Баяндама «Бастауыш сыныпта о?ушыларды? с?здік ?орын байытып, тілін дамыту.»
Баяндама «Бастауыш сыныпта о?ушыларды? с?здік ?орын байытып, тілін дамыту.»
Та?ырыбы:
«Бастауыш сыныпта о?ушыларды? с?здік ?орын байытып, тілін дамыту.»
Тіл – адам мен адамды, ?лт пен ?лтты жа?ынадастыратын ?згеше ?атынас ??ралы. Тілмен с?йлеу- адамзат баласы ?шін тыс?ары бір д?ние емес, ол ішкі ??былыс. С?йлесу тек адам?а ?ана т?н. Адам баласы бірнеше тілде с?йлейді. Жер бетіндегі бар адамзат тілдерін к?нделікті ?мірдегі ?арым- ?атынас барысында ?немі заман талабына, уа?ыт а?ымына ?арай ?згеріп, дамып отырады. ?азіргі уа?ыт талабына сай саба?тары жа?аша ?йымдастырып, ?зіндік ты? ізденістерге талпынады. Саба? ?ткізу барысында о?ушыларды халы?педагогикасы негізінде т?рбиелеп, о?ушыларды? саба??а ?ызы?уын арттырып, саба? беру ?дісіні? тиімді т?рлерін пайдаланылады. Саба?ты? жа?а т?рлері де саба?ты? мазм?нын, ма?сатына, ж?ру барысына ?арай дамытпалы саяхат саба?, ертегі сайыс саба?, ойын,, жарыс саба?ы6 тест ?дісі, шы?армашылы? ж?мыс т?рлері ?ткізіледі.
О?ушыларды? с?йлеу м?дениетін ?алыптастыру, ?з ойларын жеткізіп айту, еркін с?йлеу да?дыларын, с?здік ?орларын дамыта отырып, к?ркем с?йлеу да?дыларын жетілдіру, жылдамды??а, тазалы??а, ??ыптылы??а баулу. Тез ойлану ?абілеттерін дамыта отырып ?р о?ушыдан толы? жауап алу ма?сатында математикалы? тілін, логикалы? ойлау ?абілеттерін жа?сарту басты м?селе.Тіл -т?рбиені? басты тірегі.?азіргі заман талабына сай ?л мен ?ыз ?сіру, олар?а білім беру- ?р ?стазды? басты ма?саты.Ана тілі ар?ылы жас жеткіншектерді хал?ымызды? озы? ойымен, ?дебиетімен, м?дениетімен, тіршілігімен таныстырамыз.Осыны? б?рін біліп ?ана ?оймай, бала оны жеткізе де білу керек, сол себептен ?р саба?та бала тілін дамытып, с?здік ?орын байыту?а ?рт?рлі т?сілдер ?олданылады.
С?здік ?ор ?детте 5 жастан бастап барынша молаяды. Бала тілінде синоним, антоним, бейнелеуіш с?здер пайда болады да еш ?иынды?сыз зат есімдерге ж?рна?тар ?осып, с?здерді т?рлендіре айта алады. Кішкентайынан с?здік ?орын байыту ?шін с?ра??а толы? жауап беріп, ?ате айтса, жіберген ?ателерін ?айтып ?айталамайтындай етіп т?зетіп отыру.Ертегі, ??гіме, ?тірік ?ле?дер шы?аруларын ?олдау.?тірік ?ле?, жа?ылтпаш баланы? тілін сындыру?а, дыбыстарды д?рыс айту?а м?жб?рлейді, кейіннен 2,3 сыныпта баланы? тілі, с?здік ?оры жа?сы дамиды. Тіл дамыту ж?мыстары жеке п?нні? ?р саба?тарында ?олданып т?рамын.
Ол- математика, ?аза? тілі ж?не ?дебиеттік о?у п?ндері.
Осы п?ндерді тіл дамыту, баланы? с?здік ?орын байыту ж?мыстарын то?таламын.
?аза? тілі саба?ында тіл дамыту ж?мысы «Тіл ж?не с?йлеу»,«Жазбаша ж?не ауызша тіл» та?ыраптары бойынша берілген. О?улы?тан бас?а ?осымша тапсырмалар ?олданылады. Мысалы:ребустар шешу, м?тінді ая?тау, м?тінді бас?аша ?алай атау?а
болады. «Ма?алды тауып о?ы», «керекті с?зді тап», «Кім к?п біледі?» ?р о?ушы жеке орындайды. К?п с?з жаз?ан о?ушы же?імпаз атанады.
«Буын», «Тасымал» та?ырыптары бойынша «Ма?алды тауып о?ы» ойыны ?олданылады. Ма?ызы ?те зор, бала біріншіден ойланады, екіншіден ма?алды табады, жаттап алады, ма?ынасына, т?рбиелік м?ніне к??іл б?леді.
ды?
жа
де
ны
сау
ні
Затты? атын білдіретін с?здерді ?ткенде «Кім тез табады?»,«Орнын тап?» ойындыры ?олданылады.Ата?ты, білімді адамдарды? есімдерін ??растыру.Осы табыл?ан с?здерге с?йлем ??растыру, адас?ан ?ріптерді таптыру.
ЙААБ—
АЫРБЙЫ—
НБЖНАУАЫР—
1 топ 2 топ 3 топ
Жа?а?ала Бал?ара?ай Бір?азан
Жа?а бал бір
?ала ?ара?ай ?азан
?ал ?ара ?аз
А? а?а ?ар
А? арай ?ан
Ла? ай ба?а
Жа? ?ар біз
?ала? бал?а нар
?а? ?ар?а ар
ала? ара ін
К?нделікті саба?та шы?армашылы? ж?мысы, минутты? к?ркем жазу, диктант, ?ріптерге с?з ойлау ж?ргізіледі. Ма?ал- м?телдер сайысы, 3 топ жарысады.
Т?бір, / ?осымша/ ж?рна?, жал?ау та?ырыбына байланысты 3 топты жарыстыру.
«?ызы?ты с?з» тура о?ыса? да, кері о?ыса? да сол с?з шы?ады.
Шаш, ана, ала, ата, ?ызы?, ара, ?аза? т. б. «Баспалды?» ойыны, ?ай топ с?рінбей, жылдам т?седі?
«К» ?рпінен басталып «к» ?рпінен ая?талады.
?аза? тілінде ?й тапсырмасынан бас?а ?осымша ж?мыс беріледі.
С?зден к?п с?з ойлау, с?здерге с?йлем ??растыру, та?ырып?а байланысты ма?ал жаттау.Мысалы: Мейірім, м??алім, о?ушы, отан, ?тірік, ?ара?андык?л т.б.
Математика п?нінде де баланы? тіл байлы?ын дамыту ?шін оларды? математика тілде с?йлегені тиімді.М?нда да саба? барысында т?рлі ойын элементтері ?олданылады немесе саба? со?ында математикалы? ойындар ойналады. «Баспалды?», «Ше?бердегі мысалдыр» ойындарында ?ай топты? балалары бірінші болып баспалда? басына жетсе, сол топ же?імпаз атанады.К?птеген логикалы? есептер, ойындар бар. « Есептеу машинасы» ойынында ?зын тізбекті мысалдар беріледі.
1000-200-40-60-20-80 500+100+50+50+60
«Баспалда?» ойынында 2 топты жарыстыру?а болады.Амалдарды тез орындап, есепті? шартын о?ыту, с?ра?ты д?рыс ?ою, с?ра??а жауапты толы? беру ар?ылы баланы? математикалы? тілі жетіледі. « Мен ?андай сан ойладым?. «Д?рыс немес б?рыс» ойыны, шартын біліп ал?ан со? кезектесіп ?здері ойнау?а болады. «?ажайып дорбадан» бір санды суырады, сол санны? ??рамын аны?тайды. Б?л ойын о?ушыны жылдам ойлау?а, шапша?ды??а, ойлау ?абілеттерін арттыру?а ?йретеді.Математика п?нінде осылай с?йлетуді? пайдасы к?п болады
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Баяндама «Бастауыш сыныпта о?ушыларды? с?здік ?орын байытып, тілін дамыту.» »
Тақырыбы:
«Бастауыш сыныпта оқушылардың сөздік қорын байытып, тілін дамыту.»
Тіл – адам мен адамды , ұлт пен ұлтты жақынадастыратын өзгеше қатынас құралы. Тілмен сөйлеу- адамзат баласы үшін тысқары бір дүние емес, ол ішкі құбылыс. Сөйлесу тек адамға ғана тән. Адам баласы бірнеше тілде сөйлейді. Жер бетіндегі бар адамзат тілдерін күнделікті өмірдегі қарым- қатынас барысында үнемі заман талабына , уақыт ағымына қарай өзгеріп, дамып отырады. Қазіргі уақыт талабына сай сабақтары жаңаша ұйымдастырып, өзіндік тың ізденістерге талпынады. Сабақ өткізу барысында оқушыларды халықпедагогикасы негізінде тәрбиелеп, оқушылардың сабаққа қызығуын арттырып , сабақ беру әдісінің тиімді түрлерін пайдаланылады. Сабақтың жаңа түрлері де сабақтың мазмұнын, мақсатына, жүру барысына қарай дамытпалы саяхат сабақ, ертегі сайыс сабақ, ойын, , жарыс сабағы6 тест әдісі , шығармашылық жұмыс түрлері өткізіледі.
Оқушылардың сөйлеу мәдениетін қалыптастыру, өз ойларын жеткізіп айту, еркін сөйлеу дағдыларын, сөздік қорларын дамыта отырып, көркем сөйлеу дағдыларын жетілдіру, жылдамдыққа, тазалыққа , ұқыптылыққа баулу. Тез ойлану қабілеттерін дамыта отырып әр оқушыдан толық жауап алу мақсатында математикалық тілін, логикалық ойлау қабілеттерін жақсарту басты мәселе.Тіл -тәрбиенің басты тірегі.Қазіргі заман талабына сай ұл мен қыз өсіру, оларға білім беру- әр ұстаздың басты мақсаты.Ана тілі арқылы жас жеткіншектерді халқымыздың озық ойымен , әдебиетімен, мәдениетімен, тіршілігімен таныстырамыз.Осының бәрін біліп қана қоймай, бала оны жеткізе де білу керек, сол себептен әр сабақта бала тілін дамытып, сөздік қорын байытуға әртүрлі тәсілдер қолданылады.
Сөздік қор әдетте 5 жастан бастап барынша молаяды.. Бала тілінде синоним, антоним, бейнелеуіш сөздер пайда болады да еш қиындықсыз зат есімдерге жұрнақтар қосып, сөздерді түрлендіре айта алады. Кішкентайынан сөздік қорын байыту үшін сұраққа толық жауап беріп, қате айтса , жіберген қателерін қайтып қайталамайтындай етіп түзетіп отыру .Ертегі , әңгіме, өтірік өлеңдер шығаруларын қолдау.Өтірік өлең , жаңылтпаш баланың тілін сындыруға, дыбыстарды дұрыс айтуға мәжбүрлейді, кейіннен 2,3 сыныпта баланың тілі , сөздік қоры жақсы дамиды. Тіл дамыту жұмыстары жеке пәннің әр сабақтарында қолданып тұрамын.
Ол- математика, қазақ тілі және әдебиеттік оқу пәндері.
Осы пәндерді тіл дамыту, баланың сөздік қорын байыту жұмыстарын тоқталамын.
Қазақ тілі сабағында тіл дамыту жұмысы «Тіл және сөйлеу»,«Жазбаша және ауызша тіл» тақыраптары бойынша берілген. Оқулықтан басқа қосымша тапсырмалар қолданылады. Мысалы:ребустар шешу, мәтінді аяқтау, мәтінді басқаша қалай атауға
болады. «Мақалды тауып оқы», «керекті сөзді тап», «Кім көп біледі?» әр оқушы жеке орындайды. Көп сөз жазған оқушы жеңімпаз атанады.
«Буын», «Тасымал» тақырыптары бойынша «Мақалды тауып оқы» ойыны қолданылады. Маңызы өте зор, бала біріншіден ойланады, екіншіден мақалды табады, жаттап алады, мағынасына, тәрбиелік мәніне көңіл бөледі.
дың
жа
де
ны
сау
ні
Заттың атын білдіретін сөздерді өткенде «Кім тез табады?»,«Орнын тап?» ойындыры қолданылады.Атақты , білімді адамдардың есімдерін құрастыру.Осы табылған сөздерге сөйлем құрастыру , адасқан әріптерді таптыру.
ЙААБ—
АЫРБЙЫ—
НБЖНАУАЫР—
1 топ 2 топ 3 топ
Жаңақала Балқарағай Бірқазан
Жаңа бал бір
Қала қарағай қазан
Қал қара қаз
Ақ аға қар
Аң арай қан
Лақ ай бақа
Жақ қар біз
Қалақ балға нар
Қақ қарға ар
алаң ара ін
Күнделікті сабақта шығармашылық жұмысы , минуттық көркем жазу, диктант, әріптерге сөз ойлау жүргізіледі. Мақал- мәтелдер сайысы, 3 топ жарысады.
«Қызықты сөз» тура оқысаң да , кері оқысаң да сол сөз шығады.
Шаш, ана, ала, ата, қызық, ара, қазақ т. б. «Баспалдық» ойыны, қай топ сүрінбей , жылдам түседі?
«К» әрпінен басталып «к» әрпінен аяқталады.
Қазақ тілінде үй тапсырмасынан басқа қосымша жұмыс беріледі.
Сөзден көп сөз ойлау, сөздерге сөйлем құрастыру, тақырыпқа байланысты мақал жаттау.Мысалы: Мейірім, мұғалім, оқушы, отан, өтірік, Қарағандыкөл т.б.
Математика пәнінде де баланың тіл байлығын дамыту үшін олардың математика тілде сөйлегені тиімді.Мұнда да сабақ барысында түрлі ойын элементтері қолданылады немесе сабақ соңында математикалық ойындар ойналады. «Баспалдық», «Шеңбердегі мысалдыр» ойындарында қай топтың балалары бірінші болып баспалдақ басына жетсе, сол топ жеңімпаз атанады.Көптеген логикалық есептер, ойындар бар. « Есептеу машинасы» ойынында ұзын тізбекті мысалдар беріледі.
1000-200-40-60--20-80 500+100+50+50+60
«Баспалдақ» ойынында 2 топты жарыстыруға болады.Амалдарды тез орындап , есептің шартын оқыту, сұрақты дұрыс қою, сұраққа жауапты толық беру арқылы баланың математикалық тілі жетіледі. « Мен қандай сан ойладым?. «Дұрыс немес бұрыс» ойыны , шартын біліп алған соң кезектесіп өздері ойнауға болады. «Ғажайып дорбадан» бір санды суырады, сол санның құрамын анықтайды. Бұл ойын оқушыны жылдам ойлауға, шапшаңдыққа, ойлау қабілеттерін арттыруға үйретеді.Математика пәнінде осылай сөйлетудің пайдасы көп болады
