Киелі ??с-?арлы?аш. ?ылыми жоба.

ШҚО, Абай ауданы. Архат ауылы

Бағыты: Жаратылыстану

Секциясы: Биология

Тақырыбы:

Киелі құс-қарлығаш.

.

Ғылыми жетекшісі: Әмірханова Атлас Медеуқызы. Бастауыш сынып мұғалімі.

Авторы:

Оралбаева Ақнұр

Ерболқызы

С.Бекбосынов атындағы орта мектебінің

3-сынып оқушысы.

Тақырыптың

өзектілігі:

Зерттеудің

маңызы:

Зерттеудің

мақсаты:

Қарлығаш көптеген ұлттардың

сүйікті, киелі құсы болып табылады. Сондықтан қарлығаштың

тіршілік әрекеттері туралы танып білу

бұл тақырыптың өзектілігі болып

табылады.

Қарлығаштың қоректенуі,

жұмыртқа салуы,

балапан шығаруы

сияқты тіршілік әрекеттерін зерттеу, аңыз,

ертегідегідей оның киелі құс екенін танып білу.

Мұндағы баяндалған

мәліметтердің болашақта

қарлығаштың тіршілігі туралы білгісі келетін

менің жас достарым үшін маңызы

зор деп ойлаймын.

Company Logo

www.themegallery.com

Жоспары.

Негізгі бөлім.

1.1. Қарлығаштың сипаттамасы, ұя салу.

1.2.Қоректенуі, ұядан ұшуы.

1.3. Ерекшелігі

Кіріспе.

Қарлығаш туралы ертегілер

мен аңыздар.

Қорытынды бөлім.

1.1 Ырымдар мен тиымдар

1.2 Киелі құс -қарлығаш

Қарлығаштың құйрығы неге айыр?

Қарлығаш пен дәуіт

Аңыздар

Ертегілер

Қарлығаш

Қарлығаш торғай тәрізділер отряды,әнші торғайлар тобының тұқымдасы.

Арктикамен Антрактикадан басқа аймақтарда кеңінен таралған,20 туысқа бірігетін 79 түрі бар. Қазақстанда 5 түрі ( жар қарлығашы, құз қарлығашы,қос реңді қарлығаш, кент қарлығашы) кездеседі. Қарлығаштың тұмсығы қысқа,тұмсығының түбі кең, езулерінің арасы алшақ. Қанаттары жіңішке әрі ұзын.

Дене бітімі ерекше сымбатты. Саусақтары қысқа,әрі әлсіз, жерде жүруі ебедейсіз. Қарлығаштың қауырсыны тығыз,жотасы қара түсті жылтыр.Сыртқы түрінен еркегі мен ұрғашысының айырмашылығы байқалмайды.

Дене тұрқы 9- 23 см, салмағы 10 – 60 г. Қарлығаш өте жақсы ұшады.Тіршілігінің көп уақытын ауада ұшып жүріп өткізеді.Су үстінен ұшып бара жатып –ақ су іше береді.Ұшып жүріп қорегін ұстап жейді

Ұя салуы.

Қарлығаш ұясын саз балшықтан сілекейімен араластырып,бекем етіп жартас қуыстарына, жағалаудағы жарға,үй ішіне, кейде ағаш басына да салады.Ұясы жарты ай немесе түбі кең,аузы тар құмыра пішінді.Ұясының түбіне қауырсыннан,т.б. заттардан жұмсақ төсеніш жасайды. Ашық ұядағы жұмыртқа қара теңбілді шұбар, жабық ұядағы жұмыртқа ақ түсті болады. Жылына 1 рет, кейде 2 рет 3-7 жұмыртқадан салып, балапан басып шығарады. Балапандары қызыл шақа болып туады. Қорегі көбіне ұсақ жәндіктер. Ашық күндері биіктеп ұшады да,ауа райы жауын шашынды болар алдында жер бауырлап ұшады. Сондықтан да қарлығаштың ұшу ерекшелігіне қарап, ауа райының өзгерісін алдын ала болжауға болады.

Қоректенуі.

Қарлығаштардың негізгі қорегі шыбын-шіркей, маса, сона сияқты ұсақ жәндіктер. Балапандарын қоректендіру үшін олар тынымсыз еңбектенеді. Енелері қорек әкелгенде балапандар шиқылдап ауыздарын ашып тұрады. Олар әкелген тамақтарын балапандарына бөліп береді .

Ұядан ұшуы.

15-20 күн болғанда олар балапандарын ұшуға үйретеді. Алғашқы 2-3 күнде жабық қораның ішінде сап түзеп ұшады. Аналары алдында ұшып отырады. Аталықтары сыртқы қауіпсіздікті бақылайды.Егер жаулары келе жатса шиқ етіп дыбыс. Құлап бара жатқан балапанын қанатымен демеп қалады. 3 күннен кейін балапандар өз бетімен ұшуға қалыптасып биікке самғап ұшып кетеді.Олар ұяларын таза ұстайды. Кешкісін ұяның қасына келіп қонақтайды

Мен оларға қонатын ағаштар дайындап қойдым. Ұшып кетпес бүрын олар келер жылғы ұяларын дайындап кетеді екен. Біздің қорада 4 ұя бар.Мен олардың екі жылда екі ұя жаңадан қосқанын көрдім.

Қорытынды.

Киелі құс қарлығаш туралы деректерді, аңыз, әңгімелерді оқи отырып мен қарлығаштың барлық адамзат үшін өте киелі,сүйкімді құс екеніне көз жеткіздім.

1

Қарлығаштың тіршілігін бақылау барысында мен олардың ұя салуы, қоректенуі, жұмыртқа салуы, ұядан қанаттанып ұшуы сияқты тіршілік әрекеттері туралы білдім.

2

Company Logo

www.themegallery.com

Назарларыңызға рахмет!