Доклад. «Бастауыш сынып пен балаба?ша арасында?ы саба?тасты?»
Доклад. «Бастауыш сынып пен балаба?ша арасында?ы саба?тасты?»
«Бастауыш сынып пен балаба?ша арасында?ы саба?тасты?»
Самиева Балкенже Онгарбековна
Л.?ылышев атында?ы Шилі орта жалпы білім беретін мектебіні?
бастауыш сынып м??алімі
Саба?тасты? дегеніміз- ж?йелі т?рде ж?ретті? затты? бірінен екіншісіне к?шуіне негізделген процес. Саба?тасты? ая?тал?ан процес деп болжам жасалады.
Саба?тасты?ты? ма?саты баланы? жеке т?л?а тетінде дамытуыны? физиологиялы? ж?не психологиялы? ойда?ыдай мектепке дейінгі т?рбиеден мектеп т?рбиесіне к?шу мезгілінде толы??анды баланы? келешегі бар т?л?а болып ?алыптастыру.
Со??ы кезге дейін саба?тасты? дегеніміз- о?у мен т?рбие ісін жал?аушы буын деп есептеліп келеді. «Эстофета тая?шасын» бір- біріне беріп, жал?ап отыру?а негізделген. Бір жа?ынан мектепке дейінгі буын- жеке т?л?аны? фундаменталды? сапасын, я?ни о?у негізін мектепте ?алыптастырады десе, екінші жа?ынан- мектеп ізбасар ретінде, мектепке дейінгі жаста?ы баланы? жетістіктерін одан ?рі толы?тыра т?седі.
Білім беру технологиясыны? инновациялы? т?рлеріні? педагогикалы? т?жрибелерін сараптау саба?тасты?ты? проблемаларын шешуді к?н т?ртібіне ?ойып отыр.
Негізі кере?арлы? саба?тасты? т?сінігіні? ?зінде бірізділік жо?ты?ы мен осы т?сінікті? ?арама- ?айшылы?ында.
М??алімні? т?сінігінше саба?тасты? деген баланы? мектеп табалдыры?ынан аттар алдында белгілі о?у да?дысы (машы?ы) болуы. Бала мектепке келгенде мектептік нормалар мен ж?ріс- т?рыс ?лгілеріне ?йретілмей келеді.
Ал т?рбиешілер т?сінігінше саба?тасты? дегеніміз- мектепке ал?аш келген бала?а еш?андай наразылы? болмауы керек. Оларды? ойынша ?р бала?а тиісінше де?гейдегі білім беріліп, мектеп ба?дарламасы тек ?ана осы негізді та?ы да ?айталап, баланы? кейбір ?абілеттерін одан ?рі дамыту м?мкіндігі ?зіледі деп санайды.
Ата- аналар барлы? жетістіктерге бір с?тте жеткілері келеді. Олар саба?тасты? деген терминді атамай- а? оны баланы не??рлым ертерек о?ытып, о?ан ?йретуге болатын затты? б?рін ?йретуді ма?сат ете отырып, «аса алды??ы ?атарлы» жетістіктер мектепке дейінгі жаста?ы бала?а ?аншалы?ты ?ажет екенін естен шы?арыл?анын есепке алмайды.
Балаба?шаны? ма?саты- балыны мектепті? ?арапайым да?дыларына ?йрету ?ана емес, баланы т?рбиелеу мен оны? дамытуын ?амтамасыз ету. Мектепке дейінгі ересек баланы? ?сіп- ?нуі мен толы??анды психогогиялы? дамуы ойын т?ріндегі ?рекетсіз м?мкін емес. Сонымен ?атар, баланы? ?з коллективімен немесе ?лкендермен бірге жасайтын ?деттегі к?нделікті ?рекеттері барысында ойынны? алатын орыны ерекше.
Бастауыш мектеп пен МД мекемелер ?ызметіні? саба?тасты? бірінші сынып?а о?ы?ысы келетін ж?не о?и алатын, я?ни оларды? бірінші сыныпты? ба?дарламасын ме?гере алатындай де?гейде дамы?ан психологиялы? ал?ышарттары жетілген болуы тиіс. Оларды? ?атарына жататындар: танып- білу ж?не о?ыту негіздері, ?зін- ?зін ?стау мативтері мен іс- ?рекетіні? с?йкестігі, ережеге ж?не ?лгіге сай ?ызымет жасау, ерікті ?зін- ?зі ?стауды дамыта білу, жо?ары мектепке дейінгі жаста ?ана пайда болады. Ал мектепте типті ойындарды пайдаланба?ан жа?дайда, одан да кейін пайда болуы м?мкін. Сол себепті мектепке дейінгі мезгілде балалар ойындары ж?не жетекші ойындарын ?ыс?арту н?тижесіз болады.
Мектеп алды дайынды? ж?не баланы? жан- жа?ты дамуы- ?за? мерзім мен жете к??іл б?луді ?ажет ететін ма?ызды процесс.
Мектеп пен мектепке дейінгі т?рбие беру мекемелеріні? ?зара бірлестігіні? басты міндеттері т?мендегідей:
5 – 6 жаста?ы балаларды? мектепке дайынды?ын жа?сарты;
Баланы? балаба?шадан мектепке ауысуыны? таби?и процесс болуын ?амтамасыз ету;
Мектеп ?міріне ?ызы?ушылы?тарын тере?дету;
Отбасы мен мектепті? т?рбие берудегі бірлігін, баланы? мектепке бар?ан уа?ытында жа?а ортада?ы жа?дайларда отбасыны? к?мегін ?амтамасыз ету;
Саба?тасты? байланыстарды? т?рлері
Саба?тасты? м?селелері бойынша ата- аналар мен мектеп м??алімдеріні?, мектепке дейінгі мекеме педагогтарыны? ?атысуымен ?тетін д??гелек ?стелдер, педагогикалы? ке?естер, семинарлар.
Мектепке дейінгі мекеме т?рбиеленушілері, бірінші сынып о?ушыларыны? ж?не м??алімдерді? бірлескен практикалы? ?рекеттерін жоспарлау ж?не ж?зеге асыру (Мейрамдар, к?рмелер, спортты? ойындар)
М??алімдер мен т?рбиешілер ?шін психологиялы? ж?не каммуникативті тренингтер
Мектеп, МДМ психологтары мен медициналы? ?ызметкерлеріні? ?зара бірлесіп ?ызмет етуі.
Мектептермен бірлесіп отырып, МДМ-ні? т?лектерінен бірінші сынып?а ?абылдау ж?мыстарын ж?ргізет отырып, баларады? мектепке дайынды? де?гейін аны?тау.
Ата- аналарды? болаша? м??алімдермен кездесулері.
Мектеп алды жасында?ы балаларды? ата- аналармен ойын тренингтерін, практикумдар ?ткізу.
Бастауыш мектеп пен балаба?шаларды? саба?тасты?ы
?азіргі уа?ытта мектепке даярлау 5-6 жаста?ы балаларды? ата- аналары мен т?рбиешілеріне ала?датушылы? тудыратыны жасырын емес.
Со??ы жылдарда мектеп формасында?ы ?ызмет- к?н т?ртібі бойынша п?ндік сурет саба?тарын ?ткізу, партада «т?ртіпті о?ушыны?» ?демі отырысы, та?та алдында жауап беруі, ?ателерді іздеу, ?орытынды жасау, ?ткен та?ырыптарды бекіту, т.б. т?рлері к?птеген балаба?ша т?рбиешілері тарапынан ?олданылуда.
Осыны? б?рін мектептен балаба?ша?а к?шіруді? физиологиялы? негізі жо? екендігі м?лім, алайда балаларды бастауыш мектепке жа?сы дайындауды ма?сат ететін т?рбиешілер ай?ын ма?ына?а ?арамастан, балаларды? психикалы? ж?не физикалы? денсаулы?ына зиян келтіреді, балалар ?з- ?зіне сенімділігін, ?арым- ?атынас ?абілетін, ?ызы?ушылы?ын, кейбір жа?дайларда т?ртіп т?бетін, к?ш- жігерін, к?ру ?абілетін, т.б. жо?алтады. Шын м?нінде ата- аналар балаларды? мектеп ?мірінен к?шіріп алын?ан байсалды ж?не ??птайды. Осы м?селеде ата- аналар мен т?рбиешілер к?з алдында?ы бастауыш сынып м??алімдерін ?лгі т?тып, оларды? мектеби дидактикалы? а?ылдарын ?абылдап, жа?дайды одан сайын ушы?тыра т?седі. Соны? салдарынан балалар ?ана емес, ата- аналар мен т?рбиешілер ?здеріні? ?здеріні? денсаулы?ы мен ?з- ?зіне деген сенімділігін жо?алта бастайды. Осылайша ?рпа?тар арасында ?атынастарды? экологиялы? ?ауіпті деформациясы туындайды.
Педагог- психолог Евгени Евгеньевич Шулешконы? (1938- 2006 ж. ж)к?п жылды? табысты е?бектерімен оны? ізбастарларыны? ?ызметі б?л келе?сіздіктерді жою?а болатынды?ын д?лелдеді.
Б?л проблема т?рбиешілерді ?айта даярлауда емес, олар?а ?з- ?зіне сенімділігін ?айтару болып табылады. Мысалы, ?леуметтік ойынны? педагогикалы? ж?йесі н?тижелігін к?рсетір отыр. ?скіншілерді? ?з- ?зіне сенімділігін арттыруда, балаларды? ?ызы?ушылы?тары к?мектеседі, мектеп авторитаризмі бірден бірге жойыла бастайды.
Бастауыш сынып м?галімі балаба?ша табалдыры?ын аттап, балаба?ша т?рбиеленушілерін, я?ни ?зіні? болаша? о?ушыларын, оларды? ?орша?ан орта?а ?ызы?ушылы?тарын, ?р н?рсені білуге ??штарлы?ын, ?оз?алша?ты?ын, еркіндігін к?рген кезде та? ?алып, балаба?ша ?міріні? ?зіндік даралы?ын сезінеді. Сол кезде мектеп м??алімі балалармен ?ызымет ж?нінде балаба?ша т?рбиешілерінен т?жірибе алу ?ажеттілігін т?сіне бастайды.
Осылай мектеп м??алімі ерте ме, кеш пе балаба?ша? келіп, т?рбиешілермен с?хбаттасып, ?з педагогикалы? біліктілігін арттыру?а, а?ыл- ке?ес алу?а ниеттенеді.
Барлы? м?дделі ?атысушылар (пед. калектив, балаба?ша ?ызыметкерлері, т?рбиешілер) біріктіре ма?сатында саба?тасыты?ты? м?селелерін негізгі аспектілері ма?сатты, ма?налы ж?не ??рылымды ?йымдастыру болып табылады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Доклад. «Бастауыш сынып пен балаба?ша арасында?ы саба?тасты?»»
«Бастауыш сынып пен балабақша арасындағы сабақтастық»
Самиева Б.О.
Л.Қлышев атындағы орта жалпы білім беретін мектебінің
бастауыш сынып мұғалімі
Сабақтастық дегеніміз- жүйелі түрде жүреттің заттың бірінен екіншісіне көшуіне негізделген процес. Сабақтастық аяқталған процес деп болжам жасалады.
Сабақтастықтың мақсаты баланың жеке тұлға тетінде дамытуының физиологиялық және психологиялық ойдағыдай мектепке дейінгі тәрбиеден мектеп тәрбиесіне көшу мезгілінде толыққанды баланың келешегі бар тұлға болып қалыптастыру.
Соңғы кезге дейін сабақтастық дегеніміз- оқу мен тәрбие ісін жалғаушы буын деп есептеліп келеді. «Эстофета таяқшасын» бір- біріне беріп, жалғап отыруға негізделген. Бір жағынан мектепке дейінгі буын- жеке тұлғаның фундаменталдық сапасын, яғни оқу негізін мектепте қалыптастырады десе, екінші жағынан- мектеп ізбасар ретінде, мектепке дейінгі жастағы баланың жетістіктерін одан әрі толықтыра түседі.
Білім беру технологиясының инновациялық түрлерінің педагогикалық тәжрибелерін сараптау сабақтастықтың проблемаларын шешуді күн тәртібіне қойып отыр.
Негізі кереғарлық сабақтастық түсінігінің өзінде бірізділік жоқтығы мен осы түсініктің қарама- қайшылығында.
Мұғалімнің түсінігінше сабақтастық деген баланың мектеп табалдырығынан аттар алдында белгілі оқу дағдысы (машығы) болуы. Бала мектепке келгенде мектептік нормалар мен жүріс- тұрыс үлгілеріне үйретілмей келеді.
Ал тәрбиешілер түсінігінше сабақтастық дегеніміз- мектепке алғаш келген балаға ешқандай наразылық болмауы керек. Олардың ойынша әр балаға тиісінше деңгейдегі білім беріліп, мектеп бағдарламасы тек қана осы негізді тағы да қайталап, баланың кейбір қабілеттерін одан әрі дамыту мүмкіндігі үзіледі деп санайды.
Ата- аналар барлық жетістіктерге бір сәтте жеткілері келеді. Олар сабақтастық деген терминді атамай- ақ оны баланы неғұрлым ертерек оқытып, оған үйретуге болатын заттың бәрін үйретуді мақсат ете отырып, «аса алдыңғы қатарлы» жетістіктер мектепке дейінгі жастағы балаға қаншалықты қажет екенін естен шығарылғанын есепке алмайды.
Балабақшаның мақсаты- балыны мектептің қарапайым дағдыларына үйрету ғана емес, баланы тәрбиелеу мен оның дамытуын қамтамасыз ету. Мектепке дейінгі ересек баланың өсіп- өнуі мен толыққанды психогогиялық дамуы ойын түріндегі әрекетсіз мүмкін емес. Сонымен қатар, баланың өз коллективімен немесе үлкендермен бірге жасайтын әдеттегі күнделікті әрекеттері барысында ойынның алатын орыны ерекше.
Бастауыш мектеп пен МД мекемелер қызметінің сабақтастық бірінші сыныпқа оқығысы келетін және оқи алатын, яғни олардың бірінші сыныптың бағдарламасын меңгере алатындай деңгейде дамыған психологиялық алғышарттары жетілген болуы тиіс. Олардың қатарына жататындар: танып- білу және оқыту негіздері, өзін- өзін ұстау мативтері мен іс- әрекетінің сәйкестігі, ережеге және үлгіге сай қызымет жасау, ерікті өзін- өзі ұстауды дамыта білу, жоғары мектепке дейінгі жаста ғана пайда болады. Ал мектепте типті ойындарды пайдаланбаған жаңдайда, одан да кейін пайда болуы мүмкін. Сол себепті мектепке дейінгі мезгілде балалар ойындары және жетекші ойындарын қысқарту нәтижесіз болады.
Мектеп алды дайындық және баланың жан- жақты дамуы- ұзақ мерзім мен жете көңіл бөлуді қажет ететін маңызды процесс.
Мектеп пен мектепке дейінгі тәрбие беру мекемелерінің өзара бірлестігінің басты міндеттері төмендегідей:
5 – 6 жастағы балалардың мектепке дайындығын жақсарты;
Баланың балабақшадан мектепке ауысуының табиғи процесс болуын қамтамасыз ету;
Мектеп өміріне қызығушылықтарын тереңдету;
Отбасы мен мектептің тәрбие берудегі бірлігін, баланың мектепке барған уақытында жаңа ортадағы жағдайларда отбасының көмегін қамтамасыз ету;
Сабақтастық байланыстардың түрлері
Сабақтастық мәселелері бойынша ата- аналар мен мектеп мұғалімдерінің, мектепке дейінгі мекеме педагогтарының қатысуымен өтетін дөңгелек үстелдер, педагогикалық кеңестер, семинарлар.
Мектепке дейінгі мекеме тәрбиеленушілері, бірінші сынып оқушыларының және мұғалімдердің бірлескен практикалық әрекеттерін жоспарлау және жүзеге асыру (Мейрамдар, көрмелер, спорттық ойындар)
Мұғалімдер мен тәрбиешілер үшін психологиялық және каммуникативті тренингтер
Мектеп, МДМ психологтары мен медициналық қызметкерлерінің өзара бірлесіп қызмет етуі.
Мектептермен бірлесіп отырып, МДМ-нің түлектерінен бірінші сыныпқа қабылдау жұмыстарын жүргізет отырып, баларадың мектепке дайындық деңгейін анықтау.
Ата- аналардың болашақ мұғалімдермен кездесулері.
Мектеп алды жасындағы балалардың ата- аналармен ойын тренингтерін, практикумдар өткізу.
Бастауыш мектеп пен балабақшалардың сабақтастығы
Қазіргі уақытта мектепке даярлау 5-6 жастағы балалардың ата- аналары мен тәрбиешілеріне алаңдатушылық тудыратыны жасырын емес.
Соңғы жылдарда мектеп формасындағы қызмет- күн тәртібі бойынша пәндік сурет сабақтарын өткізу, партада «тәртіпті оқушының» әдемі отырысы, тақта алдында жауап беруі, қателерді іздеу, қорытынды жасау, өткен тақырыптарды бекіту, т.б. түрлері көптеген балабақша тәрбиешілері тарапынан қолданылуда.
Осының бәрін мектептен балабақшаға көшірудің физиологиялық негізі жоқ екендігі мәлім, алайда балаларды бастауыш мектепке жақсы дайындауды мақсат ететін тәрбиешілер айқын мағынаға қарамастан, балалардың психикалық және физикалық денсаулығына зиян келтіреді, балалар өз- өзіне сенімділігін, қарым- қатынас қабілетін, қызығушылығын, кейбір жағдайларда тәртіп тәбетін, күш- жігерін, көру қабілетін, т.б. жоғалтады. Шын мәнінде ата- аналар балалардың мектеп өмірінен көшіріп алынған байсалды және құптайды. Осы мәселеде ата- аналар мен тәрбиешілер көз алдындағы бастауыш сынып мұғалімдерін үлгі тұтып, олардың мектеби дидактикалық ақылдарын қабылдап, жағдайды одан сайын ушықтыра түседі. Соның салдарынан балалар ғана емес, ата- аналар мен тәрбиешілер өздерінің өздерінің денсаулығы мен өз- өзіне деген сенімділігін жоғалта бастайды. Осылайша ұрпақтар арасында қатынастардың экологиялық қауіпті деформациясы туындайды.
Педагог- психолог Евгени Евгеньевич Шулешконың (1938- 2006 ж. ж)көп жылдық табысты еңбектерімен оның ізбастарларының қызметі бұл келеңсіздіктерді жоюға болатындығын дәлелдеді.
Бұл проблема тәрбиешілерді қайта даярлауда емес, оларға өз- өзіне сенімділігін қайтару болып табылады. Мысалы, әлеуметтік ойынның педагогикалық жүйесі нәтижелігін көрсетір отыр. Өскіншілердің өз- өзіне сенімділігін арттыруда, балалардың қызығушылықтары көмектеседі, мектеп авторитаризмі бірден бірге жойыла бастайды.
Бастауыш сынып мұгалімі балабақша табалдырығын аттап, балабақша тәрбиеленушілерін, яғни өзінің болашақ оқушыларын, олардың қоршаған ортаға қызығушылықтарын, әр нәрсені білуге құштарлығын, қозғалшақтығын, еркіндігін көрген кезде таң қалып, балабақша өмірінің өзіндік даралығын сезінеді. Сол кезде мектеп мұғалімі балалармен қызымет жөнінде балабақша тәрбиешілерінен тәжірибе алу қажеттілігін түсіне бастайды.
Осылай мектеп мұғалімі ерте ме, кеш пе балабақшағ келіп, тәрбиешілермен сұхбаттасып, өз педагогикалық біліктілігін арттыруға, ақыл- кеңес алуға ниеттенеді.
Барлық мүдделі қатысушылар (пед. калектив, балабақша қызыметкерлері, тәрбиешілер) біріктіре мақсатында сабақтасытықтың мәселелерін негізгі аспектілері мақсатты, мағналы және құрылымды ұйымдастыру болып табылады.
