«АЛТЫНБЕК» БАЛАБА?ШАСЫ
ОРЫНДА?АН: Тілеміс Жайна ??рбан?ызы
ОЙЫН Т?РЛЕРІ
К?ш сынаспа?
Б?л ойын стол ?стінде екі баланы? білек сынасуымен орындалады.2 бала шынта?тарын стол?а тірек ?ол бастарын ай?стырады.Кім білекті стол?а жы?са сол бала же?іске жетеді. А?аш атты? ?стінде атты? басын ?стап т?рып 2-ші ?ашан білектен тартысып сынасу?а да болады.Біра? баланы? ?ауіпсіздігі ?ата? ба?ыланады.
Тауы? к?рес.
Балалар екі топ?а б?лінеді.Осы екі топтан екі бала шы?ып,к?дімгідей к?реседі.Оны? е? ?ызы?ыда,бас?аша к?рестен айырмасы да –тек жал?ыз ая?ымен а?са?дай ж?ріп,иы?тарын ?а?ып к?ресуінде.Б?л к?рес балаларды? ны? басып,орны?ты ж?руін жетілдіреді.К?ресті? 1 ая?н тізесін б?гіп,мата белбеуін байлап тастайды.?айсысы с?рініп жы?ылса,сол ?тылады.
Ар?ан тарту.
Б?л екі топ?а б?лінген балалармен немесе екі баламен ойналады.Ар?анны? екі жа?ынан екі бала немесе екі топ?а б?лінген балалар тартысады
?ай топ ар?анды ?з жа?ына тартып,алып, кесе сол топ же?іске жетеді.
Екі бала тартыс?анда ?ай бала ?зіне ?арай ар?анды тартып екіші баланы ??латса,??лама?ан бала же?іске жетеді.
Хан «алшы»
Б??л ойын?а 5 немесе 10 бала ?атыса алады.К?п асы?ты? е? ірісін ?ызыл т?ске бояп ?ояды.Б?л асы? «хан» асы?ы.
Асы?тар тізіліп ?ойылады да бастаушы хан асы?ымен оларды к?здеп ??латады.??ла?ан асы?тарды жинап алады.Егер хан асы?ы б?к,шік,тай?ы-?алыптарымен т?ссе,бастаушы жа?ын ??ла?ан асы?тарды ата береді.
Егер бастаушы асы?тарды ?олымен ??латып алса немесе бас?а асы?тарымен атса,онда ойынды келесі бала жал?астырады.Е? со?ында хан асы?ы кімні? ?асында ?алса,сол бала же?іске жетеді.Келесі ойынды же?іске жеткен бала жал?астырады.
К?термек
Орта?а екі ойыншы бала шы?ады.Бір-біріне ар?аларын беріп т?рады.
Белгі бойынша кім бі\ріні бірін- бірі ар?ада к?теріп алса,сол бала же?іске жетеді?.
Же?іске жеткен бала ойында ?ала береді де бас?а балалармен бірге к?ш сынасады.
Орамал тастама?
Балалар ше?бер жасап т?рады.Бастаушы(т?рбиеші) балаларды айнала ж?ріп бір баланы? артына орамал тастап каетеді.Артына орамалды таста?анын сезген бала мені? артамда деп жауап береді.Артына орамалды? тастал?анын сезбесе ол ?ле?,та?па? айтып немесе билеп беруі керек.
Балалар ше?бер бойында к?здерін ж?мып т?руы керек.Ойын осылай жал?аса береді.
А?серек-к?ксерек.
Б?л ойынды ойнау ?шін балалар екі топ?а б?лінеді,?олдарынан ?стап т?рады.Ара ?ашы?ты? 20-30 ?адам.
1- ші топ. Ойынды бастайды
А?срек-ау а? серек
Бізден сізге кім керек.
2-ші А?серек –ау а? серек
Жаман-жаман бала аты (бала аты) керек
Аты атал?ан бала келесі топ?а дейін ж?гіріп барып ортасынан ?стас?ан ?олдарды ажыратып кету керек.Егер ?тіп кетсе сол топтан бір баланы тобына алып ?айтады,?те алмаса сол топта ?алады.Ойын осылай жал?аса береді.
?ыз –?уу
Балалар арасынан бір ер бала,бір ?ызды(а?аш атпен)?уады.Бала ?ыз?а жетіп ?олынан ?стаса ол же?іске жеткені.Кейде ?ызды 2 бала да ?уады ?ай бала б?рын жетіп ?ыз ?олын ?стаса сол бала же?іске жетеді.
Асау м?стек
Ойын бастаушы ар?анды жерден 50 см –дей биік етіп керіп байлайды да ?асында?ы балалар?а
Былай дейді.
Ер екені?ді білейін
Ешкі сойып берейін
Та?ия алса? е?кейіп
??ламаса? те?кейіп
Ерлігі?е сенейін
Ойын шартын ?абылдап,орта?а шы??ан бала:
Асау м?стек б?л болса
?йретейін к?рі?із
Ма?ан тая? бері?із!-дейді де тая?пен ар?аннан асылып жердегі та?ияны іліп алуы керек.Ойынды келесі бала осылай жал?астырады.
Т?йілген орамал
Ойын ж?ргізуші ойынды ?зі бастайды.Е? алдымен балаларды айналасына жинап алады да «1,2,3» - деп дауыстайды.Осы кезде балалар жан-жа??а бытырай ?ашады.Ал ойын ж?ргізушісі ?олында т?йілген орамалы бар баланы ?уалайды.Ол орамалды бас?а біреуге ла?тырады ?а?ып ал?ан бала ?аша ж?неледі.Осылайша ойын ж?ргізіледі,т?йулі орамалды ал?анша ?уалай береді.?стал?ан ойыншы к?пшілік ?й?арымымен ортада т?рып ?нер к?рсетеді.Одан кейін ойын ж?ргізуші ауыстырылады.ойын ойнап бол?ан со? балалар ше?бер жасап т?ралы.
Со?ыр теке.
Балалар д??гелене т?рады.Бір баланы? к?зі байланып ?ойылады.
Балалар:Бота,б?зау,?озы,ла?
?айда кеткен ??лынша?
Со?ыртеке ба?-ба?
Мені ізден тап-тап
Деп та?па?тайды.
Содан кейін Со?ыртеке (баланы? к?зі байлаулы(баларды ?уалайды немесе балалар оны? жанына келіп т?ртіп ?ашады.Со?ыр теке ?стап ал?ан баланы? к?зі байланады да ол «со?ыр теке» ролін ат?арады.Ойын осылайын жал?аса береді.
?уе тая?
Балалар екі топ?а б?лінеді.?р топта 5-тен 10 –?а дейін ойыншы. Болады.Екі топ?а екі тая?ша (ж?мса?)беріледі,жерге т?зу сызы? сызылады.Ойыншыны? біреуі орта?а шы?ады да бір ала?анына зат жасырып,екінші ?олыны? ж?дыры?ын бірдей ж?мады.
Екінші ойыншы зат жасырыл?ан ?олды тапса,ойынды бастаушы сол болады.С?йтіп ?олында?ы тая?ын жо?ары ла?тырады.Осы кезде ?асында?ы тая?ын ла?тырады да,?асында?ы баланы? тая?ын ?а?ып т?сіруі шарт.Тая?ты ?а?ып т?сірген бала ?з тобына ?пай ?келеді.
?ара ??ла?
Ойын?а 5-10 бала ?атысады.Олар о?аша жерге топталып ?з араларынан бір баланы ?азы? етіп белгілейді.?азы? т?р?ан жерінде ?оз?алмай т?рады.Бас?алары ?рі кетеді.Содан кейін ойын?а ?атысушылапр ?азы?ты алыстан ?оршап бірте-бірте жа?ындай т?седі
Таяп келіп мынау кім? –деп бір-бірінен с?расады.Біреуі ойбай б?л ?ара??ла? ?ой!-деп ?аша ж?неледі.?ал?андары да –?ара??ла?,?ара ??ла?!-деп бытырай ?ашады.?ара??ла? біреуін ?стау ?шін т?ра ?уады.?стал?ан бала ?ара??ла? болып,ойын ?рі ?арай жал?асады.
Ала?ан со?па?
Ойын?а ?атысушы балалар ?йге немесе о?аша жерге жиналады да д??гелене отырады.Орталарынан бастаушы белгілейді.О?ан с?лгі (орамал)беріледі.Бастаушы ше?бер ішін айнала ж?ріп біреуге –Ала?анды тос!-дейді.Ол тос?ан кезде бастаушы оны? ала?анына с?лгіні тигізіп-С?лгі ?айда?-деп с?райды.Сонда ойыншы «анада» -деп бір баланы? атын атайды.АКты атал?ан ойыншы орнынан т?рып ала?анын тосады.Бастаушы-с?лгі ?айда?-деп атын айтады.Ойын осы ретпен жал?аса береді.Жа?сы ?ле? айтып ?н сал?андар ?пай жинайды.
Ат?аума
Ойынды 6 бала 3-3-тен б?лініп ойнайды.Бір бала сол ?олымен ?зіні? о? ?олыны? білезігінен ?стайды.Содан кейінгілері де солай істейді де бір-бірімен ?олдарын ай?астырады.?шінші бала к?зі та?ыулы к?йде екінші баланы? ай?ас?ан ?олына отырады.?олдасып т?р?ан балалар:-Ат?аума,ат?аума –деп ?аумалай к?терген бойы м?лшерлі жерге дейін жетеді.Бірінші бала а? санды?,к?к санды? десе,к?зі та?улы бала -к?к санды?,к?к санды? деп жауап береді.?аумалап келе жата?ан балалар :
Ба?а,ба?а балпа?
басы? неге жалпа??
Б?ты? неге талта?
К?зі? неге тоста?
Б??ан к?зі та?улы бала былай деп жауап береді.:-
Темір терсек к?п киіп
Басым содан жалпа?
Теуіп,теуіп ?ашырды
Б?тым содан тоста?!
Балалар ?олдарын жіберген кезде бала ??лап т?ссе,айып тартады.??ламай тік т?ссе ?ал?ан текі бала к?теріп ж?ре береді.
Са?ина жасыру
Ойынды ?ткізуші ж?не са?ина жасырушы бала белгіленеді.?ал?ан ойыншылар жерге отырып тізілеріні?? ?стіне ала?андарын жаяды.Бастаушы ж?лулы ?олын ?рбір ойыншы? ала?анына салысымен,ол бала ала?анын жаба ?ояды.Бастаушы бір баланы? ала?анына са?ина салысымен, ойыншыларды? біреуінен-«Са?ина кімде»-деп с?райды.Ол са?инаны? кімде екенін білсе сол баламен орнын ауыстырады.Ал білмесе ол ?з ?нерін к?рсетеді.Ойын бас?арушы ойынды осылай жал?астыра береді.
