І.1.ХХІ-?асыр адамны? шы?армашылы?ы д?уірлеген ?асыр болатыны даусыз.?йткені адамзат баласы ?ол жеткізген жетістіктер негізінде жа?алы? ашу ?ркениеттілікті? белгісі. Ал ?ркениеттілік –ол адамдар арманыны? жиынты?ы. Адамдар армандауды ?ойса,ойлау кері кетіп,?арапайымдылы? орын алады. Осы т?р?ыдан алып ?ара?анда шы?армашылы?пен ?мір с?ру жеке адамдар ?ана ?ол жеткізе алатын биіктік емес екені б?гінде белгілі болып отыр. Ол ?о?амны? ?алыпты дамуыны? бірден-бір жолы.
?кінішке орай,б?л т?сінік ?лі барлы? адам санасынан берік орын ал?ан жо?. Сонды?тан м??алімдер,ата-аналар,т?рбиешілер алдында бала шы?армашылы?ыны? бастауын,?айнар к?зін ашып,оны? т?л?алы? т??ыр?а к?терілуіне жа?дай жасау міндеті т?р.[16,4]
Шы?армашылы?-т?л?аны дамытуды? е? тиімді т?сілі. К?нде ?згеріп отыр?ан аласапыран ?мірде аман ?алу,биіктерге беттеу,н?тижелерге жету тек шы?армашыл адамдарды? ?олынан келеді ж?не б?л м?селені не??рлым ерте ?ол?а алса,со??рлым н?тижелі болатынды?ы ?ылымда д?лелденген. Мектепке дейінгі,бастауыш мектеп о?ушысыны? жасы айналаны белсене зерттеп,?ызы?ына тоймайтын,сан-с?ра? баланы мазалайтын"сензитивті" кезе?. Олар б?л жаста нені? неден шы?атынын,?айдан не алынатынын,себеп-салдарын тынбай білгісі келеді.
Баланы? осы бір ерекшелігін д?рыс ба?ыттап,арнайы жатты?тыра отырып ма?сатты т?рде дамыту талантты,шы?армашыл адамдар санын к?бейтіп,?лтты? ?лыларын еселеуге ?лес ?осады.Б?гінгі к?ні мемлекетімізді? ?ркениетке жету жолында?ы ?р талабына т??ыр боларлы?тай ?рпа? о?ыту,т?рбиелеу ісін жа?а сапалы? ?згерістер де?гейіне к?теруді талап етіп отыр. Мектеп ??рылымында болып жат?ан ?згерістер,білім беру ма?саттарыны? алмасуы,оны? дамытушылы? сипаттарыны? бекітілуі,к?пн?с?алы? о?ыту?а к?шу сия?ты м?селелер орындаушылардан шы?армашылы? бастамалы?,ж?мысты? жо?ары сапасын ж?не к?сібилікті талап етеді.[18,3]
Шы?армашылы?-б?л адамны? ?мір шынды?ында ?зін-?зі тану?а ?мтылуы,ізденуі. ?мірде д?рыс жол табу ?шін адам д?рыс ой т?йіп,?здігінен сапалы,д?лелді шешімдер ?абылдай білуге ?йренуі ?ажет. Адам бойында?ы ?абілеттерін дамытып,оларды? ?шуіне жол бермеу,оны? рухани к?шін ны?айтып,?мірден ?з орнын табу?а к?мектеседі. ?йткені адам туынды ?ана емес жаратушы да.
Б?л ?лкен жауапкершілік артатын к?рделі ма?сат. Оны шешу ?шін е? алдымен о?ыту мазм?ны жа?артылып,?діс-т?сілді? озы?ы ?мірге келуі,олар
3
?рбір азаматты? жеке басыны? ?асиеттерін,?абілеттерін дамытып,шы?аармашылы?ын,талантын ?штайтындай болып ?йымдастырылуы ?ажет. Сонда ?ана мектептерден ?з ?мірінде ?згеріс енгізе алатын,?з бетінше ?мір с?ру жолдарын та?дай алатын азаматтар т?рбиеленіп шы?ады.[12,85]
Баланы бастауыш сыныптардан бастап шы?армашылы? ойлау?а,?алыптан тыс шешімдер ?абылдай алу?а,практикалы? ?рекеттерге дайын болу?а ?келуді? жолдарын к?рсету керек. Шы?армашылы?-б?кіл тіршілікті? к?зі. Адам баласыны? с?йлей баста?ан кезінен бастап,б?гінгі к?нге дейін жеткен жетістіктері шы?армашылы?ты? н?тижесі. Б??ан б?кілхалы?ты?,жалпы ж?не жеке адамны? шы?армашылы?ы ар?ылы келдік. ?р жа?а ?рпа? ?зіне дейінгі ?рпа?ты? ?ол жеткен жетістіктерін ме?геріп ?ана ?оймай,?з іс-?рекетінде сол жетістіктерді жа?а жа?дай?а бейімдей,жетілдіре отырып,барлы? салада та??ажайып табыстар?а ?ол жеткізеді.
Ал б?гінгі к?рделі ?леуметтік-экономикалы? жа?арулар т?сында шы?армашылы? ?абілеттер басты нысана болып керісінше о?ушыда шы?армашылы? ?абілетті? болмауы ?лкен проблема саналып,ойландыруы тиісті деп ойлаймын. Себебі ?мірдегі сан алуан ?иыншылы?тарды шешу тек шы?армашыл адамдар ?ана ?олынан келеді. Тек шы?армашылы? ?ана ?андай т?рде,?андай де?гейде болмасын адам?а ?мірді? м?нін т?сінуге,ба?ытын сезінуге м?мкіндік ?переді. М?ндай к?рделі м?селені шешуге ?здіксіз білім беру ісіні? ал?аш?ы сатылары болып саналатын бастауыш мектепті? орны ерекше.[9,18]
Баланы? шы?армашылы? ?абілеттерін дамытуды? жолдарын,??ралдарын аны?тау психология мен педагогика ?ылымдарында ?те ертеден зерттеліп келеді. Шы?армашылы? ?лемдік-м?дениетті? барлы? д?уіріндегі ойшылдарды? назарында бол?анды?ын ‹‹шы?армашылы? теориясын›› жасау?а деген к?птеген ізденістерді? бол?анды?ынан бай?ау?а болады. Б?л ?рекеттер ?зіні? логикалы? шегіне жеткен деп айту?а болмайды. Сонды?тан шы?армашылы? педагогикасыны? негізгі ма?саты-б?гінгі к?н талаптарынан туында?ан,озы? ?о?ам?а лайы?ты жа?а сана,рухани сапа ?алыптастыру ж?не дамытуда ты? жолдар мен соны шешімдер іздестіру болып табылады.[14,112]
Баланы? шы?армашылы? ?абілетін дамыту м?селесін талдау е? алдымен‹‹?абілет›› ??ымыны? м?нін тере? т?сініп алуды ?ажет етеді. Философияда ‹‹?абілеттерді›› т?л?аны? белгілі бір ?рекеті орындау?а жа?дай жасайтын жеке ерекшеліктері дей келе, олар ?о?амды?-тарихи
іс-?рекеттерді? н?тижесінде ?алыптасып,?рі ?арай дамып отыратынды?ын атап к?рсеткен.
