Т?рбие са?аты.Та?ырыбы: «?нер алды –?ызыл тіл».

Солтүстік Қазақстан облысы

Тайынша ауданы

Кантемир негізгі мектебі

Бастауыш сынып мұғалімі

Жамбалхан Маржагуль

Тәрбие сағатының тақырыбы: «Өнер алды –қызыл тіл».

Мақсаты:

а) Халқымыздың шешендік өнерді ерекше құрметтегендігі,кейбір дауды екі-ақ ауыз сөзбен шешіп тастап отырған шешендері жөнінде оқып үйрету,қазақ тілінің қадір-қасиетін түсіндіру;

ә) Оқушылардың туған елін,тарихын,әдеби-мәдени мұраларын,салт-дәстүрін танып білуге ынтасын,қазақ тіліне деген сүйіспеншілігін,құрмет-қасиеттерін арттыру;

б) Оқушыларды өздігінен шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу,сөйлеу икемділігі мен дағдыларын дамыту.

Көрнекілігі: Әртүрлі гүлдер, шарлар, қанатты сөздер,күйтабақ.

Сабақтың барысы:

Мұғалім:

Армысыздар,мұғалімдер-әз жандар,

Білім іздеп инемен құдық қазғандар.

Құшақ жая қарсы аламыз Сіздерді,

Би биленіп,ән де бүгін шырқалар,

Шашу, шашу шашайық,

Ақ сандықты ашайық

Бұл мереке, бұл тойдың

Бастаңғысын жасайық.

Шашу шашылады.

Уа,халайық,халайық

Мұнда назар,салайық

Қайсы әнші,кім биші,

Өнеріне қарайық.

Ал,енді оқушылардың өнерлерін тамашалайық.Балалар,енді өлең жолдарымен тілімізге құрметімізді білдірейік,кәне кім бастайды?

Дельназ:

Тілімде менің

Байлығы жатыр ғаламның

Қаныма сіңген,жаныма сіңген

Кеңдігі жатыр даламның

Сүтімен,мейірімі мен

Махаббаты жатыр Анамның

Дана:

Тілімде менің

Бабамның батырлығы да

Махамбетпенен

Абайдың ақындығы да

Дүниеге келе

Айқайды салған іңгәлап

Тілімде менің сәбидің батылдығы да!

Даулеткерей:

Тілімде менің

Сайрайды тынбай бұлбұл да

Тілімде менің

Шабады тынбай дүлдүл де!

Асанали:

Ана тіл,айналайын,жаным менің,

Бұлқынған бойдағы ыстық қаным менің

Абайдай даналарым сөйлеп өткен,

Баяным,бақ-дәулетім барым менің!

Ербол:

Ана тіл,өзіңмен мен сырласамын,

Толғанып тоқсан бимен қырды асамын

Айналдым қасиетіңнен ата-баба,

Сақтаған ұрпақ үшін тіл байлығын.

Айнур:

Ана тіл-халықтың бас қазынасы,

Кез-келген ұқпас мұның мағынасын

Дүниеде астан асыл ештеңе жоқ,

Тілге де аспен бірге табынасың!

Мұқағали Мақатаевтың. «Үш бақытым» өлеңін Дана,Даулеткерей, Ербол оқып береді.

Ең бірінші бақытым-Халқым менің,

Соған берем ойымның алтын кенін.

Ол бар болса,мен бармын,қор болмаймын,

Қымбаттырақ алтыннан нарқым менің.

Ал,екінші бақытым-Тілім менің,

Тас жүректі тіліммен тілімдедім.

Кей-кейде дүниеден түңілсем де,

Қасиетті тілімнен түңілмедім.

Бақытым бар үшінші-Отан деген,

Кім мықты ?-десе біреу,-Отан дер ем.

Оты сөнген жалғанда жан барсың ба?

Ойланбай-ақ кел-дағы от ал менен.

Көрініс:

Төле би: Ассалаумағалейкүм, Әнет баба!

Әнет баба: Уа,мұратыңа жет, балам! Қош келдің, төрлет, ұлым!

Төле би : (жайғасып отырып) Әнет баба,мен сізге мына бір сұрақпен келдім.Қалай еткенде бірлік болады? Оның күші қандай болмақ? Балам, анау сырттан бір бума шыбық әкелші. ( Шыбық әкелінеді). Ал енді осы бума шыбықты сындырып көрші. (Сындыра алмайды).

Әнет баба: Балам,енді осы шыбықты біртіндеп сындыршы. (Сындыра бастайды). Бұдан не түсіндің?

Төле би: Түсіндім, баба, мұның мәні: ынтымағы,бірлігі мықтыны жау да, дау да алмайды, «Саяқ жүрген таяқ жейді»

Әнет баба: Дұрыс таптың, балам.Ел билеу үшін алдымен бірлікке, ынтымаққа шақыра біл. «Бақ қайда барасың ? Ынтымаққа барамын» дегеннің мәнісі осы, балам.

Дияз: «Кісілік пен кішілік» туралы тақпақ айтады.

2-сынып оқушыларының орындауында «Қаражорға» биі.

Құрметті мұғалімдер,қонақтар

Мирастың орындауында «Мойынқұмда» әнін тыңдаңыздар.

Ал, енді мақал-мәтелге де кезек келді.Біздің 2-сынып оқушылары өздерінің жаттаған мақал-мәтелдерін айтады.

Асанали:

1. Адалдық жүрген жерде адамдық жүреді

2.Үлкенге –құрмет,

Кішіге –ізет.

Ербол:

1.Ақылдассаң шешерсің,

Ақылдаспасаң кем етерсің

2.Кітап-білім бұлағы,

Білім- өмір шырағы

3. Мал шөпке, адам сөзге тоқтайды

Айнур:

1. Оқу мен еңбек-егіз.

2. Елін сатып асаған,

Екі күн ғана жасаған

3. Ата-ананың ақылы-

Сайрап жатқан жолмен тең.

Даулеткерей:

1. Таныған жерде бай сыйлы,

Танымаған жерде тон сыйлы

2. Ғылымның шырағы-Күн,

Адамның шырағы –Білім.

Дана:

1.Оқи берсең,көзің ашылады,

Отыра берсең, жалқаулық басынады.

2. Еңбектің наны тәтті,

Жалқаудың жаны тәтті.

Ән: «Бала тілегі» 2-сынып оқушыларының орындауында.

Көрініс: Ербол, Асанали : Ассалаумағалейкүм,би аға!

Төле би- Мирас : Уалейкүмассалам! Жол болсын, жігіттер!

Ербол, Асанали (Жігіттер) : Би аға,сізге сәлем беруге, өзімізді сынатуға келдік. Төле би- Мирас : Олай болса, менің мына сұрақтарыма жауап беріңдер.

• Тәттіде не тәтті?

• Қаттыда не қатты?

• Жұмсақта не жұмсақ?

• Ербол:

Тәттіде бал тәтті.

Қаттыда тас қатты.

Жұмсақта мамық жұмсақ.

Төле би- Мирас : Ай, балам-ай, таппадың. Ал енді сен жауап берші.

Асанали : Тәттіде ананың сүті тәтті.

Қаттыда атаның жүрегі қатты.

Жұмсақта ананың алақаны жұмсақ.

Төле би- Мирас : Өзің бір болайын деп тұрған бала екенсің! Жарайсың,балам. Мұратыңа жет, қатарыңның алды бол.

Мұғалім: Міне ,балалар, қазақ халқына аты мәлім болған Төле би бабамыз талай сыннан сүрінбей өтіп бата алған ,халқына қалаулы жан болған екен.

Біздің сынып өте өнерлі.Өздері әнші,өздері биші,өздері ақын.Сонымен құрметті қонақтар біздің Даулеткерей мен Дельназ айтыс әзірлеп келген екен.Рұқсат болса ендігі кезекті айтыскерлерімізге берейік.Қарсы алыңыздар.

Даулеткерей:

Хайлайлім, хайлім,хайлайлім-ай

Ассалаумағалейкум, ұстаздарым!

Оқушың ән айтып, би билеген.

Бүгінгі мерекеміз-Сіздердікі

Той-думан құтты болсын өтіп жатқан.

Дельназ:

Ееее-й

Белгілі бастауышқа атым-Дельназ

Ішінен Кантемирдің шықтым дара

Домбыра ап жеті жастан сөз сөйледім

Келемін бір сүрінбей жеке- дара

Даулеткерей:

Ғаламда тілімменен дара тұрдым

Ана тіл-анасысың бар қазақтың

Аңырып ана тілден айырылсаң

Жағдайы дұрысталмас қазақ тілдің

Дельназ:

Уа, Даулет,тектілікке сай болайық

Бұл айтыс шайқасатын майдан анық

Арғы атаң сөз шебері шешен еді

Айтқан сөзге дүйім жұрт құлақ салар

Даулеткерей:

Мен айтсам тілдің жайын әдемі ғып

Тастармын тыңдағанды толғандырып

Баяғы ақындар да бастың қамын

Күйттемеген білесің –ол заңдылық.

Дельназ:

Ана тіл бойымдағы бек тірегім

Елжірер тілді ойласам ет жүрегім

Адамдар бұл өмірге келер,кетер

Тіліміз өзгермесін деп тіледі

«Сенің анаң алтын» әнінің сөздері өзгертіліп қазақ тіліне байланысты өлең орындалады.

Орындайтын : 2- сынып оқушылары.

Қорытындылау:

Міне, балалар, біздің халқымыздың тіл мәдениеті.сөйлеу мәдениеті жоғарғы дәрежеде дамыған екен.Оны өздерің де дәлелдеп бердіңдер.Бүгінгі сыныптан тыс іс-шарамызда ән,би, айтыс,мақал-мәтел,шешендік сөздерін айтып бердіңдер.Халқымыз аталы сөздерді қаншама ғасыр өтсе де ұмытпай, ойларында сақтап біздің заманымызға жеткізді.Ұлан –ғайыр атамекеніміз қандай кең болса,пейіліміз де керемет бай. Біздің тіліміз - кешегі өткен дана Абайдың,жыр семсер Махамбеттің,шындықтың дәл өзіндей Бауыржанның,ұлы Мұхтардың тілі.

Азамат,сергіт ойды,сілкін бүгін,

Тоғышар ойлайды тек бір күндігін

Үш тіл түгіл бес тілді меңгеруге

Жетеді уақыт,білімің,мүмкіндігің.

Балалар,сендер осы тәрбие сабағымызда не үйрендіңдер? Біздің қазақ тіліміз өте бай тіл. Біздер,оқушылар қазақ тілінде таза, мәдениетті сөйлеуіміз керек.Қазақстанның болашағы сендерсіңдер.Бүгінгі тәрбие сабағымызда аз да болса өз үлестеріңді қостыңдар.Міне сөз құдіретін,сырын, бүгінгі тәрбие сағатымызда аз да болса сезінген сияқтымыз. «Сөз түзелді,тыңдаушы, сен де түзел»деп тілді ұлттық өнеріміздің, ұлттық мәдениетіміздің бір бөлігі деп сақтай білейік. Назар салып тыңдағандарыңызға көп-көп рахмет.