Т?рбие са?аты .Та?ырыбы:Асыл с?з.

Сайыстың тақырыбы: «Асыл сөз»

Сайыстың мақсаты : Оқушылардың өз ұлтына, өз еліне, өз тарихына деген сүйіспеншіліктерін ояту, ана тіліміздің қадір-қасиетін дарыту, қазақ тілі мен әдебиетінен алған білімдерін ортаға салу,оқушыларды тез ойланып, жауаптарын тиянақты, жүйелі айтуға, топ алдында еркін сөйлеуге баулу.

 Қажетті құралдар: интерактивті тақта, тіл туралы ұлы адамдардың нақыл сөздері жазылған плакаттар

Оқу, білім – жанған шырақ ойласақ,

Үйренерсің, іздеп көрсең – қалмасаң. 

             Жүсіпбек Аймауытов

1. Мұғалімнің кіріспе сөзі.
Егеменді мемлекетіміздің басты белгілерінің бірі тіл. Қазақстанда тұрған әрбір азамат мемлекеттік тілді құрметтейді. 
Ана сүті бой өсірсе, ана тілі ой өсіреді. Олай болса, ана тілімізді қадірлеу керек.
Осы мақсатта «Асыл сөз» атты тақырыпта 4 сыныптар арасында сайыс өткізгелі отырмыз. Ал енді осы сайысымызды бастауға рұқсат етіңіздер. Ал енді осы сайысты Несіпбек Айтовтың мына өлең жолдарымен ашқым келіп отыр.

Ана тілім
Ана тілім жүрегісің анамның
Жүрек – ана мен өзіңнен жаралдым.
Сағат сайын саулығыңды тілеймін.
Сенсіз мынау керегіне ғаламның.
Сенің әрбір тынысыңмен күн кешем,
Сен арқылы тіршілікпен тілдесем,
Ел бетіне қалай түзу қараймын
Ана тілім, егер сені білмесем! – деп айтқандай, осы елдің әрбір азаматы ана тілін көзінің қарашығындай қорғап, тіл мәртебесінің биіктеуіне барынша үлес қосуға міндетті.
Сайысымызды бастамас бұрын бүгінгі ойынымызға төрешілік ететін әділқазыларды таныстырып өтсем.

Бүгінгі ойынымызға 3 топ қатысқалы отыр. Сайысқа өз өнерлерін көрсетуге келген топтарға іске сәт дегіміз келеді. Ойынымыздың шарттарын ойын барысында түсіндіреміз.
Қанаттарың талмасын,
Өнерлерің самғасын
Білімді болып ер жетіп,
Халқыңа тигіз пайдасын

           Бүгінгі «Асыл сөз»зияткерлік ойнына қатысушыларды топқа бөлу.Өздері қалаған парақты таңдап, сол бойынша 3 топқа бөлінеді

Олай болса , қарсы алыңыздар «Жігер» тобы.

№1 Жардемова Қарақат

№2 Нәжмеден Даулет

№3 Алшынбай Нұғман

№4 Нурланова Асылай

       Екінші топты қарсы алмас бұрын тағы да назарларыңызды экранға аударайық.

Қарсы алыңыздар, «Бәйтерек» тобы.

№1Муканов Даурен

№2 Сагинова Самал

№3Боранбаева Саяжан

№4Ерсайн Саят

Үшінші топты қарсы алмас бұрын тағы да назарларыңызды экранға аударайық.

Қарсы алыңыздар, «Дарабоз» тобы.

№1Шернияз Дильдар

№2 Серғали Айдана

№3 Салауатова Зейнеп

№4 Бейбітұлы Серік

        Қарсылас топтар бір-бірлеріңізге айтар тілектеріңіз болса  рұқсат .

(хормен)

Туған тіл қасиетін ардақтайық.

Сабырмен ойымызды салмақтайық.

«Ырыс алды-ынтымақ» деген сөз бар,

Сайысты көріңіздер, біз бастайық!

Ойынның шартымен таныстыру Бүгінгі «Асыл сөз » зияткерлік сайысы төмендегідей бөлімдерден тұрады.
1-бөлім. «Ана тілім- асылым, бай қазынам» ( қатысушы топтар өздеріне берілген 10 сұраққа тез арада жауап береді).

2-бөлім. «Даналық сөзден дән ізде» ( тілге қатысты мақал-мәтелдің сыңарын тауып, мақалды жалғастыру).

3-бөлім. ««Сөз ойла да, тез ойла»» ТӘЖІРИБЕ – сөзінен мағыналы сөздер құрастыру. Қай топ көп, әрі жылдам құрастырар екен?

4-бөлім. «Көркем тіл-көрікті жарнама» 

( Халқымыздың бай тілін меңгерту,көркейту,қастерлеу ,өз ұрпағын өз тілінде сөйлету мақсатында Ана тіліміз-қазақ тілін жарнамалау. Тілді елдік ұранға айналдыру)

5-бөлім Поэзия минуты
6-бөлім «Тапқыр болсаң, тауып көр».Әр топтан 3 оқушы шығып,әріптерді таңдап,сұрақтарға сол әріптерден басталатын сөзбен жауап  айтуы тиіс.

Жүргізуші:

       Дауға салса алмастай қиған, сезімге салса қырандай қалқыған, ойға салса қорғасындай балқыған Ана тілінен артық қазақ үшін бұл дүниеде қымбат не бар екен?!

Бұл жанды тіл – менің азат тілім,

Жадымда талмай самғар қанат тілім.

Бірлік, достық, татулық жүрегі боп

Жасай бер, Ана тілім – Қазақ тілім!

«Ана тілім -асылым,бай қазынам»

«Жігер»  тобына

1.Абылайдың шын аты кім?

2. Өнер алды не?

3. Сан есім қандай сұрақтарға жауап береді?
4. Дауыссыз дыбыстар нешеге бөлінеді?
5. «Көксерек» әңгімесін кім жазған?
6. Қазақстан Республикасында Тілдер мерекесі қашан?

7. «Алтын адам» қай жерден табылды?

8  «Тамырына балта шабу» тіркесінің мағынасы қандай?

9.Дауыссыз дыбыс буын құрай ала ма?

10. «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінің авторы кім?

Жүргізуші:

«Бәйтерек»  тобына

1 Құлагер кімнің аты?
2.ҚР-ның рәміздерін ата.
3. Қазақ тілінен тән дыбыстар нешеу?
4. Жүз жасаған ақын?

5.Үш бәйтеректі ата

6. Шыңғыстауда дүниеге келген ақын кім?

7. «Тарлан» сөзінің мағынасы қандай?

8.Үш арсызды ата

9. Сын есімнің сұрақтарын ата.

10.Балуан Шолақтың шын аты кім?

Дарабоз тобына 1.Тұңғыш мектеп ашқан кім? (Ы.Алтынсарин) 2.Қазіргі «Қазақ тілі» оқулығы қай баспадан шыққан? (Алматыкітап) 3.Абай Құнанбаев кім? (қазақтың ұлы ақыны) 4.Қазақ тілінде неше сөз табы бар?
5.Қазақ тіліндегі буын саны.
6.Екі кісінің сөйлесуі.
7.Үш би.
8.«Қазақ хрестоматиясын» кім жазды?.
9.«Ғылым таппай мақтанба» өлеңінің авторы.
10.«Ақылды» сөзінің түбірі?

2-бөлім «Даналық сөзден дән ізде» бөлімі бойынша : ( тілге қатысты мақал-мәтелді жалғастыру, тақтаға мақалдың бірінші жолы жазылған слайдтар шығады).
1. Тіл тас жарады, тас жармаса ... (бас жарады).
2. Бал тамған тілден ... (у тамған).
3. Тауды, тасты жел бұзар, адамзатты ... (сөз бұзар).
4. Жақсы сөз - ... (жарым ырыс)
5. Тілге құрмет-...(елге құрмет)
6. Шебердің қолы ортақ, шешеннің ... (тілі ортақ).
7. Жақсы байқап сөйлер, жаман ... (шайқап сөйлер).

8. Бас кеспек болса да, ... (тіл кеспек жоқ).
9. Дәлелсіз сөз ... (желмен тең).
10. Тіл қылыштан ... (өткір).
11. Піл көтермегенді, ... (тіл көтереді).
12. Тілден артық ... (қазына жоқ).
13. Ана сүті бой өсіреді, Ана тілі ... (ой өсіреді).
14. Жыланның уы тісінде, Адамның уы ... (тілінде).

15. Ең ащы да тіл, ең ... (тәтті де тіл).
16. Өнер алды - ... (қызыл тіл).
17. Айтылған сөз - ... (атылған оқ).
18. Жылы-жылы сөйлесең, жылан ... (інінен шығады).
19. Басқа пәле - ... (тілден).
20. Білім кілті - ... (тіл).
21. Тілге құрмет - ... (елге құрмет).

3-бөлім. ««Сөз ойла да, тез ойла»» ТӘЖІРИБЕ – сөзінен мағыналы сөздер құрастыру. Қай топ көп, әрі жылдам құрастырар екен? Жауабы: (тәрбие, тәж, ит, ер, рет, тер, жер, әтір, бір, әже, жеті)

4-бөлім. «Көркем тіл-көрікті жарнама» Ана тілім-ақ қанатты тұлпарың, Биіктерге самғап ұшар сұңқармын. Ана тілім-махаббатым, құштарым, Ана тілім – әнге қосар ардағым.-бай тілін меңгерту,көркейту,қастерлеу ,өз ұрпағын өз тілінде сөйлету мақсатында Ана тіліміз-қазақ тілін жарнамалау. Тілді елдік ұранға айналдыру)

5-бөлім Поэзия минуты

Қастерлеп қазақтың ана тілін, Қайнаған қаныменен баба тілін.

Бірлікке татулыққа ұран болған,

Бұрынғы тектілердің дана тілін-дей келе Әр топ тіл , туған жер Отан туралы өлеңдерін жатқа, мәнерлеп айтып береді

6-бөлім «Тапқыр болсаң, тауып көр».Әр топтан 3 оқушы шығып,әріптерді таңдап,сұрақтарға сол әріптерден басталатын сөзбен жауап  айтуы тиіс.

Жүргізуші: Әділ –қазылар алқасынан топтардың ұпайларын сұраймыз.
1-жүргізуші:
Тілін білген Абылай, Абайым да,
Құдірет берген Ана тіл талай ұлға.
Қасиетті тілімнің арқасында
Ерікті ел боп алысқа қарайын да!..
Осымен «Асыл сөз» сайысы аяқталды. Келесі кездескенше, сау-саламат болыңыздар!