Урок на тему "Наурыз-жыл басы, наурыз -ба?ыт жал?асы"
Урок на тему "Наурыз-жыл басы, наурыз -ба?ыт жал?асы"
Ма?саты: ?лтты? д?ст?ріміз бойынша ?тетін Наурыз мерекесіні? ерекшелігін, таби?ат пен адамны? байланысын, салт-д?ст?рін, ?з ?лтына деген с?йіспеншілігін арттыру. ?аза?ты? ?дет-??рпын, тіліміз бен дінімізді ??рметтеуге, имандылы??а т?рбиелеу.
К?рнекілігі:на?ыл с?здер, суреттер, шарлар т. б.
Т?рбие са?атыны? барысы:
1 ж?ргізуші: ??рметті ?стаздар, о?ушылар ата-аналар! Сіздерді ?аза?ты? ?лтты? мерекесі ?лысты? ?лы к?ні – Наурыз мерекесімен шын ж?ректен ??тты?таймыз! Б?гінгі бол?алы отыр?ан т?рбие са,атымыз?а ?ош келді?іздер! Сіздерді келіп жеткен к?ктем мерекесімен ??тты?тап, сіздерге шатты? тілей отырып, мерекелі т?рбие са?атымызды ашы? деп жариялаймыз!
2 ж?ргізуші: Жа?а ?мірді? ?айта басталатын к?н есебіні? басы, к?ктемні? к?шбасшысы, ?анатына маржан та?ып ?аратор?ай жеткенде к?ктемні? ал?аш?ы жа?быры себелейді. Сіресіп жат?ан ?ар еріп, к?л-к?сір су болып а?ады. ?сімдік ?й?ыдан оянады, б?йшешек ?аулайды. Жер ?лемді жайнатып, ?нші ??старды сайратып, Наурыз тойын тойлайтын ?лысты? ?лы к?ні келді. Той ??тты болсын, ?лыс о? болсын!
Хор: «Наурыз айы тол?анда»
1 ж?ргізуші: К?ттіріп келген жыл басы
Бізбен бірге жаырлашы.
Дастархан?а елімні?,
Береке, ырыс сыйлашы.
Ата-бабам тойла?ан
?з-Наурызым, армысы?!
О?ушыларды? ?ле?-жырларына кезек береміз.
Жансая: Уа халайы?, халайы?
А? санды?ты ашайы?.
Б?л мереке б?л тойды?
Шашуларын шашайы?!
Марияш: Армысы? Наурыз,
?уаныш боп, кір т?рлет!
Ел болып са?ан,
К?рсетіп жатыр сый – ??рмет!
Айг?л: Бауырлас?а т?нтіміз,
Б?зылма?ан салтымыз.
Ке? даламны? ежелгі,
?аза? деген хал?ымыз.
?зге ?лттай бізді? де
Бар д?ст?р мен салтымыз.
А?маржан: Жыл басы-Наурыз, мереке!
А? н?р?а ?лем боянды
Наурыз тойы береке
Тіршілік жа?а оянды.
Мариям: Т?уелсіз биік хал?ымны? желбіреп туы шал?ысын,
Ендігі кезекті ?ыздарымыз бен ?лдарымызды? орындауында?ы «Шілдехана» ?ніне береміз.
Ойын «Орамал тастама?».
1 ж?ргізуші: ?аза?ымны? салт –д?ст?рі жа??ыр?ан,
Т?лімді ой сына?ы, т?рбие к?зі ?алдыр?ан.
Салт – д?ст?рді арда?тайы?, а?айын,
?аза? атты ?лкен, кіші балдыр?ан.
2 ж?ргізуші:
Жиналыппыз с?тті к?ні б?рімізде,
?лкен, кіші, жасымыз, к?рімізде.
Т?рлеті?із ?адірменді ?она?тар,
Г?л-г?л жайнап мына бізді? т?рімізге – деп ендігі кезекті Наурызда?ы салт д?ст?рге берсек.
Ерікбол: Наурызк?к –Наурыз айында ?шып келетін к?ктем ??сы. ?арасы ша?ын ?ана, осы ??сты шы?ыс елі к?тіп ж?реді. Оны ал?аш к?ргендер «Наурыз келді? бе?» деп ша?ырып, жем шашады.
Алмас: Наурызнама- шат-шадыман, ойын –сауы?. Тойда ат –жарыс, т?рлі ойындар ?ткізіліп, наурыз жырлары айтылады. Наурызнамада ?ыз-жігіттер жиналып, бас ?осып ?й?ыашар ?зірлейді. Ол уыз, ет сия?ты д?мді та?амдардан жасалады. Жігіттер ?ыз-келіншектерге са?ина, сыр?а, айна, тара? сия?ты сыйлы?тар береді. Оны «селтеткізер» деп атайды.
Рабат: Наурызша –Наурыз айында ж?п-ж??а ?иы?ша ?ырбы? ?ар т?седі. Оны халы? «Наурызша» деп атайды.
1 ж?ргізуші: Наурыз тойы - ?лысты? ?лы к?ні. Наурыз парсы тілінде Жа?а к?н деген с?з, я?ни жыл басы. ?лысты? ?лы к?ні ел елжірей ?уанып, есік ашып, дастар?ан жайып, бірін-бірі ??ша?таса ??тты?тайды. Наурыз к?ніні? бір ерекшелігі б?л к?н к?рісуден басталады. ?лыс к?ні жеті т?рлі та?амнан Наурыз к?же пісіріледі. Наурыз к?ні та?ерте? ертемен ерлер ?олдарына к?рек, кетпен, ал ?ыз-келіншектер ??рт, ірімшік, с?т, піскен ет алып дала?а шы?ады. 2 ж?ргізуші: «Б?ла? к?рсе? к?зін аш»деп ?аулас?ан жігіттер айнала т??іректегі бастауларды? к?зін ашса, «Ата?нан мал ?ал?анша, тал ?алсын!» деген ?ариялар б?ла? басына тал егеді. ?йелдер атып келе жат?ан к?нге т?у етіп, «Армысы?, ?айырымды К?н-Ана!» деп иіліп с?лем береді. Халы? а?ызы бойынша б?л к?ні ?ызыр баба барлы? боса?аны аттап, т?рге шы?ып, ба?ыт, мерей, ?уаныш ?келеді, жа?сылы? тн?рын шашады.
Олай болса, ?лыс о? болсын! А? жол болсын! Кезекті о?ушыларды? ?ле? жолдарына береміз.
Бекарыс:
Наурыз – шыр айнал?ан жылды? басы,
Адамны? ?лшенеді ?мір жасы.
?аза?ты? пейіліне жарасады,
?р ?йде жастархан?а тол?ан асы.
Иман?али: Наурыз ?айтып оралады, аты да а?ыз,
С?рамаймыз ал?ыста, а?ы да біз.
Ке? дастархан, даламны?, сахнамыз,
?лы мейрам –Наурыз?а ша?ырамыз!
Мадина:
Тойла б?гін, тауларым мен боз далам,
Тойла б?гін, ?арттарым мен бозбалам.
?айта орал?ан намысымдай Наурызым,
Жа?а жыл боп ?ош келіпсі?, Наурызым!
Ай?аным: «Наурыз к?же»
Ашы? болсын ?ос ?аба?,
Таспен ат?анды аспен ат.
Бейтаныс та, таныс та,
Б?гін т?рде бас ?она?. Каусар: Арпа, бидай, тары бар,
?аты?, малта - а?ы бар.
Ішілетін, жейтіні?
Б?л к?жеде б?рі бар.
1-ж?ргізуші: А?ыл - білім жастарда,
С?з беремін жастар?а.
Бишілерде ?нер к?п,
Билейді биді м?нерлеп. Би: «?аражор?а». Орындайтындар Жексенбай Жансая мен Мейірхан Ерікбол. 2-ж?ргізуші: Ал, ??некей а?айын,
Ас?а? ?нге салайы?,
Басы болсын б?л тойды?,
Шыр?ап ?нге салайы?.
?лдарды? орындауында «?аза? осы» ?ні.
1 ж?ргізуші: Келі?дер, наурыз к?нін ?арсы алайы?,
Билейік, жыр жырлайы?, ?н салайы?.
?а?арлы ?ыстан ?тіп, Наурыз келді,
Ар?а?ды ке?ге созшы, уа халайы?!
Хор: «?аза?ты? дастар?аны»
2 ж?ргізуші:
Наурыз келді, к?ктем келді а?айын!
Жадырайды, жа??ырады ма?дайым.
Назды, сазды Наурызым, сен, армысы?! –дей келе ортамыз?а ізгі ниетпен келіп отыр?ан жас баламыз Ерасылды «А? бата» беруге ша?ырайы?.
Просмотр содержимого документа
«Урок на тему "Наурыз-жыл басы, наурыз -ба?ыт жал?асы"»
Мақсаты: Ұлттық дәстүріміз бойынша өтетін Наурыз мерекесінің ерекшелігін, табиғат пен адамның байланысын, салт-дәстүрін, өз ұлтына деген сүйіспеншілігін арттыру. Қазақтың әдет-ғұрпын, тіліміз бен дінімізді құрметтеуге, имандылыққа тәрбиелеу. Көрнекілігі:нақыл сөздер, суреттер, шарлар т. б.
Тәрбие сағатының барысы:
1 жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар ата-аналар! Сіздерді қазақтың ұлттық мерекесі Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесімен шын жүректен құттықтаймыз! Бүгінгі болғалы отырған тәрбие са,атымызға қош келдіңіздер! Сіздерді келіп жеткен көктем мерекесімен құттықтап, сіздерге шаттық тілей отырып, мерекелі тәрбие сағатымызды ашық деп жариялаймыз!
2 жүргізуші: Жаңа өмірдің қайта басталатын күн есебінің басы, көктемнің көшбасшысы, қанатына маржан тағып қараторғай жеткенде көктемнің алғашқы жаңбыры себелейді. Сіресіп жатқан қар еріп, көл-көсір су болып ағады. Өсімдік ұйқыдан оянады, бәйшешек қаулайды. Жер әлемді жайнатып, әнші құстарды сайратып, Наурыз тойын тойлайтын Ұлыстың ұлы күні келді. Той құтты болсын, ұлыс оң болсын!
Хор: «Наурыз айы толғанда»
1 жүргізуші: Күттіріп келген жыл басы
Бізбен бірге жаырлашы.
Дастарханға елімнің,
Береке, ырыс сыйлашы.
Ата-бабам тойлаған
Әз-Наурызым, армысың!
Оқушылардың өлең-жырларына кезек береміз.
Жансая: Уа халайық, халайық
Ақ сандықты ашайық.
Бұл мереке бұл тойдың
Шашуларын шашайық!
Марияш: Армысың Наурыз,
Қуаныш боп, кір төрлет!
Ел болып саған,
Көрсетіп жатыр сый – құрмет!
Айгүл: Бауырласқа тәнтіміз,
Бұзылмаған салтымыз.
Кең даламның ежелгі,
Қазақ деген халқымыз.
Өзге ұлттай біздің де
Бар дәстүр мен салтымыз.
Ақмаржан: Жыл басы-Наурыз, мереке!
Ақ нұрға әлем боянды
Наурыз тойы береке
Тіршілік жаңа оянды.
Мариям: Тәуелсіз биік халқымның желбіреп туы шалқысын,
2 жүргізуші: Қыздарымыздың орындауында «Қазақ биі».
1 жүргізуші: Ұлыс күні кәрі жас,
Құштасып көріскен.
Жаңа ағытқан қозыдай,
Жамырасып өріскен.
Сіздердің әділ істеріңіз
Ғасырлар бойы тынбайды.
Аңыз, дастан жырлардан,
Жастар тынбайды.
Рабат:
Жарқыраған жас нұрлы,
Жаса, Наурыз дәстүрлі.
Бақытыма шалқыдым,
Ашылады нұрымыз
Осынау байтақ елімде
Айтылады жырымыз
Бекарыс: Сәулесі бар Наурызда таңғы үміттің,
Басын қосқан сан адам сан ғұрыптың.
Ұлыстың ұлы күні паш етейік,
Белгісін достықпенен мәңгіліктің.
Меирбек:
Наурыз, наурыз наз үнді,
Жер жап – жасыл жаз үлгі.
Жақсылықты жаранға
Жайып келші, бар ізгі.
Мұнауар: Қош келдің Наурызым Ардақты,
Халқым саған бар үмітін арнапты.
Жылда осылай бергін Жасарып,
Гүлге бөлеп, нұрға бөлеп аймақты.
2 жүргізуші:
Жүріңдер Наурыз тойға басып аяқ
Қалыс адам қалмасын некен - саяқ
Ән шырқап, би бмлейік, қауым болып,
Тұрмайтын уақыт келді өнерді аяп.
Ендігі кезекті қыздарымыз бен ұлдарымыздың орындауындағы «Шілдехана» әніне береміз.
Ойын «Орамал тастамақ».
1 жүргізуші: Қазағымның салт –дәстүрі жаңғырған,
Тәлімді ой сынағы, тәрбие көзі қалдырған.
Салт – дәстүрді ардақтайық, ағайын,
Қазақ атты үлкен, кіші балдырған.
2 жүргізуші:
Жиналыппыз сәтті күні бәрімізде,
Үлкен, кіші, жасымыз, кәрімізде.
Төрлетіңіз қадірменді қонақтар,
Гүл-гүл жайнап мына біздің төрімізге – деп ендігі кезекті Наурыздағы салт дәстүрге берсек.
Ерікбол: Наурызкөк –Наурыз айында ұшып келетін көктем құсы. Қарасы шағын ғана, осы құсты шығыс елі күтіп жүреді. Оны алғаш көргендер «Наурыз келдің бе?» деп шақырып, жем шашады.
Алмас: Наурызнама- шат-шадыман, ойын –сауық. Тойда ат –жарыс, түрлі ойындар өткізіліп, наурыз жырлары айтылады. Наурызнамада қыз-жігіттер жиналып, бас қосып ұйқыашар әзірлейді. Ол уыз, ет сияқты дәмді тағамдардан жасалады. Жігіттер қыз-келіншектерге сақина, сырға, айна, тарақ сияқты сыйлықтар береді. Оны «селтеткізер» деп атайды.
Рабат: Наурызша –Наурыз айында жұп-жұқа қиықша қырбық қар түседі. Оны халық «Наурызша» деп атайды.
1 жүргізуші: Наурыз тойы - Ұлыстың Ұлы күні. Наурыз парсы тілінде Жаңа күн деген сөз, яғни жыл басы. Ұлыстың ұлы күні ел елжірей қуанып, есік ашып, дастарқан жайып, бірін-бірі құшақтаса құттықтайды. Наурыз күнінің бір ерекшелігі бұл күн көрісуден басталады. Ұлыс күні жеті түрлі тағамнан Наурыз көже пісіріледі. Наурыз күні таңертең ертемен ерлер қолдарына күрек, кетпен, ал қыз-келіншектер құрт, ірімшік, сүт, піскен ет алып далаға шығады. 2 жүргізуші: «Бұлақ көрсең көзін аш»деп қауласқан жігіттер айнала төңіректегі бастаулардың көзін ашса, «Атаңнан мал қалғанша, тал қалсын!» деген қариялар бұлақ басына тал егеді. Әйелдер атып келе жатқан күнге тәу етіп, «Армысың, қайырымды Күн-Ана!» деп иіліп сәлем береді. Халық аңызы бойынша бұл күні Қызыр баба барлық босағаны аттап, төрге шығып, бақыт, мерей, қуаныш әкеледі, жақсылық тнұрын шашады. Олай болса, Ұлыс оң болсын! Ақ жол болсын! Кезекті оқушылардың өлең жолдарына береміз.
Бекарыс:
Наурыз – шыр айналған жылдың басы,
Адамның өлшенеді өмір жасы.
Қазақтың пейіліне жарасады,
Әр үйде жастарханға толған асы.
Иманғали: Наурыз қайтып оралады, аты да аңыз,
Сұрамаймыз алғыста, ақы да біз.
Кең дастархан, даламның, сахнамыз,
Ұлы мейрам –Наурызға шақырамыз!
Мадина:
Тойла бүгін, тауларым мен боз далам,
Тойла бүгін, қарттарым мен бозбалам.
Қайта оралған намысымдай Наурызым,
Жаңа жыл боп қош келіпсің, Наурызым!
Айғаным: «Наурыз көже» Ашық болсын қос қабақ, Таспен атқанды аспен ат. Бейтаныс та, таныс та, Бүгін төрде бас қонақ. Каусар: Арпа, бидай, тары бар, Қатық, малта - ағы бар. Ішілетін, жейтінің Бұл көжеде бәрі бар.
1-жүргізуші: Ақыл - білім жастарда, Сөз беремін жастарға. Бишілерде өнер көп, Билейді биді мәнерлеп. Би: «Қаражорға». Орындайтындар Жексенбай Жансая мен Мейірхан Ерікбол. 2-жүргізуші: Ал, қәнекей ағайын, Асқақ әнге салайық, Басы болсын бұл тойдың, Шырқап әнге салайық.
Ұлдардың орындауында «Қазақ осы» әні.
1 жүргізуші: Келіңдер, наурыз күнін қарсы алайық,
Билейік, жыр жырлайық, ән салайық.
Қаһарлы қыстан өтіп, Наурыз келді,
Арқаңды кеңге созшы, уа халайық!
Хор: «Қазақтың дастарқаны»
2 жүргізуші: Наурыз келді, көктем келді ағайын!
Жадырайды, жаңғырады маңдайым.
Назды, сазды Наурызым, сен, армысың! –дей келе ортамызға ізгі ниетпен келіп отырған жас баламыз Ерасылды «Ақ бата» беруге шақырайық.
Наурыз бата:
Уағалейкум ас салам!
Кең пейілді қазақ елім!
Кемелденген ғажап елім!
Ұлыс күні құтты болсын!
Ел іргесі мықты болсын!
Бақыт әкеп ұлыс күні,
Баянды боп тыныштығы,
Әнші құстар баққа қонсын!
Алтын табақ аққа толсын!
Шаттығының сәтті күнін,
Татулықтың тәттілгін,
Көрсін ұрпақ қайырымды!
Бұлт шалмасын ай –күнімді!
Жаңа күнім жадырасын!
Төл көбейіп, жамырасын!
Еккен егін өнімімен,
Еңбегіңнің сенімімен
Тірлігіңгің жемісімен
Бірлігіңнің жемісімен
Бағы жанып кәрі-жастың,
Басынан бақ арылмасын!
Орындалып ойларымыз,
Құтты болсын тойларымыз!
Әумин!
Қорытынды:
Жүргізушілер: Осымен, Наурыз мерекесіне арналған тәрбие сағатымыз аяқталды. Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахмет! Өмір жастарыңыз ұзақ, ұлыс бақты. Төрт-түлік ақты болсын. Ұлыс береке берсін. Наурыз құтты болсын!
