«С?змерген» тіл сайысы (?аза? тілі п?нінен сыныптан тыс са?ат)
«С?змерген» тіл сайысы (?аза? тілі п?нінен сыныптан тыс са?ат)
«С?змерген» тіл сайысы
(?аза? тілі п?нінен сыныптан тыс са?ат)
Ма?саты:
О?ушыларды ?з ана тілін жа?сы біліп, таза с?йлеуге ?йрету, ?лтты? салт-сананы ?алыптастыру. Ата-бабадан ?ал?ан ?ла?атты ?ибрат алар с?здерді ??ындыру, ма?ынасын т?сіндіру, ?лы ?алымдар ілімін д?ріптеу.
Ойын на?ты жеткізуге, тап?ыр с?йлеуге, а?ылды, салма?ты ой айту?а ?йрету. Тіл байлы?ын, с?здік ?орын, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту.
Ана тілге деген с?йіспеншілігін ?алыптастыру, тілді ??рметтеуге, ?адірлеуге, ?лтты? ?асиеттерді сі?іре отырып, имандылы??а, мейірімділікке, елін-жерін, Отанын с?йетін патриот т?л?а т?рбиелеу. ?ла?атты с?здерден ?лгі-?неге алу?а баулу.
К?рнекілігі: Ма?ал-м?телдер, а?ын-жазушыларды? тіл туралы айт?ан ?анатты с?здері, ?ле? шума?тары. Слайдтар, на?ыл с?здер.
Саба?ты? барысы
?йымдастыру кезе?і.
Ж?ргізуші: ?аза? – с?з ?адірін ?з ?адірім деп білген халы?. Ке?дігін де, елдігін де, кеме?герлігі мен шешендігін, к?семдігін де с?зге сый?ыза білген халы?. Оны? тарихы, та?дыры, т?лімі мен т?рбиесі, даналы?ы мен дархан к??ілі де сол с?зде жатыр. ?аза? тарихында с?зді? алатын орны ерекше. Бітпес дауды?, б?туасыз шуды? кесімі де, шешімі де с?з бол?ан. Т?ла бойды? тылсым сырын сырт?а жаятын, лып еткен сезім, тере? а?ыл, кемел ой, арман-м?рат, м?? мен сыр - б?рі сый?ан си?ыр с?зді? ба?асын білген халы? болса, ол ?аза? хал?ы дер едік. Сонды?тан да с?зден ?ткен к?ш, с?зден ?ткен ??дірет жо?. Ендеше, б?гінгі «С?змерген» сайысына келген сайып?ыран сайыскерлерімізге с?з кезегін берсек. Осы сайыс?а келгендегі ма?саты?ыз не?
1-о?ушы.
Естіге айт?ан а?ыл с?з
Шы??а тіккен тумен те?.
Ессізге айт?ан а?ыл с?з
??м?а ??й?ан сумен те?, - деп ата-бабаларымыз бос?а айтпаса керек. Білгенімді орта?а салайын, білмегенімді ой?а алайын деп осы сайыс?а келіп т?рмын.
2-о?ушы.
Ке? даланы? ежелгі
?аза? деген хал?ымыз,
?зге ?лттай бізді? де
Бар д?ст?р менен салтымыз, - дегендей, салт-д?ст?рімізді са?тап, ана тілімізді ??рметтеу ма?сатында осы сайыс?а келдім.
3-о?ушы.
Атадан ?л туса игі,
Ата жолын ?уса игі.
?зіне келер ?ятты,
?зі біліп т?рса игі, - деп би-шешендеріміз айт?андай, ата жолын ?уып, ?ла?атты с?здерін к?рерменге жеткізу ?шін келген едім.
4-о?ушы.
Адамны? с?ні – ?нер, білім, а?ылы,
Жерді? с?ні – жеміс, ?нім, да?ылы.
С?зді? с?ні – ?негесі на?ылы.
Пікірді? с?ні – е? пайдасы, ма??лы, - деп, хал?ымызды? жа?сы д?ст?рлерін бойымыз?а сі?іріп, жаны таза, елін с?йетін ?рпа? болып ?суге, ана тілімізді ??рметтеуге замандастарымды ша?ыру ?шін келген едім.
Ж?ргізуші: Б?рекелді, о?ушыларымыз ана тілімізді? жанашыры екенін таныта білді. Ендеше, біз сайысымызды бастайы?. Сайыс?а т?релік ететін ?діл?азылар ал?асын та?айындап алайы?.
Сайысты? шартымен таныстыру. Сайыс ?ш айналымнан т?рады. ?р айналымда бірнеше тапсырмадан. Сайысты? шарты бойынша ?р айналымда ?пайы аз екі о?ушы сайыстан шы?ып отырады. Берілген с?здерді? ма?ынасын тауып, с?з тіркестерімен айтады. М?нін т?сіндіреді. Экранда с?здер слайдтар ар?ылы беріледі. Жауап беруге дайын о?ушы ?олында?ы жасыл д??гелекті к?тереді. Бірінші болып, жасыл д??гелегін к?терген о?ушы ал?аш?ы болып жауап береді. Б?л сайыста о?ушыларды? жылдамды?ымен ?атар тап?ырлы?ы, ойыны? ?ш?ырлы?ы, шы?армашылы? де?гейі сын?а т?седі.
Сайысты? бірінші айналымында о?ушылар тек ма?ал-м?телдердегі с?здерді? тіркесін тауып айтып, ма?ынасын т?сіндіреді.
?пай саны аз болып, ойыннан шы??ан о?ушылар «С?змерген» ?оржынын к?нделікті к?п ?олданылмайтын, сирек естілетін с?здермен толы?тырады.
I – айналым “Тап?ыр болса?, тауып к?р”.
?аз?андай – О?у
Жазу
Білім
Айту (О?у инемен ??ды? ?аз?андай)
Жауар – Парасатты
Талапты
Білімді
А?ылды (Талапты?а н?р жауар)
К?ймейсі? – Отан
Жер
Білім
?нер (Отан ?шін от?а т?с, к?ймейсі?)
?ызыл тіл – О?у алды
А?ыл алды
Білім алды
?нер алды (?нер алды – ?ызыл тіл)
?анаты – ?нер
Білім
О?у
Е?бек (?нер – ерді? ?анаты)
Білім жо? – О?у
То?у
Білім
Шыра? (О?усыз білім жо?)
Бірінші айналымда ?пайы аз екі о?ушы ойыннан шы?ады, «С?змерген» ?оржынына ?келген с?здерін т?сіндіріп айтады.
К?рермендермен ойын с?ті.
Б?кебай с?зіні? ма?ынасы (бас?а тарт?ан ш?лі);
М?міле (келісім)
Ж?мырша? (кедір-б?дыры жо?, ж?п-ж?мыр)
II - айналым «Ойлы болса?, озып к?р»
З?ресі ?шу -
?атты ?ор?у
шыдамы таусылу
шаршап ?алу
?й?ысы ашылу
Т?бесінен жай т?скендей –
?атты та?дану
?атты аурып ?алу
?атты ?йы?тап ?алу
?атты ?уану
К?з шырымын алу –
к?зді? к?рмей ?алуы
?йы?тау
?арашы? ?уатыны? кемуі
жылау
Жігері ??м болды –
же?іліп ?алды
д?рменсіз к?йге т?сті
?атты ?ор?ып кетті
к?ші таусылды
Сілесі ?ату –
?атты шаршау
?атты ?йы?тау
?атты к?лу
?атты жылау
?уанышы ?ойнына сыймай –
к??ілсіз болу
?атты ?уану
?атты к?лу
ренжу
Екінші айналымда ?пайы аз екі о?ушы ойыннан шы?ады, «С?змерген» ?оржынына ?келген с?здерін т?сіндіріп салады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««С?змерген» тіл сайысы (?аза? тілі п?нінен сыныптан тыс са?ат) »
«Сөзмерген» тіл сайысы
(қазақ тілі пәнінен сыныптан тыс сағат)
Альпатина Гаухар Амировна
«Өрел орта мектебі» КММ
бастауыш сынып мұғалімі
Мақсаты:
Оқушыларды өз ана тілін жақсы біліп, таза сөйлеуге үйрету, ұлттық салт-сананы қалыптастыру. Ата-бабадан қалған ұлағатты ғибрат алар сөздерді ұғындыру, мағынасын түсіндіру, ұлы ғалымдар ілімін дәріптеу.
Ойын нақты жеткізуге, тапқыр сөйлеуге, ақылды, салмақты ой айтуға үйрету. Тіл байлығын, сөздік қорын, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Ана тілге деген сүйіспеншілігін қалыптастыру, тілді құрметтеуге, қадірлеуге, ұлттық қасиеттерді сіңіре отырып, имандылыққа, мейірімділікке, елін-жерін, Отанын сүйетін патриот тұлға тәрбиелеу. Ұлағатты сөздерден үлгі-өнеге алуға баулу.
Көрнекілігі: Мақал-мәтелдер, ақын-жазушылардың тіл туралы айтқан қанатты сөздері, өлең шумақтары. Слайдтар, нақыл сөздер.
Сабақтың барысы
Ұйымдастыру кезеңі.
Жүргізуші: Қазақ – сөз қадірін өз қадірім деп білген халық. Кеңдігін де, елдігін де, кемеңгерлігі мен шешендігін, көсемдігін де сөзге сыйғыза білген халық. Оның тарихы, тағдыры, тәлімі мен тәрбиесі, даналығы мен дархан көңілі де сол сөзде жатыр. Қазақ тарихында сөздің алатын орны ерекше. Бітпес даудың, бәтуасыз шудың кесімі де, шешімі де сөз болған. Тұла бойдың тылсым сырын сыртқа жаятын, лып еткен сезім, терең ақыл, кемел ой, арман-мұрат, мұң мен сыр - бәрі сыйған сиқыр сөздің бағасын білген халық болса, ол қазақ халқы дер едік. Сондықтан да сөзден өткен күш, сөзден өткен құдірет жоқ. Ендеше, бүгінгі «Сөзмерген» сайысына келген сайыпқыран сайыскерлерімізге сөз кезегін берсек. Осы сайысқа келгендегі мақсатыңыз не?
1-оқушы.
Естіге айтқан ақыл сөз
Шыңға тіккен тумен тең.
Ессізге айтқан ақыл сөз
Құмға құйған сумен тең, - деп ата-бабаларымыз босқа айтпаса керек. Білгенімді ортаға салайын, білмегенімді ойға алайын деп осы сайысқа келіп тұрмын.
2-оқушы.
Кең даланың ежелгі
Қазақ деген халқымыз,
Өзге ұлттай біздің де
Бар дәстүр менен салтымыз, - дегендей, салт-дәстүрімізді сақтап, ана тілімізді құрметтеу мақсатында осы сайысқа келдім.
3-оқушы.
Атадан ұл туса игі,
Ата жолын қуса игі.
Өзіне келер ұятты,
Өзі біліп тұрса игі, - деп би-шешендеріміз айтқандай, ата жолын қуып, ұлағатты сөздерін көрерменге жеткізу үшін келген едім.
4-оқушы.
Адамның сәні – өнер, білім, ақылы,
Жердің сәні – жеміс, өнім, дақылы.
Сөздің сәні – өнегесі нақылы.
Пікірдің сәні – ең пайдасы, мақұлы, - деп, халқымыздың жақсы дәстүрлерін бойымызға сіңіріп, жаны таза, елін сүйетін ұрпақ болып өсуге, ана тілімізді құрметтеуге замандастарымды шақыру үшін келген едім.
5-оқушы.
Сол сөздерді ұқпасаң,
Тістерсің бір күн бармақты.
Аталар айтқан ұлағатты сөздерді жаттап өсуге, мен сендерді шақырамын.
Жүргізуші: Бәрекелді, оқушыларымыз ана тіліміздің жанашыры екенін таныта білді. Ендеше, біз сайысымызды бастайық. Сайысқа төрелік ететін әділқазылар алқасын тағайындап алайық.
Сайыстың шартымен таныстыру. Сайыс үш айналымнан тұрады. Әр айналымда бірнеше тапсырмадан. Сайыстың шарты бойынша әр айналымда ұпайы аз екі оқушы сайыстан шығып отырады. Берілген сөздердің мағынасын тауып, сөз тіркестерімен айтады. Мәнін түсіндіреді. Экранда сөздер слайдтар арқылы беріледі. Жауап беруге дайын оқушы қолындағы жасыл дөңгелекті көтереді. Бірінші болып, жасыл дөңгелегін көтерген оқушы алғашқы болып жауап береді. Бұл сайыста оқушылардың жылдамдығымен қатар тапқырлығы, ойының ұшқырлығы, шығармашылық деңгейі сынға түседі.
Сайыстың бірінші айналымында оқушылар тек мақал-мәтелдердегі сөздердің тіркесін тауып айтып, мағынасын түсіндіреді.
Ұпай саны аз болып, ойыннан шыққан оқушылар «Сөзмерген» қоржынын күнделікті көп қолданылмайтын, сирек естілетін сөздермен толықтырады.
I – айналым “Тапқыр болсаң, тауып көр”.
Қазғандай – Оқу
Жазу
Білім
Айту (Оқу инемен құдық қазғандай)
Жауар – Парасатты
Талапты
Білімді
Ақылды (Талаптыға нұр жауар)
Күймейсің – Отан
Жер
Білім
Өнер (Отан үшін отқа түс, күймейсің)
Қызыл тіл – Оқу алды
Ақыл алды
Білім алды
Өнер алды (Өнер алды – қызыл тіл)
Қанаты – Өнер
Білім
Оқу
Еңбек (Өнер – ердің қанаты)
Білім жоқ – Оқу
Тоқу
Білім
Шырақ (Оқусыз білім жоқ)
Бірінші айналымда ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығады, «Сөзмерген» қоржынына әкелген сөздерін түсіндіріп айтады.
Көрермендермен ойын сәті.
Бөкебай сөзінің мағынасы (басқа тартқан шәлі);
Мәміле (келісім)
Жұмыршақ (кедір-бұдыры жоқ, жұп-жұмыр)
II - айналым «Ойлы болсаң, озып көр»
Зәресі ұшу -
қатты қорқу
шыдамы таусылу
шаршап қалу
ұйқысы ашылу
Төбесінен жай түскендей –
қатты таңдану
қатты аурып қалу
қатты ұйықтап қалу
қатты қуану
Көз шырымын алу –
көздің көрмей қалуы
ұйықтау
қарашық қуатының кемуі
жылау
Жігері құм болды –
жеңіліп қалды
дәрменсіз күйге түсті
қатты қорқып кетті
күші таусылды
Сілесі қату –
қатты шаршау
қатты ұйықтау
қатты күлу
қатты жылау
Қуанышы қойнына сыймай –
көңілсіз болу
қатты қуану
қатты күлу
ренжу
Екінші айналымда ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығады, «Сөзмерген» қоржынына әкелген сөздерін түсіндіріп салады.
Көрермендермен ойын сәті.
Шидем – қой жүнінен жасалған сырт киім.
Жері отты – жері шөпті.
Ашамай – алдыңғы, артқы басы айқастырылып, балаға арналып жасалған ер.
III- айналым «Жүйрік болсаң, шауып көр».
Ұлылар ұлағаты. Би-шешендердің нақыл сөздерінің авторын тауып айтулары қажет.
«Жаңбыр жаумаса, жер жетім» -
Қазыбек би
Әйтеке би
Төле би
Халық
«Алтын ұяң – Отан қымбат» –
Қазыбек би
Әйтеке би
Төле би
Халық
«Бай болсаң, халқыңа пайдаң тисін» –
Қазыбек би
Әйтеке би
Төле би
Халық
«Отан, Отан
Бәрінен биік екен
Мен оны мәңгілікке ...» –
Ұнатамын
Мақтан етем
Сүйіп өтем
Жырлап өтем
Үшінші айналымның қорытындысы бойынша ұпайы аз оқушы «Сөзмерген» қоржынына өз сөзін салады.
Жеңіске жеткен оқушыға «Сөзмерген» деген атақ беріледі. Басқа қатысқан оқушылар да марапатталады, сыйлық үлестіріледі.
