Ана тілі саба?ында о?ытуды? жа?а технологияларын ?олдану ар?ылы о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту.
Ана тілі саба?ында о?ытуды? жа?а технологияларын ?олдану ар?ылы о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту.
Ана тілі саба?ында о?ытуды? жа?а технологияларын ?олдану ар?ылы о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту.
?аза?станны? ?лемдік білім беру ке?істігіне енуі білім мазм?нын жа??ыртуды талап етеді. Білім мазм?нын жа?арту білім беруші ?стаз?а тікелей байланысты. Осы орайда ?лы ?стаз Ыбырай Алтынсаринні? «М??алім – мектепті? ж?регі» деген с?зі ж?рекке оралады. Жа?а технологияларды ж?зеге асыруда м??алім белсенділігі, шы?армашылы? ізденісі, ?з маманды?ына деген с?йіспеншілілігі, алды??ы ш?кірттерін ба?алауы ерекше орын алады. ?зімні? бірнеше жылды? ?стазды? т?жірибемде о?ушыларды? белсенділігі мен ?ызы?ушылы?ын арттыруда жа?а технологияларды ?олдану ерекше орын алатынын т?сіндім.
Бастауыш білім – ?здіксіз білім беруді? ал?аш?ы сатысы. «Білім негізі – бастауышта ?аланады» десек, ?рпа? т?рбиесі алдында бастауыш сынып м??алімдеріне зор жауапкершілік ж?ктейді. М??алімні? ?р саба?ты ?ызы?ты етіп ??руы, о?ушылар?а ?ойылатын талабы к?ннен – к?нге арта т?сіп, саба?ты? ?р кезе?ін ?дістемелік талап?а сай о?ытуды? жа?а технологияларымен ж?ргізілуі шарт. Сондай жа?а технологияларды? бірі – «Сыни т?р?ысынан ойлауды о?у мен жазу ар?ылы дамыту». Б?л технология ??рылымы ?ш кезе? бойынша ?олданылады.
1. ?ызы?ушылы?ты ояту. 2. Ма?ынаны тани білу. 3. Ой тол?аныс. Осы кезе?дерді? ?тымды ?ткізілуі мынадай н?тижелерге ?ол жеткізеді.
- о?ушылар бас?алармен ?арым-?атынас жасай береді.
- бас?аларды ты?дай білуге, кез келген жауап?а сыйласты?пен ж?не т?сіністікпен ?арау?а ?йренеді.
- ?з ойын топ алдында ашы? айту?а, ?ор?ай білуге баулиды.
- ?з бетінше ізденуге ?мтылдырады.
- саба??а ?ызы?ушылы?ы артып, белсенділігі ?те жо?ары болады.
- шы?армашылы? ?абілеттерін дамытады.
О?ушы ?абілетін арттырып шы?армашылы? ізденіске жетелейтін технологияларды? бірі – де?гейлеп о?ыту технологиясы. Б?л технологияны? басты ма?саты – ?рбір о?ушыны? даму де?гейінде о?у материалын ме?геруін ?амтамасыз етеді. О?ушылар?а де?гейлік тапсырмалар беру ар?ылы сан т?рлі ж?мыс т?рі ж?ргізіледі. Б?л технология о?ушыны? білім де?гейіне с?йкес же?ілден ?иын?а ?арай о?ытылады. Де?гейлеп о?ыту т?рт б?ліктен т?рады.
Со??ы жылдары «Ана тілі» п?ніні? орны ерекшеленіп келеді. Б?л п?н ар?ылы баланы Отанын с?юге, ?з ана тілін ??рметтеуге, а?ын-жазушыларды? ?мір тарихымен, шы?армашылы?ымен таныстыра отырып, оларды? с?йлеу, ойлау ?абілеттеріні? артуына к?п ы?пал жасаймыз.
Ана тілі п?не бойынша к?біне м?тінмен ж?мыс ж?ргізуді дейгейлік тапсырмалар ар?ылы береміз.
2-де?гейде кейіпкерлерге мінездеме береді, таби?ат суреттерін тауып о?иды.
3- де?гейде м?тінді ?з ойымен ая?тау, оны талдау ж?мыстары ж?ргізіледі.
4-де?гейде на?ыз шы?армашылы? ж?мыстар ж?ргізіледі. Егер ?ле?мен танысса?, осы ?ле? ?й?асына салып, ?ле? ??рау, шы?арма жазу т.б. орындайды. О?ушыларды? тілдік ?орын, с?з ?нерін дамытуда «Ертегі ??рау» ойыны, ойдан ж?мба?, жа?ылтпаштар ??рау т.б. ойындарын ж?ргіземін. Ана тіліні? к?біне біры??ай с?з ж?зінде ?туі о?ушыларды жалы?тырып жіберуі м?мкін. Сонды?тан о?ушыларды? ?абілеттерін арттыру ?шін р?лдік ойындарды? орны ерекше. Мысалы: 3- сыныпта Ана тілінен И.Крылов Абайды? аудармасында?ы «Шегіртке мен ??мырс?а» мысал ?ле?інде шегіртке мен ??мырс?а болып ?здері ойнап, сахна ?неріне бейімделеді. ?ле?ді о?ып таныс?аннан кейін, р?лге б?ліп о?ытамын.
Шегіртке : ?ара?ым, жылыт, тама? бер,
Жаз шы??анша асыра!
??мырс?а: М?ны?, жаным, с?з емес,
Жаз ?терін білмеп пе е??
Жаны? ?шін еш шаруа
Ала жаздай ?ылмап па е??
Шегіртке: Мен ?зі?дей шаруашыл,
Ж?мса? илеу ?йлі ме?
К?галды ?уып, ?н салып,
?ле?нен ?олым тиді ме?
Ша?ын ?ана диалогты? о?ушы?а ?сері мол. О?ушылар?а сахналы? киімдер дайындап к?рсеткенде ?те тардымды шы?ты. Мені? бір бай?а?аным жай уа?ытта к?п с?йлемейтін б?йы?ы о?ушым ??мырс?а р?лін ?те тартымды орындады. Б?дан мынадай ?орытынды шы?ардым. ?р балада ?абілет бар, соны аша білу – ?стазды? міндеті. Одан кейін ??мырс?а, шегіртке суреттерін бейнелеу ?нерінде жал?астырдым. Венн диаграммасын к?рсету ар?ылы б?л ж?ндіктерге сипаттама беріледі. Д?ниетану п?німен байланыстырып п?н аралы? байланыс?а ?ол жеткіздім. Осы орайда 3 – сыныпта?ы Ана тілі саба?ында «Т?ле биді? т?релігін», «?ш биді? тол?ауын», 2-сыныпта «Байлы? пен а?ыл» ертегілерін, «Бала Абай мен Барлас а?ын», «А??ау арыстан», «Мені? атым ?ожа» ??гімелерін диалог т?рінде жазып, сахналы? т?рінде ?ойылым к?рсеттім. Сахналы? ?ойылым бір жа?ынан ерекше ?абілет-дарынын к?рсетіп,шы?армашылы? ?ырын ашса, екіншіден м?тінді тере? т?сінеді, с?з ??діретін ??ыну?а к?мектеседі.
?али Ормановты? «Ана», М.Дулатовты? «Шешені? баласын с?юі» ?ле?дерін ?ткенде м?нерлеп о?ып, талдайды. Сюжеттік жоспар жасай отырып, ?р б?лімге ат ?ояды.
Просмотр содержимого документа
«Ана тілі саба?ында о?ытуды? жа?а технологияларын ?олдану ар?ылы о?ушыларды? шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту. »
Ана тілі сабағында оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне енуі білім мазмұнын жаңғыртуды талап етеді. Білім мазмұнын жаңарту білім беруші ұстазға тікелей байланысты. Осы орайда ұлы ұстаз Ыбырай Алтынсариннің «Мұғалім – мектептің жүрегі» деген сөзі жүрекке оралады. Жаңа технологияларды жүзеге асыруда мұғалім белсенділігі, шығармашылық ізденісі, өз мамандығына деген сүйіспеншілілігі, алдыңғы шәкірттерін бағалауы ерекше орын алады. Өзімнің бірнеше жылдық ұстаздық тәжірибемде оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруда жаңа технологияларды қолдану ерекше орын алатынын түсіндім.
Бастауыш білім – үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы. «Білім негізі – бастауышта қаланады» десек, ұрпақ тәрбиесі алдында бастауыш сынып мұғалімдеріне зор жауапкершілік жүктейді. Мұғалімнің әр сабақты қызықты етіп құруы, оқушыларға қойылатын талабы күннен – күнге арта түсіп, сабақтың әр кезеңін әдістемелік талапқа сай оқытудың жаңа технологияларымен жүргізілуі шарт. Сондай жаңа технологиялардың бірі – «Сыни тұрғысынан ойлауды оқу мен жазу арқылы дамыту». Бұл технология құрылымы үш кезең бойынша қолданылады.
1. Қызығушылықты ояту. 2. Мағынаны тани білу. 3. Ой толғаныс. Осы кезеңдердің ұтымды өткізілуі мынадай нәтижелерге қол жеткізеді.
- оқушылар басқалармен қарым-қатынас жасай береді.
- басқаларды тыңдай білуге, кез келген жауапқа сыйластықпен және түсіністікпен қарауға үйренеді.
- өз ойын топ алдында ашық айтуға, қорғай білуге баулиды.
- өз бетінше ізденуге ұмтылдырады.
- сабаққа қызығушылығы артып, белсенділігі өте жоғары болады.
- шығармашылық қабілеттерін дамытады.
Оқушы қабілетін арттырып шығармашылық ізденіске жетелейтін технологиялардың бірі – деңгейлеп оқыту технологиясы. Бұл технологияның басты мақсаты – әрбір оқушының даму деңгейінде оқу материалын меңгеруін қамтамасыз етеді. Оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беру арқылы сан түрлі жұмыс түрі жүргізіледі. Бұл технология оқушының білім деңгейіне сәйкес жеңілден қиынға қарай оқытылады. Деңгейлеп оқыту төрт бөліктен тұрады.
1. Оқушылық деңгей. Бұл міндетті деңгей болғандықтан тапсырманы барлық оқушы орындайды.
2. Алгоритмдік деңгей . Бұл деңгейде өткен материалды оқушы талдап, бұрынғы тапсырмаларға сәйкес білімдерін түрлендіріп пайдалану керек.
3. Эвристикалық деңгей. Оқушылар жаңа тақырып бойынша меңгерген білім дағдыларын жетілдіріп тереңдетеді. Ребус, сөзжұмбақтар шешіп, зертханалық жұмыстар жүргізеді, эвристикалық сұрақтар болуы қажет.
4. Шығармашылық дейгей. Бұл деңгей оқушыны шығармашылық ізденістерге жетелейді. Оқушы күрделі тапсырмаларды орындайды. Шығарма , эссе жазу, өлең құрастыру, күрделі есептер шығару т.б.
Соңғы жылдары «Ана тілі» пәнінің орны ерекшеленіп келеді. Бұл пән арқылы баланы Отанын сүюге, өз ана тілін құрметтеуге, ақын-жазушылардың өмір тарихымен, шығармашылығымен таныстыра отырып, олардың сөйлеу, ойлау қабілеттерінің артуына көп ықпал жасаймыз.
Ана тілі пәне бойынша көбіне мәтінмен жұмыс жүргізуді дейгейлік тапсырмалар арқылы береміз.
2-деңгейде кейіпкерлерге мінездеме береді, табиғат суреттерін тауып оқиды.
3- деңгейде мәтінді өз ойымен аяқтау, оны талдау жұмыстары жүргізіледі.
4-деңгейде нағыз шығармашылық жұмыстар жүргізіледі. Егер өлеңмен таныссақ, осы өлең ұйқасына салып, өлең құрау, шығарма жазу т.б. орындайды. Оқушылардың тілдік қорын, сөз өнерін дамытуда «Ертегі құрау» ойыны, ойдан жұмбақ, жаңылтпаштар құрау т.б. ойындарын жүргіземін. Ана тілінің көбіне бірыңғай сөз жүзінде өтуі оқушыларды жалықтырып жіберуі мүмкін. Сондықтан оқушылардың қабілеттерін арттыру үшін рөлдік ойындардың орны ерекше. Мысалы: 3- сыныпта Ана тілінен И.Крылов Абайдың аудармасындағы «Шегіртке мен құмырсқа» мысал өлеңінде шегіртке мен құмырсқа болып өздері ойнап, сахна өнеріне бейімделеді. Өлеңді оқып танысқаннан кейін, рөлге бөліп оқытамын.
Шегіртке : Қарағым, жылыт, тамақ бер,
Жаз шыққанша асыра!
Құмырсқа: Мұның, жаным, сөз емес,
Жаз өтерін білмеп пе ең?
Жаның үшін еш шаруа
Ала жаздай қылмап па ең?
Шегіртке: Мен өзіңдей шаруашыл,
Жұмсақ илеу үйлі ме?
Көгалды қуып, ән салып,
Өлеңнен қолым тиді ме?
Шағын ғана диалогтың оқушыға әсері мол. Оқушыларға сахналық киімдер дайындап көрсеткенде өте тардымды шықты. Менің бір байқағаным жай уақытта көп сөйлемейтін бұйығы оқушым құмырсқа рөлін өте тартымды орындады. Бұдан мынадай қорытынды шығардым. Әр балада қабілет бар, соны аша білу – ұстаздың міндеті. Одан кейін құмырсқа, шегіртке суреттерін бейнелеу өнерінде жалғастырдым. Венн диаграммасын көрсету арқылы бұл жәндіктерге сипаттама беріледі. Дүниетану пәнімен байланыстырып пән аралық байланысқа қол жеткіздім. Осы орайда 3 – сыныптағы Ана тілі сабағында «Төле бидің төрелігін», «Үш бидің толғауын», 2-сыныпта «Байлық пен ақыл» ертегілерін, «Бала Абай мен Барлас ақын», «Аңқау арыстан», «Менің атым Қожа» әңгімелерін диалог түрінде жазып, сахналық түрінде қойылым көрсеттім. Сахналық қойылым бір жағынан ерекше қабілет-дарынын көрсетіп,шығармашылық қырын ашса, екіншіден мәтінді терең түсінеді, сөз құдіретін ұғынуға көмектеседі.
Ғали Ормановтың «Ана», М.Дулатовтың «Шешенің баласын сүюі» өлеңдерін өткенде мәнерлеп оқып, талдайды. Сюжеттік жоспар жасай отырып, әр бөлімге ат қояды.
Әдебиеттік оқу пәні – баланың интеллектісі мен шығармашылығын дамытудың арнасы. Әдебиеттік оқу сабақтарында баланың тапқырлығын, зерделігін дамытатын шығармашылық тапсырмалар орындату баланың ой-өрісін, қиялын, есте сақтау қабілеттерін дамытады. Әр сабақта жақсы материалды талдауға көңіл бөлемін.
Талдау дегеніміз- бірлескен ізденіс. Ізденіс оқушыны шығаршмашылық іс-әрекетке жетелейді. Жаңа инновациялық технологияларды пайдалану арқылы біз оқушы қиялын, ойын дамытамыз. Ойы дамыған шәкіртіміздің танымдық қызығушылығы арта түсіп, шығармашылық әрекеті жоғары деңгейге көтеріледі.
Үздіксіз бір ізді жүргізілген шығармашылық әрекет оқушыны білім шыңына шығарады.
