?аза? тілінен "Зат есімні? т?уелденуі" та?ырыбыны? саба? жоспары
?аза? тілінен "Зат есімні? т?уелденуі" та?ырыбыны? саба? жоспары
Саба?ты? та?ырыбы: Зат есімні? т?уелденуі
Саба?ты? ма?саты: т?уелдік жал?ауыны? т?уелдік ??ымды білдіретінін, ?ш жа?ы болатынын ж?не оларды? I, II жа?тарыны? адам?а меншікті айтылатынын, III жа? адам?а да, бас?а заттар?а да ?атысты екенін ??ындыру.
Т?уелдік жал?ауын т?сіндіру к?птік жал?ау?а ?ара?анда к?рделі де ?иыныра?. Сонды?тан т?уелдік жал?ауды т?сіндіруде м??алімні? шеберлігі керек.
М??алім, е? алдымен, меншік, ие ж?не т?уелді деген с?здерді? ма?ынасын ?арапайым т?рде т?сіндіреді. О?ытушы ?зіні? кітабын, ?аламын к?рсетіп, б?л заттарды? иесі екенін, к?рсеткен д?птері мен ?аламы бас?а?а емес, ?зіне ?ана т?уелді, меншікті екенін к?рсету ар?ылы т?сіндіреді. М?нан со? мені?, сені?, сізді?, оны? деген с?здер затты? иесін білдіретінін ж?не т?уелді заттар ?аламым, ?аламы?, ?аламы?ыз, ?аламы деген т?л?ада айтылатынын а??артып, б?л мысалдарды та?та?а жазады. Т?уелдік ма?ынаны білдіретін ?осымшаларды? асты сызылады.
Т?уелдік жал?ауыны? ?ш жа?ы бары, оларды? I, II жа?ы ?р?ашан адам?а ?атысты айтылатыны, ал III жа? ?рі адам?а, ?рі бас?а заттар?а да айтылатынын мысалдар ар?ылы о?ушыларды? а??аруына м?мкіндік ту?ызу.
О?улы?та?ы жатты?улармен ж?мыс. 1-жатты?уда ?арамен жазыл?ан т?уелдеулі с?здерді? т?бірі мен ?осымшасын айыра білу талабы ?ойылады.
2-жатты?уда о?ушы т?уелденіп т?р?ан затты? кімге т?н екенін аны?тайды. Т?уелденіп т?р?ан с?зді? ?осымшасына ?арап, ол затты? иесін аны?тау?а болатынына к?здерін жеткізеді. ?осымшаларды ажырату ар?ылы оларды? зат- ты? біреуге меншікті екенін к?рсететін жал?аулар екенін оздері ?орытындылап айту керек. ?ал?ан жатты?уларды да ?орытындылай келе, м??алім затты? біреуге т?н, соны? меншігі екенін танытатын ?осымшаны? т?уелдік жалгау деп аталатынын айтады. Т?уелдік жал?ауыны? ?ш жа?та айтылатынымен таныстырады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«?аза? тілінен "Зат есімні? т?уелденуі" та?ырыбыны? саба? жоспары»
Сабақтың тақырыбы: Зат есімнің тәуелденуі
Сабақтың мақсаты: тәуелдік жалғауының тәуелдік ұғымды білдіретінін, үш жағы болатынын және олардың I, II жақтарының адамға меншікті айтылатынын, III жақ адамға да, басқа заттарға да қатысты екенін ұғындыру.
Сабақта қолданылатын әдістер: сұрақ-жауап, түсіндіру, жаттығу.
Сабақтың барысы:
Жаңа сабақты түсіндіру
Тәуелдік жалғауын түсіндіру көптік жалғауға қарағанда күрделі де қиынырақ. Сондықтан төуелдік жалғауды түсіндіруде мұғалімнің шеберлігі керек.
Мұғалім, ең алдымен, меншік, ие және тәуелді деген сөздердің мағынасын қарапайым түрде түсіндіреді. Оқытушы өзінің кітабын, қаламын көрсетіп, бұл заттардың иесі екенін, көрсеткен дәптері мен қаламы басқаға емес, өзіне ғана тәуелді, меншікті екенін көрсету арқылы түсіндіреді. Мұнан соң менің, сенің, сіздің, оның деген сөздер заттың иесін білдіретінін және тәуелді заттар қаламым, қаламың, қаламыңыз, қаламы деген тұлғада айтылатынын аңғартып, бұл мысалдарды тақтаға жазады. Тәуелдік мағынаны білдіретін қосымшалардың асты сызылады.
Тәуелдік жалғауының үш жағы бары, олардың I, II жағы әрқашан адамға қатысты айтылатыны, ал III жақ әрі адамға, әрі басқа заттарға да айтылатынын мысалдар арқылы оқушылардың аңғаруына мүмкіндік туғызу.
Оқулықтағы жаттығулармен жұмыс. 1-жаттығуда қарамен жазылған тәуелдеулі сөздердің түбірі мен қосымшасын айыра білу талабы қойылады.
2-жаттығуда оқушы тәуелденіп тұрған заттың кімге тән екенін анықтайды. Тәуелденіп тұрған сөздің қосымшасына қарап, ол заттың иесін анықтауға болатынына көздерін жеткізеді. Қосымшаларды ажырату арқылы олардың зат- тың біреуге меншікті екенін көрсететін жалғаулар екенін оздері қорытындылап айту керек. Қалған жаттығуларды да қорытындылай келе, мүғалім заттың біреуге тән, соның меншігі екенін танытатын ңосымшаның тәуелдік жалгау деп аталатынын айтады. Тәуелдік жалғауының үш жақта айтылатынымен таныстырады.
Жаңа сабақты қорыту
«Қайда менің өз жағым?» ойынын ойнатуға болады. Ойын үшін I жақ, II жақ, III жақ деп жазылған және анам, анаң, анаңыз, анамыз, т.б. үш жақта жекеше, көпше тәуелденген бірнеше сөз карточкалары жасалады.
Ойын тәртібі: Тақта алдына шақырылған үш оқушыға I жақ, II жақ, III жақ деген карточкалар беріледі.
Оқушылар карточканы алдарына үстап, бір-бірінен қашық түрады. Сынып оқушыларына тәуелденген сөз кар- точкалары үлестіріледі.
Ойын басталысымен тәуелдік жалғауының бірінші жағы болып түрған оқушы: «Қайда менің өз жағым?» дейді. Осы кезде I жақтың тәуелдеулі сөз карточкалары бар оқушылар I жақтың тәуелдеулі сөз карточкалары бар оқушылар I жақ- тың қатарына келіп түруы керек. Осы тәртіппен II, III жақ- тың карточкаларын үстаған оқушылар өз жақтарының сөздерін шақырады.
