І кезең. Мұғалім мақалдың алғашқы жартысын айтады, оқушылар жалғастырады. 1. Көргеннен білмегенің көп, ( білгеннен білмегенің көп) 2. Жалғыз жігіт би болмас ( жалғыз ағаш үй болмас) 3. Ерге берсең асыңды (ерлер сыйлар басыңды) 4. Қойшы көп болса (қой арам өлер) 5. Ат көрмеген ат көрсе, шаба-шаба өлтірер (тон кимеген тон кисе, қаға-қаға бітірер) 6. Тойға барсаң бұрын бар (бұрын барсаң орын бар) 7. Тек жүрсең (тоқ жүресің) 8. Малы жоқ деп ерден түңілме, (шөбі жоқ деп жерден түңілме) 9. Өз ұлың өкпеге тепкілесең де кетпес (кісі ұлы кісендесең де тұрмас) 10. Жақсылыққа жақсылық- әр кісінің ісі, (жамандыққа жақсылық- ер кісінің ісі) 11. Тісі шыққан балаға (шайнап берген ас болмас) 12. Итпен ойнасаң үрерсің (баламен ойнасаң күлерсің)
ІІ топқа 1. Жаза- жаза жалықпаған, жазу жазып арықтаған (бор) 2. Білімдінің жолбасшысы, Шәкірттің қолбасшысы – ( мұғалім) 3. Тыпылдатып мазаны ап, ағаштарды тазалап, Ормандарды емдейді, зиянкестен тазалап (тоқылдақ) 4-Білерімнің куәсі, білмесімнің куәсі 4. Іші толған қолтаңба, алып шығам әр таңда-күнделік 5. Мекені көкте екі ару, бірін-бірі көруге зәру (күн мен ай) 6. Сағат сайын қағылады, тек мектептен табылады. (қоңырау) 7. Үш көзді батыр, жолды аңдып жатыр - (бағдарщам) 8. Қыста шыны боп қатады,жылыда су боп жатады. (мұз) 9. Отыз екі батыр екіге бөлініп, қамалып жатыр. (тіс) 10. Шылбырын сүйрейді, жыртықты түйрейді (ине) 11. Адамдардың киімін ұстап тұрар иығым (киімілгіш) 12. Жылт-жылт етіп төбемде, түсе алмай тұр төменге (жұлдыз)
Көрермендер көрімдігі Ойынды тамашалаушы оқушылар берілген сөздерге мақал құрайды «Батыр» - Батырға оқ дарымайды, Батылға жау жоламайды «Білім»- Білімдіге дүние жарық, білімсіздің күні ғаріп «Ана» - Анаға қарап қыз өсер, Атаға қарап ұл өсер «Ағаш» - Адам көркі – шүберек, Ағаш көркі- жапырақ «Сөз» - Сөз сүйектен өтеді, таяқ еттен өтеді «Оқу» - Оқу инемен құдық қазғандай «Кітап» - Кітап- білім бұлағы, Білім - өмір шырағы «Дос» - Досы көпті жау алмайды, ақылы көпті дау алмайды. «Тіл»- Тіл тас жарады, тас жармаса бас жарады. ІІІ кезең. Мақалшылар тобына тұрақты сөз тіркестері беріледі, соның мағынасын ашып берулері керек. 1. Бес тиынға тұрмады- еш нәрсеге жарамады. 2. Екіұшты сөйледі- екі жақты, өтірік, шыны белгісіз, күмәнді 3. Мысы басты – реуден қаймықты тайсалды, үндей алмады. 4. Сөздің майын тамызды- демі, қисынын келтіре сөйледі. 5. Ұндай иледі- әбден көндіріп алды, еркін биледі. 6. Тілі аузына сыймады – қатты шөлдеді, сусады 7. Жаны жайланды – көңілі орнықты, тыншыды 8. Дүниеге кең – жомарт, пейілі кең 9. Аяғы-аяғына жұқпайды- шапшаң, тез жүреді 10. Асығы алшысынан түсті – жолы болып отыр.
Жұмбақшыларға 1. Жүзін кірбің шалды- жүзінде көңілсіздік білінді 2. Көйлек көк, тамақ тоқ –ауқатты, тұрмысы жақсы, не ішемін, не жеймін демейді 3. Тілімнің ұшында тұр – есімнен шығып, аузыма түспей тұр 4. Тілімен жағына сүйенді –сөзді желеу етті, әр нәрсені бір сылтау етіп қылжақтады. 5. Тіл сындырды – оқу үйретті, сауатын ашты 6. Тозығы жетті-әбден ескірді, көнерді 7. Санамен сарғайды – қайғылы ой азабына түсті 8. Күдер үзді – көңілі суыды, сенімін жоғалтты 9. Дидар қосты – жүздесті, кезікті, жолықты\ 10. Аузын майлады- астыртын сый- сияпат көрсетіп, аузын алу, пара беру 4 кезең Соңғы айналым Жұмбақщыларға жұмбақ жасырамын, ал мақалшы оның шешуіне мақал құрайды 1. Бір үйге көзсіз болып кіресің, Бұл үйден көреген болып шығасың ( мектеп) Мектеп- кеме, білім-теңіз. 2. Жылт-жылт етеді, жылғадан өтеді (су) Су ішкен құдығыңа түкірме 3. Мамықтай ұлпа, қанттай ақ Қыста жер бетін басады Жазда сайға қашады (қар) Қалауын тапсаң қар жауар 4. Қалқиып ұзын құлағы, Елеңдеп қорқып тұрады. (қоян.) Қоянды қамыс, батырды намыс өлтіреді. 5. Құрғақ жерде сақтайсың, Менсіз тамақ таппайсың (тұз) Досы жоқ адам, Тұзы жоқ тағам
Әділқазылар ұпай санын есептеп, жеңімпаз топты жариялайды.
Ал, құрметті ұстаздар, оқушылар! Осымен сайысымыз өз мәресіне жетті. Мақал-мәтел ата-бабамыздан қалған өшпес мұра, тәрбиелік мәні зор – рухани байлық. Мақал-мәтелдер – парасатты тәрбиеші. Әділ сыншы, адал ақылшы, епті емші. Сондықтан мақал-мәтелді жаттап үйреніңіздер. Көріскенше аман-сау болыңыздар. Сайыстың жеңімпаздары мен қатысушыларына мақтау грамоталары тапсырылады.