Ма??ыстау экологиясы.

Та?ырыбы: Ма??ыстау экологиясы.

Ма?саты: о?ушыларды? ту?ан жерге, ?лкеге деген с?йіспеншілігін арттырып, еліне деген ма?таныш сезімін ояту. Ту?ан ?лкесіні?, жеріні? таби?атын ?ор?ау?а баулу.

К?рнекіліктері: Ма??ыстау тарихы папкалар, буклеттер, электронды та?та, слайд «Ма??ыстау - ма??аз мекенім» атты кітап к?рмесі.

Барысы:

І. Таныстыру.

ІІ. Б?йге(с?ра? - жауап).

ІІІ. Кім шапша?!

І? ?ле? шума?тарын жал?астыр.

?. ?й?асын тап.

?І. Сурет сыры.

?ІІ. «?азіргі та?да Ма??ыстау экологиясы ойландыра ма? Сен не істей алар еді?.»

М??алім: Армысыздар, ?стаздар ?ауымы!

21 - 30 ?а?тар аралы?ында?ы «?лем. ?ылым. Таби?ат» жаратылыстану п?ндеріні? апталы?ына орай 7, 8, 9 сыныптар арасында?ы факультатив саба? о?ушылары ?атынасып отыр?ан «Ж?мба? жайлап, а?ыз ?рген - Ма??ыстау» атты т?рбие са?атын ашы? деп жариялаймын.

Алдары?ыз?а ?л?уат Кама «Жер кіндігі атан?ан ?лке» деп аталатын шы?армасымен.

Алдары?ыз?а 7 сынып о?ушысы Б?лекбай Же?ісг?л Ма??ыстау а?ын жазушыларыны? бір ?ле?ін м?нерлеп о?иды.

Шегебай Н?рай «Ма??ыстау ма??аз далам» деген ?ле?ін о?иды.

Барысы:

І б?лім. Таныстыру.

«Отпан тау», «Желтау» топтары ?атынасып отыр.

ІІ б?лім. «Б?йге» б?ліміні? с?ра?тары:

1. Ма??ыстау облысыны? ?алалары (А?тау, Жа?а?зен, Форт – Шевченко).

2. Ма??ыстау облысыны? ??рамына кіретін аудандарды ата (?ара?ия, Ма??ыстау, Бейнеу, Т?п?ара?ан, М?найлы).

3. ?лы Отан со?ысына ?атыс?ан Ма??ыстаулы? бес батырды білесі? бе?

(Ж?ма?али ?алды?араев, М?ди Бегенов, Біл?л ?алиев, Кемер О??албаев, Исатай Шахат?лы С?йеубаев)

4.«Жалындап ?ткен жас ??мыр» кітабыны? авторы кім? (Сейсен Демеубеав)

5. «?й?ыда?ы аруды? оянуы» е?бегіні? авторы кім? (?біш Кекілбаев).

6.«Ма??ыстау мен ?стіртті? киелі орындары», «Ма??ыстау географиясы», «Есен - ?аза?» кітабыны? авторы кім? (Серікбол ?ондыбаев).

7. Ма??ыстау облысы ?ай жылы ??рылды? 1973 жылы 20 наурыз).

8. ?аза?станда ?ызыл кітап ?ай жылы жары? к?рді? (1978жылы)

9. Ма??ыстау облысында орналас?ан ?оры? ?ай ?оры?? Нешінші жылы ??рылды? (?стірт ?оры?ы, 1984ж.)

10. Ма??ыстауды? байта? даласында кездесетін емдік ш?птерді ата? (адыраспан, б?йшешек, бозжиде, жанта?, изен, с?ттіген).

11. Суды? де?гейінен к?терілуі не деп аталады? ( тас?ын)

12. ?аза?стан ?анша елмен шектеседі. Ол елдерді ата. (5 елмен, Ресей, ?збекстен, ?ыр?ызстан ?ытай, Т?рікменстан).

13. Т?п?ара?ан ауданыны? орталы?ы (Форт – Шевченко)

14. ?за? геологиялы? уа?ыт ішінде ?гітілуді? н?тижесінде б?зылып, ?сті?гі жа?ы тегістелген, биіктігі 200 - 600 м болатын жер бедеріні? формасы (кэуст таулар).

15. Тектоникалы? ойыстарды? геологиялы? уа?ыт ішінде ш?гінді ?абатпен толып, тегістелуіні? н?тижесінде пайда бол?ан жер бедері не деп аталады? (ойпаттар).

16. Д?ние ж?зіндегі е? ?лкен а?ынсыз к?л (Каспий те?ізі).

17. ?лкені? негізі к?п тарал?ан жануарлары, ?аза?станны? ?ызыл кітабына енгізілген жануарларын ата - (?ара??йры?, ?стірт ?ойы).

18. Ма??ыстауда?ы ?андай тауларды білесі?? (Айра?ты, Шер?ала, А?мыштау, А?таулар, Отпан, Бесшо?ы, ?аратау, О?ыланды, Маната, т. б)

19. Ма??ыстауда?ы ?андай ??старды білесі?? (?арлы?аш, тор?ай, кептер, ?ар?а, а??у, ?йрек, ша?ала, шіл, б?ркіт, жар?анат, ?арабауыр).

20. Ма??ыстаудан шы??ан батырлар Иса, Шотан, ??лбара?, Досан батырлар.

ІІІ б?лім. Кім шапша?!

?орапты? ішінен ?ріп суырып, сол ?ріптен басталатын Ма??ыстауды? жер - су аттарын айту.

І? б?лім. ?ле? шума?тарын жал?астыр.

О?ушылар ?з таланттарына ?арай ?ле? шума?тарын жал?астыру керек.

№1

Ту?ан ?лке, бар ?мітім к?тер алдан,

Мен ?алай ту?ан жерді ?мытайын.

№2

Ту?ан жер мен ?зі?мен ?зектесіп

Табанымда ту?ан жер табы ?алып,

№3

Ту?ан ?лке бастауысы? ?негені?

?алайша ?мытамын мен анамны?

? б?лім. ?й?асын тап.

Ма??ыстау?а ?атысты ?ле? шума?тарыны? орны ауыс?ан, орын ауыс?ан с?здерден ??растырып, ?ле?ді д?рыстап о?у.

1. Ма??ыстау ?ш ?иянны? ?рген жері.

Жерленбей жеті ж?ртты? кеткен жері.

Атамыз Адай мекен еткен жері,

Той ?ылып «Адай» туын тіккен жері.

2. Ма??ыстау – ер Бекетті? ту?ан жері,

Кетіріп кіндік ?анын жу?ан жері.

Кіндігін ?ожа молда ?олымен кесіп,

Тамырын тарамыспен бу?ан жері7

?І б?лім. Сурет сыры. 2 сурет беріледі, сол суретке ша?ын шы?арма жазу.

?ІІ б?лім.

«?азіргі та?да Ма??ыстау экологиясы ойландыра ма? Сен не істей алар еді?.» 2 топ?а да орта? с?ра?. Топ м?шелері ?з ойларын айту керек.

?орытынды.

Ма??ыстау – ?ой тастары? ж?регімдей,

М?нара? жолы жалын к?ре?імдей.

Аспаны? - Адайларды? к?кірегі.

??с жолы - К?кмойна?ты? шілдеріндей.

Ма??ыстау - кім – кімді де ?ызы?тырып, ?кететін, тере? тарихты ?лке. «Жер шарыны? геологиялы? тарихын білгі?із келсе, Ма??ыстауды бір рет к?рі?із»,- деген Н. Андрусов.

К. Паустовский болса: «Ма??ыстау?а бар?ан сапарымды ж?лдызды ?лкеге жаса?ан саяхат деуге болар еді. Мен еш жерде м?ндай ж?лдыздар н?серін, оларды? к?з шаршатар жар?ылын к?ргенім жо?. Ж?лдыздар Ма??ыстау?а ?шып келіп жат?андай сезіледі», деп ба?алады. ?азір егемен елімізді? е? бай ??ірі, экономикалы? даму т?р?ысынан к?шбасшы болып отыр?ан ?азыналы Ма??ыстау - «Жеті ж?рт келіп, жеті ж?рт кеткен», шытырман о?и?а?а толы ??ір. Жеріні? асты ?азына?а, жеріні? ?сті а?ыз?а толы ??ір. ?улиелі – киелі мекен. Осы ?лкені? ?ркендеп, одан ?рі ?анат жайып дамуына ?лес ?осу - б?гінгі біздер сіздерді? міндетіміз.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ма??ыстау экологиясы.»

Тақырыбы: Маңғыстау экологиясы.

Мақсаты: оқушылардың туған жерге, өлкеге деген сүйіспеншілігін арттырып, еліне деген мақтаныш сезімін ояту. Туған өлкесінің, жерінің табиғатын қорғауға баулу.

Көрнекіліктері: Маңғыстау тарихы папкалар, буклеттер, электронды тақта, слайд «Маңғыстау - маңғаз мекенім» атты кітап көрмесі.

Барысы:

І. Таныстыру.

ІІ. Бәйге(сұрақ - жауап).

ІІІ. Кім шапшаң!

ІҮ Өлең шумақтарын жалғастыр.

Ү. Ұйқасын тап.

ҮІ. Сурет сыры.

ҮІІ. «Қазіргі таңда Маңғыстау экологиясы ойландыра ма? Сен не істей алар едің...»

Мұғалім: Армысыздар, ұстаздар қауымы!

21 - 30 қаңтар аралығындағы «Әлем. Ғылым. Табиғат» жаратылыстану пәндерінің апталығына орай 7, 8, 9 сыныптар арасындағы факультатив сабақ оқушылары қатынасып отырған «Жұмбақ жайлап, аңыз өрген - Маңғыстау» атты тәрбие сағатын ашық деп жариялаймын.

Алдарыңызға Әлқуат Кама «Жер кіндігі атанған өлке» деп аталатын шығармасымен.

Алдарыңызға 7 сынып оқушысы Бөлекбай Жеңісгүл Маңғыстау ақын жазушыларының бір өлеңін мәнерлеп оқиды.

Шегебай Нұрай «Маңғыстау маңғаз далам» деген өлеңін оқиды.

Барысы:

І бөлім. Таныстыру.

«Отпан тау», «Желтау» топтары қатынасып отыр.

ІІ бөлім. «Бәйге» бөлімінің сұрақтары:

1. Маңғыстау облысының қалалары (Ақтау, Жаңаөзен, Форт – Шевченко).

2. Маңғыстау облысының құрамына кіретін аудандарды ата (Қарақия, Маңғыстау, Бейнеу, Түпқараған, Мұнайлы).

3. Ұлы Отан соғысына қатысқан Маңғыстаулық бес батырды білесің бе?

(Жұмағали Қалдығараев, Мәди Бегенов, Біләл Қалиев, Кемер Оңғалбаев, Исатай Шахатұлы Сүйеубаев)

4.«Жалындап өткен жас ғұмыр» кітабының авторы кім? (Сейсен Демеубеав)

5. «Ұйқыдағы арудың оянуы» еңбегінің авторы кім? (Әбіш Кекілбаев).

6.«Маңғыстау мен Үстірттің киелі орындары», «Маңғыстау географиясы», «Есен - Қазақ» кітабының авторы кім? (Серікбол Қондыбаев).

7. Маңғыстау облысы қай жылы құрылды? 1973 жылы 20 наурыз).

8. Қазақстанда Қызыл кітап қай жылы жарық көрді? (1978жылы)

9. Маңғыстау облысында орналасқан қорық қай қорық? Нешінші жылы құрылды? (Үстірт қорығы, 1984ж.)

10. Маңғыстаудың байтақ даласында кездесетін емдік шөптерді ата? (адыраспан, бәйшешек, бозжиде, жантақ, изен, сүттіген).

11. Судың деңгейінен көтерілуі не деп аталады? ( тасқын)

12. Қазақстан қанша елмен шектеседі. Ол елдерді ата. (5 елмен, Ресей, Өзбекстен, Қырғызстан Қытай, Түрікменстан).

13. Түпқараған ауданының орталығы (Форт – Шевченко)

14. Ұзақ геологиялық уақыт ішінде үгітілудің нәтижесінде бұзылып, үстіңгі жағы тегістелген, биіктігі 200 - 600 м болатын жер бедерінің формасы (кэуст таулар).

15. Тектоникалық ойыстардың геологиялық уақыт ішінде шөгінді қабатпен толып, тегістелуінің нәтижесінде пайда болған жер бедері не деп аталады? (ойпаттар).

16. Дүние жүзіндегі ең үлкен ағынсыз көл (Каспий теңізі).

17. Өлкенің негізі көп таралған жануарлары, Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген жануарларын ата --- (қарақұйрық, үстірт қойы).

18. Маңғыстаудағы қандай тауларды білесің? (Айрақты, Шерқала, Ақмыштау, Ақтаулар, Отпан, Бесшоқы, Қаратау, Оғыланды, Маната, т. б)

19. Маңғыстаудағы қандай құстарды білесің? (қарлығаш, торғай, кептер, қарға, аққу, үйрек, шағала, шіл, бүркіт, жарқанат, қарабауыр).

20. Маңғыстаудан шыққан батырлар Иса, Шотан, Құлбарақ, Досан батырлар.

ІІІ бөлім. Кім шапшаң!

Қораптың ішінен әріп суырып, сол әріптен басталатын Маңғыстаудың жер - су аттарын айту.

ІҮ бөлім. Өлең шумақтарын жалғастыр.

Оқушылар өз таланттарына қарай өлең шумақтарын жалғастыру керек.

№1

Туған өлке, бар үмітім күтер алдан,

----------

Мен қалай туған жерді ұмытайын.

---------

№2

Туған жер мен өзіңмен өзектесіп

---------

Табанымда туған жер табы қалып,

----------

№3

Туған өлке бастауысың өнегенің

Қалайша ұмытамын мен анамның

---------

Ү бөлім. Ұйқасын тап.

Маңғыстауға қатысты өлең шумақтарының орны ауысқан, орын ауысқан сөздерден құрастырып, өлеңді дұрыстап оқу.

1. Маңғыстау үш қиянның өрген жері.

Жерленбей жеті жұрттың кеткен жері.

Атамыз Адай мекен еткен жері,

Той қылып «Адай» туын тіккен жері.

2. Маңғыстау – ер Бекеттің туған жері,

Кетіріп кіндік қанын жуған жері.

Кіндігін Қожа молда қолымен кесіп,

Тамырын тарамыспен буған жері7

ҮІ бөлім. Сурет сыры. 2 сурет беріледі, сол суретке шағын шығарма жазу.

ҮІІ бөлім.

«Қазіргі таңда Маңғыстау экологиясы ойландыра ма? Сен не істей алар едің...» 2 топқа да ортақ сұрақ. Топ мүшелері өз ойларын айту керек.

Қорытынды.

Маңғыстау – қой тастарың жүрегімдей,

Мұнараң жолы жалын күреңімдей.

Аспаның - Адайлардың көкірегі.

Құс жолы - Көкмойнақтың шілдеріндей.

Маңғыстау - кім – кімді де қызықтырып, әкететін, терең тарихты өлке. «Жер шарының геологиялық тарихын білгіңіз келсе, Маңғыстауды бір рет көріңіз»,- деген Н. Андрусов.

К. Паустовский болса: «Маңғыстауға барған сапарымды жұлдызды өлкеге жасаған саяхат деуге болар еді. Мен еш жерде мұндай жұлдыздар нөсерін, олардың көз шаршатар жарқылын көргенім жоқ. Жұлдыздар Маңғыстауға ұшып келіп жатқандай сезіледі», деп бағалады. Қазір егемен еліміздің ең бай өңірі, экономикалық даму тұрғысынан көшбасшы болып отырған қазыналы Маңғыстау - «Жеті жұрт келіп, жеті жұрт кеткен», шытырман оқиғаға толы өңір. Жерінің асты қазынаға, жерінің үсті аңызға толы өңір. Әулиелі – киелі мекен. Осы өлкенің өркендеп, одан әрі қанат жайып дамуына үлес қосу - бүгінгі біздер сіздердің міндетіміз.