Multimedia vositalaridan ta'lim jarayonida foydalanish

TA’LIM JARAYONIDA MULTIMEDIA TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISHNING MUHIM JIHATLARI

Angren shahar

73-sonli ixtisoslashtirilgan maktab internati

Boshlang’ich sinf o’qituvchisi

Abdullayeva D.J

Boshlang‘ich sinfni mazmunan modernizatsiya qilish, ilg‘or tajribalar asosida o‘qitish jarayoniga innovatsion pedagogik va multimediatexnologiyalarni joriy etish, bunda kadrlar salohiyatini oshirishga alohida e’tiborni qaratgan holda boshlang‘ich talimning sifat-samaradorligini tubdan yaxshilash xalq ta’limi faoliyatining ustuvor yo‘nalishi sifatida belgilab olingan. Bu yo‘nalishdagi ishlarni tizimli, izchil amalga oshirish maqsadida “Umumiy o‘rta talim tizimida boshlang‘ich talimning sifat va samaradorligini oshirish bo‘yicha harakat dasturi” ishlab chiqilib, amaliyotga joriy etildi. Bu harakat dasturida belgilangan tadbirlar doirasida boshlang‘ich talimning meyoriy asoslari chuqur tahlil qilinib kompetensiyaviyyondashuvasosida DTS, o‘quv dasturlari malaka talablari ishlabchiqildi. Bundan tashqari, boshlang‘ich talimning mazmunini takomillashtirishga doir zamonaviy ilg‘or pedagogik iinovatsion texnologiyalarni izlab topish, turkumlash, saralash, amaliyotga tatbiq etish, darsliklar mazmun-mohiyatiga kompetensiyaviy yondashuv asosidagi maqsadlarni singdirishga, yani bilib berish bilan bir qatorda, o‘quvchilarda amaliy, hayotiy kompetensiyalar(ko‘nikmalar)ni shakllantirish muhim ahamiyat kasbetmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi xalq ta’limi vazirligining 2013 yil 14 noyabrda «Umumta’lim maktablarida boshlang‘ich ta’limning samaradorligini oshirish to‘g‘risida» 365-b-sonli buyrug‘iga ko‘ra boshlang‘ich ta’limni rivojlantirish bo‘yicha muvofiqlashtiruvchi ishchi guruh tarkibi tasdiqlangan. Ushbu ishchi guruh rivojlangan chet el mamlakatlari hamda mamlakatimizdagi ilg‘or tajribalarni o‘rganib, ilmiy-metodik asoslangan xulosalar asosida “Boshlang‘ich ta’limni rivojlantirish dasturi” ishlab chiqildi vaboshlang‘ichta’limkonsepsiyasinitakomillashtirishbo‘yichaishlarolibborilmoqda.

Shu nuqtai nazardan, boshlang‘ich ta’limning asosiy maqsadi bolaning o‘qishga bo‘lgan ijobiy munosabatini, bugungi kunda eng zarur bo‘lgan o‘qish savodxonligi, turli ma’lumotlar bilan ishlash, asosiy matematik amallarni bilish va ularni kundalik hayotda qo‘llay olish, mantiqiy va ijodiy fikrlash, o‘z-o‘zini boshqarish, jamoada o‘zini tuta bilish, yozma va og‘zaki muloqot madaniyati qoidalarini egallash, ta’limiy faoliyatni tashkil etish kabi ko‘nikmalarni shakllantirishdan iboratdir. Shuning uchun o‘qituvchining kasbiy salohiyati va ma’lumot darajasi, bolalar psixologiyasi, hozirgi zamon boshlang‘ich ta’lim metodikasini bilishi boshlang‘ich ta’lim sifatini oshirishda muhim ahamiyatga ega. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida zarur ko‘nikmalarni shakllantirish, boshlang‘ich ta’lim sifat-samaradorligini yangi bosqichga ko‘tarish, o‘qitishning zamonaviy usul va vositalarini amaliyotga joriy etish chora-tadbirlarini tizimli ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir.

Hozirgi kunda kompyuterlardan oliy, umumiy o‘rta ta’lim muassasalari ta’lim-tarbiya jarayonida keng foydalanilmoqda. Ayniqsaboshlang‘ichsinflardailg‘orpedagogikvaaxborotkommunikatsiyatexnologiyalarivositasidamultimediailovalimetodikqo‘llanmalaryaratildivaamaliyotgajoriyetilmoqda.

Ma’lumki, multimediatexnologiyasi, asosan, kompyuterlaryordamida amalga oshiriladi. Ammo, hozirgikundarespublikamiz boshlang‘ich sinflariningko‘pchiligi kompyuterlar bilan to‘la ta’minlanmagan. Ayrim boshlang‘ich sinflarda kompyuterli darslarining birinchi bosqichini televizor va DVD qurilmalari orqali amalga oshirilishining imkoniyati mavjud. Buning uchun, dasturli yoki rolli (ijroli) multimedia ta’lim vositalari tayyorlab diskka ko‘chiriladi. Multimediali darslar asosan kompyuter yordamida amalga oshirilishi tufayli o‘quvchilar ular bilan elementar ishlash darajasiga ega bo‘lishlari lozim. Bu o‘z navbatida o‘quvchilarda kompyuter savodxonlikni shakllantirilishni taqozo etadi.Boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining o‘zlari ham kompyuter savodxonligiga ega bo‘lishlari lozim va shu bilan birga multimedia texnologiyasini o‘zlashtirishlari zarur.

Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga ta’lim berish va kadrlarni qayta tayyorlashni yo‘lga qo‘yish hozirgi kunning dolzarb masalasidir. Multimedia tushunchasihayotimizgao‘tganasr 90-yillarining boshidakiribkeldi. Hozirgidavrgaqadar multimedia tu­shunchasiko‘pginamutaxassislartomonidanturlichatahlilqilinmoqda. Multimedia — buinformatikafaniningdasturiyvatexnikaviyvositalariasosida audio, video matn, grafikavaanimatsiyaeffektlariasosidao‘quvmateriallarinio‘quvchilargayetkazibbe­rishnimujassamlanganholdagiko‘rinishidir, deganta’rifengmaq­buli deb hisoblaymiz.

Kompyuterlarningo‘tganasr 70-yillarida ta’limsohasidakengqo‘llashyo‘lidagiurinishlarzoyeketganligi, avvalambor, ularunum­dorliginingnihoyatdapastligibilanbog‘liqedi. Amaliyotshuniko‘rsatmoqdaki, multimedia vositalariasosidao‘quvchilarnio‘qitishsamarasian’anaviyusulganisbatanikkibarobarunumlivavaqtdanyutishmumkinekan. Multimedia vositalariasosidabilimolishda 30 foizgachavaqtnitejashmumkinbo‘lib, olinganbilimlaresaxo­tiradauzoqmuddatsaqlanibqoladi. Agar o‘quvchilarberilayotganmateriallarniko‘rishasosidaqabulqilsa, axborotnixotiradasaq­lash 25–30 foizgachaoshadi. Bungaqo‘shimchasifatidao‘quvmateriallari audio, video vagrafikako‘rinishidamujassamlashganholdaberilsa, materiallarnixotiradasaqlabqolish 75 foizortadi. Bunga multimedia vositalariasosidachettillarinio‘rganishjara­yonidayanabirborishonchhosilqildik.

Xulosaqilibaytganda, multimedia vositalariasosidao‘qitishquyidagiafzalliklarvaimkoniyatlarnitaqdimetadi:

• berilayotganmateriallarnichuqurroqvamukammalroqo‘z­lashtirishimkoniyatimavjudligi;

• o‘quvchilardata’limolishningyangisohalaribilanyaqindanaloqaqilishishtiyoqiningyanadaortishi;

• ta’limolishvaqtiningqisqarishinatijasida, vaqtnitejashimkoniyatigaerishishmumkinligi;

• olinganbilimlarxotiradauzoqsaqlanib, zarurbo‘lganidaama­liyotdaqo‘llashimkoniyatigaerishilishimumkinligivabosh­qalar.

Ta’limmuassasalaridarsjarayoniga multimedia texnologiyalariningjoriyetilishita’limsamarasinioshirishningasosiyomilibo‘libxizmatqilmoqda. Ta’limtizimidainnovatsiontexnologiyalar, jumladan, multimedia texnologiyalaritatbiqetibborilmoqda. Ta’limjarayonidao`quvchilargatexnikvositalarva multimedia texnologiyalariasosidata’limberish, berilayotganbilimnitezvaosono‘zlashtirilishi, ularningtushunarlivaxotiradayaxshisaqlanishigayordamberayotganligiamaldao‘zisbotinitopmoqda.