Татар әдәбиятыннан эш программасы.
4 нче сыйныф ( татар төркеме)
Атнага:2 сәг. (68 сәг. )
Аңлатма язуы.
Җәмгыятьтә бара торган үзгәрешләр мәктәптә өйрәнелә торган матур әдәбиятка да өстәмә бурычлар йөкләде- әдәбиятны сәнгати асылында өйрәнү мөмкинлеге артты. Әдәбиятны укыту программаларын камилләштерү, яңарту бурычы көн тәртибенә килеп басты.
Берничә дистә еллар дәвамында рус мәктәпләрендә укучы татар балаларына туган тел һәм әдәбият бергә укытылып килде. “Татарстан халыклары телләре турында”гы Закон кабул ителгәннән соң, тел һәм әдәбият аерым өйрәнелә башлады.
Бурыч һәм максатлар:
1-4 нче сыйныфлар өчен тәкъдим ителгән программа түбәндәге бурыч һәм максатларны куя:
- уку күнекмәләрен үстерү һәм камилләштерү;
- укуга, китапка кызыксыну, хөрмәт тәрбияләү;
- матур әдәбият, аның авторы, әсәрнең жанры, персонажы турында күзаллау булдыру;
- дөрес һәм бәйләнешле әйтмә һәм язма сөйләмгә өйрәтү;
- әдәби әсәрләр йогынтысында үз- үзеңне әдәпле тоту күнекмәләре булдыру.
Татар халкының бай әдәби мирасын үзләштерү, халыкның мәдәни үткәнен белү укучының үзаңын үстерүдә мөһим роль уйный. Әдәби уку программасына текстларның күбесе балалар әдәбиятыннан һәм әдәби әсәрләрдән сайланып, кешенең табигатькә мөнәсәбәте, аны саклаудагы роле кебек бүгенге заман проблемаларына туры килә.
Сөйләшү тематикасы үтелгән материалдан, аңа бәйле лексик- фразеологик минимумнан чыгып билгеләнә.
4 нче сыйныфта укучыларны мөстәкыйль укырга өйрәтә башлап, сыйныфтан тыш уку өчен дә тематика бирелде.
4 нче сыйныф укучыларының белем, осталык һәм күнекмәләренә таләпләр.
- текстагы вакыйга яки төп персонаж буенча аңа исем таба белергә;
- укытучының соравына текстагы вакыйга яки эпизод белән җавап бирә белергә;
- текстның төп фикерен үзе билгели алырга;
- берничә текстны темасы буенча берләштерә белергә;
- укылган бүлеккә план төзи белергә тиеш
.
Әдәбият белемен өйрәнүгә әзерлек.
Лирик шигырьләр, шагыйрьнең хис- тойгылары, сүрәтләү чаралары, чагыштырулар, эпитетлар. Рифма, ритм, тон. Лирик шигырьләрне уку барышында матурлыкны шагыйрь күзе белән күрергә өйрәнү.
Язучылар язган әкиятләр һәм халык әкиятләре. Тылсымлы әкиятләрдәге предметлар, образлар.
Сөйләм үстерү.
Һәр сыйныфта һәр зур бүлектән соң сөйләм телен үстерү максатында сөйләшү тематикасы бирелгән. Укучылар үзләштергән материалга нигезләнеп, ирекле сөйләшү- диалог оештыру;
Укучыларның яшь үзенчәлекләренә туры килердәй текстлар сайлау;
Текстлар белән эшләгәндә, кызыклы сораулар бирү;
Иҗади эшләргә өйрәтү;
әдәби әсәрнең тел үрнәкләренә нигезләнү
| № | Темалар | Сәгать саны |
| 1 | Табигать һәм без | 18 |
| 2 | Озын-озак балачак | 14 |
| 3 | Тәрҗемә әсәрләр | 10 |
| 4 | Шигърият дәфтәре | 11 |
| 5 | Халык авыз иҗаты | 15 |
Ятлау өчен әсәрләр.
Габдулла Тукай.Ай һәм Кояш.Фатыйма белән Сандугач.
Хәсән Туфан.Тургай нигә эндәшми?
Сибгат Хәким.Яңа шәһәрдә яшь юкә.
Шәйхи Маннур.Сагынып кайттык.
Сыйныфтан тыш уку.
Татар халык әкиятләре.
Фәнис Яруллин.Серле дөнья.
Хәсән Туфан шигырьләре.
Табигать һәм без.
Г.Тукай.Ай һәм кояш.Яшь агач.Фатыйма белән Сандугач.Һава.Җир.Су.
Ә.Фәйзи.Тукай
М.Галәү.Кырмыскалар.
Г.Галиев.Аю агачлар белән... сөйләшә.
Г.Хәсәнов.Август.
Ш.Маннур.Сагынып кайттык.
А.Алиш.Алдакчы Наиль.
Р.Хафизова.Күгәрчен һәм малай.
Тырыш Юн Су (Кытай халык әкияте)
Р.Мөхәммәдиев.Урман карачкысы.
Л.Толстой.Арыслан белән эт.
Озын-озак балачак.
Н.Думави.Сарбай.
Ә.Еники.Кунакта.
Ф.Яруллин.Зәңгәр күктә ай коена.
Р.Төхфәттуллин.Сабый чаклар.
А.Тимергалин.Угры.
Н.Әхмәдиев.Чалбар.
Л.Ихсанова.Ун сумлык маҗара.
М.Кәрим. Икебездә унөчтә булсак.
А.Линдгрен.Сугышмыйча ярамыймы соң?
| № | Дәрес темасы | Сәг. саны | Дәрес төре | Укучыларның эш төрләре | Контроль төре | Көтелгән нәтиҗә | Өй эше | Үткәрү вакыты |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|
I чирек- 18 сәг.Табигать һәм без. |
| 1 | Г.Хәсәнов “Август” | 1 | Яңа тема аңлату | Көз темасына сөйләшү | Сорау- җавап | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 3 бит, эчтәлек. |
|
|
| 2 | Ш.Маннур. “Сагынып кайттык”. | 1 | Ныгыту | 6 бит, сән-ле уку | әңгәмә | “Сагынып кайттык”шигырен яттан белү | Шигырьне яттан белү. |
|
|
| 3-4 | А.Алиш “Алдакчы Наил” | 2 | Яңа тема аңлату. | Текст буенча эш. | әңгәмә | Укучыларның мөстәкыыйль рәвештә китап укуларына ирешү | 8 бит,эчтәлек. |
|
|
| 5 | Тырыш Юн Су | 1 | Яңа тема аңлату | Парлап эшләү | Сорау- җавап | Укучыларның сөйләм эшчәнлеген үстерү | 13 бит, сорауларга җавап. |
|
|
| 6-7 | Ә.Фәйзи. “Тукай” | 2 | Яңа тема аңлату | Текст буенча эш | Әңгәмә | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 14-17 бит,эчтәлек |
|
|
| 8 | Г.Тукай “Ай һәм кояш” | 1 | Яңа теманы аңлату. | Сораулар белән эш | Сорау- җавап | “Ай һәм кояш” шигырен яттан белү. | 17 бит, шиг-не ятларга. |
|
|
| 9 | Г.Тукай “Яшь агач” | 1 | Ныгыту | Текс буенча эш | Сорау- җавап | Олыларга карата хөрмәт тәрбияләү | 20 бит, сорауларга җавап бирү. |
|
|
| 10 | М.Галәү. “Кырмыскалар” | 1 | Яңа теманы аңлату | Сораулар белән эш | Әңгәмә | Бердәмлек, тырышлык кебек сыйфатлар тәрбияләү | 20-22 бит, эчтәлек. |
|
|
| 11-12 | Г.Галиев “ Ай агач белән сөйләшә | 2 | Яңа тема аңлату | Дәреслек белән эш | Әңгәмә | Укучыларның сөйләм эшчәнлеген үстерү. | 23 бит, эчтәлек. |
|
|
| 13 | БСҮ.әкиятләр турында сөйләшү. | 1 | Ныгыту | Уен уйнау. | Уен уйларга | Укучыларның хәтерен яхшыртырга ирешү | Әкиятләр укырга |
|
|
| 14 | Г.Тукай “ Фатыйма белән сандугач” | 1 | Яңа тема аңлату | Дәреслек белән эш. | Сорау- җавап | Сәнгатьле уку күнекмәләренә ирешү. | Шигырьне сәнгатьле укырга. |
|
|
| 15 |
Габдулла Тукай- халык шагыйре. | 1 | Ныгыту | Г.Тукай иҗаты белән эш. | Сорау-җавап. | Шагыйрь иҗатына мәхәббәт тәрбияләү | Г.Тукай иҗаты белән якыннан танышырга |
|
|
| 16 | Р.Хафизова. “Күгәрчен белән малай” | 1 | Яңа тема аңлату | Әсәргә карата рәсем ясау. | Әңгәмә | Кошларга карата сакчыл караш булдырую. | 30 бит, сорауларга җавап. |
|
|
| 17 | Л.Толстойдан “Арыслан белән эт” | 1 | Яңа тема аңлату | Парлап сөйләшү | Сорау- җавап | Укучыларның дөрес ,йөгерек уку күнекмәләрен үстерү. | 33 бит, эчтэлек. |
|
|
| 18 | БСҮ. “Табигать һәм без” | 1 | Ныгыту | Туган як табигате турында сөйләшү | әңгәмә | Укучыларның сөйләм эшчәнлеген үстерү. | Хикәя язарга. |
|
|
|
II чирек-14 сәгать. Озын-озак балачак. |
| 19-20 | Н.Думави “Сарбай” | 2 | Яңа тема аңлату | Парлап эшләү | Карточкалар | Текстның эчтәлеген белү. | 33-36 бит, эчтэлек. |
|
|
| 21-22 | Р.Төхвәтуллин “Сабый чаклар” | 2 | Ныгыту | Дәреслек белән эш | Сорау-җавап | Кешеләргә карата мәрхәмәтлелек тәрбияләү. | 37 бит, эчтәлек. |
|
|
| 23-24 | А.Тимергалин “Угры” | 2 | Яңа тема аңлату | Мөст.уку | Әңгәмә | Укучыларны уз-узеңне тоту кагыйдәләре белән таныштыру. | 40 бит, сорауларга җавап бирергә. |
|
|
| 25-26 | “Малай белән елан” | 2 | Ныгыту | Дәреслек белән эш | Сорау- җавап | Балаларда кыюлык сыйфатлары тәрбияләү. | Әсәр буенча рәсем ясарга |
|
|
| 27-28 | Л.Ихсанова “Ун сумлык маҗара” | 2 | Яңа тема аңлату | Рәсем буенча эш. | Әңгәмә | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 49 бит,эчтәлек. |
|
|
| 29-30 | Ф.Яруллин “ Зәңгәр күктә ай коена”. |
| Яңа тема аңлату | Карточкалар белән эн | Карточкалар | План буенча сөйләү. | 54 бит,эчтәлек. |
|
|
| 31 | Уку техникасын тикшерү | 1 | Ныгыту | Мөст.уку | Әңгәмә | Йөгерек уку күнекмәләре. | Әдәби әсәрләр укырга. |
|
|
| 32 | БСҮ. “Кешенең дүрт аяклы дуслары” | 1 | Ныгыту | Парлап эшләү | Сорау- җавап | Хайваннарга карата сакчыл караш тәрбияләү | Тема буенча рәсем ясарга |
|
|
|
III чирек- 20 сәгать. |
| 33-34 | Ә.Еники “Кунакта” | 2 | Яңа тема аңлату | Дәреслек буенча эш | Сорау- җавап | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 58 бит,эчтәлек. |
|
|
| 35 | М.Кәрим “Икебездә 13тә бугай” | 1 | Яңа тема аңлату | Дәреслек буенча эш. | әңгәмә | План буенча сөйләү. | 63 бит,сорауларга җавап язарга. |
|
|
| 36 | БСҮ “Дәү әнием һәм дәү әтием белән сөйләшү” | 1 | Ныгыту. | Сорауларга җавап бирү. | Сорау-җавап | Өлкәннәргә карата мәрхәмәтлелек тәрбияләү. | Кечкенә күләмле хикәя язу. |
|
|
| 37 | Сугышмыйча ярыймы соң? | 1 | Яңа тема аңлату | Дәреслек буенча эш | Сорау- җавап | Туганнарның кадерен белү. | 65 бит, эчтәлек. |
|
|
|
| Тәрҗемә әсәрләре. |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 38-39 | П.Ершов “Канатлы ат” | 2 | Яңа тема аңлату | Дәреслек буенча эш | Әңгәмә | Балаларга атларга карата мәрхәмәтлелек тәрбияләү. | 69 бит , сәнгатьле уку. |
|
|
| 40 | БСҮ. “атлар – туган як күрке” | 1 | Ныгыту | Атлар турында әңгәмә | Әңгәмә | Атлар турында мәгълүматлар тупларга. | Ат рәсеме ясарга. |
|
|
| 41 | А.С. Пушкин.” Салтан патша турында әкият” | 1 | Яңа тема аңлату. | Карточкалар белән эш | Карточкалар | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 75 бит, эчтәлек. |
|
|
| 42-43 | М. Твен “Том соер маҗаралары” | 2 | Ныгыту | Мөст. уку | Әңгәмә | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 80 бит,сораулар. |
|
|
| 44 | Нәни принц | 1 | Ныгыту | Сораулар буенча эш | Сорау- җавап | Әкиятнең эчтәлегенә төшенү | 84 бит,сораулар. |
|
|
|
45 | Кошлар- якын дуслар! | 1 | Ныгыту | Иҗади эш | әңгәмә | Кошларга карата мәрхэмэтлелек тэрбияләү. | Хикәя язу. |
|
|
| 46 | БСҮ. “Сабантуй”- газетасы- дустыбыз турында әңгәмә. | 1 | Ныгыту | Газета буенча эш | Әңгәмә | Шигырьләр язарга өйрәнү | Әкиятләр , хикәяләр язу. |
|
|
|
| Шигърият дәфтәре |
|
|
|
|
|
|
|
|
| 47 | Х.Туфан. “Давылда” | 1 | Яңа тема аңлату | Дәреслек белән эшләү. | Сорау- җавап | Сәнгатьле уку күнекмәләре. | Шигырьне яттан өйрәнергә. |
|
|
| 48 | Х.Туфан “тургай нигә эндәшми?” | 1 | Ныгыту | Парлап эшләү | Сорау-җавап | Шигырьне яттан белү. | 89 бит, ятларга. |
|
|
| 49 | С.Хәким шигырьләре | 1 | Яңа тема аңлату | Карточкалар белән эш | Карточкалар | Йөгерек уку. | 90 бит, укырга. |
|
|
| 50 | БСҮ, “ Казан- туган шәһәребез” | 1 | Ныгыту | Сорауларга җавап бирү | Сорау- җавап | Казан турында тирәнтен белү | Рәсемнәр ясарга. |
|
|
| 51 | М.Хәсән “Китап” | 1 | Яңа тема аңлату | Дәреслек белән эш | Әңгәмә | Китапка сакчыл караш. | 93 бит, ятларга. |
|
|
| 52 | Татар шагыйрьләренең шигырьләре белән танышу. | 1 | Яңа тема аңлату | Сорауларга җавап бирү Сорау- җавап | Балаларның хәтердә калдыру сәләтен үстрү. | 1 шигырьне анализларга. |
|
|
|
IV чирек-16 сәг. Халык авыз иҗаты. |
| 53 | БСҮ.Татар халык иҗаты турында сөйләшү | 1 | Яңа тема аңлату. | Карточкалар белән эш. | Сорау- җавап | Укучыларның сүзлек запасын баету. | Татар халык җырларын карап килергә. |
|
|
| 54-55 | Мәкальләр һәм әйтемнәр | 2 | Ныгыту | Сорауларга җавап бирү | Сорау- җавап | Фикерләү дәрәҗәсен арттыру | Мәкальләр ятларга |
|
|
| 56-57 | Табышмаклар | 2 | Ныгыту | Парлап эшләү | Әңгәмә | Фикерләү дәрәҗәсен арттыру | Табышмаклар өйрәнергә. |
|
|
| 58 | Мәзәкләр | 1 | Ныгыту | Дәреслек белән эш | Сорау-җавап | Сөйләм эшчәнлеген арттыру. | Мәзәкләр укырга. |
|
|
| 59 | Уеннар, такмаклар. | 1 | Ныгыту | Сорауларга җавап бирү. | әңгәмә | Сөйләм эшчәнлеген арттыру. | 1 такмак өйрәнергэ. |
|
|
| 60-61 | А.Алиш “ Эт үзенә ничек хуҗа эзләгән?” | 2 | Яңа тема аңлату | Рәсемнәр белән эш | Сорау- җавап | Әсәрнең эчтәлеген белү. | 97 бит укырга. |
|
|
| 62 | “Патша, вәзир һәм тегермәнче”әкияте | 1 | Яңа тема аңлату | Дәреслек белән эш | Карточкалар | Әкиятнең асылына төшенү. | 100 бит,эчтәлек. |
|
|
| 63-64 | “Курайчы” әкияте. | 2 | Яңа тема аңлату | Сорауларга җавап бирү | Сорау- җавап | Әкиятнең асылыны төшенү. | 106 бит,эчтәлек. |
|
|
| 65 | “Убыр-Таз” әкияте | 1 | Ныгыту | Рәсемнәр буенча эш | Әңгәмә | Әкиятнең эчтәлеген белү | 103 бит, эчтәлек. |
|
|
| 66 | Уку техникасы тикшерү | 1 | Ныгыту | Дәреслек буенча эш | Сорау- җавап | Йөгерек уку күнекмәләре булдыру. | Әсәрләр укырга. |
|
|
| 67 | БСҮ.”Әкиятләрнең тормышта әһәмияте | 1 | Ныгыту | Сораулар белән эш | Сорау- җавап | Укучыларда китап укуга теләк уяту. | Әкиятләр укырга. |
|
|
| 68 | Йомгаклау дәресе | 1 | Ныгыту | Парлап эшләү | Әңгәмә | Бал.фикерл.дәр.үстерү. | Матур әд. Әс. укырга. |
|
|
