16 Желто?сан - Т?уелсіздік к?ні
(Ар намысым, ?асіретім, ма?танышым – Желто?сан)
Сценарий ма?саты: 1986 жыл?ы желто?санда орталы?ты? ?міршіл - ?кімшіл сола?ай саясатына ?арсы ал?аш рет бас к?теріп демократия жолында ??рбан бол?ан ?л ?ыздарымызды? ерліктері жайында т?сінік бере отырып, жастарды? ала??а не себепті, ?андай ма?сатпен шы??анды?ын жете т?сіндіру.
Сценарий т?рбиелігі: ?з Отанына, ту?ан жеріне деген с?йіспеншілігін арттыра отырып, ?з анна тілін, ?дет-??рпын, салт-д?ст?рін са?тай білуге патриотты? сезімге т?рбиелеу.
Сценарий Дамытушылы?ы:
?рбір жеке т?л?аны? еркін с?йлеп, ?з пікірін, ойын айта білу ?абілетін дамыту.
Сценарий к?рнекіліктері: ?айрат Рыс??лбеков, Сабира М?хамеджанова, Ербол Сыпатаев, Л?ззат Асанова суреттері.
«Ар намысым, ?асіретім, ма?танышым – Желто?сан» атты плакат. Желто?сан та?ырыбында?ы топтарды? ?абыр?а газеттері ж?не буклеттер. ?анатты с?здер.
Ал?ы с?з.
Армысыздар ??рметті ?стаздар, ?адірлі ?она?тар, о?ушылар. Б?гін бізді? елімізді? сан мы? жылдар бойы найзаны? ?шымен, елімізді? ерен ісімен, кешегі д?ниені д?р сілкіндерген Желто?сан о?и?асымен келген тарихымызда алтын ?ріптерімен жазылып ?ал?ан «Ар намысым, ?асіретім, ма?танышым – Желто?сан» атты т?рбие са?атымызды ?сынамыз.
1-ж?ргізуші:
Шай?алмасын ешкімні? ша?ыра?ы,
Ба?ыт к?рсін Отанны? сан ?ланы.
Енді а?айын, к?гінде ?алы?тасын,
?аза?ымны? ?астерлі - ?н?раны!
Желто?санда Алматыда, а? ?арда,
Алма ба?тар ак ?ырау?а бат?анда,
К??ірене к?н к?ркіреп тау жа?тан,
Жайды? оты жала? ?а?ты шат?алдан.
2-ж?ргізуші:
Желто?санда шынды? жырын
шыр?аймын деп шар? ?рды?,
Желто?санда егеменді ел болса? деп талпынды?.
Айналайын, айналайын жас ?ркені хал?ымны?.
1-о?ушы:
Желто?санда шынды? жырын шыр?аймын деп шар? ?рды?,
Желто?санда егеменді ел болса? деп талпынды?.
Кеуде?де ?лі сызы жатыр сол кездегі сал?ынны?,
Айналайын, айналайын жас ?айраты хал?ымны?.
Темір ?олдар ?уатты еді ал?ымы?ды ?аусыр?ан
Намысы?ды жы?пай ?тті? н?убе, д?лей маусымнан.
Жал?ыз ?ал?ан ша?тарымда жігер алдым бойыма
Т?рме торын жарып шы??ан сені? ?айсар даусы?нан.
?сер елді? ?ай с?тте де бірлік болма? ?алауы,
Лаула, лаула, желто?санны? м?з?а жа??ан алауы.
?здеріндей ер намысты жас ?ркені бар елді?,
Еш?ашанда е?кеюге тиісті емес жалауы!
1-ж?ргізуші:
?азір б?л к?н ?аза? хал?ы ?шін ?лы к?н, ?рі ?ай?ылы, ?рі
ба?ытты к?н. 1986 жыл?ы желто?сан о?и?асы ?аза?
хал?ында б?рын болма?ан е? ауыр да, ?ділетсіз к?терілісті?
бірі.
2-ж?ргізуші:
Енді міне, осы Желто?сан к?терілісіне ?атыс?ан
а?аларымыз бен апаларымыз ?ш ?асыр?а жуы? уа?ыт
бойы арманда?ан т?уелсіздікке ?ол жеткізді.
2-о?ушы:
Жас аруды? жанарында – Желто?сан,
?анды ?асыр табанында – Желто?сан.
?аралы ?мір ?айыстыр?ан хал?ымны?,
?ара т?ман ?аба?ында – Желто?сан.
Жауызды?ты жас?а?ан да – Желто?сан,
Жа?а ??мыр баста?ан да – Желто?сан.
Жазы?сызды? к?з жасына жуынып,
Аба?ты?а таста?ан да – Желто?сан.
Намысымны? шыра?ы да – Желто?сан,
С?р?ай ?мір сына?ы да – Желто?сан.
Жігіттерді? ?раны да - Желто?сан,
Жа?а к?нні? шуа?ы да – Желто?сан.
1-ж?ргізуші:
Ия, ол к?н т?уелсіздікті? туын е? ал?аш к?терген ?йгілі
1986 жылды? 16 желто?сан еді. Та?ерте?гілік са?ат 10.00
да бар жо?ы 18 минутта 26 жыл елді ?здіксіз бас?арып
келген Д.А.?онаев т?сіріліп, орнына Г.Колбин ешкімні?
пікірінсіз-а? ?сыныл?ан еді.
2-ж?ргізуші:
Осыдан 25 жыл б?рын?ы Алматы о?у орындарыны? біріні? жата?ханасыны? алдында?ы о?и?а. К?рініс.
К?рініс
- ?ыздар, мен газет ?келдім.
- Не жа?алы? шы?ыпты?
- КОКП Орталы? Комитетіні? хатшысы Д.?онаевты алып, орнына
В.Колбинді та?айындапты.
- Колбин деген кім екен?
- ?айдан келіпті?
- Колбин Ульяновтан келіпті.
- ?аза?станды ?зімізді? ?аза?станды? азамат бас?арсын!
- Біз демократияны талап етеміз.
- ?ане ж?рі?дер, ?ыздар, жігіттер ала??а кетейік!
3-о?ушы:
С?ймейт??ын болды? ?ой, с?ймей ??мыр
К?ле?кеміз к?ннен де тимейді н?р.
Колбин деген кім екен, ?айдан келген?
Уа, сыртымыздан ?ашан?ы билейді б?л?
Т?уелсіздік о?айлы?пен келмейді,
Бізге оны ешкім аяп бермейді.
Т?уелсіздік – ?айрат, Ляззат, Ерболды?,
Тас к?шеде тас-тал?ан боп ?лгені.
1-ж?ргізуші:
Ала??а шы?ып ?з ойларын айту?а тырыс?ан ?аза?ты? ?рімдей ?арусыз жастарына солдаттар мен милиция ?ызметкері ?арсы ?ойылды. ?ыз жігіттерді аяусыз тая??а жы?ты, т?рмеге ?амады. Ербол, Ляззат, Сабира сынды жа?а ?ана б?ршік атып келе жат?ан тал шыбы?тай жастарымызды? ?мірін ?зді.
2-ж?ргізуші:
И?, ізгілік атаулыдан к?дер ?зіп, е? со??ы ?міті, бар сенімі к?йреген, рухани езілген бала? жігіт ?айрат. ?айрат есіл ер к?зі тірісінде жаз?ан ?ле?дері адам ж?регін тебірентеді.
Соны? бірі «Мені? та?дырым».
4-о?ушы:
?мір бойы жолым болып к?рмеді,
Жылап келем б?л д?ниеге келгелі.
?ай?ы ша?ы басты мені? денемді,
Т?спейді ша? сілкінсем де мен енді.
Жолда?ан с?лемімді дос алмады,
Шын ба екен-ау тас кере? боп ?ал?аны.
Айта берем, айта берем ?айбірін,
Ауыр мені?, ауыр мені? та?дырым.
Та?дыр мені аямады, ?орлады,
Жалынсам да, жыласамда болмады.
?ара??ы ?мір ба?ытым жо?, жо? мені?,
Арманда?ан а? с?улеге жетпедім.
1-ж?ргізуші:
Осы ?ле? жолдары ?айратты? ?атты ?иналып ?аза?стан
?шін жанын ??рбан еткенін еске т?сіруге болады.
(Осы кезде ?айрат, Ляззат, Сабира, Ерболдарды? суреттері ?келінеді)
2-ж?ргізуші:
1 минут ?нсіздік
1-ж?ргізуші:
Орыны а?аларды? бізбен толсын,
С?билер а?аларды? жолын ?усын.
1минут ?нсіздікпен еске алайы?,
Аруа? а?аларды? ырза болсын.
5-о?ушы:
Т?рса да биік ?р басын,
?аза??а ба?ыт орнасын.
Сексен алтыншы жыл?ыдай,
Желто?сан желі болмасын!
К?н кешіп лапылда?ан жастарым,
Д?рліктірді желто?санны? аспанын.
Жерді, дінді, тілді баба д?ст?рін
?ор?ау ?шін к?терді олар бастарын.
1-ж?ргізуші:
«Шеру ?йымдастыру?а ?атысы бар» деген жал?ан айыппен ?аншама зиялы азаматтар жазаланды, ж?мыстан ?уылды. Біра? ол ?шін жауап?а тартыл?ан ешкім бол?ан жо?.
2-ж?ргізуші:
1986 жыл?ы 16 желто?сан к?ні Д.?онаевты? орнына Колбин келіп, 17-сі жастар Брежнев атында?ы ала??а бейбіт ж?не саяси шеруге шы?ады. Шеруге шы??ан жастарды саперлік к?рекпен, дубинкамен, су ат?ыш машинамен, итпен ж?не т.б. таратады. Ерте?іне 18-желто?сан ?айратты? ?йі.
К?рініс.
Сахнада ?айрат пен же?гесі дастархан басында отырады. ?йге
милиционер жігіт кіреді.
Милиция: Біз органнан келдік. ?айрат Рыс??лбеков деген азаматты
т?т?ындау?а келдік. Прокурорды? санкциясы бар. Міне!
Же?гесі: ?айрат, бері кел.
Милиция: Тез жинал, бізбен бірге кетесі?.
Же?гесі. Ойбай-ау б?лары? не? Ж?дыры?тай баланы? не жазы?ы бар
еді? ?ке-шешесіне не бетімізді айтамыз.
Милиция: Же?еше, сабыр еті?із! Б?л жігіт бір т?белеске ?атысыпты.
Аны? – ?аны?ын тексерген со? ?айтарып жібереміз.
(Осы кезде ?айратты милиционер алып кетеді.)
6-о?ушы:
«А?ты? с?зі? не? деген,
Б?гін ?ойды сот с?ра?.
Айтайын оны хал?ыма,
Жо? пи?ыл менде жасыма?.
?орлай да беріп ?айтадан,
Титы??а орыс жетпесін.
Ту?ан жерді? намысы,
Б?тен ?олда кетпесін.
Салт – санадан айырылып,
Ара?тан ?рпа? азбасын.
?ыз?аныштан тозбасын,
?олдаушысыз болмасын.
Барлы? ?лтпен те? болып,
Ешкімнен к??ілі? ?алмасын.
Ендігі жерде басы?нан,
Бірлік пен ба? таймасын.
Осы айтыл?ан а?ты? с?з,
Туы? болсын ?рдайым.
Мойным алып жаланы,
Мен болайын ??рбаны!
17 жыл мен жатырмын,
А? жазы?ты? т?бінде.
Мені ?лтірген таксист жігіт,
Тірімісі? б?гінде?
Тірі ж?рсі? ?ткен к?нді,
Еске ал?анны? несі бар?
«Желто?санда» ??рбан бол?ан,
Ляззат ?ызды есі?е ал!
Хал?ым, са?ан ризамын!
Батыл бас ая?ты, жас достар,
Б?л жерде – батыр жо? ?ол бастар,
Б?л жерде – ж?ректе… м?з жатыр,
Б?л жерде - ?рімдей… ?ыз жатыр.
Б?л жерден м??гілік аттан?ан,
Хал?ымны? есінде са?тал?ан!
1-ж?ргізуші:
Ма?дайына жазыл?ан аз ?ана ??мырды? со??ы са?атына
дейін мынау алдамшы д?ниеден рахым к?тіп, к?дерін
?збеген с???ыла жігітті? к??ілі кім ?шін, не ?шін мерт
болу?а тиіс екенін сезе баста?ан т?різді.
К?рініс.
Т?рме іші, ?олында ?а?азы бар ?айрат отыр. ?инала отырып «Т?рме жыры» ?ле?ін о?ып шы?ады. Содан кейін ?атты шаршап, былай дейді:
«-У?, ?бден шаршадым-ау, ж?йке тамырым ж??арды ?ой! ?айран бостанды?!!!
Жалалы боп, ?атты батты жаныма,
Жазалаушы ?а?аз алдым ?олыма.
Жігіттер-ай, айтып-айтпай не керек,
Жаз?ан екен ма?дайыма сорыма.
Біріншіден, мен са?ындым анамды,
Екіншіден, б?л ??дай?а не ?ылдым?
Бостанды?та еркін ж?рген жан едім,
Енді, міне, аба?ты?а жабылдым.
Кезекші: Заключенный Рыскулбеков на допрос.
Тергеуші: Айыпкер Рыс??лбеков, сен Мир мен С?тбаев к?шелерінде жаса?шыларды к?рді? бе?
?айрат: Егер ол к?шеге бармасам оларды ?айдан к?ремін?
Тергеуші: Савицкийді сен ?лтірді? бе?
?айрат: Жо?, ?лтірген жо?пын?
Тергеуші: Сені? ?рып жат?аны?ды біреу к?ріпті ?ой.
?айрат: Олай болса мені сол адаммен беттестір, б?л ?тірік жала.
Тергеуші: Ах, ты, декабрист несчастный. Я тебе покажу ?тірікті! Жала
дейді еще! Ей, Рыскулбеков, сен, «Савицкийді ?лтірдім» деп
мойны?а ала сал, сонда сені? жаза? же?ілденеді. Егер,сен
Савицкийді ?лтіргені?ді мойындаса?, ?ке?е тиіспейміз.
?йтпесе ?ке?ді де…
?айрат: Жолдас тергеуші, б?л жала ?ой! ?лтірмеген адамды ?лтірдім деп ?алай мойындаймын, адам т?гіл тыш?анды да ?лтіріп к?рген емеспін.
Тергеуші: Заключенный Рыскулбеков, сен а?ыма? болма,
«Савецкийді ?лтірдім» деп мойында. Б?л – бір. Сен ?ке?нен 4 мы? сом алып, мына мені? ала?аныма сал, б?л – екі. Т?сінді? бе, ма??лы??
?айрат:
Жолдас тергеуші! Айылда ?зер к?нін к?ріп отыр?ан ата-анамды а?ша деп ?ина?ым келмейді ж?не не ?шін а?ша т?леуім керек?
Не ?шін? Еш?андай ?ылмысым жо?.
Тергеуші: ?кеті?дер, ??рты?дар, аты?дар!
?айрат:
То?та! Айтар с?зім бар.
К?н?дан таза басм бар,
Жиырма бірде жасым бар.
?ас?алда?тай ?аным бар,
Бозтор?айдай жаным бар.
Алам десе? алы?дар.
?айрат деген атым бар,
?аза? деген затым бар.
«Еркек то?ты – ??рбанды?»,
Атам десе? аты?дар.
(?айратты кісендеп алып кетеді.)
Ойын: «Алма а?ашы»
1-ж?ргізуші:
Т?уелсіздік - ел м?раты. Б?л бізді? ?лан байта? те?іздей ?аза? тарихыны? басынан кешкендеріні? тамшысы ?ана болса да, осы 17жылда ?аза?станны? дамып ?ркендеуін жылдармен ?рнектейміз.
2-ж?ргізуші:
1991 жылы Т?уелсіз ?аза?стан елі т???ыш рет Н.?.Назарбаевты президент етіп сайлады.
1-ж?ргізуші: 1992 жылы ?аза?стан Республикасыны? Елта?басы, ?н?раны, туы туралы за? ?абылданды.
2-ж?ргізуші: 1993 жылы 30 тамызда ?аза?стан Республикасыны? Конституциясы ?абылданды. 15 ?арашада т?л те?геміз ал?аш реет айналым?а т?сті.
1-ж?ргізуші: 1994 жылы ?арышта ?аза?ты? екінші ?арышкері Т.М?сабев к?к байра?ты желбіретті.
2-ж?ргізуші: 1995 жылы ?лы Абай?а 150 жыл толды.
1-ж?ргізуші: 1996 жыл Жамбыл жылы. Т?уелсіздік монументі орнатылды.
2-ж?ргізуші: 1997 жылы «?аза?стан – 2030» стратегиясы ?абылданды.
1-ж?ргізуші: 1998 жылы А?мола атауы Астана деп ?згертілді.
2-ж?ргізуші: Астанада ал?аш рет Б?йтерегіміз салынды.
1-ж?ргізуші: 1999жыл ?ор?ыт?а 1500 жыл тойын ?ызылордада тойлады?.
2-ж?ргізуші: 2000жылы – М?дениетті ?олдау жылы.
1-ж?ргізуші: 2001 жылы 18 мамырда – К?лтегін ескерткішіні? к?шірмесін И.Тасма?амбетов Астана?а ?келді.
2-ж?ргізуші: 2002 жылы – Денсаулы? жылы.
1-ж?ргізуші: 2003-2005 жылдары Ауыл жылдары
2-ж?ргізуші: 2006жылы - Сыр елі ?нер ордасы
1-ж?ргізуші: 2007жылы т?л те?геміз жа?а т?рмен айналым?а т?сті.
2-ж?ргізуші:2008жылы ?аза?станны? бас ордасына Астана?а 10 жылды?ы тойланды.
1-ж?ргізуші:
Есті ерлер ж?рмейді желік ертіп,
Елеулі іске ?осар емірентіп.
Б?гінгі кеш ?она?ы апайымыз
С?з с?йлесін баршаны тебірентіп,-дей отырып,Т?решова
А?кенже ?онысбек?ызына с?з береміз.
?ле?: «Желто?сан желі»
1-ж?ргізуші:
Т?уелсіздікті? т?п тамырына желто?сан о?и?асыны? тікелей байланысы бар екеніне ешкім дау айта ?оймас. Десек те, 1986 жылды? ?ай?ылы желто?саны бір к?нгі немесе бір жыл?ы наразылы?ты? к?рінісі болмаса керек.
2-ж?ргізуші:
Б?гінде 1986 жылы бол?ан Желто?сан о?и?асына 2_ жыл
толуда. Ел іргесі тыныш, хал?ымыз бай-?уатты болсын!
