М.?бдіхалы?ов атында?ы мектеп-гимназиясыны?
бастауыш сыныптар бойынша мектеп –психологі
Атшыбаева ?арлы?аш
Та?ырыбы: Отбасым-тірегім.
Ма?саты: Отбасы т?рбиесінде ата-ананы? бала?а т?рбиелік ы?палын арттыру. Т?рбиені? е? тамаша жері - отбасы екенін, оларды? бала т?рбиесіндегі алатын орнын, жеке т?л?аны? о?у - т?рбиеге жауапкершілігін арттыра отырып, мектеппен Ата-ана арасында?ы байланысты арттыру.
Т?рі: д??гелек ?стел
1. Кіріспе
С?леметсіздер ме, ??рметті ?она?тар! Бала т?рбиесі к?рделі ??былыс.. «Бала ?р ата-ананы? болаша?ы. ОЛ – оны? ?міріні? жал?асы «деген елбасы Н. ?. Назарбаев. "
"Жапыра? тамырдан н?р алады" дейді хал?ымыз ендеше ??рметті ата – аналар б?гінгі д??гелек ?стелге хош келді?іздер!. Бізді? ма?сатымыз - балалары?ызбен ?арым - ?атынастары?ызды б?рын?ыдан да жа?сартып, бала т?рбиесіне к?п к??іл б?луді? ма?ыздылы?ын д?лелдеу.
«Іске с?т» деп
«Жан?я» ойынымен бастаймыз. Ойынны? ма?саты ата – ана баласын ?аншалы?ты білетінін бай?ау. (доп беру ар?ылы Ата-ана жауап береді).
?ызы?ты с?ра?тар:
1. Бала?ызды? ту?ан к?ні?
2. Сынып жетекшісіні? толы? аты - ж?ні?
3. Бала?ыз спортты? ?андай т?рін жа?сы к?реді?
4. Бала?ыз ?андай ?лшемде ая? киім киеді?
5. Бала?ызды? парталас к?ршісі кім?
6. Б?гін саба?та ?андай ба?а алды?
7. Бала?ыз ?андай т?сті жа?сы к?реді?
8. Бала?ыз сынып?а ?ай жылы барды?
9. Бала?ызды? с?йікті асы ?андай?
10. Бала?ыз сізді ренжіткенде, е? алдымен, ?андай с?з аузы?ыз?а т?седі?
Баланы жастан ба?паса?,
Жаманды?тан ?а?паса?,
?адірден ж?рдай ?ас?а боп,
Кешкені? ?мір бос?а тек
- дегендей, баланы? ысты? - суы?ына к?ймейтін жа?сылы?ына с?йінбейтін Ата-ана жо? шы?ар. Б?гінгі ?л - ерте?гі ?ке, ол ?кеге ?арап ?седі. Б?гінгі ?ыз - ерте?гі ана, ол шешеге ?арап ?седі, бойын т?зейді. Бала?а білім, т?рбие беруде басты т?л?а ?стаз болса, оны жал?астырушы, демеуші ата-ана. ?стаз - о?ушысын жа?сы білсе, Ата-ана баласын одан екі есе жа?сы білуге міндетті.
Бала ?рдайым ата-ананы? аялы ала?анын ?ажетсініп т?рады. ?иынды?тар ту?ан с?тте ата-анасыны? тарапынан ?олдау тауып, ?лкен сенім арт?ысы келеді.
?рине, ?р Ата-ана баласына деген сезімін т?рліше жеткізеді. ?андай жа?дай болмасын, Баланы? ?зіне деген сенім тудырып, ?олдап отыру керек. Бала бір істен ?ателескен жа?дайда о?ан шыдамдылы? к?рсету керек. М?ндай с?тте ?зге отбасыларымен салыстыру?а ?уестенбеу керек. Рас, кейде ?зге біреуді? балалары бойында?ы ?абілеті айры?ша сия?ты к?рінеді. Біра?, ол бас?а бала. Сонды?тан ?р баланы? ?зіні? жеке басыны? ерекшелігін, ешкімге ??самайтын кейбір ?асиеттерін сезіну керек. Кейде бала бір с?тсіздіктерге ?рынады. Ата-ана ?атты уайымдап, баланы? еш н?рсеге икемі жо?, ?абілетсіз деген асы?ыс ?орытынды?а келеді. Осыдан баланы? ?зіне деген сенімі к?рт жойылады, ?олын ?усырып, кездескен ?иыншылы?тарды жою?а д?рменсіз болады. М?ндай жа?дайда Ата-ана баласыны? жай ?ана талпынысыны? ?зін ?олдап т?сіне білуі керек. Е? бастысы, бала бізді? оны ?алай ба?алайтынымызды ж?не одан не к?тетінімізді сезінуі ж?не т?сінуі тиіс.
Енді ата-аналар сіздерге мынандай жа?даяттар беремін
Жа?даяттар беру.
1 - топ?а берілетін жа?даят: Баланы? бастан кешкен сезімі
Сізді? іс-?рекеті?із?
Бір н?рсеге ашулы 11 жасар ?лы?ыз мектептен келе сала: «??рысын мектеп!» деп к?йіп піседі. Бармаймын мектепке.
2 - топ?а берілетін жа?даят:
Жа?даят Баланы? бастан кешкен сезімі
Сізді? іс-?рекеті?із?
5 - сыныпта о?итын ?ызы: «Математикадан болатын ба?ылау ж?мысынан ?ор?амын» - дейді.
Екі топ?а берілген жа?даяттар бойынша ата-аналар ж?мыс жасайды.
1 - жа?дайда баланы? мектепке ?кпесі зор. Ол шешесі тарапынан ?олдау тап?ысы келеді. Т?сініп, жа?дайын с?рар деп ойлайды.
2 - жа?дайда бала ?зіне сенімсіз, ата-анасынан ?олдау к?теді. Ата-аналар тарапынан «Сен м?лде дайындалмайсы?, сонды?тан е?бегіне ?арай аласы?!» немесе «Б?гін шаршап т?рмын» деген жауаптар болма?аны жа?сы, б?ндай жауаптардан нем??райлы?ты, сал?ыртты?ты сезеді.
Кез келген шешімді ?абылдау?а асы?ысты? жасау?а болмайды. Бала?ыз сізді? оны? ісіне нем??райды ?арамайты?ызды к?ретіндей, оны ты?дау?а дайын екендігі?ізді бай?айтындай болсын.
Сонды?тан да ата-аналар мектеппен байланысты болу керек.
Тапсырма 2. Екі топ?а ата-аналарды? баламен ?арым - ?атынасында баланы? ?мітіне балта шабатын, кін?лайтын с?здер беріледі. Осы с?здерді оларды? ?з к?шіне сенім тудыратындай, жа?сы ?олдау к?рсете алатындай с?здермен алмастыру керек.
1. Сенен еш?андай жа?сылы? шы?пайды, н?лсі?.
2. Неге сен бас?а балалардай емессі??
3. Неменеге ?с?ынсыз болып кеткенсі?, шашы? дудыра?ан, ?сті? кір - кір.
4. Та?ы осылай істесе?, менен тая? жейтін боласы?.
5. Сені? кесірі?нен ?мірі жолымыз болмады.
6. Ж?мысыма барарда сені? мектебі?ні? жиналысы да жа?аласып ?алды ?ой.
Ата-аналар осы с?здерді былай алмастыруына болады:
1. «Сені? де ?олын ?мірде бір н?рсеге жететініне сенгім келеді. О?у озаты немесе о?у екпіндісі боласы?» - деп, ?міт артуы керек.
2. «Сені? де бас?алардан ?згеше болуы?а ???ы? бар, сені? де ?олы?нан келеді» - деп, сенім артуы керек.
3. «?сті?ді ретке келтір, шашы?ды тара, киімі?ді ауыстыр» - деп, баланы? ?зін жа?сы сезінуіне к?мектесу керек.
4. «Біз са?ан ?иыншылы?ты же?уге к?мектесеміз, екіншілей жаман ?ылы? жасама».
5. «?лкендерді? ?мір жолында болып жат?ан ы??айсыз жа?дайлар?а сен кін?лі емессі?. Сені? болаша?ы? алда, ?лкен ?алым боласы?, жа?сы д?рігер, білімді ?стаз болуды арманда» ж?не ата-анасын сыйлау керек екенін айтып отыру керек.
6. Балам б?гін ж?мыстан с?рана алмаймын, бос уа?ытымда сынып жетекші?е барып жолы?амын
Міне, осындай біз к??іл аудара бермейтін ?арапайым н?рсені? ?зі немесе ойланбай айтыл?ан ?рыс с?зі де баланы? жанын ауыртуы м?мкін, ?мір с?ру а?ынын ?згертуі де ?ажап емес. Бала жат ?ылы?тар?а бой алдыруы м?мкін. 5. "Сізді? ?мірі?ізде бала ?андай орын?а ие?" Ата-аналар?а сауалнама Шарты: зейін ?ойып с?ра?тарды о?ы?ыз ж?не шын м?ніндегі жауапты беруі?ізді с?раймыз.
Жауаптар:
А) ?олымнан келеді ж?не ?ркезде солай жасаймын.
?)?олымнан келеді,алайда ?р кезде солай істей алмаймын.
Б)?олымнан келмейді.
С?ра?тар:
1.Кезкелген жа?дайда ж?мысы?ызды? барлы?ын тастап,бала?ызбен айналысу ?олы?ыздан келе ме?
2.Баланы? жас ерекшелігіне назар аудармай,а?ылдасу ?олы?ыздан келе ме?
3.Баланы? алдында жаса?ан ?ателігі?ізді мойындау ?олы?ыздан келе ме?
4.?зі?із ?ателескені?із ?шін баланы? алдында кешірім с?рау ?олы?ыздан келе ме?
5.Егер баланы? ?ылы?ы сізді? ашуы?ызды келтірсе,?зі?ізді ?стау ?олы?ыздан келе ме?
6.?зі?ізді баланы? орнына ?ою ?олы?ыздан келе ме?
7.Бір уа?ыт?а ?зі?ізді ертедегі ?айырымды Ханша немесе Би ретінде елестете алу ?олы?ыздан келе ме?
8.Бала кезі?ізде бол?ан о?и?аны? т?рбиелік м?ні мен айтып беру ?олы?ыздан келе ме?
9.Баланы? ж?регіне ауыр тиетін с?здерді ?р ?ашан айтпау ?олы?ыздан келе ме?
10.Баланы? жа?сы т?ртібі ?шін оны? арманын орындап беру ?олы?ыздан келе ме?
11.Не істесе да?ы ?з білгенін жасауына бала?а бір к?н б?лу ?олы?ыздан келе ме?
12.Егер де сізді? бала?ыз бас?а бір баланы ?рып не итеріп жіберсе немесе к?н?сіз жазаласа елеп-ескермеу сізді? ?олы?ыздан келе ме?
13. Бала?ыз егер де бір н?рсені алып бер деп жылап с?ранып т?рса, сіз осы?ан ?стамдылы? ете білу ?олы?ыздан келе ме?
Кілт: А-3?пай,?-2?пай, Б-1?пай.
16 ?пай?а дейін-- Баланы т?рбиелеуде сізде ?лкен м?селелер бар. Сіз не білімділікке,не ой?а жиі м?н бермейсіз. Не ?стамдылы? жеткіліксіз. Баланы т?л?а ретінде ?абылдау?а назар аудару ?ажет.?стаздар мен психолог мамандар?а баруды ?сынамыз.
16-30 ?пай?а дейін-Сізде е? бірінші д?режеде т?ратын м?селе - ол бала?а деген ?ам?орлы?. Сізде т?рбиешіні? ?абілеті бар,біра? іс ж?зінде Сіз оны ?р?ашан ?олдана алмайсыз. Кейде сіз тым ?аталсыз, кей жа?дайда - тым ж?мса?сыз. Баланы т?рбиелеуде м?н берген ?те ?ажет деп ойлайсыз.
30-39 ?пай?а дейін-Сізді? ?мірі?іздегі е? ?лкен ??ндылы?,сіз баланы т?сінуге ж?не білуге тырысасыз.Бала?а сыйласты?пен ?арап,Т?рбиелеудегі е? тиімді ?дістерді ?олдану?а ынталысыз. Бас?аша айт?анда,Сізді? іс-?рекеті?із т?зу ж?не ісі?ізді? жемісті болуына ?міттенеміз.
Ата –ана бала к?зімен ?ара?анда ?андай ?серде болатындары?зды бай?ап к?ру ма?сатында «Бала м?сіні» атты к?ріністі ?сынамын.
Психолог с?зі: Баланы? роліне ата-аналарды? бірін ша?ырамын. ?атысушылар?а ?р топтан к?рініс кезінде айтылатын тыим с?здерді естерінде са?тап, орамалмен байлап т?ру тапсырылады.
Мені? кішкентай ?ызым бірінші сыныпта о?иды. Біз екеуміз мектепке асы?ып келеміз,автобус?а ?лгеріп келуіміз керек. Мені? ?ызым ?те ?оз?ал?ыш,б?рін білгісі кеп т?рады,тіпті автобус?а асы?ып келе жат?анда да к?п с?ра?тар ?ояды.Мен ?ызымны? ?олынан алдым да,ж?гіре ж?нелдік.
Мама,анау не,?арашы!-деді ?ызым.
Уа?ыт жо?,ая?ы?ны? астына ?ара,с?рінесі? де ж?ресі?!Неге жан-жа?ы?а ала?тай бересі?? Жол?а ?ара. ЖАН-ЖА?Ы?А ?АРАМА!-деп жауап бердім мен. Сол с?тте ?ызым с?здерді тура м?ынасында т?сініп, мені? б?йыр?анымдай к?зін ж?мды. (орамалмен к?зін байлаймыз) Біз ?рі ?арай мектепке асы?ып кетіп барамыз.Автобус?а мініп,мен онда ?зімні? ??рбымды кездестірдім.Екеуміз кешегі к?нді тал?ылай бастады?.?ызым м?хият ты?дап, содан со? былай деді.
Мама,мама,??сты? сайра?анын естимісі?? Са?ат деген а?ай кім?-деді.
Мен, неге сен ?лкендерді? ??гімесіне жа?аласасы?? ??ла?ы?ды т?ріп алыпсы??ой,?лкендерді? ??гімесін ты?дау?а ?ялмайсы? ба? ТЕЗ ??ЛА?Ы?ДЫ ЖАП! (орамалмен ?ызымны? ??ла?ын байлаймыз)
Біз а втобустан т?сіп, жолмен ж?гіріп келеміз.Мен кешігіп ?аламыз ба деп
?айта-?айта са?атыма ?арап келемін.
Б?гін ?андай к?н,тамаша болады!Мама мен Малика к?тіп отыр?ан шы?ар
,мен о?ан фантик ?келемін дегенмін,анау ше.. –деді.
?ойшы! Не былшылдап кетті?,уа?ыт жо?,онсызда кешігіп келеміз.Осы сен ?ндемей ж?ре алмайсы? ба? ТЕЗ АУЗЫ?ДЫ ЖАП! (орамалмен аузын байлаймыз). Баламды ?олынан ?стап алдымда,?рі ?арай жылжыды?.?ызым ?ндемей келеді,біра? жерден бір б?та?ты к?тере бастады. Мен оны? тілазар екенін айтып,?олынан салып жібердім.
Осы сені? ?олдары?а тыным жо? екен.Таста дедім мен са?ан. ТАРТ ?ОЛЫ?ДЫ! (орамалмен ?олдарын байлаймыз) Осы кезде секе?деп, ая?ын жан-жа??а сермей бастады. Мені? т?бе шашым тік т?рып,о?ан ай?айладым.
Сен м?ндайды ?айдан ?йренгенсі?? Б?л немене та?ы?Секе?дегені?ді ?ой! Т?ЗУ Т?Р! (орамалмен ая?тарын байлаймыз) Мен са?атыма ?арап,кешігетінімізге ашуланып, баланы сілкілей бастадым.
Не?ып былжырап келесі?, ая?ы?ды бас тезірек,ж?руді де ?мытып ?ал?ансы? ба, Бол тез! ?кел ?олы?ды! ?олы ?ол емес имек сиа?ты,я д?рыс жаза алмайды, я д?рыстап ?стай алмайды. Жолы?а ?ара,с?рінбей,со?ыр?а ??сап келе жат?анын ?арашы!Не?ып ?ндемей ?алды?,мен сенімен с?йлесіп т?рмын?ой кере? неме! ?ызым жыламсырай бастады. Мен одан сайын даусымды к?теріп ай?айлады.
Неге жылайсы?? Неге жылайсы? деймін мен са?ан.Жылайтындай не болды? Мені ?ят?а ?алдырды? ?ой ! Мен кімге айтып т?рмын. ЖЫЛАМА! (осы с?здерден кейін ішін ?атты байлаймын) С?йтіп,?рі ?арай ?ызымды ?олынан дым келмейтіндігі ?шін с?гуді жал?астыра бердім. Я?ни мен оны? бала екенін ж?не о?ан мені? к?мегім керек екенін ?мытып, оны? істеген істеріне к??ілім толмай ж?ре бердім.
Ата-аналарды? ой пікірлерін ты?дау
Сіздерді? осы о?и?адан т?йген ойлары?ызбен б?ліссе?іздер?
Ата –ана бала к?зімен бол?анда ?андай ?сер алды?ыз?
Кішкене болсада бала т?рбиесінде кетіп жат?ан ?ателіктері?ізді т?зетуге т?рткі бола алды деп ойлайсыздар ма?
?орытынды:
Психолог с?зі: Жа?сы! Керемет ой білдірді?іздер!
Ата?ты жан?ялы? терапевт Вирджиния Сатир бала?ызды? д?рыс ?алыптасуына к?ніне бірнеше рет ??ша?тауды? о? ?сер беретінін айт?ан. Я?ни бала?ызды? ?мір с?руі ?шін 4 рет ??ша?тау ?те ?ажет болса,ал ?зін жа?сы сезіну ?шін кем дегенде 8 рет ??ша?тау керек деп есептеген.Ал баланы? интеллектуалды? жа?ынан дамуы ?шін- к?ніге 12 рет ??ша?тау ?ажет деген. Ересектер ?шінде ?те ?ажет екенінде айт?ан. Бала ?зі ата-ана ??ша?ынан ?зі шы?пайынша итеріп жіберуге болмайды.Бала ?зін риясыз ?абылдайтынын сезініп ?су керек. Бала?ызды? психологиялы? дамуына к?мектесе отырып, эмоционалды? жа?ынан ?оректендіреді.Бала осындай белгілерді алмаса, онда эмоционалды? проблемалар,мінез-??л?ында?ы ауыт?ушылы?тар пайда болып,тіпті психикалы? –ж?йке ауруларына да ?шырауы м?мкін.
-?ателігін т?сіне білетін,
Д?рыс ж?ріп,к?тіне білетін,
?лкенді сыйлап,кішіні с?йетін,
Білімді жинап,д?ниені шолатындай,-балалары?ыз,?лкен азамат болып ?ссін!С?з со?ын ?лы ?стаз Макаренконы? « Баламен шындап с?йлесу ?шін орын мен уа?ытты та?дай білі?із.Кіре берістегі,жол-ж?некей айтыл?ан с?з бала к??ілінде керекті із ?алдырмайды деген –парасатты ойымен т?йіндегенді ж?н к?рдім.»
