Таби?атпен сырласу
24.05.2014жыл
Ма?саты: Таби?атты ?ор?ау, са?тау ?ажеттігі туралы ой, ынта ту?ызу. Ту?ан жер таби?атына деген с?йіспеншілігін арттыру. Таби?атта?ы с?лулы?ты к?ре білу, эмоциялы? ?сер ала білуге, ?з ортасында сымбатты да шыны??ан т?л?а болу?а баулу, экологиялы? м?дениетті ?алыптастыру.
Т?рбие са?атыны? ??рылымы:
І б?лім
І. ?йымдастыру
ІІ. Т?рбие са?атыны? та?ырыбын айтып, ма?сатын хабарлау;
ІІІ.Таби?ат дегеніміз не?(саяхат-шолу)
1.Тіршілік атаулыны? бар арманы –ауа
2.Тіршілік к?зі –су
3. Таби?ат байлы?ы – ?сімдіктер
4.Орман с?ні –??стар
5.Таби?атты? с?лу м?сіні –жануарлар
Сергіту с?ті: «Мейірімділікті таби?аттан ?йрен!» -«Мейірімді ж?рек» ойыны
ІІ б?лім
IV. Ой-тол?ау (?й тапсырмасы)
а) «Мен таби?атты с?йемін немесе таби?атпен сырласу»
?) « Егер таби?ат?а тіл бітсе…»
V. «Ж?ректен ж?рекке» таби?ат?а тілек айту
VI.Саба?ты ?орыту.?н шашу «Жас д?уірді? т?легіміз»
М??алім: – Армысыздар ??рметті ?она?тар мен ?стаздар ж?не о?ушылар! «Аяласа?, таби?атты аяла» атты т?рбие са?атымызды бастаймыз.
Таби?ат, Жер – Ана, Отан, Ту?ан жер, Атамекен деген ??ла??а жылы естіліп, ж?рекке шатты? сезім ?ялататын ?асиетті ?адірлі с?здер.
Адамны? ?зі Таби?ат пен Жер – Ананы? перзенті. Жер – Ананы с?йе білу оны аялау – адамны? азаматты? борышы.
Сахнада ауру баланы тербетіп, зарлап ана отыр ж?не б?к т?сіп, м???а батып ?ке жатыр.
І. ?йымдастыру:
?айырлы, к?н, балалар! К?нде та?ерте? сендер ояна салысымен, терезені ашып Таби?ат-Ана?а к?з салып ?арайсы?дар.Д?л б?гінгі к?ні таби?ат-Ана бізді несімен ?уанты, бізге не айтады?Олай болса, мен сендерді Таби?ат -Ана?а саяхат?а бірге шы?у?а ша?ырамын. Келісесі?дер ме? ?те керемет!
Б?гінгі саяхатымызды? та?ырыбы: «Таби?атты аяла» деп аталады.
Ма?сатымыз: Біз б?гін, сендермен бірге ?орша?ан орта?а деген махаббат ??ндылы?тары жайлы т?сінігімізді ке?ейтеміз, таби?атты с?юді,?ор?ауды, таби?ат-Ана?а с?йіспеншілікпен ?арауды ?йренеміз. Біз б?гін, таби?атпен сырласамыз, оны т?сінуге тырысамыз. Біз б?гін, Таби?ат-Анадан мейірімділікті ?йренеміз!
Таби?ат адамзатты?, жалпы тіршілік атаулыны? ежелден ?мір с?ріп келе жат?ан ортасы, алтын бесігі. Таби?ат-с?лулы?ты? таусылмас к?зі.Ендеше біз б?гінгі саба?ымызды таби?атпен амандасудан бастаймыз.Барлы?ымыз орнымыздан т?рып мына ?ле? жолдарын бірге айтайы?!
І слайд
?айырлы к?н, к?нім, далам, орманым,
?айырлы к?н, г?лім, ??сым, к?лдерім.
?айырлы к?н, ?сімдіктер, ж?ндіктер
?айырлы к?н, бар тіршілік иесі!
Кіріспе:
Адам таби?ат перзенті. Оны? тіршілігі таби?ат аясында ?теді.
« Адамдарды? таби?атсыз к?ні жо?,
М?ны айту?а таби?атты? тілі жо? » деген с?здері к?п жа?дайды а??артатыны аны?.Таби?ат –бізді ?орша?ан орта.Адамдар тіршілік етіп отыр?ан орта? ?йі.Адам таби?атпен ты?ыз ?мір с?реді.
Ал,таби?атты ?ор?ау дегеніміз-ауаны ластамау,??старды аялау,?зен-к?лді? суын б?лдірмеу,жан-жануарлар?а ?ам?орлы? жасау.
?те жа?сы!Барлы?ымыз орындарымыз?а отырамыз.Балалар, жалпы таби?ат дегеніміз не ? Олар?а нелер жатады?
О?ушылар: Ауа, су,?сімдіктер, хайуанаттар, ??стар,балы?тар…
Олай болса,о?ушыларды? ?ле? –шума?тарына кезек берейік.
1.Армат: Атамекен жан?а жайлы сая бау,
Ар алдында к?н? болар таби?атты аямау.
?анымыз?а сі?ген екен с?тімен ананы?
Ту?ан жерді? таби?атын аялау.
2.Айзат: С?лу дала, мені? с?йген ?лкемсі?,
Жаны жайса? жаратыл?ан еркемсі?.
?андай жа?сы ?аза? болып ту?аным,
О, ту?ан жер, тамашасы?, к?ркемсі?!
3.Досымжан:Таби?атты ?ор?ау ?шін б?ріміз к?ресейік,
Бір-бір а?аш ж?не г?л егейік.
Текке отырмай жасымыз бен к?ріміз,
Таза ауа ?шін терімізді т?гейік.
4.Р?стем:?адір т?тіп таби?ат ?асиетін,
?ділдікті? алдында бас иетін.
“Мал ?ал?анша ата?нан, тал ?алсын” деп
Бабам айт?ан орынды ?сиетін.
5.Айшат: Ашы? болса мені? байта? аспаным,
Ту?ан жерім бітпейтін мол дастаным.
Тынышты?ты ?алаймын ?мірде б?л,
Керегі не, керегі не бас?аны?
6.Махамбет:Ту?ан жерім ?зі?е не жетеді,
Далам мені м?пелеп тербетеді.
??ша?ы?да е? ал?аш перзенттері?
Бал?ын жырын б?ла?тай селдетеді.
слайд
ІІІ.Ендеше, саяхатымызды? бірінші аялдамасы « Тіршілік атаулыны? бар арманы –ауа» деп аталады. С?з кезегі о?ушылар?а беріледі.
1-о?ушы.Дильяра: Таби?ат байлы?тарыны? ішіндегі тіршілік атаулыны? ?мір ?зегі –ауа.
Тіршілікте не дейсі? ?ой е? ?ымбат,
Тіршілікте адам ?ымбат, сен ?ымбат.
Ал адам?а ауа ?ымбат б?рінен,
Ауа ?ымбат, алат??ын дем ?ымбат.
Расында да ауадан ?ымбат еш н?рсе жо?. Адам бар –жо?ы бір-екі минут ?ана дем алмай т?ра алады. Сонды?тан дана хал?ымызда « Ауадай ?ажет» деген с?з бар.
М??алім: Ия, балалар, ауасыз ?мірді елестету м?мкін емес.Ауаны ластамау ?р?айсымызды? борышымыз.Ал тіршілікті сусыз елестету м?мкін бе?
ІІІ слайд
Ендігі екінші аялдамамыз «Тіршілік к?зі –су» деп аталады. Суды? ?аншалы?ты ма?ыздылы?ы бар екен ?
2-о?ушы:Айк?ркем: Таби?атты? к?ркін ажарландырып, жер бетін саялы ба??а айналдыратын байлы? к?зі –су.
Ойлау керек Арал жайын, ел жайын,
П?к таби?ат тозып жатыр жыл сайын.
?зімізді асыраушы таби?аттай –Ананы
Азаматты? ары?менен аялау?а т?р дайын!
М??алім:Сонымен су –таби?атты? жаны, ?ара жерді? с?ні дедік. Ал таби?атты ?демілікке б?леп т?р?ан не? Ол –?сімдіктер.
Келесі ?шінші аялдамамыз «Таби?ат байлы?ы –?сімдіктер» деп аталады.Таби?ат байлы?ыны? бір тобы –жер бетіндегі ?демі ?сімдіктер.Олар туралы не айтамыз?
3-о?ушы: Айжан:?сімдіктер, а?аштар таби?атымызды т?рлендіріп т?р?ан т?кті кілем сия?ты. Хал?ымыз ?сімдікті ?мір ?зегі деп алып, одан ?ам?орлы?ын еш аяма?ан. «?ке?нен мал ?ал?анша тал ?алсын» деген к?рнекті с?з соны? ай?а?ы. Сонды?тан мен осы отыр?ан барлы?ы?ызды ?з ?лкелері?ізді? ?сімдіктерін біліп, оларды ?ор?ау?а ша?ырамын.
М??алім: Расында да, ?лкемізді саялы ба??а айналдыру ?р?айсымызды? ?олымыздан келеді.
Ал сол ?демі таби?атымызды ?сем ?нге б?лейтін не,балалар?(??стар)
V слайд
Олай болса келесі аялдамамыз «Орман с?ні ??стар» деп аталады. Б?л туралы не айтасы?дар?
4-о?ушы. Исатай:Таби?атты? с?ні де, ?ні де ?алы?тай ?ш?ан ??стар.Оларды? ?сем ?ндері бойымызды бал?ытып, еріксіз еліктіреді. Олар –бізді? ?анатты достарымыз. Олар –таби?ат са?шылары. Егістікті?, бау-ба?шаны? сенімді серігі. Сонды?тан ата-бабамыз ??старды ?адірлеп, ??рметтеген. Олар батыр ?лдарын с???ар?а, с?лу ?ыздарын а??у?а те?еген.
?аза?тар ??стар?а ?арап ауа райын да болжай білген.
• ??с ж?нін ?рпитсе, жа?быр жауады, ауа райы ?згереді.
• Сары шымшы? ыс?ырса- шынымен к?з бол?аны.
• ?ар?а ?ар?ылдаса -?ар жауады.
• Жыл ??сы ?аптап кетсе -к?ктем ерте келеді.
• К?кек ?атты ?рі жиі ша?ырса –к?н жылиды.
• Сауыс?ан ша?ылдаса, ?она? келеді.
• Ерте к?ктемде ?ар?а су?а шомылса, к?н жылиды.
Айтса? ?німіз, арда?таса? с?німіз, таби?атты? к?ркі ??старды ?ор?ау ?р?айсымызды? парызымыз.
??старды таби?атты? ?ні десек, таби?атты? с?нін келтіретін та?ы да нелер деп ойлайсы?дар?(Хайуанаттар)
Ендеше келесі аялдамамыз «Таби?атты? с?лу м?сіні жануарлар» деп аталады.
5-о?ушы:Н?ржол:Таби?атты? с?лу м?сіні, к?рікті келбеті –жануарлар. Хал?ымыз ежелден-а? жануарларды к?зіні? ?арашы?ындай аялап, ?ам?орлы??а ал?ан к?здері м?лдіреп т?р?ан ?ыздарын «Ботаг?з» деп ата?ан.
Ана: Айжан:
Мана, к?ндіз т?уіп шал не деп кетті?
?лде ?тірік, ?лде шын демеп кетті.
А??умен баланы аласта?дар –
Деді – да?ы, ж?йімен ж?неп кетті.
Т?рса?шы, таяу ?алды та? ату?а,
Неткен жансы? санасыз жаратыл?ан?
Мана?ы т?уіп шалды? айт?ан с?зі.
?мытылып кетті ме санаты?нан.
Айналайын а??уды? ?анатынан,
?айтейін, ол да адам?а бола ту?ан
«Жетім к?лге» барып ?айт та? жамылып.
?ке:Р?стем: Апыр-ай, ?алай барам?!
Атармын а??у ??сты ?алай ?ана?
О? атам ?асиетке ?алай ?ана?
Бармаймын, бара алмаймын,
?алай барам?!
Ана: Жал?ыз ?лдан арты? па, жал?ан б?рі,
Балам ?лсе ба?ытты? керегі не?
Топан су басып кетсін ?ал?андарын.
??рысын онсыз сені? жал?ан ба?ы?!
Мылты?ты ?кел! Атты ертте!
Жал?ан б?рі.
(Мылты?ты алып, белін т?йіп шы?ып кетеді.)
. К?л бетінде екі о?ушы а??у биін билейді.
Бір кезде тарс еткен мылты? ?ні естіліп, бір а??у ??лап т?сіп, біреуі айналып ?шып кетеді. ?анатымен жер сабала?ан а??уды к?ріп, дел-сал бол?ан ана сахна?а шы?ады. Шашы жайыл?ан, ?стінде ?ара киім.
Алдынан ?арт шы?ады.
?арт:Армат: ?й, балам!
Болмады ?ой, болмайды ?ой…
?асиет кетті к?лден, сорлады ?ой.
Т?уіпті? айт?аныны? б?рі ?тірік,
Ат?а мін, ауыл?а ?айт, олжаны ?ой…
?йел мылты?ты ла?тырады. Ауыл.?кесі ?айтыс бол?ан баланы алып шы?ады да, а? т?секке салады.Ана ?олын соза а??уды к?рсетеді.
Ана: Мына жат?ан жетім к?л, мына а??уды
?з ?олыммен ?лтірдім, аттым жа?а…
Жо?, мен емес… Мен атпадым.
Кеше г?р, кешіре г?р, жарат?аным!
Екі ?олын аспан?а соза тізерлеп отырады.Бала?а жа?ындайды.
Ана: ?азір ботам…
Мінеки, та? атады…
?азір ботам а??умен ?шы?таймын.
Жазыласы?, ??лыным… балапаным!
(?олын соза):
М??алім:
Тиме а??у?а!
Мендейлерді? атын ал, т?йесін ал,
Тиме а??у?а, а??уды? киесі бар.
Мендейлерді? затын, биесін ал,
Тиме а??ау?а, а??уды? киесі бар.
Би (А??у) Дильяра
Таби?ат – ?семдікті? т?ркінісі?
?н саламын бір сені? к?ркі? ?шін
Б?кіл адам табынып бір ?зі?е
Сенен алып т?р?андай бар тынысын – дегендей кезекті биге береміз.
М??алім: Адам таби?ат перзенті. Д?ниеде екі ана ?ана бар. Бірі тіршілікті? анасы – таби?ат-ана, екіншісі – адамны? анасы. Екеуі де сондай мейірімді. Сонды?тан осы екі ана?а да ?аталды? к?рсетуге, жанын жаралау?а болмайды.
Таби?ат ?ызы?ам сені? суреті?е,
Бас ием сені? ??діреті?е.
Т?расы? к?ллі ?лемге н?р таратып,
Т?т?асы тіршілікті? к?н бетінде.
М??алім:
?те жа?сы, балалар біз таби?атты? тамаша туындыларына саяхат жасады?. Таби?ат-Ана адамзат баласына бар ?ажетті н?рсені? барлы?ын да беріпті.Ол бізге дем алсын деп ауа берді,ішсін, бар ?ажеттіне жаратсын деп м?лдір су берді, ?ажайып жасыл ?лем сыйлады, орман-то?айымыз ?демі болсын деп ??сы мен ?демі а?дарын берді, ?ыс?асы біз ?мірге ?ажеттіні? б?рін Таби?ат- Анадан алады екенбіз.
Ол ?андай мейірімді,?зі ?андай дархан,ке? болса да, ж?регі де д?л сондай ?айырымдылы??а, мейірімділікке толып т?р. Олай болса біз, балалар д?л ?азір Таби?ат-Анадан ?йренген мейірімділігімізді бір-бірімізге арнаймыз. Ойынны? аты: «Мейірімді ж?рек» деп аталады.
Сергіту с?ті «Мейірімділікті таби?аттан ?йрен» немесе « Мейірімді ж?рек»ойыны. ?р бала бала ?асында?ы к?ршісіне, досына оны? жа?сы ?асиетін білдіретін с?здерді жазып ж?рекшені ?сынады. Мысалы: Сен мейірімдісі?, Сен ?демісі?, Сен а?ылдысы?!.
Б?ла?тай м?лдір таза бол! Ж?лдызы? жары? болсын! Айы? о?ы?нан тусын!
К??ілі? к?лдей шал?ысын! Г?лдей жайнай бер! Таудай талап бер!
?ыз?алда?тай ??лпыра бер!.т.б.
слайд
А)«Мен таби?атты с?йемін немесе таби?атпен сырласу»
(Б?л тапсырмалар о?ушылар?а алдын-ала берілген болатын, мына беріліп отыр?ан ша?ын шы?армалар соларды? ішінен та?дап алын?аны)
Диляра: «Таби?ат! Сен д?ниедегі е? с?лусы?, е? ?демісі?! Сені? ж?пар ауа? да, ж?гірген а?ы? да, айналаны ?сем ?нге б?леген ??сы? да ?демі! Мен сенен ?демілікті ?йрендім.
Мен кей кездері армандаймын, шіркін, а?ын бол?анымда ?ой, сені? ?рбір тасы?ды да, топыра?ы?ды да жыр?а ?осар едім деп.
Біра? мен сені? с?лулы?ы?ды ж?регімні? т?кпірінде са?таймын!»
М??алім:О?ушыларды? пікірі ты?далып бол?ан со?: балалар, сендер таби?атты? ?демілігін осылай жырласа?дар,Яна оны ?ле?мен былайша ?рнектепті. К?не, б?ріміз ты?дап к?рейікші.
Яна: (та?тамен ?зірленген таби?ат суреттері к?рсетіліп, мына ?ле? жолдары баяу музыка ?уенімен о?ылады)
К?н с?улесі т?гілгені ?демі,
Алуан т?рлі ?ызыл г?лдер ?демі.
Сылдыр ?а??ан м?лдір суда ?демі.
Биік –биік шы?дарым да ?демі.
Айдын к?лде а??у ?андай ?демі
С???ар ??сты? сам?а?аны ?демі
Даланы ?нге б?леген ??старым ?андай ?демі
М?лдіреген к?здері киігім ?андай ?демі
А? к?рпеге оран?ан ?ысым ?андай ?демі.
Масатыдай ??лпыр?ан к?ктем ?андай ?демі
Асыр салып ойнайтын жазым ?андай ?демі.
Сары т?ске боял?ан к?зім ?андай ?демі.
Осылайша таби?ат?а бір ?арап
Таби?атпен сырласуда ?демі.
Жер-Ананы аяласа? жан-т?нмен
Боласы?дар сендер де, д?ниедегі е? ?демі!
слайд
Саба?ты ?ортындылау кезе?і: «Ж?ректен ж?рекке» О?ушылар саба? со?ында таби?ат?а тілек айтып, та?тада ілініп т?р?ан к?нні? с?улесіне кезегімен мынандай с?здерді апарып іледі.
Г?лдей бер, Жер-Ана!
Аспаны? ашы? болсын!
Аспаны?ды б?лт торламасын!
То?айы? а? мен ??с?а толсын!
Суы? м?лдір, таза болсын!
?зен, к?лі?, те?ізі? балы?тар?а толсын!
Орманы? ?ызыл, жасыл г?лдерге толсын!
К?ні? жары? болсын!т.б.
Хормен :
Таби?ат сені с?йеміз,
Басымызды иеміз!
Барлы?ы орындарынан т?рып, Таби?ат-Ана?а та?зым етеді. ?н «Жас д?уірді? т?легіміз»
Осымен б?гінгі ашы? т?рбие са?атымыз ая?талды.
