Бастауыш сынып м??алімі: Бижанова Райк?л Ерхан?ызы
Саба?ты? та?ырыбы: Ауа – Жерді? ?ор?аны. Ауаны ?ор?ау
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а ауа мен ауаны? ?асиеттерімен таныстыру.Ал?ан білімді ж?йелеп, бірлесіп ж?мыс істеу да?дысын ?алыптастыру.
Дамытушылы?: О?ушыларды? д?ниетанымын ке?ейту, ойлау, с?йлеу ж?не таным ?абілеттерін дамыту.
Т?рбиелік: О?ушылар?а ба?ыт-ба?дар бере отырып, ?здіктерінен ж?мыс істеуге, ?орша?ан ортанры ?ор?ау?а ?йрету ар?ылы экологоиялы? т?рбие беру.
Саба?ты? т?рі: жа?а саба?, зерттеу саба?
Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, с?ра?-жауап, ??гімелеу
К?рнекілігі: презентация, видеоролик, с?зж?мба?тар, тапсырма пара?ы, стикер, шар
Саба?ты? барысы:
І ?йымдастыру кезе?і. Амандасу,т?гендеу,о?ушыларды? зейінін, назарын саба??а аудару.
Барлы?ы: К?н жары?ын ала?ан?а саламын,
Ж?регіме басып ?стай ?аламын.
Ізгі ?рі н?зік, жары?, мейірімді,
Болып кетер сонда дереу жан-жа?ым.
-Міне, ж?регіміздегі осындай жылумен саба?ымызды бастаймыз.
- «Тілшілер» тобы -«Экологтар» тобы - «?алымдар» тобы
ІІ ?й тапсырмасын тексеру кезе?і:
Есі?е т?сір: Суды? к?йлері? еске т?сіріп жаз.
- Су – жер бетіндегі тіршілік к?зі. Ол ?зен-к?л, б?ла?, м?зды?тарда ж?не жер астында кездеседі.
Есі?е т?сір: Суды? ?асиеттерін жаз.
Су — т?ссіз, иіссіз, д?мсіз с?йы?ты?. Суды? ?абаты 5 м ас?анда к?гілдір т?сті болып к?рінеді.
Таби?атта?ы су айналымны? нобайын сыз:
Су — т?ссіз, иіссіз, д?мсіз с?йы?ты?. Суды? ?абаты 5 м ас?анда к?гілдір т?сті болып к?рінеді. Жыл?а,?зен, к?лдер бетінен де су буланып, аспан?а к?теріліп, б?лт?а айналады. Сосын жауын-шашын т?рінде ?айтадан жерге т?седі. Таби?атта су осылайша айналып ж?реді. М?ны таби?атта?ы су айналымы деп атайды.
ІІІ.Жа?а саба?
К?рінбейтін си?ыршы ??гімесі
Жер бетінде к?рінбейтін си?ыршы бар.Онымен ?ркім ?ркез кездесіп отырады. Сен оны к?рмейсі? де, біра? ма?айда екенін сезесі?. Міне, ол есікті тарс жапты, терезені ашты. К?шеде ж?ріп бара жатса?,жапыра?ты? ж?лынып т?сіп, жо?арылай ж?нелгенін к?ресі?. Оны к?рінбейтін си?ыршы алып бара жат?анын сезесі?. Тіпті басын ш?л?ып, ыр?ал?ан ш?птерді бай?айсы?. М?ндай си?ыршыны к?рмейсі? де.К?нделікті ісі, мінез-??л?ы бізге таныс. Сені ?немі ?оршап т?рады. Сенімен бірге ж?реді. Онсыз сен дем ала алмайсы?, тіршілік болмайды.
-Б?л не? -Ауа
-Олай болса, канеки, кім осы ауа туралы не біледі?
Ауа- м?лдір, т?ссіз, иіссіз, салма?ы жо?, пішіні жо?.
- Жарайсы?дар, балалар! Олай болса, б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы да осы айт?андары?мен саба?тасады. Та?та?а назар аударайы?, балалар!
- Б?гінгі саба?ымызды? та?ырыбы: Ауа –Жерді? ?ор?аны. Ауаны ?ор?ау.
- Ал, балалар, ауа к?зге к?рінбейді. Біра? айналада бар екенін білеміз. Мысалы: ?здері? білетін сабын к?піршіктерін ?шыр?анда немесе желпуішті желпігенде ауаны? ?оз?алысын бай?ай аламыз. Оны? иісі де, т?сі де, салма?ы да, пішіні де болмайды.Ауа-газдарды? ?оспасы. ?андай газдарды? ?оспасы екенін білу ?шін б?ріміз экран?а назар аударайы?.
- Сонда ауа деген газ, д?лірек газдарды? ?оспасы. 2 ?асыр б?рын ?ана ?алымдар ауаны? к?птеген газдарды? ?оспасынан т?ратынды?ын д?лелдеген. Ауа ?оспасында?ы е? к?п газ я?ни азот 78 % оттегі 21 % к?мір?ыш?ыл газы 1%.
- Д?птерлері?ді к?тері?дер, ар?ы жа?ында?ыны к?ресі?дер ме?
- Жо?
- Ал сыныпта?ы заттарды к?ре аламыз ба?
- И?
- Б?л ауаны? ?андай ?асиетін к?рсетеді?
- Ауа м?лдір.Б??ан айналамызда?ы заттарды к?зге к?ре алатынымыз д?лел.Таза ауаны? иісі жо?.Ауа иіссіз.
- Шарды алайы?. Оны ?олымызбен ?ысып к?рейік, б?йірі ?абысады. Б?л кезде ішіндегі аа сы?ылады. ?олымызды жіберсек, серпіліп ?айта орнына келеді. Серпіліп т?р?ан-ауа. Сонда ауа серпімді ж?не сы?ылады.
Тапсырма
Сілтемені пайдаланып ,жазуды толы?тыр
Азот - %
Оттегі - %
К?мір?ыш?ыл газдары - %
Жерді? ауа ?абатын Атмосфера деп атайды.
О?улы?пен ж?мыс
?р топ о?ушыларына тізбектей о?ыту.
Ауаны? ластану себептері:
- Т?рлі ?алды?тар (зауыттар мен фабрикалардан ауаны ластайтын ?р т?рлі ?алды?тар шы?арылуы)
- Орманды кесу ( ма?ал с?рау.)
- Улы газдар (к?ліктен шы??ан т?тіндер)
- Радиация (1840 жылы Семей жеріне ?арыштан ??ла?ан ?алды?)
Елімізді? ?рб?р азаматы ауаны ?ор?ау?а міндетті екенін есте ?стауы керек.Сонды?тан да ауаны? ??рамында?ы к?мір?ыш?ыл газын сі?іріп, оттегін б?летін жасыл желектерді? т?ра?ты отыр?ызылуын, са?талуын ?ада?алау керек.
?о?ысты, к?лікті? ескі д??гелектерін, полиэтиленнен жасал?ан ?апшы?тарды бей-берекет ?ртеуге болмайды. От?а жа?ыл?анда олар улы газ б?ліп шы?арады.Сонды?тавн да, балалар, сау-саламатты?пен ба?ытты ?мір с?ру ?шін адам?а е? алдымен таза ауа керек. Ауаны ластама!
Сергіту с?ті
?Р Конституциясында?ы ауаны ?ор?ау туралы бап біле ж?рі?дер.
13-бап. Атмосфералы? ауа?а зиянды ?сер ететiн
шаруашылы? ж?не ?зге де ?ызметке ?ойылатын
жалпы талаптар
1. Адамны? денсаулы?ы мен тектiк ?орына, ?орша?ан орта?а келтiрiлуi м?мкiн зиянны? алдын алу ма?сатында жа?а техника?а, технология?а, материалдар?а, заттар?а ж?не атмосфералы? ауа?а зиянды ?сер етуi м?мкiн бас?а да ?нiмге арнал?ан стандарттармен атмосфералы? ауаны ?ор?ау талаптары белгiленедi.
2. Егер жа?а техникаларды, технологияларды, материалдарды, заттарды ж?не бас?а да ?нiмдi енгiзу, сондай-а? технологиялы? жабды?тар мен бас?а да техникалы? ??ралдарды ?олдану атмосфералы? ауаны ?ор?ауды? ?аза?стан Республикасыны? за?дарында белгiленген талаптарына сай келмесе, олар?а тыйым салынады.
3. ?аза?стан Республикасыны? аума?ында отын ?ндiру мен пайдалану?а ?аза?стан Республикасыны? Yкiметi белгiлеген т?ртiппен жол берiледi.
4. Жа?ыл?ан кезде тиiстi аума?та атмосфералы? ауаны? ластануына ?кеп со?атын жекелеген отын т?рлерiн пайдалану?а ?аза?стан Республикасыны? ?кiметi ?ылыми ж?не экономикалы? жа?ынан негiзделген шектеу енгiзуi, сондай-а? отынны? ж?не бас?а да энергия к?здерiні? экологиялы? ?ауiпсiз т?рлерiн ?ндiру мен ?олдануды ынталандыруы м?мкiн.
5. Адамны? ?мiрi, денсаулы?ы ?шiн ж?не ?орша?ан орта ?шiн ?ауіптiлiк д?режесi аны?талма?ан заттарды атмосфералы? ауа?а шы?ару?а тыйым салынады.
6. Атмосфералы? ауаны? жай-к?йiн ?згертуге ба?ыттал?ан не оны? жай-к?йiн уа?ытша нашарлату?а ?кеп со?атын кез келген уа?ытша iс-?рекеттер ?аза?стан Республикасыны? ?орша?ан ортаны ?ор?ау саласында?ы орталы? ат?арушы органы немесе оны? аума?ты? б?лiмшелерi ?аза?стан Республикасыны? ?кiметi белгiлеген т?ртiппен берген р??саттар негiзiнде ж?зеге асырылуы м?мкiн.
28-бап. ?аза?стан Республикасыны? атмосфералы? ауаны
?ор?ау саласында?ы за?дарын б?зу ар?ылы
келтiрiлген зиянды ?теу
?аза?стан Республикасыны? атмосфералы? ауаны ?ор?ау саласында?ы за?дарын б?зу салдарынан азаматтарды? денсаулы?ына, ?орша?ан орта?а, ?йымдарды?, азаматтар мен мемлекеттi? м?лкiне зиян келтiрген жеке ж?не за?ды т?л?алар зиянды ?аза?стан Республикасыны? за?дарына с?йкес ?теуге мiндеттi.
29-бап. ?аза?стан Республикасыны? атмосфералы? ауаны
?ор?ау саласында?ы за?дарын б?з?аны ?шiн
жауапкершiлiк
?аза?стан Республикасыны? атмосфералы? ауаны ?ор?ау саласында?ы за?дарыны? б?зылуына кiн?лi т?л?алар ?аза?стан Республикасыны? за? актiлерiне с?йкес жауапты болады.
Мына ?ріптерден ?андай с?з шы?ады?
Ітоп - «Тілшілер» денсаулы? министріне хат жазу
ІІ топ- «Экологтар»-ауаны ластаушы себебтер.
ІІІ топ- «?алымдар» ауаны ?алай ?ор?ау?а болады?
?орытынды.
С?ра?тар
1.Жерді? ауа ?абаты туралы айтып бер.
2. Ауаны? ластану себептерін ата.
3.Адамдар ауаны тазарту ж?не ?ор?ау ?шін ?андай ж?мыстар ат?арады?
4.Ауаны? ?андай ?асиеттерін білесі?дер?
О?ушылар саба? бойынша ал?ан ?серлерін стикерлерді жапсыру ар?ылы білдіреді.
?йге тапсырма беру кезе?і: «Ауа –Жерді? ?ор?аны.Ауаны ?ор?ау» м?тінін о?у, т?сінік айту. «Ауаны ластама!» та?ырыбында сурет салу.
Ба?алау.
Саба?та белсенділік танытып отыр?ан о?ушыларды ба?алау.
- «Тілшілер» тобы 
-«Экологтар» тобы 
- «Ғалымдар» тобы
Табиғаттағы су айналымның нобайын сыз: 
Сілтемені пайдаланып ,жазуды толықтыр 
Азот - %
