таңда азайып бара жатқаны мәлім. Олар сирек кездеседі және де адамдар кірпі түрлерін көп біле бермейді. 3-сынып оқушысы Тажикова Дилия «Тікенді достар» атты тақырыпта ғылыми зерттеу жұмысын жасады. Зерттеу жұмысының барысында олардың адам денсаулығына келтірер емдік шипасы мол екендігін зерттеп, өз ойымен ұштастыра білді. Ежелден халықта емдік адамға пайдалы жағын зерттеу өте маңызды. Ғаламдық жаһандану үдерісінде 3-сыныпта оқи тұра, қымыздың пайдасы туралы өзіндік ой-өрісін қағаз бетіне түсіріп, оның емдік қасиеті жайлы дәлелді мысалдар негізінде жеткізе білуі Дилияның ізденімпаздылығын көрсетеді. Өзінің осы жобаны жазу барысында бірнеше ғылыми еңбектерді оқып, қымыз туралы білімін жетілдіруі жас ізденушінің алғырлығын көрсетеді.
Жалпы алғанда, Тажикова Дилия ғылыми жұмысы өз дәрежесінде жазылған, мысалдар келтірілген, тақырып аясы толық ашылған деген пікірге тоқталамыз.
Болашақта осы тақырып төңірегінде көптеген мағлұматтар ала отырып, зерттеу жұмыстарын жүргізіп, көзбенен көріп, дәлелдегісі келеді. Бұл жұмыс өзіне қатты ұнайтыны байқалды. Осы жұмысты келешекте ары қарай жалғастыру жоспарында бар.
