Пайдалы та?амдар-денсаулы? кепілі

Саба?ты? та?ырыбы: Д?рыс тама?тану-денсаулы? кепілі

Саба?ты? ма?саты: О?ушыларды д?рыс тама?тану м?дениетімен таныстырып,денсаулы? ??ндылы?ы, д?рыс тама?тану туралы т?сініктерін ке?ейту. Адамны? а?засына ?ажетті та?амды? заттарды? ерекшелігін,денсаулы?ты? адам ?міріндегі ма?ызын т?сіндіру.?аза?ты? ?лтты? та?амдары мен салт — д?ст?рлерін жа??ырту ар?ылы ?лт?а деген с?йіспеншілік сезімдерін ояту.Денсаулы?ты к?туге, д?рыс тама?тана білуге,салауатты ?мір салтын ?стану?а т?рбиелеу

К?рнекілігі: тама?тану туралы жазыл?ан на?ыл с?здер, та?ам, жеміс-жидектерді? суреті.

Саба?ты? ж?рісі: М??алім с?зі:

Б?гінгі к?н терезеден,

Бізге к?ліп, т?р ?арап.

Сондай жа?сы к??іл-к?ймен,

Басталады б?л саба?.

Балалар, адамны? басты байлы?ы не деп ойлайсы?дар?

«Бірінші байлы? –денсаулы?» деп тегін айтпа?ан.

Денсаулы? мы?ты болу ?шін не істеуіміз керек?

Балалар, д?рыс тама?тану керек.

Тама?тану-адам а?засы ?шін аса ма?ызды ?ажеттілік. Адамны? денсаулы?ы к?бінесе ?алай тама?тан?анына байланысты. Адам ?немі к?ш-?уат ж?мсайды. Соны ?алпына келтіру ?шін ол д?рыс тама?тана білуі тиіс.

Д?рыс тама?тану дегенініміз б?л аз-аздан ?рт?рлі тама?тарды ?абылдау.А?за ?немі ж?мыс ат?арады. Сонды?тан ?немі тама?тануды талап етеді. Тама? ар?ылы адам ?уат алады. Осы ?уатты? ар?асында адам ж?мыс істейді, ?оз?алады, спортпен айналысады.

Тама?ты жеткіліксіз м?лшерде ішу немесе м?лшерден арты? ішу де а?за ?шін ?те зиянды.

Тама?тану м?дениеті

- ?рбір адам та?амнан 1 т?улікте ж?мсайтын ?уатына сай тама?тануы тиіс.
- К?ніне 4 не 5 рет тама?тану тиімді.
- Тама?ты к?н сайын бір мезгілде ?абылдау керек.
- ?атты ысты? тама?ты, ?атты суы? тама?ты ішуге болмайды, тісті? эмалін б?зады
- А?ыр?ы тама?тану ?й?ы?а дейін 2 са?ат б?рын болу керек.
- Тама?тын т?рін ?згертіп т?ру керек
-?айнатыл?ан, бу?а піскен та?ам пайдалы.
- Тама?ты асы?пай шайнап жеу керек

- С?йы? та?амдарды к?к?ніс, жемісті к?п ?олдану керек
- С?т, суттен жасал?ан ?ыш?ылтым та?амды жеу керек

Тама?тану ережелері

Тама? ішер алдында ?олды жуу керек

Дастархан басында т?зу отыру керек

Тама? ішкен кезде с?йлеме

Тама?ты ?деп са?тап, жа?сылап шайна

?андай ??нарлы, пайдалы та?амдарды білесі?дер? (о?ушылар жауаптарын ты?дау)

?ыдырып келді? бе,

Болды? ба сыныпта.
Тама?тану алдында

?ол жууды ?мытпа!
Кештетпей уа?ыттан,

Т?рт рет тама?тан.
Жал?аулы?ты ?уатын,

С?т пен ірімшік,

?айма? бар, айран бар.
Б?лармен дос болмай,

Аласы? ?айдан н?р?

Таби?ат сыйла?ан,

Жеміс пен к?к?ніс.
Бойына жина?ан,

Д?руін алып ?с.
А?ыл мен к?ркімді,

“Толтырды”- дегейсі?.
?арсы алып ?р к?нде,

С?йсініп жегейсі?!

Ата - Ана, ??рметті,

Жек к?рер кім етті?!
Мен ?сіп келемін,

Балы? пен тауы? бер,
К?ніне бір м?рте,

Б?ларды тауып бер!
Бот?аны дайындар,

?р т?рлі жармадан.

Ди?андар д?н егіп,

Е?бегін арна?ан.
Нан – та?ам ?л берер,

?уатты? ?айнары.
Ер жетіп ?суге,

Б?л та?ам пайдалы!

К?п сусын ішесі?,

К?н ысып, жаз болса.
Пайдасы жо? оны?,

Ішінде газ болса.
Шырын мен таза су,

Асы?ды ?ортады.
«Бояу, газ» ?осылса,

Ас?азан “?ор?ады”.

Ж?мба?тар шешу

?рі сусын, ?рі д?рі,
Емге ішеді жас пен к?рі.
Малды? с?ті,елді? ??ты,
Деп ба?алар ж?ртты? б?рі./?ымыз/.

-?ымыз деген не?

-?ай малды? с?тінен ашытылады?

Жатам ??стар тобына,
Азы?ымын адамны?.
«Ы»-ны ?осса? со?ыма,
Жыл?ы етімін – та?аммын.
(?аз - ?азы)

?азыны ?ай малды? етінен дайындайды?

?аза?ты? ?лтты? сусыны ?ымызбен, жыл?ы етінен жасал?ан ?азы мен ?артаны? та?амды? ??ндылы?ын бабаларымыз д?лелдеп кеткен.

Сергіту с?ті ( ба?та ж?не ба?шада ?сетін жемістер мен к?к?ністер аттарына с?йкес алма болса т?рып, с?біз болса отырып жатты?улар жасау )

Алма, картоп, алм?рт, с?біз, лимон, ?арбыз, ?ауын, апельсин, орамжапыра?, шие, б?лдірген т.с.

Фаст-фуд та?амдары «тез тама?тану» деген ма?ына береді. Хот-дог, чизбургер, гамбургер, чипсы, кириешки, сэндвичті дайындау барысында к?п маргарин ?олданылады. Маргаринні? ??рамында жасанды майлар к?п.Олар ас?азанда ?за? уа?ыт?а дейін ?орытылмайды. Кейбіреулер фаст-фудты? денсаулы??а зиян екенін біле т?ра, одан бас тартпайды. ?алымдарды? пайымдауынша, б?л жа?дай адамды психологиялы? т?уелділікке ?кеп со?тырады. ?йткені, атал?ан ?німдерді жасаушылар оны? д?мін к?шейтетін арнайы ?оспаларды ?осады да, сол ар?ылы т?тынушыларды ?зіне тартады екен. Тез тама?тануды? кесірінен ас ?орыту жолдары ?иындайды. Фаст-фуд?а ?йір жандарды? ас?азан, ж?рек аурулары, ?ан ?ысымы, ?ант диабеті аурулары к?н ?ткен сайын ?дей т?седі. ?сіресе ?з денсаулы?ына к??іл б?лмейтін балалар?а обал. Олар диета са?тамай, тама?танатын болса, саулы?ы к?н ?ткен сайын ?лсірей т?седі. Т?рлі елдердегі медициналы? зерттеулерді? н?тижесі фаст-фуд ?німдерін к?нделікті ?олдану семіздікке ?келеді дейді. Бір ?ана орташа к?лемдегі гамбургер немесе бір стакан кока кола 1500 колория?а те? к?нделікті адамны? бір к?ндік тама?ы 1500 колорияны ??рау керек. Ал сендер бір ?ана гамбургермен шектеліп ?оймайсыз ?ой. Б?л ?німдер адамды толы? т?бетін ?ана?аттандыра алмайды, ол тек аз ?ана уа?ыт?а ас?азанды алдау десе болады. С?йтіп арты? тама? ішіп, семіздікке шалды?у?а болады.

Балалар, та?амны? ??нарлы?ы оны? бойында?ы д?румендерге байланысты.?андай д?румендерді білесі?дер? Ендеше, орта?а д?румендерді ша?ырайы?

Бастарына д?румен аты жазыл?ан ?алпа? киген о?ушылар шы?ып, ?здерін таныстырады. «Д?румендер айтысы»

А д?румені:
Мен с?бізді?, ?ауынны?, ?ызана?ты?, балы? майыны?, ж?мырт?аны?, сары майды? ??рамында боламын.
В д?румені.
Мен бірнеше топ?а б?лінемін. В1 В 2 В6 В12.
Мен бауырды?, ж?мырт?аны?, с?тті?, ірімшікті?, ?арананны?, етті?, балы?ты?, к?к?ністерді? ??рамында кездесемін.
С д?румені:
Мен пиязды?, картопты?, орамжапыра?ты?,жеміс — жидектерді? ??рамында боламын.
Д д?румені:
Мен ?те пайдалымын.Балы? майында, уылдыры?ында, ж?мырт?аны? сарысында кездесемін.

Е д?румені:
Мен к?нделікті пайдаланатын та?амдарды? ішіндегі ?сімдік майында, жа??а?тарда, ж?геріде, малды? бауырында, к?к?ністерде к?п боламын.

-Д?румендер, айтыспа?дар. Сендерді? барлы?тары?да адам?а пайдалысы?дар.

Д?румендер тірегі?,
А, В, С, Д, Е – деп аласы?.
Жетіспесе бірі оны?,
Ауырып сен ?аласы?

А – ?ажет к?зі?е,
В — ж?йкені то?айтар,
С – дан микроб безінер.
Д – с?йекті ны?айтады

Ас адамны? ар?ауы,
Тама?ты ішкін к?нде сен.
Деген с?з бар ежелден,
Белгілі бір мезгілде,
Бой?а сі?іп тар?ауы.

Тойып ішсе? ?аншама,
Ауырасы? соншама.
Ас?азанды б?лдірсе?,
Жазылмай ?анша ж?ресі?.

?орытындылау

?аза? хал?ыны? негізгі ежелден келе жат?ан та?амы ет пен с?ттен жасал?ан ?німдер. Олардан к?шпелі жа?дайда ?за? са?талатын т?рлі та?амдар дайында?ан. Мысалы, ?азы, ш?жы?, с?рленген, ?а?тал?ан, ыстал?ан ет ?німдері ?за? са?талады, ?рі ?те д?мді. Ал с?т ?німдерінен айран, ірімшік, ?ымыз, ш?бат сусындары дайындалады. ?лтты? та?амнан ?ол ?зуге болмайды.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«пайдалы та?амдар-денсаулы? кепілі»

Сабақтың тақырыбы: Дұрыс тамақтану-денсаулық кепілі

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды дұрыс тамақтану мәдениетімен таныстырып,денсаулық құндылығы, дұрыс тамақтану туралы түсініктерін кеңейту . Адамның ағзасына қажетті тағамдық заттардың ерекшелігін,денсаулықтың адам өміріндегі маңызын түсіндіру.Қазақтың ұлттық тағамдары мен салт — дәстүрлерін жаңғырту арқылы ұлтқа деген сүйіспеншілік сезімдерін ояту.Денсаулықты күтуге, дұрыс тамақтана білуге,салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу

Көрнекілігі: тамақтану туралы жазылған нақыл сөздер, тағам, жеміс-жидектердің суреті.

Сабақтың жүрісі: Мұғалім сөзі:

Бүгінгі күн терезеден,

Бізге күліп, тұр қарап.

Сондай жақсы көңіл-күймен,

Басталады бұл сабақ.

Балалар, адамның басты байлығы не деп ойлайсыңдар?

«Бірінші байлық –денсаулық» деп тегін айтпаған.

Денсаулық мықты болу үшін не істеуіміз керек?

Балалар, дұрыс тамақтану керек.

Тамақтану-адам ағзасы үшін аса маңызды қажеттілік. Адамның денсаулығы көбінесе қалай тамақтанғанына байланысты. Адам үнемі күш-қуат жұмсайды. Соны қалпына келтіру үшін ол дұрыс тамақтана білуі тиіс.

Дұрыс тамақтану дегенініміз бұл аз-аздан әртүрлі тамақтарды қабылдау.Ағза үнемі жұмыс атқарады. Сондықтан үнемі тамақтануды талап етеді. Тамақ арқылы адам қуат алады. Осы қуаттың арқасында адам жұмыс істейді, қозғалады, спортпен айналысады.

Тамақты жеткіліксіз мөлшерде ішу немесе мөлшерден артық ішу де ағза үшін өте зиянды.

Тамақтану мәдениеті

- Әрбір адам тағамнан 1 тәулікте жұмсайтын қуатына сай тамақтануы тиіс.
- Күніне 4 не 5 рет тамақтану тиімді.
- Тамақты күн сайын бір мезгілде қабылдау керек.
- Қатты ыстық тамақты, қатты суық тамақты ішуге болмайды, тістің эмалін бұзады
- Ақырғы тамақтану ұйқыға дейін 2 сағат бұрын болу керек.
- Тамақтын түрін өзгертіп тұру керек
-Қайнатылған, буға піскен тағам пайдалы.
- Тамақты асықпай шайнап жеу керек

- Сұйық тағамдарды көкөніс, жемісті көп қолдану керек
- Сүт, суттен жасалған қышқылтым тағамды жеу керек

Тамақтану ережелері

Тамақ ішер алдында қолды жуу керек

Дастархан басында түзу отыру керек

Тамақ ішкен кезде сөйлеме

Тамақты әдеп сақтап, жақсылап шайна

Қандай құнарлы, пайдалы тағамдарды білесіңдер? (оқушылар жауаптарын тыңдау)

Қыдырып келдің бе,

Болдың ба сыныпта.
Тамақтану алдында

Қол жууды ұмытпа!
Кештетпей уақыттан,

Төрт рет тамақтан.
Жалқаулықты қуатын,

Сүт пен ірімшік,

Қаймақ бар, айран бар.
Бұлармен дос болмай,

Аласың қайдан нәр?

Табиғат сыйлаған,

Жеміс пен көкөніс.
Бойына жинаған,

Дәруін алып өс.
Ақыл мен көркімді,

“Толтырды”- дегейсің.
Қарсы алып әр күнде,

Сүйсініп жегейсің!

Ата - Ана, құрметті,

Жек көрер кім етті?!
Мен өсіп келемін,

Балық пен тауық бер,
Күніне бір мәрте,

Бұларды тауып бер!
Ботқаны дайындар,

Әр түрлі жармадан.

Диқандар дән егіп,

Еңбегін арнаған.
Нан – тағам әл берер,

Қуаттың қайнары.
Ер жетіп өсуге,

Бұл тағам пайдалы!

Көп сусын ішесің,

Күн ысып, жаз болса.
Пайдасы жоқ оның,

Ішінде газ болса.
Шырын мен таза су,

Асыңды қортады.
«Бояу, газ» қосылса,

Асқазан “қорқады”.

Жұмбақтар шешу

Әрі сусын, әрі дәрі ,
Емге ішеді жас пен кәрі.
Малдың сүті ,елдің құты,
Деп бағалар жұрттың бәрі ./Қымыз/.

-Қымыз деген не?

-Қай малдың сүтінен ашытылады?

Жатам құстар тобына,
Азығымын адамның.
«Ы»-ны қоссаң соңыма,
Жылқы етімін – тағаммын.
(Қаз - Қазы)

Қазыны қай малдың етінен дайындайды?

Қазақтың ұлттық сусыны қымызбен, жылқы етінен жасалған қазы мен қартаның тағамдық құндылығын бабаларымыз дәлелдеп кеткен.

Сергіту сәті ( бақта және бақшада өсетін жемістер мен көкөністер аттарына сәйкес алма болса тұрып, сәбіз болса отырып жаттығулар жасау )

Алма, картоп, алмұрт, сәбіз, лимон, қарбыз, қауын, апельсин, орамжапырақ, шие, бүлдірген т.с.

Фаст-фуд тағамдары «тез тамақтану» деген мағына береді. Хот-дог, чизбургер, гамбургер, чипсы, кириешки, сэндвичті дайындау барысында көп маргарин қолданылады. Маргариннің құрамында жасанды майлар көп.Олар асқазанда ұзақ уақытқа дейін қорытылмайды. Кейбіреулер фаст-фудтың денсаулыққа зиян екенін біле тұра, одан бас тартпайды. Ғалымдардың пайымдауынша, бұл жағдай адамды психологиялық тәуелділікке әкеп соқтырады. Өйткені, аталған өнімдерді жасаушылар оның дәмін күшейтетін арнайы қоспаларды қосады да, сол арқылы тұтынушыларды өзіне тартады екен. Тез тамақтанудың кесірінен ас қорыту жолдары қиындайды. Фаст-фудқа үйір жандардың асқазан, жүрек аурулары, қан қысымы, қант диабеті аурулары күн өткен сайын үдей түседі. Әсіресе өз денсаулығына көңіл бөлмейтін балаларға обал. Олар диета сақтамай, тамақтанатын болса, саулығы күн өткен сайын әлсірей түседі. Түрлі елдердегі медициналық зерттеулердің нәтижесі фаст-фуд өнімдерін күнделікті қолдану семіздікке әкеледі дейді. Бір ғана орташа көлемдегі гамбургер немесе бір стакан кока кола 1500 колорияға тең күнделікті адамның бір күндік тамағы 1500 колорияны құрау керек. Ал сендер бір ғана гамбургермен шектеліп қоймайсыз ғой. Бұл өнімдер адамды толық тәбетін қанағаттандыра алмайды, ол тек аз ғана уақытқа асқазанды алдау десе болады. Сөйтіп артық тамақ ішіп, семіздікке шалдығуға болады.

Балалар, тағамның құнарлығы оның бойындағы дәрумендерге байланысты.Қандай дәрумендерді білесіңдер? Ендеше, ортаға дәрумендерді шақырайық

Бастарына дәрумен аты жазылған қалпақ киген оқушылар шығып, өздерін таныстырады. «Дәрумендер айтысы»

А дәрумені:
Мен сәбіздің, қауынның, қызанақтың, балық майының, жұмыртқаның, сары майдың құрамында боламын.
В дәрумені.
Мен бірнеше топқа бөлінемін. В1 В 2 В6 В12.
Мен бауырдың, жұмыртқаның, сүттің, ірімшіктің, қарананның, еттің, балықтың, көкөністердің құрамында кездесемін.
С дәрумені:
Мен пияздың, картоптың, орамжапырақтың,жеміс — жидектердің құрамында боламын.
Д дәрумені:
Мен өте пайдалымын.Балық майында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында кездесемін.

Е дәрумені:
Мен күнделікті пайдаланатын тағамдардың ішіндегі өсімдік майында, жаңғақтарда, жүгеріде, малдың бауырында, көкөністерде көп боламын.

-Дәрумендер, айтыспаңдар. Сендердің барлықтарыңда адамға пайдалысыңдар.

Дәрумендер тірегің,
А, В, С, Д, Е – деп аласың.
Жетіспесе бірі оның,
Ауырып сен қаласың

А – қажет көзіңе,
В — жүйкені тоғайтар,
С – дан микроб безінер.
Д – сүйекті нығайтады

Ас адамның арқауы,
Тамақты ішкін күнде сен.
Деген сөз бар ежелден,
Белгілі бір мезгілде,
Бойға сіңіп тарқауы.

Тойып ішсең қаншама,
Ауырасың соншама.
Асқазанды бүлдірсең,
Жазылмай қанша жүресің.

Қорытындылау

Қазақ халқының негізгі ежелден келе жатқан тағамы ет пен сүттен жасалған өнімдер. Олардан көшпелі жағдайда ұзақ сақталатын түрлі тағамдар дайындаған. Мысалы, қазы, шұжық, сүрленген, қақталған, ысталған ет өнімдері ұзақ сақталады, әрі өте дәмді. Ал сүт өнімдерінен айран, ірімшік, қымыз, шұбат сусындары дайындалады. Ұлттық тағамнан қол үзуге болмайды.